Pytania do egzaminu z przedmiotu „Ekonomika turystyki i rekreacji.

1. Układy rynkowe w których znaczenie ma czas wolny.

   1. Rynek na czas wolny

Rynek, w którym celem transakcji jest posiadanie (wygospodarowanie) czasu wolnego a następnie jego sprzedaż. Przejawia się w nabywaniu dóbr i usług pełniących funkcję czasooszczędną (np zakup robota kuchennego)

1. Rynek czasu wolnego

Rynek, na którym konsumenci poszukują towarów umożliwiających wykorzystanie i spędzenie czasu wolnego. Warunkiem transakcji jest dysponowaniem funduszem swobodnej decyzji (np udział w zajęciach rekreacyjnych)

1. Rynek dla czasu wolnego

Rynki mające za zadanie obsługę wyodrębnionych rynków czasu wolnego (np rynek pracy dla czasu wolnego w regionach turystycznych)

1. Przedstaw schemat makroekonomicznego przedmiotu badań ekonomiki turystyki i rekreacji.

   1. W odniesieniu do poziomu makroekonomicznego miejsce turystyki obrazowane jest udziałem sektora turystycznego w tworzeniu produktu krajowego brutto oraz wielkością (lub odsetkiem) zatrudnienia w sektorze turystycznym. Wskazuje się tym samym na miejsce turystki jako dziedziny w całej gospodarce narodowej danego kraju. Przyjmując jednak jednolite zasady funkcjonowania rynku w UE, zasadnicza część procesów rynkowych odnosi się do wspólnego obszaru gospodarczego w krajach UE. Dlatego gospodarkę ugrupowań gospodarczych należy traktować także w ujęciu makroekonomicznym. Przedmiotem badan teoretycznych jest ekonomia (makro- i mikro-). Natomiast badania empiryczne (pragmatyka) to: gospodarka globalna, gospodarka ugrupowań gospodarczych (np. UE, NAFTA) czy gospodarka narodowa, w tym miejsce turystyki w godpoarce np. udział w PKB.

2. Relacje między pojęciami czas wolny, turystyka i rekreacja.

   1. Turystyka to całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej, związanych z dobrowolną, czasową zmianą pobytu, rytmu i środowiska życia oraz wejściem w styczność osobistą ze środowiskiem odwiedzanym (przyrodniczym, kulturowym bądź społecznym).

   2. Rekreacja, aktywny wypoczynek (łac. recreo – odnowić, ożywić) – forma aktywności umysłowej lub fizycznej podejmowana poza obowiązkami zawodowymi, społecznymi, domowymi i nauką. Stosowana w celu odpoczynku i rozrywki.

   3. Czas wolny – czas, którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązków takich jak nauka, praca, czynności związane z codziennym życiem.

   4. Jednym z głównych warunków działalności rekreacyjno-turystycznej jest czas wolny, który ma istotny wpływ na możliwość podejmowania przez człowieka różnych działań kształtujących jego osobowość zarówno psychiczną jak i fizyczną.

   5. Między pojęciami czas wolny i rekreacja istnieje wyraźna różnica. Czas wolny jest pojęciem szerszym niż rekreacja. Rekreacja jest kategorią działania, jest tylko częścią treści czasu wolnego, gdyż nie wszystko, co czynimy w czasie wolnym jest rekreacją. Czas wolny jest dobrem społecznym, wypracowanym przez jednostkę i społeczeństwo, przede wszystkim dla regeneracji sił fizycznych i psychicznych po pracy zawodowej, chociaż można go poświęcić np. nauce, na rozwój indywidualnych zamiłowań i zainteresowań.

3. Podział ruchu turystycznego ze względu na wybrane kryterium.

   1. 

4. Rodzaje podróżnych wg. statystyk ONZ i ich podział.

   1. 

   2. Turyści – osoby, które spędzają co najmniej jedną noc w obiektach noclegowych w odwiedzanej miejscowości (odwiedzający krajowi) bądź kraju (odwiedzający międzynarodowi) i których cele podróży to: wykorzystanie czasu wolnego, rozrywka, wakacje, zdrowie, studia, religia lub sport albo interesy, sprawy rodzinne, misje, zjazdy itp.

