WYKŁAD 1 21.02.2013

SUBKULTURY

def. naturalna, opisująca/opisowa

Ryszard Dyoniziak.

Gdy wiele jednostek ma podobne problemy i gdy na gruncie wspólnych zainteresowań i dążeń powstają dość trwałe więzi między rówieśnikami, którzy tworzą im tylko odpowiadające i ich obowiązujące normy, wartości i wzory. To całość tych norm, wartości stanowi podkulturę określonych zbiorowości.

Czesław Czapow.

Jest to pewien układ wzorów kulturowych odpowiednio wyselekcjonowanych ze względu na charakterystyczne cechy określonego, partykularnego środowiska i ze względu na cechy ról społecznych, które są dla tego środowiska charakterystyczne.

Mirosław Pęczek.

Subkultura to względnie spójne gr. społeczna, pozostająca na marginesie dominujących w danym społeczeństwie tendencji życia społecznego wyrażająca swoją odrębność poprzez zanegowanie lub podważanie powszechnie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury.

Cechy pozwalające wyodrębnić grupy subkulturowe od innych grup

1. Swoisty język, system przekazu informacji i sposoby porozumiewania się.

-język wyraża wzory, wartości kulturowe, wzmacnia grupę poprzez znaczenie konotacyjne (znaczeniowe) i emocjonalne.

-język określa się mianem socjolektu

-język subkultur jest językiem zastrzeżonym dla danej grupy, bariery porozumiewawcze powodują, że ci z poza grup nie rozumieją języka subkultur, kod zastrzeżony odróżnia członków subkultur od społeczeństwa, innych grup co powoduje odrębność psychologiczną, która daje poczucie przynależności i bliskości z grupą a także brak kontroli z zewnątrz i poczucie bezpieczeństwa.

-język stanowi tajemnice subkultury

-dominują w nim skróty, uproszczenia i często wulgaryzmy

1. Specyficzne formy zachowania, działalności.

-zachowania dające możliwość samorealizowania się w grupie subkulturowej

-formy działań są bardzo różne i zależą od tego na czym dana grupa się koncentruje

1. Wspólną forma działań dla subkultur jest Graffiti, oznacza skrobanie, drapnięcie

Różnego rodzaju napisy, symbole, wizerunki, hasła, które są malowane tam gdzie się da. Wykonywane bez pozwolenia, wykonywanie pojedynczo lub w grupach, wykonywane różnymi technikami. Graffiti służy do porozumiewania się z otoczeniem, do zaznaczania swojej obecności. Grupy subkulturowe mogą w ten sposób wyrazić swoje problemy.

Typy Graffiti

1. Chuligańskie: brak przesłania i estetyki, często wulgarne wyrazy czy inicjały. Tag-podpis grafficiarza.

2. Lokalna gazetka ścienna: wyraz istnienia grup młodzieżowych, które działają w okolicy. Wykorzystywane są przez młodzież lokalną, która identyfikuje się z grupą subkulturową. Napisy mogą dotyczyć też bardzo ważnych egzystencjalnych spraw, czasami są to dziwne sentencje. Najczęściej imiona, potrzeba zaznaczenia swojego terenu.

3. Sposób manifestacji poglądów egzystencjalnych a także poglądów (graffiti), związane z kulturą popularną np. nawiązanie do bohaterów literackich, do muzyki. Graffiti stanowiące o artystycznej samorealizacji, świadectwo humorów, czasami wielkie teksty np. kochaj bliźniego…

4. Sposób manifestacji poglądów ideologicznych, politycznych, ożywa przed wyborami lub przed ważnymi wydarzeniami np. anarchiści. Czasami humorystyczne komentarze do sytuacji politycznej.

