PRAWO DYPLOMATYCZNE
05.05.2008 FUNKCJE DYPLOMATYCZNE
Passe- czyli miniony, przeszły, niemodny
PRZESZŁOŚĆ |
TERAŹNIEJSZOŚĆ |
- multilateralne spotkania, np. Kongres Wiedeński - „stara dyplomacja”: rozbudowany ceremoniał restrykcyjnie przestrzegany protokół arystokracja na salonach intrygi, spiski szpiegostwo |
- stosunki bilateralne - prywatne/półprywatne spotkania - bardziej nieformalne, zakulisowe - ograniczanie ceremoniału - konferencje - przede wszystkim charakter roboczy
|
Funkcje dyplomatyczne określa artykuł 3 KW'61:
reprezentowanie pw w pp
ochrona w pp interesów pw i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo międzynarodowe
prowadzenie rokowań z rządem pp
zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w pp i z rozwojem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi pw
popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy pw a pp oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków gospodarczych, kulturowych i naukowych
19.05.2008 FUNKCJE DYPLOMATYCZNE c.d.
Starożytna zasada - poseł miał wypełniać polecenia władcy wysyłającego
Funkcje pierwotnie dzielono na :
- pokojowe
- wojenne
Starożytność - PATER PATRATUS - Święty Ojciec - gdy nie udało się osiągnąć kompromisu udawał się na granicę i rzucał oszczepem w kierunku wrogiego państwa, oszczep był nadpalony i poplamiony krwią
Pater Patratus - funkcje pokojowe - po zakończeniu wojny był odpowiedzialny za przeczytanie tekstu umowy pokojowej i podkreślenia, że jeśli któraś ze stron złamie warunki pokoju czekają ją konsekwencje (Rzym nigdy nie łamie umowy)
„Mądry nie złamie nigdy pierwszy warunków”
Składanie oświadczeń w trakcie trwania działań wojennych
Sakralny ceremoniał wypowiadania wojny (niemal religijny), utrwalony w średniowieczu
- rycerze- dwa nagie miecze, rzucanie oszczepem w kierunku wroga
Średniowiecze - herold
- funkcje poselskie w dziedzinie wojskowości
- budowanie sojuszy, grożenie wojną, organizowanie mordów.
Organizowanie mordów skrytobójczych - Wenecja - specjaliści XV wiek
W Rzymie republikańskim, kiedy rozwinęła się zasada kolegialności legatów - posłowie także zawierali traktaty, organizowali podbite prowincje, zajmowali się koncyliacją.
Gołąb pocztowy - mimo, że symbol pokoju
- pobudzanie do wojny jest niegodne ambasadora
- celem posła jest jednanie przyjaciół mocodawcy
- ambasador to pojednawca między narodami
- wszystkie poselstwa mają jeden cel: „godzenie wszystkich władców i troska o publiczny między wszystkimi spokój”
- sztuka dyplomacji to „sztuka utrzymywania monarchów w przyjaźni”
Źródła: Rosier, Dolet, Tasso, Przybulski, Warszewicki, Zuniga
Nie wojna jest ważna, ale utrzymywanie przyjaznych stosunków.
1. FUNKCJA NEGOCJACYJNA A FUNKCJA OBSERWACYJNA
- najstarsza funkcja - dla poselstw nadzwyczajnych (początkowo w sprawach wojny i pokoju)
- funkcja obserwacyjna dla poselstw stałych
RODZAJE POSELSTW |
TYP MANDATU |
poselstwa mające załatwić daną sprawę |
mandatum definitum - ograniczony do załatwienia określonego zadania |
poselstwa ceremonialne - f. reprezentacyjna |
|
poselstwa „czasowe” (misje stałe) |
mandatum liberum (łac. wolny) mandat ogólny |
Precedencja:
poseł stały - funkcja obserwacyjna (szpieg) - dyskryminowany w hierarchii ważności za posłem nadzwyczajnym
wynikała ze statusu materialnego i szlachectwa - posłowie rezydenci nie wywodzili się z ubogiej szlachty
nadzwyczajni posłowie - bogaci, wysoka szlachta - Polska : magnaci
Karol V Habsburg - zrównanie w porządku precedencji nastąpiło dopiero wraz z objęciem funkcji posłów stałych przez bardziej znaczące persony
- poselstwa zwykle „przebywają u boku monarchy, aby być w zasięgu możliwości rokowań w sprawach, które mogą się zrodzić w wyjątkowych okolicznościach”
- później zaczęto przypisywać funkcje negocjacyjne także posłom zwyczajnym
Funkcja negocjacyjna - nieustanne rokowania, także poselstwa stałe.
