CHOROBY:

Zakres podstawowych zagadnień:

• Wady wrodzone, zespoły genetyczne i chromosomowe

• Czynniki chorobotwórcze

• Najczęstsze choroby w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

Zdrowie- stan względnej równowagi w pracy wszystkich narządów ustroju ludzkiego, utrzymanie właściwych i korzystnych stosunków wzajemnych między organizmem ,a środowiskiem zewnętrznym oraz możliwość rozwoju osobowości ludzkiej w ramach społeczeństwa- WHO- 1946

Podział zdrowia:

• zdrowie fizyczne- które dotyczy strony somatycznej(cielesnej)człowieka

• zdrowie psychiczne –wiąże się z zachowaniem równowagi fizjologicznej układu nerwowego i sprawnym funkcjonowaniem psychiki ludzkiej

• zdrowie społeczne – odnosi się do zdrowia zbiorowości ludzkiej, jak również utożsamiane jest ze zdolnością człowieka do indywidualnego rozwoju w grupie społecznej.

Choroba- każde odchylenie od zdrowia fizycznego, psychicznego. Obok chorób istnieją również wady, polegające na nieprawidłowościach budowy i funkcji narządów ustroju ludzkiego, w którym nastąpiło zakłócenie złożonych procesów fizykochemicznych i biologicznych. Stan choroby skłania człowieka do szukania pomocy i do działania naprawczego zmierzającego do przywrócenia zaburzonej równowagi ustrojowej.

Czynniki chorobotwórcze i deficyty środowiskowe:

Wszystkie czynniki chorobotwórcze przyczyniające się do powstania chorób w ustroju ludzkim zwykło się na fizyczne, chemiczne, biologiczne, społeczne

• Fizyczne: czynniki mechaniczne, powodujące urazy i nieszczęśliwe wypadki, oddziaływanie niekorzystnych właściwości powietrza i klimat, wody i gleby, różnego rodzaju promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenia powietrza

• Chemiczne: substancje chemiczne w postaci ciał stałych, cieczy, par ,gazów i dymów toksycznych(chemizacja życia, uprzemysłowienie, wzrost zanieczyszczeń środowiska naturalnego)

• Biologiczne: bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty(małe robaki) przenikające ze świata zwierzęcego i roślinnego do ustroju ludzkiego(wścieklizna, włośnica, tasiemczyca), wszystkie choroby zakaźne np. odra, różyczka, ospa wietrzna, świnka

• Społeczne: bodźce negatywne pochodzące ze środowiska społecznego otaczającego dziecko(negatywne zachowania ludzkie, złe traktowanie dziecka, niezaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka, które mogą doprowadzić do zaburzeń nerwicowych.

Ospa wietrzna – charakteryzuje się wysypką wielopostaciową na skórze, błonach śluzowych, pojawiająca się rzutami. Wirus ospy i półpaśca szerzy się drogą kropelkową i przez kontakt bezpośredni, rzadziej pośredni.

• Źródło zakażenia: chory na ospę wietrzną lub półpasiec.

• Podatność: przebycie ospy wietrznej powoduje trwałą odporność, powtórne zachorowania są rzadkie ,częściej występują w formie półpaśca. Okres wylęgania od 14-21 dni.

• Przebieg choroby: osłabienie, bóle mięśniowe, bóle głowy, gorączka, czasem drapanie w gardle i niewielki suchy kaszel, oraz charakterystyczna swędzące wysypka. Wykwity ospowe mogą pojawiać się także na wszystkich błonach śluzowych(jama ustna, gardło, narządy moczowo-płciowe).

• Zakaźność: 2 dni przed wystąpieniem wysypki pęcherzykowej, aż do czasu przyschnięcia wszystkich wykwitów w strupki, jednak nie krócej niż 6 dni do ostatniego jej rzutu

• Epidemiologia: najczęściej chorują dzieci w wieku 2-6 lat, u nich choroba przebiega zwykle łagodnie. Izolacje stosuje się przez cały okres choroby.

• Zapobieganie: szczepionka

• Leczenie: głownie objawowe, zależnie od objawów stosuje się leki przeciwgorączkowe, wzmacniające odporność, łagodzące dokuczliwość związaną z wysypką

Szkarlatyna( PŁONICA): choroba brudu, ostra choroba zakaźna, charakteryzująca się zapaleniem gardła i migdałków z towarzyszącą, punkcikową wysypką oraz wykwitami złuszczającymi w okresie zdrowienia

• Etiologia: paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A wytwarzający toksynę erytrogenna

• Źródło zakażenia :człowiek chory na płonicę lub anginę, ozdrowiciel, nosiciel paciorkowca; przenoszona drogą kropelkową; wrota zakażenio we: błony śluzowe gardła, uszkodzona skóra.

• Podatność: niemowlęta rzadko, przebycie gwarantuje trwałą odporność

• Przebieg: do wstępnych objawów zalicza się gorączkę, bóle brzucha, wymioty oraz ból gardła. Później pojawia się wysypka- drobnoplamista, czerwona, zlewająca się na tułowiu, w zgięciach łokciowych i podkolanowych. Najwyraźniejsza jest na piersiach, brzuch, pośladkach i w pachwinach. Na policzkach jest rumień a skóra wokół ust i nosa jest blada. Język najpierw obłożony białym nalotem potem ma wygląd malinowy. Po kilku dniach od ustąpienia wysypki występuje grubo płatowe łuszczenie się skóry( stóp i dłoni).Mogą również występować zaburzenia układu krążenia, zapalnie mięśnia sercowego, utrata przytomności.

• Okres wylęgania: 2-5 dni

• Powikłania: kłębkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów, gorączka reumatyczna, zapalenie węzłów chłonnych bądź ucha środkowego

• Zakaźność: duża. Występuje 3 dni przed pojawieniem się wysypki a ustępuje już po 24 godzinach leczenia właściwym antybiotykiem

• Zapobieganie: izolacja chorych dzieci od zdrowych

• Leczenie: antybiotyk, leki na gorączkę

Różyczka: zakaźna o łagodnym przebiegu, objawia się występowaniem na skórze różowawej , drobno plamistej z towarzyszącym powiększeniem węzłów chłonnych, głównie karkowych, za uszami

• Okres wylęgania: 14-21 dni

• Etiologia : wirus różyczki

• Zakażenie: drogą kropelkową

• Podatność: przebycie powoduje trwałą odporność

• Zakaźność: 7 dni przed wystąpieniem wysypki i do 4 dni po jej ujawnieniu.

• Przebieg: gorączka, z czasem małe plamki zlewające się w jedną dając wrażenie czerwonej skóry, może pojawić się bladoróżowa wysypka, powiększenie węzłów chłonnych i ból przy ich dotykaniu, mogą występować bolące rany w jamie ustnej. W ciągu 2-3 dni wysypka znika i nie pozostawia śladów, może bardzo swędzieć.

• Leczenie: objawowe, leki na obniżenie gorączki

• Powikłania: różyczkowe zapalenie mózgu, plamica różyczkowa, różyczkowe zapalenie stawów, niebezpieczna dla kobiet w ciąży

• Zapobieganie: szczepienie wszystkich dzieci w 13 miesiącu życia oraz obowiązkowe szczepienie dla dziewcząt w wieku 12 lat.

Świnka: (nagminne zapalenie przyusznic)- ostra, zakaźna, charakteryzuje się bolesnym obrzękiem zapalnym śliniarek, zwłaszcza przyusznych, rzadziej podżuchwowych i podjęzykowych.

• Leczenie: objawowe

• Powikłania: zapalenie opon mózgowych, zapalenie jąder, zapalenie trzustki, niedosłuch

Lambioza: dość pospolita inwazja jelita cienkiego

Źródło zakażenia: droga kontaktowa, pokarmowa, szczególnie w środowiskach zamkniętych i w przypadku zaniedbań higienicznych(zanieczyszczona woda, pokarmy, ubikacje)

Mononukleoza zakaźna- choroba pocałunków, przenosi się ją przez ślinę, rzadko dochodzi do zakażenia drogą kropelkową. Objawy: ból głowy, gorączka, bóle w klatce piersiowej, powiększone węzły chłonne szczególnie na szyi, powiększenie śledziony i wątroby, zapalenie gardła i migdałków.

