ZAGADNIENIA Z POLITYKI SPOŁECZNEJ
1. Wymień i krótko opisz 3 poziomy polityki społecznej.
p. międzynarodowy, cel: wspólne standardy, narzędzia: prawo + finanse
p. państwowy, cel: dobrobyt, narzędzia: prawo
p. lokalny, cel: zależne od regionu, narzędzia: prawo fundusze
2. Scharakteryzuj politykę społeczną, politykę socjalną i pomoc społeczną.
p. społeczna- cel: dobrobyt , odbiorca: obywatel,
p. socjalna- cel: usamodzielnienie upośledzonych społecznie, odbiorca: upośledzony społecznie
p. społeczna- cel: wypłata świadczeń, odbiorca- osoby o małych dochodach
3. Wymień wspólne cechy polityki społecznej.
zależna od gospodarki
niesamodzielność finansowa
bierność
upolityczniona
upaństwowienie
4. Wymień zasady polityki społecznej.
egalitaryzm (każdy ma równe szanse w dostępie do służby zdrowia, edukacji itp.)
dążymy do tego żeby było sprawiedliwie (sprawiedliwość społeczna)
praworządność (tylko to co pozwala prawo)
upodmiotowienie (liczy się człowiek)
5. Wymień i opisz krótko komponenty definicji polityki społecznej.
a) działalność
- teoretyczna - nauka, eksperci
- praktyczna- działalność państwowa
b) cel:
- p. społeczna- jednolite standard
- p. socjalna- dobrobyt społeczny
- p. społeczna- regionalizm
c) odbiorcy
- kraje członkowskie UE
- obywatele
- upośledzeni społecznie
6. Mapa pojęciowa polityki społecznej i problemy demarkacji
a) dobrobyt- stan zaspokajania potrzeb wszystkich obywateli,
b) bezpieczeństwo socjalne- stan zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencji,
c) potrzeba -potrzeba a pragnienie- warunki niezbędne do funkcjonowania jednostki w społeczeństwie. Rodzaje potrzeb: biologiczne, społeczne, kulturowe, religijne,
d) struktura społeczna- budowa hierarchiczna składająca się z: klas- kryterium ekonomiczne, warstw- np.
zawód, pochodzenie, grup- min 3 jednostki posiadające wspólny cel,
e) integracja społeczna- proces polegający na powszechności, ruchliwości społecznej,
f) kwestie społeczne- patologia (zjawisko, które się zmienia),
g) prawa człowieka -socjalne prawa człowieka- uniwersalne i pierwotne prawo przysługujące każdemu
człowiekowi,
h) sprawiedliwość społeczna- zasada konstytucyjna zakładająca, że każdy obywatel ma równy dostęp do
wszystkich praw i wolności,
i) postęp i rozwój społeczny -postęp progresywny i regresywny- progresywny- polega na poprawie jakości
życia, regresywny- polega na pogorszeniu jakości życia.
7. Wymień 5 funkcji polityki społecznej. Każdą krótko scharakteryzuj.
ewaluacyjna- program powstaje w oparciu o przyjęte wartości;
programowa- strategie opracowane na postawie posiadanych wartości;
normotwórcza- władza, funkcja ustawodawcza,
motywacyjna- pobudzenie do pracy nad dobrem wspólnym, wartości motywują do działania;
prognostyczna- realizowana przez demografię;
8. Na czym polega konfrontacyjne i negocjacyjne ustalanie wartości w polityce społecznej?
konfrontacyjna (przeciwstawienie)- zwycięzca, czyli rządzący nadaje wartości
negocjacyjna- wypracowanie konsensusu, pomiędzy grupą rządzącą a społeczeństwem obywatelskim
Strategia konfrontacyjna- po zapoznaniu się z układem sił w danym społeczeństwie stawia się na większość. Powoduje to, ze silniejsi zagarniają wygraną i decydują o urządzeniu tak jak oni tego chcą porządku w państwie lub na świecie. Potem sami muszą radzić sobie z krytyką i niezadowoleniem ze strony tych, którzy przegrali.