5. Przejaw działalności twórczej, dają możliwość samorealizacji, które zdobią różne elementy przestrzeni miejskiej, świadczą o wielogodzinnym doskonaleniu się

6. Jako specyficzny typ komunikowania się/komunikacji między różnymi subkulturami, ma głownie na celu obrażanie siebie.

Muzyka jest ewidentnym wyróżnikiem subkultur.

Są pozytywne i negatywne efekty działalności subkultur. Pozytywne np. ukazanie autotelicznych (wartość sama w sobie, naczelna, centralna, zajmujące najważniejsze miejsce w hierarchii wartości) więzi. W imię wartości subkultury organizują apele, manifestacje, demonstracje. Forma ich realizacji może być różna. Negatywne np. korzystanie ze środków zmieniających świadomość (alkohol, narkotyki), przestępczość, ucieczki z domu, zachowania agresywne.

WYKŁAD 2 28.02.2013

Cechy wyodrębniające grupę subkultur od innych grup c.d.

1. Specyficzny, odrębny system wartości i założeń ideologicznych oraz wzorce osobowe

• ludzie poszukują kogoś na kim mogliby się oprzeć, autorytetu np. prorocy, wizjonerzy, szamani, twórcy religii; autorytet jest przywódcą, który wszystko wie, który potrafi nam pomóc

• autorytet młodzież znajduje i lokuje w różnych osobach

• horyzontalna postawa wobec wartości etycznych, estetycznych, religijnych

• odrzucamy jest jakikolwiek autorytet odgórny

• odrzucanie wartości zastanej kultury

• obyczajowość subkultur; jednostka jest nadrzędna wobec różnych norm w tym norm moralnych

• ideologia subkultur jest radykalną i uproszczoną wersją liberalizmu. Wolność jednostki i swoboda w efekcie prowadzi do sprzeciwu wobec norm, wartości, narzucanych autorytetów, kwestionowanie zastanego ładu ponieważ istotny jest indywidualizm.

Jestem ja i to jest najważniejsze, mój wybór – nie obchodzą mnie normy. Radykalna podmiotowość – brak liczenia się z innymi osobami.

1. Charakterystyczna twórczość, specyficzna ekspresja emocjonalna (np. muzyczna, literacka, taneczna)

• jest różna w zależności od gr. Subkulturowej

• sztuka subkultur – czynnik łączący subkulturę, ważny manifest ideologii subkultur, ludzie chcą być wolni; zaspokojenie potrzeb, szukanie szczęścia

• sztuka subkultur wyzwolona od norm, przymusów

ZIN – gazetka wydawana przez grupę subkultury.

-sposób komunikowania się; nietknięte przez cenzurę; wyrażana ekspresja emocjonalna, wolny sposób przekazu

-forma zbuntowanego przekazu, artystycznej swobody

-pierwsze ZINy wydawali hippisi; początkowo pisane były własnoręcznie, by jak najtańszym kosztem dotarły do odbiorcy

-różne rodzaje Zinów; fanziny stricte muzyczne; zawierały tłumaczenia tekstów piosenek, muzyka podziemia, garażowa

1. Specyficzny image: makijaż, biżuteria, fryzura, tatuaż i piercing, ubiór – sposób manifestacji swojej odrębności

• umacnia się przez to tożsamość

• wygląd zew. ma pokazywać wyznawany sposób wartości, oryginalny strój zwraca uwagę otoczenia – narzędzie prowokacji

• tatuaż pełni określone funkcje, przyszedł z więziennych sfer, wyznaczał miejsce w hierarchii wartości więziennych teraz przeszedł do kultury jako element ozdoby

Wszystkie te cechy tworzą swoistą całość, wersje emocjonalną

-muzyka, możliwość realizowania się poprzez nią

-grupy subkulturowe są różnie zorganizowane (luźne lub zwarte); zaangażowanie, przynależność

-można identyfikować się z daną grupa ale nie okazywać tego zewnętrznie

-poczucie odrębności dzięki przynależności do grup

Subkultury mogą tez stać się zagrożeniem

-przyciągają swoją zewnętrznością a wewnętrzność danej subkultury nie koniecznie musi być atrakcyjna

