NORMY OKLUZYJNE - POJĘCIA
Centralne ułożenie żuchwy(relacja centralna żuchwy) dotylne położenie żuchwy z obustronnie jednakowym położeniem głów żuchwy w płaszczyźnie strzałkowej w dowolnej odległości żuchwy od szczeki, w tm:
-niezwarciowe bez kontaktu zębów
-zwarciowe z kontaktem zębów
Centralne położenie żuchwy dotylne położenie żuchwy z obustronnie jednakowym prawidłowym położeniem głów żuchwy w płaszczyźnie strzałkowej w prawidłowej wysokości zwarcia
-niezwarciowe bez kontaktu zębów
- zwarciowe z kontaktem zębów
Dotylne położenie żuchwy najbardziej dotylne położenie żuchwy bez kontaktu zębów
a) prawidłowe- zgodne z centralnym położeniem
b) nieprawidłowe- przemieszczenie w stosunku do centralnego położenia żuchwy do przodu. ku tyłowi i (lub) bocznie, zależne od przemieszczenia głów żuchwy w tym położeniu
Łuk gotycki kąt zawarty miedzy granicznymi ruchami bocznymi żuchwy zarejestrowany za pomocą tzw. Ćwieka centralnego- wierzchołek tego kąta odpowiada w prawidłowych warunkach centralnemu położeniu żuchwy.
Linia centralnego ułożenia żuchwy wg Kleinrock linia łącząca wierzchołki łuków gotyckich zarejestrowanych w postaci punktów odpowiadających dotylnemu położeniu żuchwy w różnej odległości żuchwy od szczęki
a) prawidłowa - zarejestrowana w linii środkowej łuku gotyckiego, tj. kąta bocznego prowadzenia stawowego z minimalnym, niewidocznym gołym okiem, indywidualnym odchyleniem od dwusieczej kąta
b) nieprawidłowa- zarejestrowana w postaci linii prostej z widocznym bocznym odchyleniem od dwusiecznej kata bocznego prowadzenia stawowego
Zwarcie(okluzja) wzajemne kontakty zębów przeciwstawnych we wszystkich możliwych położeniach i w czasie wszystkich możliwych ruchów żuchwy
Dyskluzja brak kontaktu zębów przeciwstawnych
Zwarcie centryczne kontakty zębów w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy, w maksymalnym zaguzkowaniu zębów oraz na drodze poślizgu pomiędzy tymi dwoma położeniami zwarciowymi żuchwy
Dotylne położenie zwarciowe zuchwy najbardzej dotylne położenie zuchwy z kontaktem zębów uzyskane przez bierne lub czynne jej prowadzienie do pierwszego lekkiego kontaktu zebów bez ucisku
a) prawidłowe- zgodnie z prawidłowym położęniem głow zuchwy
b) nieprawidłowe w przypadku przemieszczenia głow zuchwy w tym położeniu
Przedwczesny kontakt pierwszy pojedyńczy jedno lub obustronny , punktowy kontakt zębów w dotylnym położeniu zwarciowym zuchwy
Maksymalne zaguzkowanie zebów położenie zwarciowe zuchwy z maksymalnym kontaktem zębów przeciwstawnych
a) prawidłowe- zgodne z prawidłowym położeniem głow zuchwy
b) nieprawidłowe w przypadku przemieszczenia głow zuchwy w tym położeniu
Poślizg centryczny ruch zwarciowy zuchwy pomiedzy dotylnym położeniem zwarciowym zuchwy a maksymalnym zaguzkowaniu zebów.
Poślizg środkowy centryczny ruch zwarciowy żuchwy odbywający się w linii środkowej odpowiadającej centralnemu położeniu żuchwy.