Strategia negocjacyjna- istnieje możliwość występowania kompromisowych rozwiązań. Powoduje to, że nie ma tu wygranych ani przegranych, tylko każdy ma szanse odnaleźć się w społeczeństwie, może znaleźć odbicie swoich własnych preferencji, chociaż wszyscy czują pewien niedosyt bo na przykład: rola własności prywatnej będzie zbyt mała dla socjalisty, a dla liberała wystarczająca.
9. Jakie są wady strategii negocjacyjnej?
reguła wzajemności (w zamian za porozumienie, polityczne poparcie)
wymaga wysokiego poziomu intelektualnego jednej i drugiej strony
występuje w demokracji uczestniczącej
10. Wyjaśnij pojęcia: aspekt relacyjny, aspekt dystrybucyjny, zmiana dystansów, polaryzacja, relatywna deprywacja.
aspekt relacyjny- relacje, wzajemne zależności między poszczególnymi elementami struktury społecznej;
aspekt dystrybucyjny- nierówny dostęp do cechy społecznej, która decyduje o losach życiowych jednostki i
charakterze jej relacji z otoczeniem; np. dochód, władza, wykształcenie,
zmiana dystansów- różnice między średnią wartością danej cechy, np. dochodu, poziomu konsumpcji,
polaryzacja
- usytuowanie kategorii społecznych jest niezmienne
- dystans do danej cechy nie zmienia się
- zmienia się liczebność poszczególnych kategorii
- zmniejsza się liczebność kategorii średnich
- a wzrasta kategorii skrajnych
relatywna deprywacja- moje potrzeby w porównaniu do X są niezaspokojone
11. Opisz i scharakteryzuj według punktów omawianych na wykładzie modele polityki społecznej.
a) marginalny- USA, Wlk. Brytania; potrzeby zaspokajane przez rynek prywatny i rodzinę, państwo ingeruje w ostateczności; selektywna, świadczenia fakultatywne, pomoc społ. i działalność charytatywna org. pozarządowych.
b) motywacyjny- Niemcy; kryterium stażu pracy, zasług i wydajności programy socjalne muszą jak najmniej zakłócać mechanizmy funkcjonowania gospodarki; ubezpieczenia obowiązkowe i powszechne (obejmują wszystkich obywateli i wszystkie zdarzenia losowe).
c) instytucjonalno-redystrybucyjny- Szwecja, Dania; polityka społeczna jako integralna instytucja danego społeczeństwa, gwarantującą powszechny dostęp do świadczeń i usług, opierając się przede wszystkim na kryterium potrzeb; szeroka redystrybucja i upaństwowienie środków produkcji, system zaopatrzeniowy
12. Wyjaśnij pojęcia: doktryna, ideologia, program polityczny.
doktryna- zbiór poglądów politycznych
ideologia- zbiór poglądów filozoficznych określających zasady funkcjonowania państwa
program polityczny- poglądy i działanie proponowane przez partię
13. Opisz: liberalizm, konserwatyzm, socjalizm (według punktów analizowanych na wykładzie).
|
LIBERALIZM |
KONSERWATYZM |
SOCJALIZM |
TWÓRCY |
John Locke, John Stuart Mill, F. August Hayek |
Edmund Burke, Otto von Bismarck |
Eduard Bernstein, John M. Keynes |
CZŁOWIEK |
nastawiony na własną korzyść, indywidualista, pragnący i zachłanny |
z natury jest zły i grzeszny |
zdolny i twórczy, powinien rozwijać swoje możliwości, często ofiara nierówności społecznych. |
SPOŁECZEŃSTWO |
otwarte, dynamiczne, w stanie konkurencji, |
jest twórcą wartości materialnych i duchowych - one osadzone w tradycji, pochwała elitaryzmu |
składa się z klas społecznych o przeciwstawnych, skonfliktowanych interesach |
PAŃSTWO |
rola „nocnego stróża” |
powinno chronić istniejące instytucje (warstwy, rodziny, kościół, elity), niechęć do centralizmu państwowego |
jego celem rozwój ludzkiej osobowości i zapewnienie wszystkim szans korzystania z wolności obywatelskich, powinno mieć kontrolę nad procesem produkcji, zatrudnia i podziału zysków |
WARTOŚCI |
utylitaryzm, wolność indywidualna, wiara w postęp, anty-tradycjonalizm i anty-dogmatyzm |
poszanowanie tradycji, antyindywidualizm rola wspólnoty, praw naturalnych, krytyka zmian |
egalitaryzm, równość jako warunek zdrowego społeczeństwa |
POLITYKA SPOŁECZNA |
redystrybucja dochodów niepożądana, bo niszczy wolność - to kradzież i utrwalanie nędzy, należy uczyć ludzi, jak samemu sobie radzić |
wymuszanie równości nierealne i szkodliwe, poprawa sytuacji najuboższych poprzez filantropię, nacisk na wartość pracy
|
rozwinięta redystrybucja - stworzenie systemu, w którym dzięki solidarnej współpracy wszystkich potrzeby każdego człowieka zostaną zaspokojone na odpowiednim poziomie |