   3. Odwiedzający jednodniowi – osoby, które nie nocują w obiektach noclegowych w odwiedzanej miejscowości/kraju.

   4. Wycieczkowicze – odwiedzający, którzy przebywają w danym kraju krócej niż 24 h (łącznie z uczestnikami rejsów morskich).

   5. 

5. Istotne cechy rekreacji.

   1. aktywność, która dostarcza zadowolenie, radość, miłe i przyjemne wrażenia, umożliwia odprężenie, relaks, obniża poziom samokontroli emocjonalnej,

   2. dobrowolność, czyli poczucie swobody wyboru i możliwości podejmowania działań w zgodzie z własnymi wartościami, preferencjami i zamiłowaniami,

   3. odmienność, w stosunku do zadań i obowiązków dnia codziennego, czynności związanych z pracą zawodową i prowadzeniem domu,

   4. bezinteresowność, charakteryzująca się przede wszystkim brakiem motywów natury ekonomicznej przy podejmowaniu zachowań wolnoczasowych,

   5. zabawa i rozrywka, czyli możliwość przeniesienia się w rzeczywistość umowną, rzeczywistość zabawy, gdzie obowiązują inne, mniej surowe reguły i wartości.

6. Uczestnicy rekreacji ze względu na cykl życia człowieka.

   1. Wkraczanie bezpośredniej rekreacji dotyczy głównie okresów:

      1. młodzieńczego (w części);

      2. dorosłego;

      3. dojrzałego;

      4. starczego (w części).

   2. W okresie młodzieńczym kończy się przyrastanie długościowe ciała, ustalają się wielkości narządów wewnętrznych, a ich praca jest w pełni dojrzała – tylko architektonika mózgu podlega dalszym zmianom, prowadzących do wzbogacania się procesów psychicznych.

   3. W okresie wieku dorosłego, trwającego do pojawienia się pierwszych oznak starzenia się (35-40 rok życia u mężczyzn i 30-35 u kobiet) występuje pełnia fizycznej dojrzałości osobnika.

   4. W okresie wieku dojrzałego – trwa do zakończenia funkcji rozrodczych – obserwujemy postępujące siwienie włosów, ich wypadanie, zarastanie szwów czaszkowych, postępujące odkładanie się tłuszczu w organizmie, wypadanie zębów.

   5. W okresie starości obserwujemy postępujące odwodnienie organizmu, prowadzące do wiotczenia skóry, mięśni i więzadeł (zmiany te prowadzą do starczego garbienia), silne pogarszanie funkcji zmysłów i wreszcie silne wychudzenia („ucieczka” tłuszczu z organizmu), zanik różnic płciowych i konstytucjonalnych.

7. Przedstaw schemat konsekwencji rozwoju turystyki i rekreacji.

   1. 

8. Etapy podróży i ich oddziaływanie na obszary, przez które przebiega podróż turystyczna.

   1. 

   2. 

9. Funkcje turystyki i rekreacji realizowane na płaszczyźnie społeczno-kulturowej.

   1. 

   2. F. wypoczynkowo-zdrowotna jest konsekwencją realizacji jednego z celów stawianych przed turystyką, którym jest regeneracja sił fizycznych i psychicznych człowieka następująca poza miejscem stałego zamieszkania. Ma na celu zapewnianie odzyskania sił, możliwego dzięki właściwie realizowanemu wypoczynkowi, którego celem jest likwidacja zmęczenia prze jawiącego się zróżnicowanymi zmianami biochemicznymi i fizjologicznymi organizmu oraz ich odbicie w sferze subiektywnych odczuć człowieka.

   3. F. kształceniowa (poznawcza) – wynika z realizacji potrzeb poznawczych człowieka podczas podróży turystycznych. Zdobywa on wówczas (bądź poszerza) posiadaną wiedze o kraju i świecie. Człowiek staje się bardziej otwarty na odkrywanie wartości i w szczególny sposób zapamiętuje i uświadamia sobie poznawane fakty i procesy.

   4. F. edukacji kulturowej – turystyka stwarza możliwości promowania wartości kulturowych (kultura, tradycja, zwyczaje, style architektoniczne, religie) i kultywowanie dziedzictwa przeszłości.