Patologiczny poślizg centryczny - nieprawidłowy ruch zwarciowy z dotylnego położenia zwarciowego żuchwy do maksymalnego zaguzkowania zębów w tym:
środkowy doprzedni, spowodowany obecnością dwóch, symetrycznie umiejscowionych, przedwczesnych kontaktów zębów w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy
środkowy dotylny w przypadku dotylnego przemieszczenia głów żuchwy
środkowy doprzednio-dotylny, w przypadku równoczesnego występowania obydwu wyżej wymienionych zaburzeń
doprzednio-boczny, spowodowany obecnością jednostronnego przedwczesnego kontaktu zębów w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy
Zgodność dotylnego położenia zwarciowego żuchwy i maksymalnego zaguzkowania zębów
fizjologiczna - w przypadku zgodności tych położeń z centralnym położeniem żuchwy
patologiczna - w przypadku braku zgodności tych położeń z centralnym położeniem żuchwy spowodowanym przemieszczeniem głów żuchwy w tym położeniu
Zwarcie ekscentryczne - wszystkie możliwe położenia i ruchy żuchwy z kontaktem zębów przeciwstawnych poza zwarciem centrycznym
Zwarciowe ruchy żuchwy - ruchy żuchwy z kontaktem zębów przeciwstawnych
Centryczny ruch zwarciowy żuchwy - ruch żuchwy z kontaktem zębów na drodze poślizgu centrycznego pomiędzy dotylnym położeniem zwarciowym żuchwy a maksymalnym zaguzkowaniem zębów
Ekscentryczne ruchy zwarciowe żuchwy - wszystkie możliwe ruchy żuchwy z kontaktem zębów odbywające się poza drogą centrycznego poślizgu żuchwy
Przeszkoda zwarciowa - przeszkoda występująca w czasie zwarciowych ruchów żuchwy na drodze poślizgu centrycznego żuchwy i (lub) podczas dowolnego ekscentrycznego ruchu zwarciowego żuchwy
Zwarciowe ruchy żuchwy - wszystkie możliwe ruchy żuchwy z kontaktem zębów.
Parafunkcje narządu żucia - szkodliwe nawyki ruchowe układu ruchowego narządu żucia
Parafunkcje zwarciowe - nawyki ruchowe odbywające się z kontaktem zębów przeciwstawnych w określonych parafunkcjonalnych położeniach żuchwy (zaciskanie zębów) lub związane z określonymi parafunkcjonalnymi ruchami zwarciowymi żuchwy (zgrzytanie zębami)
Parafunkcje niezwarciowe - nawyki ruchowe odbywające się bez kontaktu zębów przeciwstawnych w określonych położeniach żuchwy (np. nagryzanie obcych przedmiotów, warg, błony śluzowej) lub związane z określonymi ruchami żuchwy (np. żucie gumy, obgryzywanie paznokci, parafunkcje języka)
Parafunkcjonalne położenie żuchwy - zwarciowe lub niezwarciowe położenie żuchwy, w których występują parafunkcje narządu żucia
Parafunkcjonalne ruchy żuchwy - zwarciwe lub wolne ruchy żuchwy towarzyszące parafunkcjom narządu żucia
Wskaźnik zwarciowy - zarejestrowane za pomocą wałeczka uplastycznionego wosku lub masy silikonowej, położenie żuchwy w maksymalnym zaguzkowaniu zębów, dotylnym położeniu zwarciowym lub w leczniczym położeniu żuchwy oraz w dowolnym ekscentrycznym położeniu zwarciowym żuchwy.
Lecznicze położenia żuchwy - położenie żychwy w stosunku do szczęki w szynie repozycyjnej z wysunięciem lub bez wysunięcia żuchwy mające na celu repozycję krążków stawowych i głów żuchwy
Szyna repozycyjna - szyna wykonana w leczniczym położeniu żuchwy mająca na celu repozycję krążków stawowych i głów żuchwy
Szyna relaksacyjna - indywidualnie wykonna szyna okrywająca cały łuk zębowy, o płaskiej powierzchni zwarciowej, wykonana w zwiększonek wysokości zwarcia mająca na celu odciążenie ssż i rozluźnienie mięśni
Aparaty odciążające - gotowe lub indywidualnie wykonane apraty mające na celu odciążenie ssż i rozluźnienie mięśni, w tym gotowe szyny elastycze oraz wypełnione żelem lub wodą, indywidualnie wykonane szyny obejmujące tylko część łuku żebowego.