-młodzi ludzie mogą nie mieć świadomości o tym, co się dzieje w danej grupie

-presja do robienia różnych rzeczy, nie zawsze zgodnych z prawem, forma szantażu (człowiek jest zależny od tej grupy)

-występować mogą narkotyki, alkohol, bójki

Klasyfikacja grup subkulturowych

1. subkultury religijno-terapeutyczne:

stawiają sobie za główny cel indywidualne doskonalenie osobowości, wyższy poziom samoświadomości, własnej wiedzy. (sekty, kulty, sataniści, Goci, grupy wampirystyczne)

1. s. ekologiczne, anarchistyczne, pacyfistyczne:

celem apoteoza nieformalnych działań i zachowań, które anarchizują Zycie społeczne, troska o przyszłość narodu; o ochronę przyrody, o brak wojen

1. s. buntu i ucieczki

2 odmiany: s. buntu społeczno-obyczajowego: przeciw wartościom, obyczajom, szacunek dla indywidualności, dąży do realizowania marzeń, pragnień; określony styl życia, dążenie do zmian społecznych. Do tego typu subkultur zaliczamy: gr. poprzedzające gr. Hippisów, gr. Hipisowskie, bikiniarze

-s. ucieczki i izolacji od społeczeństwa: zrzeszają ludzi o specyficznych potrzebach, osoby poddane resocjalizacji, swoista ideologia, żargon z grup izolacyjnych; odwołuje się do kultu siły i podległości, gitowcy, motocykliści, szalikowcy, skini, blokersi

1. s. kreatywne:

młodzież, która wybiera twórcza drogę rozwoju

-forma samodoskonalenia się, samorealizacji oparte o wolność i niezależność

-happeningi, pikiety

-spreyowcy, grafficiarze, wlep karze

Wykład 3 07.03.13

Kontestacja - sprzeciw, najczęściej przeciwko systemowi społecznemu i politycznemu, wyrażany publicznie poprzez wypowiedzi i zachowanie; kwestionowanie zastanej kultury, dzieło zbuntowanej młodzieży

Kontrkultura – koniec lat 60’, twórcą terminu był Teodor Roszak; wyraża się zarówno w sprzeciwie wobec kultury zastanej jak i w próbach tworzenia nowej kultury mającej zastąpić tą negowaną rzeczywistość kulturową.

Obecnie kontrkultura ma 3 znaczenia:

1. Dla określenia tego, co jest kontestacją

2. Pewien zespół wartości i postaw przeciwstawny kulturze dominującej, występujący w różnych okresach dziejowych/ różnych okresach rozwojowych

3. Działanie, ruch odrzucający podstawowy etos kultury zachodniej proponujący nowe wartości, wytwarzający swoisty styl życia

Kontrkultura – Antonina Kłoskowska – „stanowi przejaw działania ludzi młodych, powiązanych w grupy rówieśnicze i uczestniczących okazjonalnie w zbiorowych publicznych wystąpieniach stanowiących okazję do silnej ekspresji postaw.

Kontrkultura zwraca się przeciw zastanemu porządkowi po to, aby w jego miejsce wstawić własne opozycyjne w stosunku do niego zasady i wartości.”

Wielopoziomowa formacja ideologiczna, której celem jest wyzwolenie człowieka z represyjnych sideł kultury.

Formacja, która dąży do totalnego wyzwolenia wewnętrznego i społecznego każdego człowieka, poprzez transgresyjne (przekraczanie samego siebie) techniki społeczne i personalne, połączone często z okultyzmem, magią i środkami psychoaktywnymi.

Zakłada się, że młodzież interesuje się, zna wartości, poddaje je ocenie.