Dysleksja, dysgrafia, dysortografia- specyficzne trudności w czytaniu, pisaniu, są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i motorycznych, które występują u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Podłożem tych zaburzeń jest nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Poszczególne rodzaje tych trudności mogą występować w izolacji łączyć się ze sobą

Dysleksja- trudności w czytaniu lub czytaniu i pisaniu

Dysgrafia- trudności w opanowaniu kaligrafii(brzydkie, czasami wręcz nieczytelne pismo)

Dysortografia – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (rażące i nagminne popełnianie błędów ortograficznych)

• Epidemiologia: najczęściej chorują dzieci w wieku 2-6 lat, u nich choroba przebiega zwykle łagodnie. Izolacje stosuje się przez cały okres choroby.

• Zapobieganie: szczepionka

• Leczenie: głownie objawowe, zależnie od objawów stosuje się leki przeciwgorączkowe, wzmacniające odporność, łagodzące dokuczliwość związaną z wysypką

Szkarlatyna( PŁONICA): choroba brudu, ostra choroba zakaźna, charakteryzująca się zapaleniem gardła i migdałków z towarzyszącą, punkcikową wysypką oraz wykwitami złuszczającymi w okresie zdrowienia

• Etiologia: paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A wytwarzający toksynę erytrogenna

• Źródło zakażenia :człowiek chory na płonicę lub anginę, ozdrowiciel, nosiciel paciorkowca; przenoszona drogą kropelkową; wrota zakażeniowe: błony śluzowe gardła, uszkodzona skóra.

• Podatność: niemowlęta rzadko, przebycie gwarantuje trwałą odporność

• Przebieg: do wstępnych objawów zalicza się gorączkę, bóle brzucha, wymioty oraz ból gardła. Później pojawia się wysypka- drobnoplamista, czerwona, zlewająca się na tułowiu, w zgięciach łokciowych i podkolanowych. Najwyraźniejsza jest na piersiach, brzuch, pośladkach i w pachwinach. Na policzkach jest rumień a skóra wokół ust i nosa jest blada. Język najpierw obłożony białym nalotem potem ma wygląd malinowy. Po kilku dniach od ustąpienia wysypki występuje grubo płatowe łuszczenie się skóry( stóp i dłoni).Mogą również występować zaburzenia układu krążenia, zapalnie mięśnia sercowego, utrata przytomności.

• Okres wylęgania: 2-5 dni

• Powikłania: kłębkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów, gorączka reumatyczna, zapalenie węzłów chłonnych bądź ucha środkowego

• Zakaźność: duża. Występuje 3 dni przed pojawieniem się wysypki a ustępuje już po 24 godzinach leczenia właściwym antybiotykiem

• Zapobieganie: izolacja chorych dzieci od zdrowych

• Leczenie: antybiotyk, leki na gorączkę

Różyczka: zakaźna o łagodnym przebiegu, objawia się występowaniem na skórze różowawej , drobno plamistej z towarzyszącym powiększeniem węzłów chłonnych, głównie karkowych, za uszami

• Okres wylęgania: 14-21 dni

• Etiologia : wirus różyczki

• Zakażenie: drogą kropelkową

• Podatność: przebycie powoduje trwałą odporność

• Zakaźność: 7 dni przed wystąpieniem wysypki i do 4 dni po jej ujawnieniu.

• Przebieg: gorączka, z czasem małe plamki zlewające się w jedną dając wrażenie czerwonej skóry, może pojawić się bladoróżowa wysypka, powiększenie węzłów chłonnych i ból przy ich dotykaniu, mogą występować bolące rany w jamie ustnej. W ciągu 2-3 dni wysypka znika i nie pozostawia śladów, może bardzo swędzieć.

• Leczenie: objawowe, leki na obniżenie gorączki

• Powikłania: różyczkowe zapalenie mózgu, plamica różyczkowa, różyczkowe zapalenie stawów, niebezpieczna dla kobiet w ciąży

• Zapobieganie: szczepienie wszystkich dzieci w 13 miesiącu życia oraz obowiązkowe szczepienie dla dziewcząt w wieku 12 lat.

Świnka: (nagminne zapalenie przyusznic)- ostra, zakaźna, charakteryzuje się bolesnym obrzękiem zapalnym ślinianek, zwłaszcza przyusznych, rzadziej podżuchwowych i podjęzykowych.

• Leczenie: objawowe, leki przeciwgorączkowe

• Etiologia: wywołana przez wirus świnki, rozszerza się droga kropelkową lub przez ślinę, która może znajdować się na pożywieniu lub przedmiotach

• Okres wylęgania: 2-3 tygodnie

• Okres zakażalności: zaczyna się 2-4 dni przed wystąpieniem objawów i trwa 7-9 dni po ustąpieniu

• Przebieg: bardzo często nie występują żadne objawy choroby i zakażenie wykrywa się przez wykrycie przeciwciał we krwi. Najczęstsze objawy: złe samopoczucie, gorączka, bóle głowy, bóle mięśni, obrzęk ślinianek przyusznych, aseptyczne zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych o zazwyczaj typowym i łagodnym przebiegu. Obrzęk ślinianek powoduje ból przy otwieraniu ust i gryzieniu. Skóra nabrzmiała jest blada, lekko błyszcząca, napięta.

• Powikłania: zapalenie opon mózgowych, zapalenie jąder, zapalenie trzustki, niedosłuch

• Zapobieganie: szczepienie

Lamblioza: dość pospolita inwazja jelita cienkiego

• Źródło zakażenia: droga kontaktowa, pokarmowa, szczególnie w środowiskach zamkniętych i w przypadku zaniedbań higienicznych(zanieczyszczona woda, pokarmy, ubikacje)

• Okres wylęgania: 6-15 dni

• Przebieg: najczęściej bezobjawowo. Objawy ostrego zakażenia występują po 1-3 tygodni, są niejednoznaczne i zależne od wieku, stanu wydolności układu odpornościowego oraz od rodzaju szczepu lamblii. U dzieci zwykle występuje wodnista biegunka. Powoduje zaburzenia w trawieniu tłuszczów i węglowodanów co łącznie z niedoborem witamin i utratą białka w czasie biegunki prowadzi do niedożywienia i upośledzenia rozwoju fizycznego.

• Leczenie: lek trnidazd, leki doustne, leczy się nie tylko osoby chore ale też bez objawowych nosicieli

• Powikłania: ziarniniaki które mogą osadzać się w wątrobie, powikłania autoimmunologiczne

Mononukleoza zakaźna- choroba pocałunków, choroba zakaźna występująca u dzieci i młodzieży

• Objawy: wysoka gorączka może trwać od 1 do 2 tygodni, złe samopoczucie, utrata łaknienia, powiększone węzły chłonne, angina. Powiększenie wątroby i śledziony, plamki na granicy podniebienia miękkiego i twardego. W okresie zdrowienia może pojawić się zespół przewlekłego zmęczenia( trudność w koncentracji, ciągłe zmęczenie). Upośledza odporność.

• Źródło zakażenia: ślina chorego, ozdrowiciela bądź osoby zakażonej. Rzadko dochodzi do zakażenia drogą kropelkową. Najczęściej poprzez bliski kontakt ze śliną .