OBJAWY ZABURZEŃ
ze strony stawu zębowo-zębowego
- patologiczne starcie zębów
- dodatnie testy zwarciowe, zaciskanie i/lub zgrzytania zębami
ze strony stawu zębowo-zębodołowego
- rozchwianie pojedyńczych zębów
- rozchwianie grupy zębów
- przemieszczenie zębów
- odsłonięcie pojedyńczych szyjek zębów lub grup zębów
- przerost kości zębodołu
ze strony ssż
- zaburzenia ruchomości głów żuchwy (bez objawów akustycznych) tzw przeskakiwanie głów żuchwy
- patologiczne objawy akustyczne: trzaski lub trzeszczenia
- bolesność uciskowa ssż
- zbaczanie żuchwy w czasie jej odwodzenia lub/i przywodzenia
- nadmierne wysunięcie żuchwy w czasie jej opuszczania
- zbaczanie przy wysuwaniu
- niejednakowy zakres ruchów bocznych żuchwy
- nadmierne ruchy żuchwy
- ograniczone ruchy żuchwy
ze strony mięśni
- zmęczenie i poranna sztywność mięśni
- zwiększone napięcie mięśni
- bolesność uciskowa, dotykowa
- przerost (twarz kwadratowa przy przeroście żuchwy)
- promieniowanie bólu z przeciążonych mięśni
- ból głowy z napięcia mięśni narządu żucia
Inne objawy kliniczne
- drętwienie, mrowienie zębów i wyrostków, ubytki przyszyjkowe, złamanie korzeni żywych zębów
- objawy o charakterze otolaryngologicznym: pieczenie gardła, krtani, ból ucha, zaleganie woskowiny itp. (zawroty głowy)
- objawy oczne np. ucisk, uczucie wysadzania gałki ocznej, ból oka
- objawy bólowe o charakterze neuralgii nerwu V
- ból głowy
BUDOWA SSŻ
Elementy stawu s-ż
Powierzchnia stawowa kości skroniowej
Głowa wyrostka kłykciowego żuchwy
Chrząstka śródstawowa
Torebka stawowa wraz z więzadłami
bocznym
skroniowo-żuchwowym
rylcowo-żuchwowym
klinowo-żuchwowym
Krążek stawowy - prawidłowo - na głowie żuchwy, symetrycznie; nieprawidłowe położenia - doprzednie, tylno-boczne
Więzadła stawu s-ż
1.skroniowo-żuchwowe
rozpina się szeroko na podst. wyrostka jarzmowego
zwężając przyczepia się do bocznej i tylnej szyjki wyrostka kłykciowego
właściwe ma 2 pasma
zasadnicze- szersze, boczne, mocniejsze
słabsze bardziej przyśrodkowo, głębsze
2.klinowo-żuchwowe
rozpina się od kości klinowej w okolicy szczeliny skalisto-bębenkowej
skośnie jednolitym pasmem do pow. zewn. żuchwy ( niekiedy przyczepia się w okolicy języczka żuchwy)
3.rylcowo-żuchwowe
przyczep dolny (końcowy) na kącie żuchwy między m. żwaczem a skrzydłowym przyśrodkowym
tkliwe więzadło- szczególnie wyczuwamy gdy mamy dyslokacje krążka stawowego w kierunku bocznym
Norma zwarcia - cechy prawidłowego zwarcia centrycznego:
1.Równoczesny kontakt wszystkich zębów bocznych w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy, które to położenie jest zgodne z prawidłowym ułożeniem głów żuchwy w centralnym położeniu żuchwy.