Antykultura – od kontrkultury różni się tym, że zatrzymuje się na samej negacji, wyczerpuje się w akcie odrzucenia, nie proponuje nowych rozwiązań, wartości, zasad

Kultura alternatywna – tworzy się w sytuacji opozycji do dominującej kultury; proponowanie, realizowanie odmiennych od ogólnie przyjętych wartości, odmiennych styli życia, zachowania, sposobów uprawiania sztuki itp.

Rozwój spontanicznej kultury młodzieżowej – ETAPY:

1. Subkultura młodzieżowa – chęć odróżnienia się od reszty społeczeństwa, odróżnienie to polega głównie na wizerunku zewnętrznym (ubranie, język, wzory zachowań); wzory zachowań charakterystyczne dla subkultur młodzieżowych zasadniczo mieszczą się w ramach porządku społecznego

2. Etap kontrkultury – młodzież zaczyna uświadamiać sobie swoja odrębność (np. pokoleniowa, kulturowa); młodzież ta zaczyna się buntować, protestować przeciwko zasadom, wartościom, instytucjom, zaczynają kwestionować świat rządzony przez wartości, które się im się nie podobają; pieniądze nie są ważne

3. Faza kultury alternatywnej – najbardziej dojrzała; proponowanie czegoś nowego, nowych wartości, zachowań; tworzenie kultury alternatywnej wymaga aktywności

Kontestacja – od łac. Contestari – protestować, przeczyć, kwestionować; oznacza wyrażanie protestu, manifestowanie, kwestionowanie czegoś w zróżnicowany sposób

Przedmiotem sprzeciwu może być obowiązek społeczny

Kontestacja najogólniej jest odmową uczestnictwa w danej zastanej rzeczywistości; jej podstawowym atrybutem jest nieprzestrzeganie a nawet łamanie pewnych zasad przez co w konsekwencji jest ona kojarzona jako zjawisko negatywne (w ujęciu potocznym), zagrożenie, agresja.

Motywem działań kontestacyjnych jest odczuwana przez młodzież dysfunkcjonalność zastanej kultury.

Kontestacja przybiera różne formy (wg. Tadeusza Palecznego):

1. Bierna i czynna

Bierna – polega na ignorowaniu i nieprzestrzeganiu wzorów kulturowych, ale nie na ich niszczeniu (brak uczestnictwa) np: amerykańscy hipisi

Przejawia się bardziej w stylu życia a nie w grupowych formach protestu

Czynna – polega na aktywnym i celowym przeciwstawieniu się kulturze tradycyjnej poprzez niszczenie jej elementów

1. Indywidualna i grupowa

2. Innowacyjna i konserwatywna

Innowacyjna – wyróżnia się negatywnym stosunkiem do fragmentu kultury, konkretnej kultury; charakteryzuje ją orientacja na zmianę kultury, na jej reorganizacje, modyfikacje

Konserwatywna – stanowi reakcję wtórną na kontestację innowacyjną; opozycja do kontrkultury, do modyfikacji, można ją określić mianem kontr kontestacji; np.: skinheadzi

1. Spontaniczna i celowa

Celowa – zorganizowana; najczęściej jest rezultatem już istniejącego ruchu

Spontaniczna – sytuacyjna; wyraża indywidualne (czasami grupowe) spontaniczne reakcje

1. Radykalna i umiarkowana

2. Częściowa i totalna

Częściowa – zorientowana na częściowe odrzucenie poszczególnych elementów kultury; grupy zakładające konkretne cele szczegółowe np.: ruchy pacyfistyczne

Totalna – najbardziej radykalna, cel – zanegowanie całego systemu kultury; ruchy anty

1. O charakterze psychologicznym i społecznym

Charakter psychologiczny – postawa kontestacyjna, stan świadomości kontestacyjnej

Elementy świadomości kontestacyjnej wg Charlesa Reich’a:

1. Postępowanie wg własnych potrzeb.

2. Posiadanie własnych norm świadomości.

3. Życie pełnią przeżyć.