14. Wyjaśnij pojęcia: skuteczność, efektywność, kapitał społeczny, kontekst społeczny.
skuteczność- miarą skuteczności jest stopień realizacji celu;
efektywność- miarą efektywności programu jest odwrotność nakładów, które trzeba ponieść na osiągnięcie tego cel;
kapitał społeczny- umiejętność pracy polegająca na wzajemnym zaufaniu;
kontekst społeczny- kulturowy religijny polityczny gospodarczy prawny;
15. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie style polityki społecznej.
styl |
wyzwalający |
opiekuńczy |
bodźcowy |
rygorystyczny |
adresaci |
kompetentni i mający właściwe aspiracje |
osoby, którym brakuje zarówno umiejętności i możliwości |
osoby nastawione na zysk |
adresaci programu (np. osoby nadużywające alkoholu lub przestępcy) potrafią i mogą - ale nie chcą - wstrzymać się od zachowań potępianych |
problem |
adresaci nie mogą realizować swych zamierzeń |
ludzie, nawet jeśli chcą postępować we właściwy sposób, to nie potrafią bądź nie mogą; jeżeli zaś nie chcą, może to być wtórny przejaw adaptacji do nieusuwalnego stanu niemożności, wynikać z rezygnacji |
ludzie potrafią i mogą wstrzymać się od zachowań potępianych lub podjąć zachowania pożądane, ale nie chcą, dopóki nie dostaną nagrody |
niechciane zachowania można wymóc na nich jedynie pod presją strachu przed dolegliwymi sankcjami |
działania polityki społecznej |
działania w tym stylu dają wolność jednostkom, są wyrazem zaufania do ich kompetencji |
adresaci programów opartych na tym stylu są traktowani jako ludzie w jakimś sensie niepełnosprawni, wymagający wsparcia - przejściowego (aż do przywrócenia sprawności, która uczyni ich ludźmi kompetentnymi i wolnymi od ograniczeń) lub nawet trwałego. |
zachowania sprzeczne z ich chęciami można od nich uzyskać, oferując w zamian dobra, które naprawdę chcą zdobyć (np. dochody w zamian za wykonywanie nielubianej pracy); |
|
np. |
Szkolenia
|
Osoby społeczne upośledzone: opieka socjalna, zasiłki, |
Dotacja na biznes |
Przymusowe leczenie (izolacja) |
ocena: za i przeciw |
(-) brak kontroli nad jednostką
(+) ta forma pomocy nie uzależnia , aktywizuje
|
(-) przed musi być coraz większa dezaktywacja to pomoc z pokolenia na pokolenie |
Dla pracodawcy 2 raz pieniędzy nie dotacje |
|
16. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie instrumenty polityki społecznej.