2.Równoczesny, wielopunktowy i równomierny kontakt zębów bocznych w maksymalnym zaguzkowaniu zgodnym z prawidłowym położeniem głów żuchwy w centralnym położeniu żuchwy. Równocześnie brak kontaktów zębów przednich w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy.
3.Brak kontaktów zębów przednich w czasie zaciskania zębów w maksymalnym zaguzkowaniu bez ucisku.
4.Lekki kontakt zębów przednich w czasie silnego zaciskania zębów w maksymalnym zaguzkowaniu.
5.Brak klinicznie uchwytnego poślizgu centrycznego.
Biomechanika SSŻ
Ruchy żuchwy:
zasadnicze - w stawach SŻ w różnych biomechanicznych stadiach: opuszczania i unoszenia; wysuwania i cofania; ruchy boczne (artykulacyjne)
mieszane
inny podział:
podstawowe:
zawiasowe - otwierania i zamykania
poślizgowe - wysuwania i cofania
boczne - ruchy artykulacyjne
pośrednie
opuszczanie - obniżanie żuchwy - skurcz mięśni: żuchwowo-gnyk., rylcowo-gnyk., przedniego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego
Głowa żuchwy przesuwa się na szczyt guzka. Krążek stawowy ślizga się ku przodowi. Ruch obrotowy odbywa się między krążkiem a głową żuchwy.
unoszenie żuchwy - skurcz mięśni: żwaczy, skrzydłowych przyśrodkowych, skroniowych
Głowa żuchwy przesuwa się ze szczytu na podstawę guzka. Równoczesny poślizg głowy żuchwy ku tyłowi i RUCH ZAWIASOWY.
wysuwanie i cofanie żuchwy - RUCHY SANECZKOWE I ŚLIZGOWE
Wysuwanie żuchwy: m. skrzydłowy boczny, zewnętrzne włókna m. żwacza, przednie włókna m. skroniowego. Głowy żuchwy poruszane są ku dołowi i przodowi oraz ruch obrotowy w osi pionowej.
Cofanie żuchwy: tylne (poziome) włókna mm. skroniowych, warstwa głęboka mm. żwaczy, mm. dna jamy ustnej (dwubrzuścowy, bródowo-gnykowy, żuchwowo-gnykowy)
Ruchy - 6 faz tworzących zamknięcie i otwarcie
Faza 1 - okludalna:
tylna strefa krążka zblokowana jest w najgłębszej części dołu stawowego
głowa wyrostka (grzbiet) znajduje się za jego dolną powierzchnią
tylna strefa stawu (dwuwarstwowa) i więzadła skroniowe są luźne, a włókna części żuchwowej połączone z krążkiem (wewnątrzstawowe) są napięte
w tej fazie - z tego położenia - może się odbywać niewielkie przemieszczenie ku tyłowi - wyrostki kłykciowe pociągają za sobą krążek stawowy
Faza 2 - otwieranie - z pozycji dotylnej żuchwy:
wyrostki stawowe wykonują ruch rotacyjny
i ślizgają się po strefie pośredniej krążka (5-6 mm)
górna powierzchnia krążka ślizga się ku przodowi
! oś śródstawowa, międzykłykciowa jest statyczna !