Jak F. Callieres rozumiał f. negocjacyjną?
- wyjście poza sprawy wojny i pokoju
- do zadań posłów stałych należały codzienne kontakty z władcą i jego dworem
Śledzenie = f. obserwacyjna + f. informacyjna
Zbieranie informacji dotyczących:
- sytuacji politycznej
- potencjału militarnego
- życia prywatnego władcy i członków jego dworu
Anglia, Wenecja, Holandia - kwestie handlowe, kolonie - od XVIII wieku, poszukiwanie rynków zbytu, zagadnienia głównie ekonomiczne
2. FUNKCJA PROMOCYJNA
FREDRO - zadaniem posła jest „szerzenie sławy narodu”
- zlecanie publikacji, np. chwalących zwycięstwa wojenne, dwór panujący
Ingerencja w sprawy wewnętrzne (KW'61 - zakazuje):
- wolne elekcje w Polsce
- konklawe w Rzymie
3. FUNKCJA OCHRONY NAD INTERESAI OBYWATELI
Funkcja opieki nad interesami poddanych ( a także nad interesami władcy)
-pytanie ambasadora hiszpańskiego w Londynie do radcy prawnego „Czy nie uchybiając godności posła można się zajmować takimi sprawami?”
„nawet monarcha ma obowiązek bronić swoich poddanych i ich mienia, a zatem poseł, który go zastępuje jest do tego także zobowiązany”
4. FUNKCJE CEREMONIALNE:
- koronacje
- zawarcie pokoju
- urodzenie/chrzest następcy tronu
- ślub
- pogrzeb
Zaślubiny:
- poufne rozmowy
- zgoda
- portret
- możliwe zawarcie małżeństwa per procura
- 1645 r. -Paryż - poseł Gerald Denhof zawarł małżeństwo z imieniu Władysława IV z Marią Ludwiką Gonzagą (sprawa z bratem króla Ludwika Gastonem)
Pierwsza misja poselska kobiety - dostarczyć królową do Polski
Funkcje ceremonialne - targowisko próżności - vanity fair
- wyszukane stroje - często wręcz dziwaczne by przykuć uwagę
- potężny orszak
- gubienie złotych podków - Ossoliński (przesławna misja hrabiego Ossolińskiego do Rzymu)
- egzotyczne zwierzęta
5. FUNKCJE STRĘCZYCIELSKIE
- poseł w Turcji Boscant - zdobywanie informacji
- kolekcjonowanie dzieł sztuki
- prowadzenie spraw spadkowych - królowa Bona
- stręczycielstwo
- opieka nad oblubienicą - Anna Austriaczka - obstawa - żona Ludwika XIII
INSTRUKCJA |
RAPORT |
Król, kanclerz, sekretarz stanu, minister spraw zagranicznych Początkowo jawne - bezsens Z czasem tajne - tylko do wiadomości posła Poseł mógł odstąpić od instrukcji W Polsce sejmy kazały posłom przysięgać na krzyż, że nie odstąpili od instrukcji |
Opracowywał poseł Wenecja - minimum 1 na tydzień wg przepisów W raportach nie zawsze to co powinno nich być - osiągnięcia a nie stan faktyczny Po zakończeniu misji raport całościowy z misji W Polsce często przygotowywano diariusze - dzienniki - cenne gdy dotyczyły spraw europejskich Przewozili gońcy: Habsburgowie powołali pocztę, Thurn-Taxis Zygmunt August - linia pocztowa Kraków- Wiedeń - Wenecja |
26.05.2008 DYPLOMACJA KONFERENCYJNA
Dyplomacja parlamentarna - w przeszłości - analogie do parlamentu
Dyplomacja konferencyjna - obecnie częściej tak ją określamy
KONGRES - w przeszłości - brzmi „dumnie”, np. Kongres Wiedeński w 1815 r.