kadrowe- administracja + instytucje prywatne; zast. świadczenie usług; funkcja wykonawcza
informacyjne- rodzina, system edukacyjny; zast. funkcja motywacyjna;
prawne- zast. funkcje regulujące;ustawodawcza
ekonomiczne- polityka rynkowa, fiskalna, monetarna; zast. gospodarcze, ekonomiczne;
gospodarowania czasem- wydłużenie średniej długości życia; zast. budowa szkół
17. Wyjaśnij pojęcia: industrializacja, kapitał ludzki, logika uprzemysłowienia, grupa interesu.
industrializacja- uprzemysłowienie, praca fizyczna zastępowana jest maszynami i technologią;
kapitał ludzki- zawodowe doświadczenie i kwalifikacje jednostki;
logika uprzemysłowienia- struktury społeczne i polityka społeczna upodabniają się do siebie, przykłady: maksymalizacja zysków, minimalizacja kosztów, prawo popytu i podaży;
grupa interesu- zorganizowana grupa, której celem jest osiągnięcie własnych korzyści;
18. Jaka jest rola państwa w tworzeniu polityki społecznej?
- jest autonomicznym podmiotem pełniącym role mediatora pomiędzy różnymi grupami interesu podejmującym niezależne decyzje w sferze socjalnej,
- rola osób sprawujących władzę,
- rola urzędników i ekspertów,
19. Wymień 3 wady i 3 zalety naśladownictwa rozwiązań zagranicznych.
wady:
- różnice kulturowe i gospodarcze,
- wzrost biurokracji,
- ograniczona skuteczność,
zalety:
- fundusze unijne,
- standaryzacja poziomu życia,
- gotowy wzorzec,
20. Wymień i krótko scharakteryzuj 3 podejścia wykorzystywane w analizach i badaniach uwarunkowań PS.
PS jako instrument zachowania istniejącego porządku społecznego, np. system szkolnictwa, mechanizmy finansowania;
liczą się społeczne uwarunkowania ingerencji państwa w sprawy socjalne, np. świadczenia społeczne, sprawiedliwość społeczna;
decydującym czynnikiem są autonomiczne działania władz publicznych i innych organizacji, np. administracja rządowa i pozarządowa, organizacje pozarządowe.
21. Wyjaśnij pojęcia:
współczynnik urodzeń- stosunek liczby urodzeń żywych do zgonów,
przyrost naturalny- różnica między liczbą zgonów a urodzeń,
demografia- nauka o procesach ludnościowych,
druga transformacja demograficzna- zmiana zachowań ludnościowych spowodowana przemianami społeczno-obyczajowymi,
22. Wymień podstawowe procesy demograficzne.
a) tworzenie i rozpad rodziny
- zmiany wzorców tworzenia rodzin
- zmiana zachowań prokreacyjnych
b) płodność
- obniża się częstotliwość zawierania pierwszych małżeństw
c) umieralność
- systematyczne wydłużanie ludzkiego życia
- wzrost umieralności na choroby cywilizacyjne -STRES
d) migracje
- zmniejszenie migracji wewnętrznych
- nasilenie migracji zewnętrznych
23. Jaki jest cel polityki ludnościowej?
Zapewnienie równowagi w trzech kategoriach wiekowych: przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym.
24. Wymień główne założenia polityki ludnościowej w Polsce.
poprawa warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz podnoszenie liczby urodzeń,
tworzenie warunków sprzyjających integracji w starzejącym się społeczeństwie
poprawa stanu zdrowia ludności i ograniczanie umieralności.
25. Wymień i krótko opisz uwarunkowania i skutki zmian w procesach formowania rodziny.
młodzi ludzie są grupą w najwyższym stopniu zagrożoną bezrobociem;
instrumentalne podejście do zdobywania wykształcenia i zawodu wynika z nadziei na uzyskanie pracy, nierzadko jakiekolwiek oraz na awans zawodowy, priorytet dla pracy oznacza przesunięcie realizacji planów matrymonialnych, a nawet rezygnację z nich;
sytuacja mieszkaniowa i brak perspektyw na uzyskanie samodzielnego mieszkania przez część młodych małżeństw-co 10 gospodarstwo domowe nie posiada własnego mieszkania;
wśród młodego pokolenia tylko 20 % zamieszkuje samodzielnie;
26. Wymień wyzwania związane z procesem starzenia się społeczeństwa.
niski standard usług placówek opieki stałej
przypadki dyskryminowania ludzi starych
postęp technologiczny
oferta edukacyjna