Faza 3 - otwieranie w pozycji doprzedniej
oś przesuwa się ku przodowi i dołowi
wyrostki kontynuują ruch rotacyjny
wyrostek stawowy porusza się poprzednio na dolnej powierzchni krążka
i pozostaje pomiędzy przednim stokiem powierzchni artykulacyjnej a guzkiem stawowym
okolica dwuwarstwowa i jej skroniowe przyczepy rozciągają się (6-9 mm)
przyczepy żuchwowe są luźne - pofałdowane (do stawu)
Faza 4 - ruch otwarcie - doprzedni
oś międzystawowa przesuwa się ku dołowi i przodowi
pole stawowe przesuwa się ku przodowi
grzbiety wyrostków ślizgają się ku przodowi (!!! W tym momencie mogą wystąpić trzaski)
(85% - dyslokacje doprzednie)
zasięg poprzedniego ruchu wyrostka stawowego jest ograniczony przez przyczepy do kości skroniowej
Faza 5 - zamykanie
wyrostki stawowe obracają się ku tyłowi i górze
grzbiet wyrostka stawowego powraca do strefy pośredniej
! włókna m. skrzydłowego bocznego utrzymują krążek w położeniu poprzednim
na tym etapie oddziaływuje także mięsień żwacz
Faza 6 - dotylne zamykanie
oś powraca do pozycji dotylnej
wyrostki kontynuują dotylny ruch obrotowy
grzbiet wyrostka stawowego ślizga się ku tyłowi
m. skrzydłowy boczny trzyma przód krążka
przyczepy żuchwy i krążek są pociągane do tyłu razem z szyjką wyrostka do pozycji okludalnej
1.Ruchy zawiasowe - otwierania i zamykania:
występują w dolnej części stawu
(wg niektórych badaczy) w części dolnej stawu ekscentryczny ruch zawiasowy może wystąpić w postaci złożonej, tj połączony z ruchem poślizgowym
2.Ruchy poślizgowe (ślizgowe) - wysuwania i cofania
w fazie początkowej - ślizgowy ruch wysuwania - ku dołowi i przodowi - (ku szczytom guzków stawowych) jest połączony z ruchem obrotowym
podczas cofania kolejność ruchów jest odwrotna
Ruchy boczne - artykulacyjne
!! ruchy artykulacyjne - nie są synergiczne - odbywają się odmiennie w każdym ze stawów
w trakcie trwania tych ruchów wyróżnia się:
stronę pracującą:
głowa żuchwy wykonuje obrót w osi pionowej - zgodnie z kierunkiem ruchu żuchwy
ruch ten odbywa się na dwóch piętrach stawu - bierze w nim udział krążek stawowy
stronę balansującą:
głowa żuchwy wysuwa się z dołu żuchwy w kierunku guza stawowego
wykonuje obrót i ruch ku dołowi i do przodu
OCENA FUNKCJI SSŻ
I. Kliniczna analiza czynnościowa:
1.Wywiad (poprzedza kliniczną analizę czynnościową)
a)4 czynniki etiopatogenne wyzwalające dysfunkcje:
ostra, skrystalizowana sytuacja , wydarzenie (np. od przeziębienia) czy uraz
długotrwałe czynniki etiopatogenne (np. choroby ogólne, parafunkcje, pod[parcia, oparcia, zgrzytania)
czynnik powstający w następstwie innych czynności, nie działających negatywnie na organizm lecz dających negatywne skutki (np. po długotrwałym leczeniu ortodontycznym → leczenie tak długo aż będzie pełna adaptacja)
wady nieleczone
2.Badanie zewnątrzustne i wewnątrzustne:
Badanie palpacyjne mięśni
Badanie stawów i analiza ruchów żuchwy (badanie pod kątem parafunkcji)
Badanie zwarcia i artykulacji we wszystkich położeniach funkcjonalnych żuchwy