KONFERENCJA - lub konferencja polityczna, dyplomatyczna, narada, spotkanie, zjazd
To specyficzne formy prowadzenia dialogu i rokowań między:
- rządami i organizacjami międzynarodowymi
lub
- samymi rządami
na zwoływanych ad hoc konferencjach międzynarodowych
Na konferencjach wyróżnić można stale występujące organy lub przedstawicieli państw:
- delegacje reprezentujące rządy
- sekretariat i jego szef
- przewodniczący i wiceprzewodniczący
- ugrupowania rządów (np. reprezentowane przez jedną delegację)
- obserwatorów i gości
Jaki jest CEL zwoływania konferencji?
- prowadzenie negocjacji
- wprowadzenie prawa
- regulacja sporów i konfliktów międzynarodowych
- kodyfikacja prawa międzynarodowego
Spotkania w ramach organizacji międzynarodowych, które są jej organami i często stanowią władzę prawodawczą tej organizacji - TO NIE TO SAMO CO KONFERENCJE !
Zwoływanie:
- zwykle z inicjatywy określonego państwa lub państw
- z inicjatywy organizacji międzynarodowych
- w nocie stanowiącej zaproszenie podany jest: cel, termin, miejsce i porządek obrad
Głosowanie:
- każdy uczestnik ma jeden głos
- uchwały mogą zapadać :
* jednomyślnie
* większością zwykłą lub kwalifikowaną
- jawne lub tajne
Metody konsensusu:
- akceptacja propozycji w drodze rokowań
- pojedyncze państwo, które sprzeciwia się propozycji nie powstrzyma jej przyjęcia ( przyjęta decyzja nie jest dla niego wiążąca)
Pełnomocnictwo - full powers
- to dokument wystawiony przez właściwą władzą pw, upoważniający przedstawiciela tego państwa do określonego działania w jego imieniu, np. do negocjacji
Zgodnie z Konwencją o Prawie Traktatów z 1969 roku osobami upoważnionymi do zawierania umów bez pełnomocnictw są (ex officio):
- głowa państwa
- premier
- minister spraw zagranicznych
Zgodnie z ustawą o umowach międzynarodowych z dnia 14.04.2000 r. w przypadku, gdy wymagane jest pełnomocnictwo do prowadzenia negocjacji oraz przyjęcia (parafowania) tekstu umowy międzynarodowej, pełnomocnictwa udziela Minister Spraw Zagranicznych RP na wniosek organu właściwego do prowadzenia rokowań.
W sytuacji gdy wymagane jest pełnomocnictwo do podpisania umowy międzynarodowej udziela go premier na wniosek MSZ RP (podpis premiera - kontrasygnata ministra).
Pełnomocnictwa to NIE instrukcje
Instrukcje - dokument wewnętrzny delegacji, wyłącznie do jej wiadomości i zastosowania.
Pełnomocnictwa redaguje wydział Departamentu Prawno-Traktatowego MSZ,
- mogą dotyczyć pojedynczej sprawy, np. upoważnienia do podpisania konkretnej umowy
- mogą mieć też charakter ogólny - upoważniać do podpisania wszelkich dokumentów przyjmowanych przez daną konferencję
- mogą być wystawiane ad referendum, tzn. o charakterze tymczasowym, wymagającym potwierdzenia w formie dosłania właściwych pełnomocnictw
09.06.2008 MISJE SPECJALNE
- ad hoc - doraźne, specjalne, w tym celu
- najstarsza forma stosunków dyplomatycznych - starożytność i średniowiecze
Królowa Saba u Króla Salomona - X wiek p.n.e.
Rys historyczny
- państwa - miasta greckie - dominująca forma stosunków międzynarodowych
- dominuje również w Średniowieczu
- koniec Średniowiecza - narodziny stałych misji, utrzymywano misje nadzwyczajne - ich znaczenie zmalało pod koniec XVII wieku
Podstawy prawne:
08.12.1969 - przyjęcie przez Zgromadzenia Ogólne ONZ Konwencji o misjach specjalnych
Przedstawiona do podpisu w Nowym Jorku 16.12.1969 roku.
Weszła w życie 21.06.1985 roku.
Nie ma charakteru powszechnego - przyjęta przez ok.30 państw
Definicja (art.1 KoMS'69)
- misja czasowa reprezentująca państwo wysłana przez jedno państwo do drugiego państwa, za jego zgodą, w celu wspólnego rozpatrzenia z nim określonych spraw albo wypełnienia wobec niego powierzonego, określonego zadania.