   5. F. kształtowania świadomości ekologicznej – interakcja, w której środowisko przyrodnicze (poprzez walory turystyczne) warunkuje rozwój turystyki, ta zaś rozwijając się stwarza zagrożenie dla środowiska i je przekształca. Budowanie świadomości ekologicznej ma na celu stymulowanie zachowań proekologicznych – zmniejszenie degradacyjnego wpływu turystyki na środowisko.

   6. F. wychowawcza – jej celem jest kształtowanie osobowości człowieka i przygotowanie go do życia w społeczeństwie.

   7. F. etniczna – realizowana poprzez tur. Etniczną, której celem są odwiedziny kraju urodzenia (własnego lub przodków), czemu sprzyjają procesy kultywowania odrębności kulturowej.

10. Funkcje turystyki i rekreacji realizowane na płaszczyźnie gospodarczej.

    1. 

    2. 

    3. 

11. Funkcje turystyki i rekreacji realizowane na płaszczyźnie przestrzenno-środowiskowej.

    1. 

    2. 

    3. 

12. Funkcje rekreacji.

    1. Funkcje rekreacji we współczesnym świecie:
       • Kompensacyjna – kompensuje wypełnianie wszelkiego typu „braku” ruchu, zabawy itp.
       • Kreacyjna – twórcze spełnianie się w zajęciach, formach, rzeczach, których realizacja jest niemodna w czasie zajętym obowiązkiem zawodowym, społecznym i rodzinnym, kreowanie nowych wartości.
       • Katartyczna – oczyszczająca, pozwala na odreagowanie.
       • Adaptacyjna – pomaga w przystosowaniu się do nowych warunków środowiskowych.
       • Stymulacyjna – wspomaga pobudzanie rozwoju fizycznego i psychicznego człowieka.
       • Korekcyjna – przeciwdziałanie różnego rodzaju odchyleń zwłaszcza w rozwoju fizycznym
       • Emancypacyjna – uwalnianie się od zasad.
       • Ekonomiczna – mniej chorujemy, więcej kasy.
       • Społ. Ideologiczna – dawanie pozytywnych wzorców do naśladowania
       • Integracyjna – możliwość poznawania nowych ludzi.

13. Bezpośrednia i pośrednia gospodarka turystyczna.

    1. Gospodarka turystyczna - Gospodarka turystyczna jest to cała sfera działań, urządzeń i środków mających na celu zaspokojenie potrzeb kreowanych przez turystów:
       1. Bezpośrednia - Bezpośrednia gospodarka turystyczna (przemysł turystyczny) obejmuje działalność tylko tych podmiotów, których funkcjonowanie wynika z realizacji zapotrzebowania zgłaszanego przez turystów.
       -hotelarstwo
       -gastronomia
       -biura podroży
       -transport – związany z przewozami turtycznymi
       -produkcja map i przewodników
       -produkcja pamiątek
       -handel
       -sport i kulturę fizyczną

2. Pośrednia - Pośrednia gospodarka turystyczna (określana również jako nietypowa działalność turystyczna) to aktywność tych jednostek gospodarczych, które realizując potrzeby zgłaszane przez różne grupy osób, nie tworzą typowych i charakterystycznych produktów turystycznych:
- sektor bankowy
-ubezpieczenia
-transport pasażerski
-gospodarka komunalna
-produkcja art. sportowych
-produkcja art. odzieżowych
-produkcja art. fotograficznych
-usługi telekomunikacyjne i pocztowe

1. Turystyka i rekreacja w PKD (Polska Klasyfikacja Działalności).

   1. 

2. Bezpośredni, pośredni i indukowany efekt ekonomiczny.

   1. Bezpośredni efekt ekonomiczny – odnosi się do tej części gospodarki, która bezpośrednio zaspokaja popyt turystyczny. Zamiana w poziomie produkcji w tym wypadku będzie równa zmianie popytu turystycznego, a bezpośredni wpływ na dochody będzie ściśle związany z poziomem płac i zysków.

