Protetyka Arystotelesowska Definicje:
Definicje: rozpoznanie, perypetia, tragedia, wina tragiczna
Tragedia - ,, Naśladowcze przedstawienie akcji poważnej, skończonej i posiadającej (odpowiednią) wielkość, wyrażona w języku ozdobnym, odmiennym w różnych częściach dzieła, przedstawienie w formie dramatycznej, a nie narracyjnej, które przez wzbudzenie litości i trwogi doprowadza do ,,oczyszczenia” tych uczuć.”
Perypetia - ,,To odwrócenie biegu zdarzeń w kierunku przeciwnym intencjom działania postaci, zgodnie z prawdopodobieństwem lub koniecznością.
Przykład
W Królu Edypie przybywa posłaniec, który chcę pocieszyć Edypa i uwolnić go od lęku przed związaniem z matką, i ojcobójstwem jednak wyjawia jego właściwe pochodzenie co sprawia, że skutek jest przeciwny.”
Wina tragiczna (hamartia) – Błędne rozpoznanie i fałszywa ocena własnej sytuacji przez bohatera. Bohater, nieświadomy rzeczywistego znaczenia okoliczności, w jakich się znalazł, popełnia czyny prowadzące do dalszego zawikłania jego losu i ostatecznie do katastrofy.
Rozpoznanie jego rodzaje
Rozpoznanie - ,,jest to zwrot od nieświadomości ku poznaniu, ku przyjaźni lub wrogości między osobami naznaczonymi losem szczęścia lub nieszczęścia.”
Rodzaje rozpoznań:
Rozpoznanie za pośrednictwem znaków wewnętrznych - ,,jedne z nich są wrodzone, jak np. znamię w kształcie dzidy na ciele synów Ziemi lub gwiazdy w Tyestesie Karkinosa inne nabyte. Te z kolei bądź występują na ciele, jak np. blizny, bądź są przyjęte z zewnątrz, jak naszyjniki czy wanienka, dzięki której następuje rozpoznanie w Tyro. Tymi znakami również można się posługiwać lepiej lub gorzej. Odyseusz np. w inny sposób został rozpoznany po swojej bliźnie przez niańkę, w inny - przez pasterzy świń. Wszystkie wprawdzie tego rodzaju rozpoznania wprowadzone dla uwierzytelnienia nie są zbyt artystyczne, to jednak te z nich, które łączą się z perypetią, jak w scenie kąpieli, są lepsze.”
Rozpoznania, które wprowadza poeta według swojej woli - ,,dlatego są one nieartystyczne. Na przykład w Ifigenii sam Orestes daje się poznać jako Orestes. Ifigenia zostaje rozpoznana na podstawie listu, on natomiast mówi to, co chcę poeta, a nie to, czego wymaga układ zdarzeń. Jest to więc błąd zbliżony do wspomnianego uprzednio, bo przecież Orestes mógł przynieść ze sobą jakieś znaki rozpoznawcze. Innym tego samego rodzaju przykładem jest głos tkackiego czółenka w Tereusie Sofoklesa.”
Rozpoznanie łączące się z przypomnieniem, dzięki któremu na widok czegoś ujawniają się uczucia - ,,ma ono miejsce np. w Cypryjczykach Dikajogensa, gdzie bohater na widok obrazu zalewa się łzami, czy w opowieściach u Alkinoosa, gdzie Odyseusz słuchając pieśni aojda przypomina sobie swój los, wybucha płaczem i dzięki temu daje się poznać.”
Rozpoznanie opierające się na sylogistycznym wnioskowaniu - ,,jakie ma np. miejsce w Choeforach: przybył ktoś do mnie podobny, nikt jednak poza Orestesem nie jest do mnie podobny, a zatem przybył Orestes (wnioskuje Elektra). Tak samo wyobraża sobie przebieg rozpoznania brata przez Ifigenię sofista Polyidos, którego zdaniem Orestes w sposób naturalny snuł swe refleksje: ,,moja siostra została złożona w ofierze i mnie z kolei przyjdzie umrzeć na ołtarzu”. Rozpoznanie w Tydeusie Teodektesa następuje również w związku z wypowiedzią: ,,przyszedłem aby znaleźć syna, a ty sam ginę”. Na tej samej zasadzie opiera się też rozpoznanie w Synach Finuesa: kobiety na widok pewnego miejsca wysnuły na podstawie przepowiedni wniosek, że tam im przeznaczone umrzeć, ponieważ tam właśnie zostały porzucone.”
Elementy Tragedii
Elementy jakościowe tragedii
Fabuła
Charakter
Wysłowienie
Sposób myślenia
Widowisko
Śpiew
Elementy ilościowe tragedii:
Prolog
Parodos
Epeisodion
Exodos
Stasimon
Wspólny śpiew żałobny chóru i osób na scenie