• Odporność: przebycie pozostawia trwałą odporność

• Okres wylęgania: 4-8 tygodni

• Zaraźliwość: do 5 dni od pojawienia się wysokiej gorączki, ale wirus EBV może utrzymywać się w ślinie osoby do pół roku

• Powikłania: anemia, porażenie nerwów czaszkowych, padaczka, utrudnienie oddychania, zapalenie wątroby

• Etiologia: pierwotna infekcja wirusem Epsteina- Barr (EBV)

• Leczenie: nie ma swoistego leczenia, leczenie objawowe: leżenie w łóżku, leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, dieta bogata w witaminy

• Zapobieganie: nie ma

Gorączka trzydniowa: rumień nagły

• Przebieg: kilkudniowa wysoka gorączka ( nawet powyżej 38 stopni C). Zwykle dziecko pomimo gorączki czuje się dobrze. Wysoka temperatura utrzymuje się od 3 do 7 dni. Mogą jej towarzyszyć: zmiany grudkowe w gardle, kaszel, katar, biegunka, drgawki, powiększone węzły chłonne. Gdy temperatura powraca do normy na skórze pojawiają się wykwity. Wysypka jest grudkowo- plamista na twarzy i tułowiu. Wysypka szybko blednie i ustępuje po kilku dniach.

• Etiologia: zakażenie wirusem HHV6

• Leczenie: nie wymaga leczenia, ustępuje samoistnie, leczenie objawowe, leki przeciwgorączkowe

• Zapobieganie: nie ma sposobów

• Odporność: raz przebyta zostawia odporność na całe życie

• Epidemiologia: chorują głównie dzieci w wieku 6-24 miesiące

• Zakaźność: mała ale chory powinien być odizolowany

• Okres inkubacji( wylęgania): od 5 dni do 2 tygodni

Angina paciorkowcowa: infekcja górnych dróg oddechowych, bakteryjna choroba zakaźna

• Etiologia: paciorkowce

• Przebieg: gorączka, ból gardła, powiększenie węzłów chłonnych okolicy szyi. Gardło jest żywo- czerwone, migdałki podniebienne obrzęknięte, czerwone, w kryptach widoczna treść ropna. Ma dość ostry przebieg.

• Leczenie: preparaty, antybiotyki przyjmowane minimum prze 7 dni, leki obniżające gorączkę

• Powikłanie: ostre po paciorkowcowe zapalenie nerek lub choroba reumatyczna, zapalenie zatok, ucha środkowego

• Źródło zakażenia : przenoszona drogą kropelkową przez kontakt z chorą osobą

• Okres wylęgania: 2-3 dni

• Zapobieganie: nie jest możliwe

Świerzb: choroba zakaźna zwierząt i ludzi, spowodowana świerzbowcem

• Etiologia: świerzbowiec ludzki

• Źródło zakażenia: przenosi się najczęściej przez bezpośredni kontakt fizyczny, poza skórą świerzbowce mogą przeżyć od 3 do 4 dni, zakażeniu sprzyja obniżenie odporności

• Zaraźliwość: chorują najczęściej dzieci, które zarażają się podczas zabaw

• Przebieg: nasila się świąt w nocy, po kąpieli na skutek rozgrzania. Zwykle na pośladkach, okolicy nadgarstków i na bocznych powierzchniach pleców, w naturalnych fałdach skóry, w okolicy pępka, brodawek sutkowych u kobiet, narządów płciowych. W okolicach zmian widoczne przeczosy- linijne nadżerki naskórka spowodowane intensywnym drapaniem. U dzieci najczęściej na dłoniach i podeszwach stóp.

• Leczenie: kąpiele i częsta zmiana bielizny, maści a także leki doustne

• Profilaktyka: leczeniem muszą zostać objęte wszystkie osoby z najbliższego otoczenia chorego

Przerost migdałka gardłowego: nadmierny rozrost tkanki adenoidalnej w części nosowej gardła

• Przyczyny: nawracające oraz przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych i jamy ustnej

• Objawy: oddychanie przez otwarte usta, chrapanie w nocy, mowa jest nosowa

• Leczenie: usuwanie migdałka operacyjnie

Próchnica: egzogenny proces polegający na demineralizacji części nieorganicznej i proteolitycznym rozkładzie organicznej twardych tkanek zębów

• Przyczyny: zaistnienie jednocześnie czterech czynników:

  • Bakterie- paciorkowce

  • Cukry

  • Podatność zębów

  • Czas

• Leczenie: leczenie może powstrzymać postępującą próchnice, celem jest zachowanie zęba i zapobieganie powikłaniom

Dysleksja, dysgrafia, dysortografia- specyficzne trudności w czytaniu, pisaniu, są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i motorycznych, które występują u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Podłożem tych zaburzeń jest nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Poszczególne rodzaje tych trudności mogą występować w izolacji łączyć się ze sobą

Dysleksja- trudności w czytaniu lub czytaniu i pisaniu

Dysgrafia- trudności w opanowaniu kaligrafii(brzydkie, czasami wręcz nieczytelne pismo)

Dysortografia – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (rażące i nagminne popełnianie błędów ortograficznych)

PROFILAKTYKA z greckiego zapobieganie niekorzystnym zjawiskom

• Zapobieganie zachowaniom oraz stwarzanie warunków do prawidłowego rozwoju

1. PIERWSZORZĘDOWA

   • Nieswoista

   • swoista

2. DRUGORZĘDOWA

   • Testy przesiewowe

   • Powszechne profilaktyczne badania lekarskie

   • Wykrywanie objawów krzywdzenia( maltretowania) dziecka

3. TRZECIORZĘDOWA

   • Wspieranie dzieci przewlekle chorych i ich rodzin

   • Wspieranie rodziców dzieci niepełnosprawnych

   • Ruch samopomocy rodziców i dzieci chorych

AD .1A NIESWOISTA: bardzo ważne jest:

• Karmienie piersią

• Żywienie dzieci i młodzieży

• Aktywność fizyczna

• Hartowanie organizmu

• Stworzenie warunków do rozwoju psychospołecznego dziecka

• Edukacja zdrowotna dzieci, młodzieży i rodziców

AD.1B SWOISTA:

• Szczepienia ochronne

• Zapobieganie zakażeniom np. HIV, WZW B

• Profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka u noworodków

• Zapobieganie wypadkom, urazom, zatruciom

• Zapobieganie ryzyka SIDS

• Zapobieganie krzywicy

• Zapobieganie zaburzeniom spowodowanym niedoborem jodu

• Zapobieganie wadom wrodzonym, cewy nerwowej, próchnicy, chorobą przyzębia

• Zapobieganie czynnościowym zaburzeniom układu ruchowego narządu życia

• Zapobieganie zaburzeniom oddychania przez nos u niemowląt

• Zapobieganie przedwczesnemu rozwojowi miażdżycy

• Zapobieganie nadmiernemu nasłonecznieniu, używania przez młodzież środków uzależniających

KRZYWICA- jest chorobą występującą w okresie wzrastania spowodowaną upośledzeniem mineralizacji rosnącej kości

1. Zapobieganie krzywicy:

   • `proporcjonalny do aktualnych potrzeb dopływ witaminy D ze źródeł naturalnych( skóra) lub sztucznych

   • Prawidłowe ilości wapnia i fosforu u dzieci oraz ich wzajemny stosunek ułatwiający wchłanianie jelitowe( jogurty, kefiry, maślanki)

   • Aktywny i zdrowy tryb życia, przebywanie na Świerzym powietrzu

2. Przyczyny krzywicy niedoborowej:

   • Nadmiar fosforanów- stężenie fosforanów w surowicy krwi nie jest zmniejszone( co wyklucza niedobór witaminy D) ale zwiększone w stosunku do wieku

   • Uwarunkowanie genetyczne

   • Niedobór witaminy D: zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D występuje:

     • W okresach przyspieszonego wzrastania (mała masa urodzeniowa, pokwitaniowy skok wzrostowy)

     • W zimie

     • Podczas przyjmowania leków przeciwdrgawkowych

     • W przewlekłych chorobach wątroby i nerek

3. Objawy kliniczne i biochemiczne krzywicy

   • Objawy kostne- odkształcenie w postaci zależnej od wieku

   • Objawy ogólne- skłonność do infekcji, drażliwość, upośledzenie łaknienia

   • Objawy biochemiczne krzywicy z niedoboru witaminy D:

     • Zmniejszenie stężenia fosforanów w stosunku do norm dla wieku

     • Stężenie wapnia jest w normie lub zmniejszone

     • Zwiększona aktywność fosfatazy alkalicznej(ALP)

4. Dawkowanie witaminy D

   • Uzależnione od potrzeb dziecka

   • 400-800 ui/doba przez 12-24 miesiące

   • Wycześniaki karmione pokarmem matki 1500 ui/ dobę

5. Stany krzywiczno podobne

   • Nadmiar fosforanów u dziecka

   • Osteopenia wcześniaków

     • Rozpoznanie w oparciu o ilościową ocenę masy kostnej

     • Niedobór wapnia lub/i fosforanów w diecie

6. Działania prenatalne

   • Zaleca się wzbogacenie diety kobiety ciężarnej i karmiącej w składniki bogate w :

     • Witaminę D (jaja, margaryna, sery, śmietana, wątroba, ryby)

     • Wapń( sery, mleko, śmietana, jaja)

     • Fosfor( produkty zbożowe(wielozbożowe), mięso)

     • Suplementacja witaminy D 400 jm/dobę

WADY WRODZONE CEWY NERWOWEJ: powstają w wyniku zamykania się cewy w 3-4 tygodniu ciąży( bezczaszkowie, przepuklina mózgowa i rdzenia kręgowego, rozszczep kręgosłupa)

PROFILAKTYKA WAD CEWY NERWOWEJ:

Do wad cewy nerwowej zaliczane są różne postacie kliniczne wad ośrodkowego układu nerwowego, powstające w pierwszych 4 tygodniach rozwoju zarodka. Bezmózgowie jest wadą letalną, dzieci są niezdolne do życia poza organizmem matki.

Przepukliny dzielimy na:

• Otwarte( nie pokryte skórą)

• Zamknięte( pokryte skórą)

*Dziecko urodzone z otwartą przepukliną rdzenia musi być operowane w pierwszej dobie. Mimo udanej operacji powikłaniami przepukliny często są: porażenie oraz deformacja kończyn górnych i dolnych, nietrzymanie moczu i kału, upośledzenie umysłowe.

*W śród dzieci urodzonych z przepukliną zamkniętą tylko 30 % nieobarczonych jest zaburzeniami neurologicznymi

Z cewy nerwowej powstaje układ nerwowy oraz mózg.

Polska należy do krajów o największej w Europie umieralności niemowląt z powodu WCN.

W wyniku wieloośrodkowych badań naukowych wykazano że kwas foliowy podawany kobietom w okresie przedkoncepcyjnym i pierwszych 12-tu tygodniach ciąży obniża o 70% liczbę przypadków wady cewy nerwowej u potomstwa.

W Polsce prowadzony jest od 1997 roku Program Pierwotnej Profilaktyki WCN. Ma ona na celu upowszechnienie spożycia kwasu foliowego w dawce 0,4 mg przez wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, które mogą zajść w ciąże w celu zapobiegania wystąpienia WCN u ich potomstwa.

Około 3 tygodnia od poczęcia formułuje się cewka nerwowa dlatego ważne jest podawanie kwasu foliowego przed tym okresem.

TYPY ROZSZEPÓW KRĘGOSŁUPA:

• PRZEPUKLINA OPONOWA

CO MOŻNA ZROBIĆ ABY ZWIĘKSZYĆ SZANSĘ URODZENIA ZDROWEGO DZIECKA?

• Kwas foliowy- zapobiega wadom cewy nerwowej u dzieci

  • Produkty naturalne bogate w kwas foliowy

    • Warzywa zielono listne: brokuły, szpinak, brukselka, szparagi, kapusta włoska, sałata, kalafior

    • Rośliny strączkowe: fasola, groch

    • Owoce cytrusowe: pomarańcze(dobrze umyć), banany( bez obu końcówek)

    • Wątróbka, drożdże

  • Produkty wzbogacone w kwas foliowy

    • Płatki śniadaniowe

    • Soki owocowe( wyciskane, świeże)

    • Mąka wieloziarnista

    • Pieczywo wieloziarniste

CZYTAJ ETYKIETY NA PRODUKTACH!! BĄDŹ ŚWIADOMYM KONSUMENTEM!!

• Zgłoś się do lekarza ginekologa jeszcze przed zajściem w ciążę

  • Zaszczep się na różyczkę( w przypadku braku odporności)

  • Wykonaj badania podstawowe

  • Konieczne jest leczenie zakażeń i chorób przewlekłych( cukrzycy, nadciśnienia, padaczka)

  • Nie zaraź się toksoplazmozą( unikaj kontaktów z kotami, nie dotykaj i nie jedz surowego mięsa, myj dokładnie warzywa i owoce)

  • Zdjęcia RTG wykonuj tylko w ciągu pierwszych 9 dni cyklu( licząc od pierwszego dnia miesiączki)(UZG, prześwietlenie zęba, brzucha)

• Zadbaj o swoje zdrowie poprzez zmianę stylu życia

  • TAK:

    • Zdrowo się odżywiaj, nie dopuszczaj do niedoboru masy ciała ani nadwagi

    • Bądź aktywny/a fizycznie

    • Śpij co najmniej 7 godzin na dobę

    • Naucz się radzić z trudnościami

    • Nie pal tytoniu

    • Unikaj przebywania w środowisku dymu tytoniowego

    • Unikaj picia alkoholu

    • Unikaj stresu

• Piramida zdrowego żywieni:

Korzyści z przyjmowania kwasu foliowego:

• Zapobieganie wadom cewy nerwowej oraz innym wadom wrodzonym( zwłaszcza wadom serca)

• Profilaktyka niedokrwistości(anemia)

• Zapobieganie miażdżycy ( ochrona przed zawałem serca, udarem mózgu)

• Ochrona przed nowotworami

• Przeciwdziałanie depresji

RYZYKO OKOŁOPORODOWE ( u młodych matek organizm traktuje dziecko jako wroga i próbuje się go pozbyć nie dotleniając i nie dokarmiając płodu)

PRZYCZYNY NIEDOTLENIENIA OKOŁOPORODOWEGO:

• Nieprawidłowy przebieg ciąży- gestora, wiek matki poniżej 16 roku życia i powyżej 35 lat, trudna sytuacja społeczno- ekonomiczna. Choroba matki- cukrzyca, krwawienie z dróg rodnych, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, narkotyki

• Opóźniony rozwój wewnątrzmaciczny płodu

• Nieprawidłowy przebieg porodu- poród przedwczesny, łożysko przodujące, krwawienie z łożyska przodującego, kolizje pępowinowe, zakażenie, przedłużający się poród, przenoszenie ciąży

KLINICZNE NASTĘPSTWA NIEDOTLENIENIA

• OUN- krwotok do i około komórkowy, obrzęk mózgu, drgawki

• Płuca- opóźnione podjecie czynności oddechowej, zaburzenia oddychania, niedobór surfaktanty

• Nerki- uszkodzenie kanalików nerkowych

• Układ sercowo- naczyniowy- niedokrwienie serca, zaburzenie krążenia obwodowego

• Przewód pokarmowy- niedotlenienie jelit, możliwość martwicy

• Następstwa metaboliczne- hipoglikemia, hipokalcemia, dodatnie markery niedotlenienia

OCENA NOWORODKA W SKALI APGAR:

CECHA	0	1	2(zdrowe dziecko)
CZYNNOŚĆ SERCA	BRAK	WOLNA(poniżej 100 na minutę)	Powyżej 100 na minutę
ODDECH	BRAK	WOLNY NIEREGULARNY	REGULARNY(głośny krzyk)
NAPIĘCIE MIĘŚNI	BRAK	SŁABE	PRAWIDŁOWE
REAKCJA NA BODŹCE	BRAK	GRYMASY	KICHANIE, KRZYK
UKRWIENIE SKÓRY	SINICA	SINICA KOŃCZYN	CAŁE CIAŁO RÓŻOWE

Niska punktacja w skali APGAR nie zawsze jest synonimem niedotlenienia. Wiek ciążowy, zakażenie, wady wrodzone mają wpływ na punktacje. Istotne rokowniczo jest utrzymanie się niskiej punktacji w 5- 10 minucie od urodzenia. Można spodziewać się wówczas zaburzeń u dziecka.

MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE

Zespół objawów chorobowych spowodowanych wczesnym uszkodzeniem OUN w okresie jego kształtowania się tzn. w okresie ciąży i okresie okołoporodowym. Jest to choroba niepostępująca, ilość komórek uszkodzonych nie zmienia się. Nieprawidłowe napięcie mięśniowe może być z czasem tak silne, że prowadzi do przykurczów i nieodwracalnych zmian w stawach.( jeżeli dziecko krzywo leży- w pałąg, ma przykurcze, złe napięcie mięśni)

OBJAWY USZKODZENIA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO W MÓZGOWYM PORAŻENIU DZIECIĘCYM:

• Dotyczą zawsze funkcji ruchowych- ograniczenia kontroli nad własnym ciałem

• Niedojrzałość OUN prowadzi do niepełnego uwidocznienia się choroby u małego dziecka, a w przypadku wczesnego rozpoznania lub/i zastosowania wczesnej rehabilitacji, umożliwia też złagodzenie intensywności objawów

PIERWSZE OBJAWY ZABURZEŃ NEUROROZWOJOWYCH:

• Przywodzenie kciuka pod koniec pierwszego kwartału

• Nadmierne odginanie głowy i mostka oraz reakcja odgięciowa tułowia

• Prężenie kończyn dolnych

• Baletowe ustawienie stopy

• Trudności zginania i odwodzenia kończyn w czasie toalety i ubierania

• Drżenie kończyn

• Silne i częste zaciskanie piąstek

• Niechęć dziecka do leżenia na brzuch pod koniec pierwszego kwartału oraz w późniejszym okresie

• Nadmierna i nieuporządkowana ruchliwość dziecka

• Nadwrażliwość

• Niepokój

• Małe zapotrzebowanie na sen

• Trudność w nawiązywaniu kontaktu z najbliższymi

• Drgawki

• Bezdechy

• Wyłączenie świadomości

ALKOHOLIZM WŚRÓD MŁODZIEŻY:

• Około 90%- piętnastolatków piło już alkohol

• Ok. 20 % - polskich nastolatków nadużywa alkoholu w sposób przynoszący poważne szkody dla ich rozwoju, zarówno fizycznego jak i psychicznego

• Dorosły osiąga późne stadia uzależnienia w okresie 5-10 lat picia

• Nastolatek może osiągnąć taki sam stan w okresie od 6 miesięcy do 3 lat

• 22, 2% badanych przyznało się do inicjacji alkoholowej jeszcze w wieku przedszkolnym

• 33,3% sięgnęło po alkohol miedzy 7 i 9 rokiem życia

• Natomiast 44, 4% pomiędzy 10 a 12 rokiem życia

• Wśród 4-klasistów inicjację alkoholową przeszło ponad 10 % badanych

• Wśród 6-klasistów odsetek osób wynosi już 54, 3 %

• Natomiast w najstarszej grupie, czyli w szkole ponad gimnazjalnej alkohol piło 72,3% uczniów

WYNIKIEM SZKODLIWEGO DZIAŁANIA ALKOHOLU JEST:

• Obniżenie sprawności intelektualnej dziecka

• Zaburzenia koncentracji uwagi

• Zaburzenia zdolności zapamiętywania nabytych wiadomości

• Zwiększona skłonność do zmęczenia

• Wzmożona drażliwość i pobudliwość nerwowa

• Z całą ostrożnością trzeba podkreślić, ze alkohol niszczy życie psychiczne młodego człowieka, niszczy jego sprawność intelektualną, wypacza kierunek rozwoju jego osobowości, popycha do czynów aspołecznych, często przestępczych.

• U alkoholizującej się młodzieży obserwuje się niedorozwój w zakresie uczuciowości wyższej

• Zwraca uwagę prymitywne i demonstracyjne zachowanie, uderza egocentryzm, egoizm

• Całość osobowości młodocianego alkoholika czyni z niego osobnika aspołecznego, wręcz antyspołecznego.

• ¾ szklanki wina lub ½ litra mają to samo działanie co 50 gram wódki(popularna pięćdziesiątka)(szybkie reakcje )

• CHOROBY PSYCHICZNE:

  • Majaczenie alkoholowe( iluzje, omamy, urojenia)

  • Halucynoza alkoholowa( urojenia, lęki)

  • Alkoholowy obłęd zazdrości( podejrzliwość o zdradę)

  • Padaczka alkoholowa

  • Depresja alkoholowa( występowanie lęków, myśli samobójcze)

  • Opilstwo okresowe

• ZABURZENIA POWODOWANE PRZEZ ALKOHOL W ORGANIŹMIE CZŁWIEKA:

  • Powyżej 4 promili- śpiączka

  • 3-4 promile – spadek ciśnienia krwi, obniżenie temperatury, możliwy powlony zanik funkcji oddechowych

  • 2-3 promile- zaburzenia mowy, wzmożona senność, obniżenie zdolności kontroli własnego zachowania i poruszania się

  • 1-2 promile- zaburzenia koordynacji mięśniowej i równowagi, osłabienie sprawności intelektualnej i pamięci, brawura, późnienie czasu reakcji, wahania nastroju( euforia, agresja)

  • 0, 8 promila- błędna ocena własnych możliwości, obniżenie samokontroli i koncentracji

  • 0,5 promila-zmniejszenie zdolności rozpoznawania sytuacji, pobudliwość, upośledzenie koordynacji wzrokowo- ruchowej, pogorszenie ostrości widzenia i oceny odległości, opóźnienie adaptacji oka do ciemności i ruchomych źródeł światła

  • 0,3 promila- drobne zaburzenia równowagi i koordynacji, gorsze spostrzeganie kształtu przedmiotów w oddali

  • 0,2 promila- dłuższe spostrzeganie oraz rozproszona uwaga

• PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA UZALEŻNIEŃ:

  • Niewystarczająca wiedza na temat zjawiska, główne źródło informacji to telewizja

  • Mity i przekonania

  • Występowanie problemów w życiu rodzinnym, w szkole

  • Niezaradność życiowa

  • Ciekawość

  • Podatność na wpływ otoczenia

  • Brak reakcji ze strony rodziców

• DLACZEGO NAUCZYCIELE MAJĄ ZAJMOWAĆ SIĘ PROBLEMAMI ALKOHOLOWYMI UCZNIÓW I PROFILAKTYKĄ ALKOHOLOWĄ?

  • DLATEGO ŻE:

    • Coraz więcej nastolatków pije

    • Zobowiązuje nas do tego prawo oświatowe „Podstawa programowa kształcenia ogólnego”

    • Jesteśmy dla nich ważni; mimo że zawsze najważniejsi są rodzice

    • Żeby dzieci nie musiał uczyć się na własnych błędach

    • Oni są naszą przyszłością

    • Nazwa „wychowawca” zobowiązuje

    • Dla dzieci ważna jest każda osoba dorosła przejawiająca zainteresowanie ich problemami

• SKUTECZNA PROFILAKTYKA

  • Konieczne jest propagowanie zdrowego stylu życia

  • Upowszechnienie wśród młodzieży modelu życia i spędzania wolnego czasu bez alkoholu

  • Systematyczna praca zmierzająca do polepszenia więzi nastolatków z rodzicami poprzez pomoc udzielaną rodzicom i bezpośrednie oddziaływanie na młodzież zarówno w procesie dydaktycznym jak i wychowawczym

• TRZY RODZAJE PRZEDSIĘWZIĘĆ PROGRAMOWYCH

  • Programy edukacyjno- informacyjne (lekcje wychowawcze)

  • Programy rozwojowo- alternatywne ( koła zainteresowań)

  • Programy kompensacyjno ( wyrównywanie- tam gdzie mamy grupę ryzyka)- wzmacniające (współpraca ze specjalistami)

• JAKIE DZIAŁANIE MOŻE PODJĄĆ NAUCZYCIEL?

