Teoria ugruntowana
Teoria ugruntowana jest strategią prowadzenia badań jakościowych, której początki w naukach społecznych datują się na lata 60. XX w. opiera się ono na 3 zasadach:
Badania terenowe należy rozpoczynać bez przyjmowania wstępnych hipotez. Dzięki temu unikniemy sytuacji, w której istniejące teorie wpłyną na to, jakie zjawiska dostrzeżemy w terenie.
Druga zasada polega na nieustannym porównywaniu ze sobą zebranych fragmentów materiału empirycznego. To porównywanie prowadzi do określania kodów, którymi posługujemy się, by uporządkować i zinterpretować materiał oraz by wyróżnić najważniejsze kategorie, z których zostanie następnie zbudowana teoria dotycząca badanego zjawiska.
Trzecia zasada to teoretyczne pobieranie próbek. Polega ona na tym, że osoby i grupy do badania wybieramy w taki sposób, by poszerzyć nasz znajomość problemu, a nie - jak w metodologiach klasycznych - by uzyskać próbę reprezentatywną.
Geneza
Pojawiła się w latach 60. Za sprawą książki Barneya Glasera i Anselma Straussa „Odkrywanie teorii ugruntowanej”
Metoda alternatywna wobec dedukcyjnego modelu podejścia
Sięga do metod indukcyjnych (od dawna stosuje się je a antropologii)
Powiązana z założeniami interakcjonizmu symbolicznego w związku z czym teoria ta nadaje się raczej do analizowania problemów związanych z postrzeganiem fenomenów społecznych niż do badania „obiektywnie” istniejącej rzeczywistości
Strategia prowadzenia badań
TU wymaga od nas trzymania się wyznaczonych reguł postępowania - podchodzimy do badanego przedmiotu w sposób otwarty, nie przywiązując większej wagi do tworzenia hipotez już w początkowym studium badania
Prowadzenie badań składa się z 3 rodzajów czynności:
Zbierania danych
Kodowania i identyfikacji idei lub koncepcji
Generowania teorii
Zakłada się przeplatanie tych działań
Teoretyczne pobieranie próbek i nasycenie teoretyczne
W TU celem jest rozwinięcie teorii, która wytłumaczy wiele z badanych zachowań
Chodzi o stworzenie takiej grupy, która da możliwie najbardziej różnorodny materiał do badań
Jeśli chodzi o kolejność - w badaniach prowadzonych zgodnie ze strategią dedukcyjną najpierw określamy populację, następnie dokonujemy losowania, a w kolejnym kroku badamy wylosowane obiekty
W momencie rozpoczęcia badania nie znamy wielkości ani składu próby, a kolejne obiekty są dodawane do próby podczas badań
Dane zbieramy tak długo aż osiągniemy stan nasycenia teoretycznego
Zbieranie danych i prowadzenie notatek
Zbieranie danych obejmuje przede wszystkim prowadzenie obserwacji i wywiadów (w trakcie których tworzy się notatki)
Obserwacje mogą przybierać postać obserwacji uczestniczącej, nieuczestn, lub tzw. shadowingu (bycie cieniem osoby badanej i towarzyszenie jej w codziennych czynnościach)
Sięgając po wywiady w TU najczęściej siegamy po metodę otwartego wywiadu antropologicznego. Nagrywamy
Podstawową zasadą w trakcie badań jest triangulacja:
Metod - łączenie różnych metod badawczych
Danych - sięganie po różne dane
Badaczy - prowadzenie badań przez wielu badaczy
Cechy dobrych notatek:
Dają kompletne, pełne przedstawienie sytuacji
Prócz chronologii powinny naświetlać też kontekst opisywanych wydarzeń
Powinny zawierać jak najmniej komentarzy, a kiedy konieczne to muszą być wyraźnie oznaczone
Kodowanie i identyfikacja idei lub koncepcji
Kodowanie to etap procesu badawczego, w którym przechodzimy od danych do kategorii abstrakcyjnych.
Kody powinny być jak najbardziej dopasowane do materiału empirycznego - odzwierciedlać to, co się zdarzyło oraz o czym mówili respondenci
Logika tworzenia kodów
Niezależnie od wybranej strategii kodowania, sednem tego etapu badania jest nieustanne porównywanie ze sobą różnych fragmentów zebranego materiału empirycznego (ramka 5.1, str. 96)
Sens kodów jest wyznaczany przez kontekst porównań. Każdy z cytatów zaczyna coś znaczyć dopiero wtedy, gdy zostanie porównany z innymi wypowiedziami dotyczącymi podobnego zagadnienia. Porównywanie tych wypoiwiedzi nadaje im sens i pozwala stwoarzyć odpowiednie kody i kategorie