   2. Pośredni efekt ekonomiczny dotyczy sytuacji, gdy przedsiębiorstwa związane z obsługą ruchu turystycznego dokonują zakupów w innych sektorach gospodarki. Efekt ten obejmuje również zakupy dokonywane przez dostawców przedsiębiorstw turystycznych. Łańcuch ten nie kończy się, dopóki popyt może być zaspokojony przez producentów danego obszaru. W przeciwnym wypadku pieniądz będzie wypływał poza jego granice, a efekt będzie się przenosił wraz z nim.

   3. Indukowany efekt ekonomiczny polega na ogólnym wzroście wydatków, możliwym dzięki zwiększonym dochodom ludności zatrudnionej w bezpośredniej i pośredniej obsłudze ruchu turystycznego.

3. Formuła mnożnika krążenia pieniądza wprowadzonego do sfery obrotu turystycznego.

   1. 

   2. 

4. Rachunek satelitarny turystyki.

   1. Rachunek satelitarny ma mierzyć efekty ekonomiczne turystyki, ustalić jej wkład w gospodarkę narodową w oparciu o parametry makroekonomiczne takie jak: produkt krajowy brutto, produkcja globalna, popyt i podaż turystyczną, zatrudnienie, wydatki sektora publicznego związane z turystyką,. Popyt turystyczny stanowią wydatki konsumpcyjne uczestników ruchu turystycznego. Podaż zaś to wszelkie wyroby i usługi, które nabywane są w ramach wydatków turystycznych. W rachunku satelitarnym analizujemy wielkość udziału produktów danych działów gospodarki w produkcie turystycznym i porównujemy ją z oszacowanym, zrealizowanym popytem krajowym i zagranicznym na usługi i produkty turystyczne. W rachunku uwzględnia się informacje o wydatkach turystów przyjezdnych według produktów, o popycie turystycznym rezydentów i nierezydentów kraju, informacje dotyczące wykorzystania produktów turystycznych, liczbę pracujących w turystycznych rodzajach działalności według kategorii i płci, liczbę osób podróżujących.

5. Czynniki produkcji w gospodarce turystycznej.

   1. Czynniki produkcji - są to wszystkie środki uczestniczące w procesach produkcji dóbr rzeczowych i usług, które można różnie klasyfikować. Klasyczna teoria ekonomii wyróżnia trzy podstawowe czynniki produkcji: pracę, ziemię lub surowce, kapitał. Wymienione czynniki w nowoczesnych ujęciach uzupełnia się czwartym czynnikiem: informacją (postępem techniczno-organizacyjnym).

   2. Praca - to celowa działalność człowieka, polegająca na przekształcaniu dóbr przyrody przystosowywaniu ich do zaspokajania potrzeb ludzkich, wykonywana z reguły odpłatnie.

   3. Ziemia - jako czynnik produkcji jest pojęciem ogólnym, obejmującym wszelkie zasoby naturalne wykorzystywane w procesie wytwarzania [uprawę, eksploatację, lokalizację (odgrywającą istotną rolę zarówno w produkcji dóbr rzeczowych jak i usług)]. W działalności usługowej (w tym hoteli) ziemia odgrywa czynnik lokalizacji.

   4. Kapitał - oznacza dobra zaangażowane w proces świadczenia usług. Kapitał przedsiębiorstw świadczących usługi obejmuje głównie takie składniki, jak: lokale do działalności (podstawowej i pomocniczej), maszyny i urządzenia, środki transportu, dostęp do źródeł energii i wody, wyposażenie w narzędzia, materiały i części zamienne.

   5. Informacja - W warunkach rynku turystycznego informacja wykorzystywana jest jako:

      1. wiedza, tj. potencjał, którym należy odpowiednio zarządzać, podstawa do podejmowania decyzji rynkowych za pośrednictwem badań rynku skierowanych na konkurencję i konsumentów,

      2. baza danych o potencjale turystycznym obszarów (walorach turystycznych, zagospodarowaniu turystycznym, ofercie usługowej podmiotów),

      3. forma kontaktu, prezentacji oferty i zawierania transakcji z konsumentami i kooperantami poprzez nowoczesne systemy rezerwacyjne, a także internet,

      4. przedmiot działalności podmiotów na rynku turystycznym a zwłaszcza usług w zakresie informacji turystycznej w szerokim znaczeniu.