  • Nieść konkretną pomoc( np. psycholog)

  • Zapoznać się z literaturą

  • Zdiagnozować klasę

  • Realizować prozdrowotny program wychowawczy

  • Ustalić z klasą jasne normy

  • Wdrożyć program profilaktyczny np. „wywiadówkę profilaktyczną”

  • Współpracować z innymi nauczycielami w szkole

• PLACÓWKI POMOCOWE

  • Zespół Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

  • Poradnia Odwykowa

  • Poradnia Zdrowia Psychicznego

  • Ośrodek Pomocy Psychologicznej dla Młodzieży

  • Dzienny Ośrodek Terapeutyczny dla Młodzieży

  • Miejski Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień

  • Pomarańczowa Linia Tel. [phone]

• O CZYM TRZEBA PAMIĘTAĆ UDZIELAJĄC POMOCY?

  • Jeżeli podejmujesz interwencje w sprawie picia ucznia z Twojej klasy, pamiętaj że rodzice są pierwszymi osobami z którymi musisz o tym porozmawiać

  • Pamiętaj żeby działać odpowiedzialnie i delikatnie, zawsze w kontakcie ze specjalistą; może być nim pedagog w Twojej szkole, psycholog lub pedagog z poradni psychologiczno- pedagogicznej

• RADY DLA RODZICÓW

  • Nie częstuj swojego dziecka alkoholem

  • Rozmawiaj z dzieckiem o alkoholu

  • Naucz się uważnie słuchać dziecka

  • Pomóż dziecko dobrze czuć się ze sobą

  • Pomóż dziecku radzić sobie z naciskiem grupy rówieśniczej

  • Zachęcaj dzieci do zajęć sportowych

  • Nie proś dziecko by kupowało ci alkohol

  • Sam bądź dobrym przykładem

MITY	FAKTY
1.Ci którzy maja mocną głowę mogą pic spokojnie	Mogą wypić więcej z większymi szkodami zdrowia i psychiki, zwiększa to ryzyko uzależnień
2.Piwo i wino to nie jest prawdziwy alkohol	W USA ok. 50% uzależnionych to piwosze
3.Kierowca może trochę się napić	Zwolnienie reakcji, upośledzona kontrola jazdy, brawura
4.Problemy alkoholowe dotyczą marginesu społecznego	Zaledwie 3-5 % uzależnionych to tzw. Margines, reszta dotyczy wszystkich warstw, grup zawodowych
5.Alkohol może być dobrym lekarstwem na dolegliwości	Stosowany w chorobie wieńcowej nie rozszerza naczyń krwionośnych, natomiast subiektywna poprawa jest wynikiem znieczulającego i uspakajającego działania alkoholu. Większe dawki powodują Zwężenie naczyń krwionośnych i niedotlenienie mięśnia sercowego. Alkohol nie usuwa przyczyn złego samopoczucia daje złudzenie poprawy
6.Alkohol rozgrzewa	Alkohol powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry- zatem przyspiesza utratę ciepła
7.Alkoholicy piją codziennie	Tylko niektórzy, częściej picie przerywane jest okresami wymuszonej abstynencji
8.Alkoholicy upijają się za każdym razem kiedy piją	Upośledzona zdolność kontroli picia, możliwe próby kontroli picia przez krótki okres czasu
9.Porządne kobiety nie zostają alkoholiczkami	40% członków AA w USA to kobiety
10.Alkoholikom brak silnej woli by mogli przestać pić	Alkoholizm nie jest sprawą woli, ale bio- psycho- społeczną chorobą, posiadającą określone objawy i mechanizmy

LITERATURA:

• E. Grudziak- Sobczyk „Alkohol a polska młodzież. Alkohol a zdrowie”

• T. Kulisiewicz „Uzależnienie alkoholowe”

• Red. A. Bartosik „Alkohol i młodzież”

• WWW.morawica.com.pl/fakty/alkoholizm.htm

• WWW.alkoholwm.blox.pl/html

PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY –FAS

• CIĄŻA A ALKOHOL

  • Ryzyko poronienia

  • Przedwczesny poród

  • Niska waga urodzeniowa

  • Uszkodzenie mózgu( w każdym trymestrze ciąży, duże wady OUN powstają pomiędzy 3 a tyg. Ciąży)

  • Zespół ADHD

  • Opóźnienie wzrostu

  • Wady serca

  • Wady nerek

  • Problemy z widzeniem i ze słyszeniem

  • Ryzyko wystąpienia FAS

• Nie ma bezpiecznej dawki dla kobiety w ciąży, każda jest szkodliwa ( niezależnie od etapu ciąży)

• FAS- ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY

  • Alkohol uszkadza płód bardziej niż jakikolwiek inny narkotyk

  • Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu, którą można spożywać w ciąży bez ujemnego skutku na dziecko

  • FAS jest wiodącą przyczyną chorób umysłowych

  • FAS jest przyczyną poważnych problemów społecznych i zaburzeń zachowania(ADHD)

  • Zespołowi FAS i innym uszkodzeniom alkoholowym można zapobiec w 100%

• DEFINICJA FAS

  • Jest to zespół nieprawidłowości, stwierdzonych u dzieci matek spożywających alkohol w okresie ciąży. Warunkiem wystąpienia jest picie alkoholu przez kobiety w ciąży. Wówczas alkohol przenika przez łożysko i jest wchłaniany w całości przez dziecko, uszkadzając płód nieodwracalnie.

  • Jest zespołem umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako opóźnienie umysłowe, dysfunkcja mózgu, anomalia rozwojowa, zaburzenia w uczeniu się i zaburzenia psychologiczne. FAS jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym

• ANOMALIA I OPÓŹNIENIA ROZWOJOWE DZIECI Z FAS

  • Dzieci z FAS mają niską wagę urodzeniową i z trudem przybywają na wadze. Obwód głowy może być mniejszy niż normalnie. Niektóre niemowlęta mogą mieć wady serca lub inne anomalie dotyczące uszu, oczu, wątroby lub stawów.

  • FAS i opóźnienia rozwojowe: większość dzieci z FAS ma opóźnienia rozwojowe i współczynnik inteligencji (IQ) niższy niż normalnie. Stopień zaburzeń rozwojowych zwykle jest porównywalny ze stopniem opóźnień rozwojowych.

  • Cechy te mogą być niewidoczne zaraz po urodzeniu oraz u osób dorosłych. Najbardziej nasilają się między drugim a dziesiątym rokiem życia. Większość niemowląt z FAS jest często rozdrażnionych, mają trudność z ssaniem i spaniem. Są nadwrażliwe na bodźce.