Analiza funkcji i dysfunkcji języka
Ocena zwarcia i artykulacji we wszystkich położeniach zwarciowych żuchwy (funkcjonalnych)
* na pierwszej wizycie diagnostycznej → pierwsze wstępne badanie
* możemy to prowadzić selektywnie (dla jednej wybranej grupy zębów przeciwstawnych) lub całościowo
II. Instrumentalna analiza czynnościowa - diagnoza dysfunkcji układu stomatognatycznego
Objawy czynnościowe stanowiące wskazania do zastosowania analizy instrumentalnej:
asymetria żuchwy i / lub całej twarzy
wady wrodzone (zgryzu)
zaburzenia wzrostu (np. nieregularny)
podejrzenie guza
zaburzenia zgryzowe
urazy stawu
ograniczona ruchomość żuchwy
obrzęki w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego
bóle spoczynkowe i / lub podczas badania palpacyjnego
schorzenia układowe z objawami w stawach skroniowo-żuchwowych (pierwotne przewlekłe zapalenie wielostawowe, reumatoidalne zapalenie stawów)
schorzenia ogólne choroba Parkinsona, pacjenci z niedoborami neurologicznymi
1.zapisy graficzne ruchów żuchwy
a)w płaszczyźnie strzałkowej - Posselta (rzadziej lepsze zobrazowanie)
b)wewnątrzustny - łuk gotycki (często)
2.analiza zwarcia na modelach - po rejestracji w łuku twarzowym i przeniesieniu do artykulatora → wieloetapowo:
a)analiza w artykulatorze
b)korekcja u pacjenta
c)analiza w artykulatorze
d)korekcja u pacjenta
3.ocena drogi stawowej - pantografem (rysunek zewnątrzustnie)
4.rejestracja warunków zwarcia (i siły zwarcia) - T-scan (selektywnie)
5.analiza funkcji -ruchów żuchwy i stawów skroniowo-żuchwowych Arcus-Digma (na zasadzie ultradźwięków)
6.badanie rentgenologiczne:
a)rtg - panoramiczne stawów skroniowo-żuchwowych (w zwarciu o rozwarciu)
b)zdjęcia przezczaszkowe *
c)zdjęcia warstwowe*
d)artrografia koniecznie interdyscyplinarnie
* - te możemy zastąpić rezonansem
e)TK, TK spiralne:
nie mamy dokładnego odwzorowania tkanek miękkich
ważna pozycja pacjenta
7.tomografia magnetyczno-rezonansowa (daje pełen obraz struktur stawowych, pozwala na ocenę położenia dysku stawowego
8.ultrasonografia - interpretacja bardzo trudna (doświadczenie)
9.artroskopia - - inwazyjne zabiegi, śródstawowe, chirurgiczne
10.badanie akustyczne
METODY BADAŃ SSŻ
1.Kliniczne metody badań
2.Badania dodatkowe:
a)Nieinwazyjne:
Rtg:
zdjęcia panoramiczne
zdjęcia przezczaszkowe
TK (tomokomputerowe)
RM (rezonans magnetyczny)
b)Inwazyjne:
artroskopia
OBJAWY ZABURZEŃ CZYNNOŚCIOWYCH US (WG IHS)
bolesność podczas ruchów żuchwy
ograniczony zakres ruchów żuchwy
szmery, trzaski i / lub bolesność w stawie skroniowo-żuchwowym
zablokowanie ruchów w stawie skroniowo-żuchwowym
obecność parafunkcji
zgrzytanie zębami - bruksizm
nagryzanie warg, języka, policzków
nagryzanie przedmiotów obcych
samoistny, przewlekły ból głowy (charakter napięciowy) (różnicujemy go z bólem klasterowym i z migreną klasyczną)
* !! rozpoznanie potwierdza obecność co najmniej 2 objawów !!
ARTYKULATORY
rejestracja i odtwarzanie artykulacji
można analizować ruchy
powinno się rejestrować wszystkie wykonywane prace.