6. Korzyści gospodarcze związane z rozwojem turystyki.

   1. Do podstawowych korzyści gospodarczych związanych z rozwojem turystyki (krajowej i zagranicznej, szczególnie przyjazdowej) należy zaliczyć m.in.:
      - napływ dewiz,
      - wzmocnienie gospodarki (na szczeblu miejscowości, regionu, kraju) dzięki produkcji towarów i usług dla turystów,
      - większą różnorodność i intensywność działalności gospodarczej, zwłaszcza z wykorzystaniem lokalnych zasobów i produktów,
      - rozwój działalności inwestycyjnej (lokalnych, krajowych i zagranicznych inwestorów), stymulowanej rosnącymi rozmiarami ruchu turystycznego,
      - lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury,
      - poprawę infrastruktury komunalnej przez rozbudowę infrastruktury turystycznej,
      - korzystanie z istniejącej infrastruktury turystycznej przez ludność miejscową,
      - efekt mnożnikowy,
      - wzrost poziomu zaopatrzenia ludności,
      - rozwój sektora usług służących turystom i ludności miejscowej (np. handlu detalicznego, gastronomii, sportowo- rekreacyjnych itd.),
      - tworzenie dodatkowych miejsc pracy w miejscowościach, które najczęściej nie mają rozwiniętego przemysłu lub wykazują ograniczone możliwości rozwoju rolnictwa".

7. Negatywne aspekty rozwoju turystyki i rekreacji.

   1. Negatywne skutki rozwoju turystyki to wzrost cen w obszarach obsługujących turystów oraz wypływy dewiz. Wypływy dewiz występują ze względu na: import wyposażenia do obiektów turystycznych, import dóbr konsumpcyjnych, spłacanie zadłużeń przez inwestorów, wydatki na promocję miejscowości lub regionu turystycznego.

   2. Do negatywnych zjawisk społecznych nasilających się wraz ze wzrostem ruchu turystycznego należą m.in. przestępczość, alkoholizm, narkomania, hazard, prostytucja. Z wymienionymi patologiami mamy do czynienia w zdecydowanej większości obszarów gdzie rozwija się turystyka masowa. Nie wszyscy znajdują zatrudnienie w turystyce, dlatego następuje polaryzacja dochodów, a w konsekwencji rozwarstwienie społeczne.

   3. W przypadku turystów z bogatych krajów, którzy odwiedzają kraje uboższe, dochodzi do tzw. efektu demonstracji. Mieszkańcy terenów odwiedzanych, patrząc na sposób zachowania i status majątkowy turystów, postrzegają ich jako lepszych od siebie. Dążą do tego by im dorównać, jednak mają świadomość, że jest to niezwykle trudne, co rodzi poczucie frustracji i kompleks niższości wobec przyjezdnych.

   4. Ze względu na rozwój infrastruktury turystycznej, zmniejsza się powierzchnia obszarów naturalnych będących siedliskami roślin i zwierząt. Ponadto wzrasta zanieczyszczenie powietrza (głównie ze względu na emisję spalin samochodowych), zanieczyszczenie wód (ścieki pochodzące z obiektów turystycznych) oraz poziom hałasu.

8. Cele zrównoważonego rozwoju turystyki.

   1. Celem tej koncepcji jest zintegrowanie działalności turystycznej z celami ochrony przyrody, a także kształtowaniem nowych zachowań turystów oraz organizatorów ruchu turystycznego. Te nowe postawy winy być korzystne etycznie i społecznie dla lokalnej ludności.

   2. Turystykę zrównoważoną charakteryzuje stosowanie następujących zasad:

      1. rozwój turystyki jest dostosowany do rodzaju i jakości zasobów środowiska przyrodniczego i nie może przyczyniać się do ich degradacji

      2. miejscowa ludność partycypuje we wszystkich przedsięwzięciach związanych z turystyką, które podejmowane są na zamieszkanych przez nią terenach,

      3. oferta turystyczna opiera się na miejscowych zasobach naturalnych,

      4. ludzkich, materialnych i obejmuje niewielkie obiekty, dostosowane skalą do otoczenia,

      5. rozwój turystyki jest zintegrowany z miejscowym rozwojem gospodarczym oraz jest korzystny etycznie, społecznie i ekonomicznie dla miejscowej ludności.