NIKOTYNIZM (od francuskiego ambasadora w Lizbonie JEANA NICOT, który pierwszy rozwinął uprawę tytoniu w Portugalii i dostarczał tytoń na królewski dwór)

• SKŁAD DYMU TYTONIOWEGO

  • 85% masy dymu tytoniowego:

    • Azot

    • Tlen

    • Tlenek i dwutlenek węgla

  • Inne- najbardziej toksyczne i stanowią resztę masy:

    • W fazie ciekłej: silnie toksyczne; w czystej formie jest bezwonną i bezbarwną cieczą która na powietrzu szybko się utlenia do brunatnego kwasu nikotynowego

    • W fazie gazowej: substancje o działaniu rakotwórczym: cyjanek winylu; substancje drażniące i toksyczne na układ oddechowy: amoniak, tlenek azotu:

    • W fazie stałej: kancerogennej (rakotwórczej):

      • Substancje smołowate

      • Krezol i fenol

      • Metale ciężkie tj. np. polon 210; ołów; chrom; mangan; żelazo; kobalt; miedź; srebro; złoto; cynk;

• INNE SUBSTANCJE:

  • Cyjanowodór- kwas pruski, gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa

  • Formaldehyd- związek stosowany do konserwacji preparatów biologicznych np. żab

  • Metanol- silnie trujący związek chemiczny używany do produkcji benzyn silnikowych

  • Naftyloamina- wchodzi w skład barwników, używanych w przemyśle drukarskich

  • Piren- związek używany w syntezie organicznej

  • Polon- radioaktywny pierwiastek odkryty przez naszą rodaczkę Marię Skłodowską-Curie. Posiada właściwości rakotwórcze

  • Tokidyna- stosowana w syntezie chemicznej. Posiada właściwości rakotwórcze

  • Aceton- rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów

  • Amoniak- stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych

  • Arsen- stosowany jako popularne trutki na szczury i inne gryzonie

  • Benzopiren- związek o właściwościach rakotwórczych, wykorzystywany w przemyśle chemicznym

  • Butan- gaz pędny, używany do wyrobu benzyny

  • Chlorek winylu- związek używany np. do produkcji plastiku. Posiada właściwości rakotwórcze

  • Szereg pierwiastków promieniotwórczych i innych w tym pochodzących ze stosowania środków ochrony roślin

WADY POSTAWY CIAŁA

WADY POSTAWY- zaburzenia prawidłowej postawy ciała, dotyczące zarówno dzieci jak i dorosłych. Nie utrwalone nieprawidłowości występujące w wadach postawy dość szybko poddają się leczeniu. Wady postawy oprócz względów estetycznych przyczyniają się do szybszego zużycia narządów ruchu i mogą być źródłem poważnych dolegliwości bólowych.

WADY POSTAWY U DZIECI- PROBLEM MEDYCZNY I SPOŁECZNY

Wady postawy ciała są współcześnie zjawiskiem powszechnym zarówno wśród dzieci i młodzieży jak i u dorosłych.

Występowanie postaw nieprawidłowych i skoliotycznych zwiększa się wraz z wiekiem.

Szczególnie groźne w skutkach zdrowotnych są zaawansowane boczne skrzywienia kręgosłupa z towarzyszącymi zmianami strukturalnymi, które deformują sylwetkę człowieka i upośledzają podstawowe fizjologiczne funkcje organizmu.

LECZENIE- ĆWICZENIA KOREKCYJNE

• Stosowanie ćwiczeń korekcyjnych- kształtowanie i wzmacnianie gorsetu mięśniowego: ćwiczenia poszczególnych mięśni, grup mięśniowych; ćwiczenia oddechowe; wyrabianie nawyków prawidłowej postawy ciała; zależności od potrzeby ćwiczenia zwiększające zakres ruchomości wszystkich stawów

• Powinny one prowadzić do zwiększenia wydajności układu oddechowego i krążenia

• Poprawa sprawności fizycznej i poprawa ogólnej kondycji

WADY POSTAWY : PRZYCZYNY:

• WADY WRODZONE- nieprawidłowości w układzie kostnym/ mięśniowym powstałe w okresie płodowym:

  • Klatki piersiowej i kręgosłupa np.

    • Klatka piersiowa lejkowata(szewska)

    • Dodatkowe kręgi, żebra

    • Zrosty kręgów

    • Kręgozmyk

    • Wrodzony kręcz szyi

  • Kończyny dolne i stopy np.

    • Zwichnięcie stawki biodrowej

    • Asymetria długości kończyn

    • Wady stóp( stopa wydrążona, stopa końsko- szpotowata, stopa płaska, stopa płasko koślawa)

  • Wady wrodzone mięśni np.

    • Wrodzona anomia mięśniowa

    • Postępujący zanik mięśni

• WADY NABYTE- wady powstałe na skutek przebytych chorób-Wady Rozwojowe oraz wady powstałe na skutek złych nawyków prawidłowej postawy ciała – Wady Nawykowe

  • WADY NABYTE ROZWOJOWE- powstają w wyniku : krzywicy, gruźlicy

  • WADY NABYTE NAWYKOWE- powstają w wyniku działania na nasz organizm różnorodnych czynników

    • CZYNNIKI:

      1. ŚRODOWISKOWE:

         • Siedzący tryb życia

         • Zbyt mała ilość ruchu zwłaszcza na Świerzym powietrzu

         • Niewłaściwe obuwie i ubiór

         • Nieodpowiednie noszenie teczki z książkami

         • Niedostosowanie ławki szkolnej lub stanowiska pracy do warunków fizycznych dziecka i pracownika

         • Złe oświetlenie

         • Zła odległość od tablicy w szkole

         • Złe warunki bytowe i higieniczne: niedożywienie

         • Zmęczenie

         • Brak snu

      2. MORFOLOGICZE:

         • Zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia( np. siedząca praca w pochylonej pozycji lub długotrwałe stanie z pochyleniem tułowia)

      3. FIZJOLOGICZNE:

         • Zaburzenia czucia głębokiego

         • Wady wzroku lub słuch mogą utrwalać nawyki nieprawidłowego ustawienia ciała np. krótkowzroczność bądź ubytki w polu widzenia lub jednostronna wada słuch bywaj przyczyną asymetrycznego trzymania tułowia.

OGÓLNE ZASADY OCENY PRAWIDŁOWEJ POSTAWY ODPOWIEDNIEJ DLA WIEKU

• POSTAWA MAŁEGO DZIECKA

  • Barki nie wystają do przodu

  • Tył głowy z plecami są w jednej linii (dziecko przy ścianie)

  • Wypukły brzuszek

  • Lekkie wgłębienie( lordoza) w odcinku lędźwiowym kręgosłupa

  • Cały Tuł pochylony do przodu

  • Lekkie zgięcie bioder i kolan

  • Do 4-5 roku życia występuje płaskostopie

• DZIECKO W WIEKU SZKOLNYM

  • Klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie barków staje się wyraźniejsze

  • Brzuch jest nieco mniej wypukły

  • Lordoza ( wgłębienie w odcinku lędźwiowym) jest wyraźniejsze

  • Cały tułów pozostaje lekko pochylony do przodu

  • Proste nóżki

  • Nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan

  • Całkowity zanik płaskostopia

• WIEK DORASTANIA

  • Wyprostowana postawa ciała

  • Zmniejszenie się wystawania brzucha

  • Zanik zgięcia w biodrach i kolanach

• DOROSŁA OSOBA

  • Głowa nieznacznie wysunięta do przodu

  • Brzuch jest płaski, cofnięty w stosunku do klatki piersiowej

  • Wygięcie kręgosłupa w kształcie litery S

WADY

1. PLECY WKLĘSŁE( HIPERLORDOZA LĘDŻWIOWA I SZYJNA)

   1. Powoduje obniżenie trzewi

   2. Powoduje Zaburzenie trawienia

   3. Powoduje Zaburzenia menstruacji

   4. Pojawia się: białkomocz

   5. Pojawiają się zaparcia

   6. Pojawia się upośledzenie krążenia żylnego

   7. Pojawia się upośledzenie ruchów przepony

2. PLECY OKRĄGŁE( HIPERKIFOZA PIERSIOWA)

3. PLECY OKRĄGŁO- WKLĘSŁE( STAN HIPERLORDOZY I HIPERKIFOZY)

4. SKOLIOZA( nieleczone i nieustabilizowane operacyjne skoliozy nasilają się w 4 lub 5 dziesięcioleciu życia)

   1. Upośledzenie funkcji układu krążenia i oddychania

   2. Przemieszczenie narządów wewnętrznych płuc, serca, naczyń krwionośnych itp. ( tym bardziej upośledzone im większe są zniekształcenia klatki piersiowej)