Rodzaje artykulatorów:
1)nastawiane indywidualnie
a)przenoszenie rejestracji od pacjenta
b)wszystkie parametry dostosowane indywidualnie, pomiary wewnątrzustnie (rejestracja zwarcia centralnego) i zewnątrzustne (ruch głowy stawowej - praca, krążek, stopień nachylenia)
c)zapisujemy pantomografem
gnatomat - artykulator o prowadzeniu zębowym - kęski zwarciowe (rejestracja drogi)
kondylator - artykulator o prowadzeniu stawowym +kompatybilny pantomograf (rejestruje drogę stawową)+łuk gotycki
2)przeciętne (anatomiczne) - „zgryzadło anatomiczne Gysiego”
a)zbudowane na podstawowych danych przeciętnych (Gysi Simplex)
kąt nachylenia guzka stawowego 33o (lub 38o)
kąt nachylenia płaszczyzny podniebiennej zębów siecznych górnych 40o
kąt przecięcia linii zakreślonej przez zęby sieczne dolne podczas ruchów żuchwy 120o (kąt sieczny bocznych ruchów żuchwy)
b)stolik okluzyjny do ustawiania zębów w protezie całkowitej met. Gysiego.
Pantograf - wysuwanie i cofanie żuchwy jako najważniejszy ruch (zmiana nachylenia)
3)półindywidualne - rodzaje bloczków:
Bloki pierwsze - B1 - wartości wkładek 0, 10, 15, 20 stopni (kąt Benneta )
B2 - te same wartości + przesunięcie protruzyjne 0,6mm
C - protruzyjne + ruchy boczne (0,5; 1; 1,5mm)
B3 - to co wyżej + wklęsłe, boczne wkładki.
a)dają możliwość kontroli ruchów bocznych, doprzednich, dostosowana do wszystkich ruchów kąta Benneta
b)nastawiane: kąt Benneta, kąt stawowy, rozpiętość ruchów, indywidualnie strona prawa i lewa
c)Starsi - inne wartości tych kątów, bardzo ostre kąty są u młodych
Artykulatory przeciętnie różnią się od pozostałych tym, że można w nich wymieniać elementy.
Artykulatory (razem z łukiem twarzowym) powinny być wykorzystywane u pacjentów ze zgryzem urazowym ! (wieloetapowo).
SCHEMAT DZIAŁANIA MIĘŚNI ŻUCIA
Mięsień żwacz (musculus masseter)
początek: kość jarzmowa i łuk jarzmowy
koniec: okolica kąta żuchwy po stronie zewnętrznej , guzowatość żwaczowa
Jest to silny, prostokątny mięsień dzielący się na trzy warstwy: (inaczej działające; odpowiadają za inny ruch żuchwy)
powierzchowna: początek na dolnym brzegu łuku i kości jarzmowej
głęboka: początek na tylnej części łuku jarzmowego
najgłębsza
Czynność:
unosi żuchwę( powierzchowna warstwa wywiera nacisk prostopadły do powierzchni zgryzowej)
jednostronny skurcz obraca żuchwę nieco na zewnątrz (w swoją stronę)
warstwa głęboka cofa wysuniętą żuchwę
Unerwienie: nerw żwaczowy - od trzeciej gałęzi nerwu V
Mięsień skroniowy (musculus temporalis)
początek: wachlarzowato na płaszczyźnie skroniowej ograniczonej od przodu, góry i tyłu przez kresę skroniową dolną a od góry przez grzebień skroniowy
koniec: wyrostek dziobiasty żuchwy, gdzie dzieli się na 2 warstwy
*dwa ścięgna- powierzchowne i głębokie
Czynność:
unosi żuchwę zaciskając zęby
włókna tylne cofają wysuniętą żuchwę
Unerwienie: nerwy skroniowe głębokie nerwu V3
Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (musculus pterygoideus medialis)
początek: dół skrzydłowy utworzony przez obydwie blaszki wyrostka skrzydłowatego, dolna powierzchnia wyrostka piramidowego kości podniebiennej i mały odcinek szczęki (guz szczęki)
koniec: wewnętrzna powierzchnia gałęzi żuchwy w okolicy kąta na guzowatości skrzydłowej
Czynność: unosi żuchwę i obraca nieco na zewnątrz (tak samo jak żwacz)