Konwencja NIE precyzuje zakresu funkcji misji specjalnych - uregulowania konwencji dwustronnych
KTO WYSYŁA? KOGO? NA JAK DŁUGO? W JAKIM CELU?
Kto wysyła?
- wysyłają państwa
- NIE organizacje międzynarodowe
- NIE są to wymiany delegacji instytucji państwowych
- NIE są wysyłane osoby prywatne
Konwencja nie definiuje zakresu czasowego, ale określa go jako konieczny - misje wysyłane na ściśle określony czas
Kogo?
Kryterium kadrowe/osobowe rodzajów misji specjalnych:
Misje suwerenów:
- koronowane głowy, np. królowa Elżbieta II, królowa Danii Małgorzata II
- członkowie rodziny królewskiej - np. królowa Rania - żona króla Jordanii Abdulacha
- prezydenci - np. Lech Kaczyński
- ciała kolegialne jeżeli nie ma zdefiniowanej głowy państwa
2) Szefowie rządów
Członkowie rządów
Inne osobistości reprezentujące głowy państwa
Np. Jolanta Szymanek - Deresz - 2-4.11.2003 - misja do Panamy - na obchody 100-lecia państwa
3) Misje dyplomatyczne - głównie MSZ
Minister Spraw Zagranicznych
Sekretarz Stanu
Podsekretarze Stanu
Ambasadorowie ad personam - ambasador tytularny, tytuł taki otrzymują z reguły osoby bardzo zasłużone dla służby dyplomatycznej swojego kraju i mogą go używać niezależnie od tego, czy w danej chwili pełnią funkcję ambasadora, jako szefa misji dyplomatycznej.
4) Misje specjalne, na czele których nie stoją uprzednio wskazane osobistości wysokiej rangi państwowej, a które reprezentują państwo zgodnie z postanowieniami z 1969 roku.
Misje parlamentarne- traktowane na równi z misjami o charakterze państwowym
Cele:
1) Misje polityczno - ceremonialne
- śluby
- pogrzeby
- inauguracja pontyfikatu
2) Misje dyplomatyczno - polityczne
- rokowania
- regulowanie sporów i konfliktów
- omawianie stanu i perspektyw rozwoju stosunków dwustronnych
- negocjowanie i podpisywanie deklaracji i umów międzynarodowych
3) Misje techniczne - delegacje ekspertów z określonej dziedziny, nie mają charakteru reprezentacyjnego.
Istnienie stosunków dyplomatycznych NIE jest warunkiem wysyłania misji specjalnych.
Państwo może wysłać misję specjalną:
- do innego państwa, jedynie po uzyskaniu wcześniejszej zgody państwa - gospodarza
- do dwu lub więcej państw, pod warunkiem, że poinformuje/powiadomi je o tym fakcie zwracając się do nich o wyrażenie zgody
- wspólnie z innym państwem, pod warunkiem, że powiadomią państwa - gospodarzy o tym fakcie, zwracając się do niego o wyrażenie zgody
Skład misji:
- szef misji specjalnej
- przedstawiciele państwa wysyłającego w misji specjalnej
- członkowie personelu misji specjalnej - członkowie personelu dyplomatycznego, personelu administracyjnego i technicznego oraz personelu służby misji specjalnej
Obywatelstwo:
- członkowie misji powinni w zasadzie mieć obywatelstwo państwa wysyłającego
- obywatele pp mogą wchodzić w skład misji specjalnej jedynie za zgodą państwa, która może zostać cofnięta (przede wszystkim w charakterze ekspertów)
Liczebność
- wymóg notyfikowania pp informacji o liczebności i składzie misji specjalnej, a zwłaszcza nazwisk i funkcji osób mianowanych
- pp może odmówić przyjęcia nazbyt licznej misji
- członkowie misji specjalnej w każdym momencie mogą zostać uznani w pp za persona non grata
Konieczność powiadamiania pp o:
- składzie misji i wszelkich zmianach składu
- przyjeździe i wyjeździe członków misji
- przyjeździe i wyjeździe osób towarzyszących
- wyznaczeniu szefa misji
- lokalizacji pomieszczeń znajdujących się w dyspozycji misji oraz mieszkań prywatnych korzystających z nietykalności
Siedziba
- najlepiej w stolicy pp