4. Wyobraźnia.

5. Wolny stosunek do seksu.

6. Swoboda w ubiorze.

7. Posiadanie własnych kryteriów moralnych.

8. Bycie spontanicznym.

9. Prezentowanie naturalistycznej postawy do przyrody.

10. Poczucie braterstwa, wspólnoty, solidarności, przyjaźni i wyzwolenia.

11. Posiadanie postawy nonkonformistycznej.

12. Innowacyjny sposób myślenia.

Charakter społeczny – związany z procesem zmierzającym do zmiany, że deinstytualizuje się kultury

Zmiana wartości, norm, reinterpretacja ról społecznych, zmienia elementy kultury

1. Polityczny i kulturowy wymiar kontestacji

WYKŁAD 4 14.03.13

WYKŁAD 5 21.03.12

WYKŁAD 6, 04.04.2013

Hipisi.

Po II wojnie światowej gospodarka USA prężnie funkcjonuje, ludzie dobrze zarabiają, kształcą się , żyje im się dobrze. Zaczyna się wyścig szczurów. Powoli dobrobyt zaczyna ich męczyć. Są konserwatywni, skostniali młodzieży się to nie podoba – szukają czegoś innego, głębszego. Stawiają na: miłość, wolność, tolerancję, równość, prawda, rozwój świadomości. Pierwsze grupki hipisów powstają już na początku lat 60-tych, ale dopiero wojna w Wietnamie nasila ten ruch – wojna budzi niechęć, bunt, sprzeciw.

14.01.1967r zjazd młodej, zbuntowanej inteligencji Pierwsze Światowe Połączenie Człowieka w Golden Gate Park w San Francisco. Wystąpili Timothy Leary /prof. psychologii klinicznej wyrzucony z Harvardu za LSD/ i poeta Allan Ginsberg .

Nie polityka a kultura stała się obiektem ruchu kontestacyjnego. Ruch hipisowski-młodzież z klasy średniej. Hipisi byli buntownikami, optymistami, bez agresji, wierzyli w zmianę rzeczywistości. Zaproponowali swój własny system wartości: miłość, wolność, indywidualizm, autokracja, wspólnota.

Hipis to przede wszystkim człowiek wolny od wszelkich ograniczeń politycznych i kulturowych. Wnieśli nowe wzory zachowań seksualnych, zerwanie z ustaloną hierarchią społeczną, kryterium wieku, płci itp. Odrzucali tradycyjny model rodziny na rzecz związków nieformalnych.

Pierwszym krokiem ku wolności, było wyzwolenie się związków, pozbycie się hierarchii społecznej. Ideałem było zupełne zerwanie z systemem społecznym.

Manifestacja światopoglądem i stylem życia, hasło: rób swoje!- unikanie szkoły, wojska, pracy itp.

Strój- każdy nosił to, w czym czuł się dobrze, kolorowo, prosto i niedrogo, strój nawiązywał do natury i był symbolem bycia sobą.

Stroje hipisów przypominały stroje Indian, którzy byli koczownikami wojownikami i ludźmi wolnymi. Nawiązywało to też do afirmowania kultury Indian, jako rdzennych amerykanów.

Hipisi uważali, że w każdym człowieku tkwi artysta, było to jedyna ceniona przez nich forma pracy.

Chcieli prowadzić „życie w drodze”, w dosłownym znaczeniu, życie, kiedy się chce i jak się chce. Metafizyczne znaczenia-, jako wędrówka duszy, poprzez różne doświadczenia wewnętrzne.

Miłość w etosie Hipisów, wiązała się z ideą pacyfizmu, nieużywania przemocy. Ekologia, wegetarianizm, pro ekologia. Narodziła się potrzeba emigrowania z miast, bunt przeciwko przemocy, dyskryminacji, krytyka rywalizacja i współzawodnictwa.