Unerwienie: nerw skrzydłowy przyśrodkowy (V3)
Mięsień skrzydłowy boczny (musculus pterygoideus lateralis)
początek:
głowa górna: grzebień podskroniowy i powierzchnia skroniowa skrzydła większego kości klinowej
głowa dolna: zewnętrzna powierzchnia blaszki bocznej wyrostka skrzydłowego kości klinowej i powierzchnia podskroniowa szczęki
koniec: dwie głowy przyczepiają się do torebki stawowej stawu skroniowo-żuchwowego oraz do dołka skrzydłowego poniżej głowy żuchwy
Mięsień ten jest bezpośrednio połączony ze stawem skroniowo-żuchwowym
Czynność:
skurcz jednostronny wykonuje ruch żuchwy w stronę przeciwną
równoczesny skurcz obu mięśni wysuwa żuchwę
Unerwienie: nerw skrzydłowy boczny (V3)
Mięśnie nadgnykowe - należą do mięśni szyi, przyczepiają się do kości gnykowej i żuchwy, powstają:
z pierwszego łuku skrzelowego: mięśnie dna jamy ustnej (mięsień żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec mięśnia dwubrzuścowego) unerwione przez nerw V3
z drugiego łuku skrzelowego: mięsień rylcowo-gnykowy i tylny brzusiec mięśnia dwubrzuścowego, unerwione przez nerw VII
z wyrostków brzusznych miotomów: mięsień bródkowo-gnykowy unerwiony przez splot szyjny
Mięsień dwubrzuścowy (musculus digastricus)
brzusiec tylny:
początek: wcięcie sutkowe kości skroniowej
koniec: ścięgno pośrednie przyczepia się w miejscu połączenia rogów większych kości gnykowej z jej trzonem
brzusiec przedni:
początek: ścięgno przednie w miejscu połączenia rogów większych kości gnykowej z trzonem
koniec: dół dwubrzuścowy żuchwy
Czynność:
unieruchomiona żuchwa - unosi kość gnykową oraz krtań (połykanie)
unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę
Unerwienie:
brzusiec przedni: nerw żuchwowo-gnykowy (V3)
brzusiec tylny: nerw VII
Za unieruchomienie kości gnykowej odpowiadają mięśnie:
tarczowo-gnykowy
łopatkowo-gnykowy
rylcowo-gnykowy
Mięśnie te stabilizują kość gnykową dzięki czemu dochodzi do ruchów żuchwy
Mięsień rylcowo-gnykowy (musculus stylohyoideus)
początek: wyrostek rylcowaty kości skroniowej biegnie po przyśrodkowej, potem górnej krawędzi mięśnia dwubrzuścowego, rozdzielając się na dwa pęczki obejmując ścięgno pośrednie mięśnia dwubrzuścowego
koniec: połączenie rogów większych z trzonem kości gnykowej
Czynność: pociąga kość gnykową ku górze i tyłowi
Unerwienie: gałąź nerwu VII
Mięsień żuchwowo-gnykowy (musculus mylohyoideus)
początek: kresa żuchwowo-gnykowa biegnie do tyłu i dochodzi do linii pośrodkowej tworząc szew żuchwowo-gnykowy; jest to przepona jamy ustnej
koniec: najbardziej tylne włókna dochodzą do przedniej powierzchni trzonu kości gnykowej
Czynność:
unieruchomiona żuchwa - unosi kość gnykową do góry, a z nią krtań (połykanie); napina dno jamy ustnej i unosi język podczas połykania
unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę
Unerwienie: nerw żuchwowo-gnykowy, gałąź V3
Mięsień bródkowo-gnykowy (musculus geniohyoideus)
początek: wewnętrzna powierzchnia żuchwy - kolec bródkowy
koniec: przednia powierzchnia trzonu i rogów większych kości gnykowej
Czynność:
unieruchomiona żuchwa - pociąga kość gnykową do przodu i góry
unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę
Unerwienie: włókna pochodzące ze splotu szyjnego(od C1 i C2) dochodzące drogą nerwu podjęzykowego oraz nerwu językowego