- może być kilka siedzib w różnych miastach - konieczność wyznaczenia siedziby głównej, która będzie utrzymywać kontakty z MSZ pp
Początek misji specjalnej:
- rozpoczyna się wraz z wejściem misji w urzędowy kontakt z MSZ pp, lub z innym uprzednio uzgodnionym organem pp
- nie jest uzależniony od przedstawiania przez stałą misję pw w pp ani od złożenia listów uwierzytelniających lub pełnomocnictw
Powody zakończenia misji:
- osiągnięcie porozumienia - jeden z najtrudniejszych sposobów
- osiągnięcie celu negocjacji
- upływ czasu, na który misja została wysłana
- powiadomienie przez pw, że kładzie kres lub odwołuje misję specjalną
- powiadomienie przez pw, że uważa misję specjalną za zakończoną - pw nie widzi celowości dalszych rozmów
Status głowy państwa i osobistości wysokiej rangi
- pkt.1 - głowa państwa stojąc na czele misji specjalnej jest traktowana jakby składała wizytę oficjalną
- pkt.2 - szef rządu, szef MSZ korzystają z ułatwień, przywilejów i immunitetów przyznanych przez prawo międzynarodowe
Głowa państwa korzysta z pełnych przywilejów i immunitetów tzn. szerszych aniżeli te, o których jest mowa w KW'61
nietykalność pomieszczeń szefa państwa
nietykalność osobista - wolność od wszelkiego przymusu - ochrona zapewniana przez pp, fizyczna oraz ochrona wizerunku
immunitet jurysdykcyjny
Naruszenie immunitetu nietykalności:
- ochrona konieczna
- dobrowolne narażenie się na krytykę
Przykłady misji specjalnych:
1.11.1941 - w ramach misji specjalnej - Tadeusz Romer wyjechał do Szanghaju - jego głównym zadaniem była opieka nas wydalonymi z Japonii obywatelami RP, w większości pochodzenia żydowskiego
24.10.1978 - misja specjalna PRL z Przewodniczącym Rady Państwa Henrykiem Jabłońskim na okoliczność inauguracji pontyfikatu Jana Pawła II
Czerwiec 2003 - powołanie misji specjalnej w Waszyngtonie, której szefem został ambasador Sławomir Cytrycki, celem usprawnienia kontaktów z administracją amerykańską oraz zdobywania informacji na temat ogłaszanych przez tymczasowe władze koalicyjne (dot. M.in. Iraku, przetargów)
Styczeń 2004 - misja Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego Marka Siwca do USA celem przygotowania wizyty prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego (Irak, kwestia współpracy gospodarczej, związanej z offsetem, wizowy)
15.01.2006 - Quito Ekwador - misja specjalna RP na uroczystość przekazania władzy prezydenckiej nowemu prezydentowi Republiki Ekwadoru Rafaelowi Correa Delpado, skład misji - Przemysław Marzec - ambasador RP w Limie, Tomasz Moraski - konsul honorowy RP w Quito
18.04.2008 - misja specjalna RP w Gruzji - do Tbilisi udali się sekretarze stanu w Kancelarii Prezydenta RP: Michał Kamiński, Robert Draba, a także dyrektor Biura Spraw Zagranicznych Kancelarii Prezydenta Mariusz Handzlik
Casus - Mąż członka przedstawicielstwa dyplomatycznego misji specjalnej państwa X w państwie Y wykorzystując nieuwagę ochrony udał się na Marsz Równości legalnie zorganizowany w stolicy państwa Y . W trakcie przemarszu przez Stare Miasto demonstranci zostali obrzuceni zgniłymi jajami i inwektywami przez aktywistów z ruchu „Biała Siła”. Doszło do fizycznej konfrontacji, którą zakończyła interwencja policji. Mąż został kilkakrotnie trafiony policyjną pałką. Po powrocie do rezydencji zażądał od swojego małżonka, członka przedstawicielstwa dyplomatycznego misji specjalnej, interwencji w MSZ państwa Y.
Czy interwencja w MSZ była uzasadniona?
NIEUZASADNIONA - mąż sam się naraził na niebezpieczeństwo, funkcjonariusze w trakcie interwencji nie mogli sprawdzić czy dana osoba posiada immunitet dyplomatyczny.