Głosili hasło, że ludzie są braćmi i, że na Ziemi wystarczy miejsca dla wszystkich. Ich indywidualizm wynikła z przekonania, że każdy człowiek jest inny, nikt nie miał prawa nikomu, niczego narzucać. Zakładanie komun na wsi bądź w mięsie- określane mianem tramwaju- można wsiąść i wysiąść kiedy się chce.

Wszyscy byli równi, nic nie było sformalizowane.

Autokracja- rozwój wewnętrzny.

Głosili:

- Śmierć dotychczasowym bogów USA – pracy, pieniędzy i początek ery miłości, wolności, braterstwa, która stanie się nową religia + LSD = osiągnięcie nirwany.

Wystąpili ubrani w hinduskie szaty, z wymalowanymi symbolami oka opatrzności.

- Miłość, nie wojna;

- LSD;

- Wszyscy ludzie są jednością;

- Power flower

Pacyfka – symbol pokoju i wolności.

Rozwój świadomości – kim jestem, po co żyję, uwolnienie się od nakazów, zakazów, norm, wolność szeroko rozumiana – byłeś nie szkodził drugiemu. Żyj kolorowo. Pokój, wolność, tolerancja, akceptacja, wolność seksualna, szacunek dla natury, życie chwilą obecną, nie planowanie. Z wiary czerpali dużo, zwłaszcza z buddyzmu, wierzyli w Boga, ale czerpali tylko powierzchowne obrzędy: szaty, kadzidełka, dzwonki, medytacje. Podróżowali poszukując prawdy, natchnienia, narkotyków np. do Indii – stan Goa zakładali tam komuny i niektórzy żyją tam po dziś dzień.

Wygląd zewnętrzny:

Ubrani kolorowo, zwiewne szaty, opaski na włosach, emblematy, koraliki, paciorki, długie włosy, brody, koszule w kwiaty, dzwony, rozkloszowane, długie spódnice tzw bananówy, luz.

Mieszkali w komunach – kilkadziesiąt osób osiedla się na farmach, wszystko wspólne, mieli być samowystarczalni, uprawiali ziemię, każdy robił co umiał: szył, grał. Totalnie wolne związki, często dochodziło do zbiorowych aktów.

Używki:

Głównie miękkie narkotyki: LSD, marihuana, haszysz, grzyby zawierające substancje psychoaktywne – dawały wizje, halucynacje.

Muzyka:

Jimmy Hendrix, Janis Joplin, Jim Morrisom /The Doors/ , John Lenon, Bob Dylan, LED Zeppelin – narodził się ROCK. Gitary elektryczne, perkusja, organy Hammonda, muzyka transowa – tworzona i grana pod wpływem narkotyków, śpiewano protest-songi, ballady.

Ruch ten występował także w Europie: Francja, Dania, Szwecja.

Upadek:

Zakończyła się wojna wietnamska. Policja likwiduje komuny, zamyka hipisów w szpitalach psychiatrycznych. Dziesiątkują ich choroby / głównie weneryczne/ i narkotyki. Starzeją się.

Do kultury ogólnej wnieśli liberalizację norm społecznych, upowszechnili narkotyki, zmiany w sposobie ubierania się.

Hipisi w Polsce

Ze względu na sytuację społeczno-polityczną, w latach 60, wzorce z zachodu docierały do nas, za pośrednictwem muzyki rockowej. Ze względu na ową sytuację, założenia hipisowskie w Polsce były zmodyfikowane, byli oni tępieni, ścigani, dyskryminowani, uważani za środowisko patologiczne. Mieli nastawienia pro wolnościowe. Istniała potrzeba wolności politycznej, nie było wolności słowa, była cenzura.

Wykład 7, 11.04.13

Wykład 8, 18.04.13

Wykład 9, 25.04.13

Wykład 10, 09.05.2013

Wykład 11, 16.05.2013

Wykład 12, 23.05.2013