   3. W nieleczonej skoliozie zwiększa się kąt skrzywienia w okresie rzutów wzrostowych

   4. Może nastąpić zgon ( skolioza powyżej 70 stopni: następuje ograniczenie wentylacji płuc i niewydolność prawo- komorowa serca)

   5. W obrębie trzonów i wyrostków stawowych, w miejscach zwiększonego nacisku, powstają odkształcenia. Hamuje to wzrost u rosnących, u dorosłych zaś wytwarzają się wyrośla kostne

5. DYSFUNKCJE W OBRĘBIE STÓP

   1. KOŚLAWOŚĆ I SZPOTAWOŚĆ KOLAN

      1. Dorosły- zmiany zwyrodnieniowe

      2. Narastanie zniekształceń kostnych, kłykci kości udowej i piszczelowej

      3. Przykurcz więzadeł

      4. Skręcenie podudzi i ud

      5. Przeprost w stawach kolanowych

      6. Może to być czynnik progresujący skolioze

   2. PŁASKOSTOPIE- schorzenie polegające na obniżeniu sklepienia podłużnego stopy

      1. STOPA PŁASKO- KOŚLAWA- nieprawidłowość polegająca na:

         1. Obniżeniu łuków podłużnych

         2. Odchyleniu osi pięty na zewnątrz

      2. PŁASKA STOPA- jest to normalne w pierwszych latach życia

         1. Sklepienie kształtuje się dopiero około 3 roku życia( związane jest to z rozwojem mięśni i więzadeł stopy)

         2. Należy udać się do ortopedy gdy dostrzeżemy koślawość stopy u dzieci

PRZYCZYNY NIEPRAWIDŁOWEJ BUDOWY I CZYNNOŚCI STÓP ( wielorakie, zarówno wrodzone jak i nabyte)

• Skłonności rodzinne

• Obniżenie napięcia mięśni

• Brak odpowiedniej liczby ćwiczeń, ruchu

• Siedzący lub stojący tryb życia

• U dzieci siedzenie ze zwisającymi nogami

• Noszenie zbyt dużych ciężarów

• Nieprawidłowe ustawienie i obciążenie stóp głównie podczas stania i chodzenia

• Nieprawidłowa pozycja

• Nadwaga

• Zbyt twarde obuwie lub uniemożliwiające ćwiczenia mięśni stóp

TRZY STOPNIE PŁASKOSTOPIA

Można wyleczyć całkowicie:

• I STOPNIA – STOPA PŁASKA NIEWYDALNA

  • Obniżenie napięcia mięśni

  • Sklepienie stóp obniża się po dłuższym staniu i chodzeniu, w pozycji siedzącej na jednej nodze

  • Można je skorygować czynnie

• II STOPNIA- STOPA PŁASKA WIOTKA

  • Niewydolność wiązadłowa

  • Koślawość kości piętowej

  • Widoczne jest w pozycji siedzącej ale przy odciążeniu stopa przybiera prawidłowy kształt

  • Nie można czynnie skorygować deformacji w pozycji obciążenia( stania), natomiast w odciążeniu możliwa jest korekcja

  • Koślawość pięty znika przy wspięciu się na palce

Nie da się do końca wyleczyć:

• III STOPNIA- STOPA PŁASKA PRZYKURCZONA/ ZESZTYWNIAŁA

  • Skrócenie i przykurcz mięśni strzałkowych oraz więzadeł na zewnętrznej stronie stopy

  • Przykurcz ścięgna mięśnia trójgłowego łydki

  • Zniekształcenie jest utrwalone

  • Powoduje ograniczenie ruchomości stopy, ruchu odwracania- sypinacji, w późniejszym okresie ograniczone ruchy palców, stopa jest usztywniona

  • Nasilają się dolegliwości bólowe i deformacje, chód staje się zaburzony, niezgrabny

Płaska stopa powoduje dolegliwości w postaci bólu podczas dłuższego stania i przy chodzeniu, jest przeciwwskazaniem do wykonywania zawodów wymagających pozycji stojącej np. listonosz.

- wszystkie rodzaje wymagają leczenia, nie zawsze można uzyskać całkowitą poprawę, dlatego ważna jest profilaktyka

POSTĘPOWANIE PROFILAKTYCZNE I KOREKCYJNE:

• Uświadamianie rodzicom zasad prawidłowej postawy dziecka i cech dobrego obuwia

• Wyrobienie w dziecku nawyku prawidłowego ustawienia i obciążenia stóp w warunkach obciążenia i odciążenia wstaniu, chodzeniu, w różnych sytuacjach życiowych

• Wzmocnienie układu mięśniowego stopy za pomocą ćwiczeń

DOBRE OBUWIE:

• Nie nosimy za małych butów

• Elastyczna podeszwa

• Wzmocniony zapiętek obejmujący pietę

• Nie za wysoka cholewka

• Lekkie buty

Po demonstracji przez lekarza rehabilitanta dziecko powinno wykonywać ćwiczenia samodzielnie.

Wskazane jest uprawianie różnych dziedzin sportu:

• Jazda na rowerze

JAK ĆWICZYĆ?

• Systematycznie

• Codziennie

• Wolno

• Dokładnie

• Lepsze efekty dają ćwiczenia krótsze lecz częściej wykonywane

• Początkowo w pozycji siedzącej ( zniesienie działania ciężaru ciała na stopy)

JAK ĆWICZYĆ?

• Systematycznie

• Codziennie

• Wolno

• Dokładnie

• Lepsze efekty dają ćwiczenia krótsze lecz częściej wykonywane

• Początkowo w pozycji siedzącej ( zniesienie działania ciężaru ciała na stopy)

POSTAWY CIAŁA

CZYM JEST PRAWIDŁOWA POSTAWA CIAŁA?

POSTAWA CIAŁA- indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych jego odcinków w tym tułowia i kończyn w pozycji siedzącej

PRAWIDŁOWĄ POSTAWĘ CIAŁA CHARAKTERYZUJĄ:

• Głowa ustawiona prosto

• Barki znajdują się na jednym poziomie

• Łopatki ściągnięte

• Symetrycznie ustawiona miednica

• Lekko wciągnięty brzuch

• Napięte pośladki

• Równoległe ustawienie kończyn dolnych wyprostowanych w stawach kolanowych

• Prawidłowe ustawienie i obciążenie stóp

WADY POSTAWY:

• Wady postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej. Na wadę postawy ma wpływ deformacja kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy oraz kończyn dolnych.

EPIDEMIOLOGIA:

• JEDYNIE U 4, 4% dzieci nie wykryto wad postawy. Boczne skrzywienia kręgosłupa wykrywane są u 36-50% dzieci

• Z jednej strony wskaźnik ten obejmuje uczniów z wyraźnymi wadami postawy ciała, z drugiej zaś wielką liczbę młodzieży a wyraźnym zaniedbaniu ruchowym, małej sprawności fizycznej i ruchowej oraz różnych zaburzeniach układu ruchu.

PLECY OKRAGŁE

• Nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej

• Wada ta charakteryzuje się:

  • Osłabieniem mięśni grzbietu

  • Przykurczeniem mięsni piersiowych

  • Barki są wysunięte do przodu

  • Odstające łopatki

  • Łokcie i kolana są często w pozycji lekkiego zgięcia

PLECY WKLĘSŁE

• Istota tej wady polega na pogłębieniu lordozy lędźwiowej

• Sylwetka charakteryzuje się:

  • Pogłębieniem wygięcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa

  • Zwiększone przodo pochylenie miednicy

  • Wypięty brzuch tzw. Przodujący brzuch

  • Wypięte pośladki

PLECY OKRAGŁO –WKLĘSŁE

• Występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i wklęsłych

• U dziecka z tą wadą postawy obserwuje się:

  • Pogłębienie kifozy piersiowej

  • Wysunięcie głowy i barków do przodu

  • Odstawanie łopatek

  • Pogłębienie lordozy lędźwiowej

  • Zwiększenie przodo pochylenia miednicy

  • Wypięty brzuch

  • Uwypuklenie pośladków