ŁĄKARSTWO ĆWICZENIA

1.03.2012

Grupy roślin wchodzące w skład runi użytków zielonych Trawy Motylkowate Zioła Chwasty

Podział systematyczny traw Klasa - Jednoliścienne Liliopsida Rząd - Wiechlinowce Trawowce, Plewowce) Poales Rodzina - Wiechlinowate (Trawy) Poaceae

Charakterystyczne elementy morfologii traw system korzeniowy wiązkowy, źdźbło o budowie węzłowatej i międzywęźla , bezogonkowe liście kwiat traw zredukowany, owoc traw ziarniak owoc suchy nie pękający, zarodek osadzony bocznie.

System korzeniowy traw - wiązkowy mnóstwo korzeni z węzła krzewienia wytwarza się korzenie przybyszowe i pędy boczne.

Źdźbło i liście traw budowa węzłowata 5-6 węzłów od każdego węzła wyrasta liść najpierw pochwa potem liść zwinięty lub złożony młody szczytowy liść. Blaszki lancetowata równo wąska, kolanko i węzeł splot wiązek przewodzących ułożone pierścieniowe przekrzyżowuje się i tam jest element wypełnienia nad każdym węzłem jest merystem interkalarny, trawa nie rośnie szczytem lecz od dołu. Kolanko chroni merystem interkalarny. Zgrubienie dolnej pochwy liściowej elementem liścia ma tkankę wzmacniającą kolenchymę.

budowa anatomiczna źdźbła traw budowa w formie rury odporna na złamanie

Przekrój poprzeczny przez blaszkę liściową równolegle rozłożone wiązki przewodzące miękisz na dole gąbczasty u góry palisadowy

Aparat szparkowy traw maczugowate komórki w środku pogrubowate

Uszka i ostrogi u traw w miejscu przejścia z pochwy w blaszkę liściową albo uszka albo ostrogi które trzymają liść od źdźbła

Języczki liściowe u traw przedłużenie wewnętrznej skórki pochwy liściowej błoniaste twory szczeniaste ledwo zauważalne zaostrzone ząbkowane włoski zamiast języczka z wypełnieniem mlecznym lub przeźroczystym.

Kwiatostan traw kłos i wiecha kłoski są osadzone na osi kłoska a u wiechy kłoski na gałązkach. Kłosy zagęszczone luźne, jednostronne, wielostronne, wiecha prosta dwustronna właściwa.

Kwiatostany pośrednie kłos pozorny, wiecha kłoskowata, kłos palczasty, kłos palczasto groniasty

Budowa kłoska oś kłoska, plewy dolna i górna otaczają wszystkie kwiaty.

Budowa kwiatu plewka dolna górna zalążnia ze znamionami pręciki łuszczki.

Owoc traw- ziarniak ziarniak osadka kłosowa efekt rozpadu całego kłoska ziarniaki okryte plewkami ale nie wszystkie.

Budowa ziarniaka zarodek osadzony bocznie i ogromna część ziarniaka wypełniona bielmem okrywa nasienna na wierzchu w bielmie dwie komory miękiszu skrobiowego.

Kiełkowanie i początek wzrostu kiełkowanie ze wschodami, krzewienie, strzelanie w źdźbło, kłoszenie, kwitnienie, (pylenie, zapylenie) czyli dojrzewanie nasion faza II liścia faza III liścia liść flagowy- ostatni liść.

KLASYFIKACJA TRAW WEDŁUG UŻYTKOWOŚCI

TRAWY UPRAWNE

zbożowe (uprawiane na gruntach ornych)

pastewne (wykorzystywane do zakładania i renowacji różnych typów użytków zielonych)

niepastewne (trawnikowe, darniowe, rabatowe, przemysłowe)

TRAWY NIEUPRAWNE

pastewne (obecne w zbiorowiskach łąkowych i leśnych)

niepastewne (obecne w zbiorowiskach trawiastych, w specyficznych stanowiskach, trudnych pod względem fizjograficznym i siedliskowym)

Trawy uprawne odpowiednie do użytkowania kośnego

• Życica wielokwiatowa
  Lolium multiflorum typicum

• trawa luźnokępkowa,

• gatunek ciepło- i światłolubny,

• nitrofilny,

• szybko odrasta,

• typ fotosyntezy C₄,

• w naszych warunkach trwały do 2 lat,

• wrażliwy na udeptywanie

• Życica wielokwiatowa
  Lolium multiflorum typicum

• wartość pokarmowa bardzo wysoka,

• stosunek białka do cukrów 1:1,

• wysoka strwaność do 76%,

• wolny spadek strawności w paszy 0,4% na dobę

• Życica wielokwiatowa
  Lolium multiflorum typicum

• plony dorównują kukurydzy,

• rejonizacja uprawy,

• użytkowana jako zielonka, siano, kiszonka, susz na użytkach przemiennych i w uprawie polowej,

• także do spasania jako krótkotrwałe pastwiska polowe

• Życica westerwoldzka
  = Rajgras holenderski
  Lolium westerwoldicum

• 4 odmiany taksonomiczne (varietas)

  • var. crisatatum – kłoski gęściej ułożone

  • var. longiaristatum – plewka dolna z długą ością

  • var. submuticum – tylko niektóre plewki dolne z krótką ością

  • var. muticum – wszystkie plewki dolne bezostne

• Życica westerwoldzka
  = Rajgras holenderski
  Lolium westerwoldicum

• gatunek jednoroczny,

• do uprawy polowej,

• szybkie przyrosty,

• daje nawet 5-6 odrostów, głównie na zielonkę, kiszonkę

• Życica mieszańcowa
  = Rajgras oldenburski
  Lolium x boucheanum

  • gatunek 3-4 letni,

  • zawiera więcej pędów generatywnych obniżających strawność

• Mozga trzcinowata
  Phalaris arundinacea

  • trawa łęgów rozlewiskowych,

  • trwała,

  • wysoka do 2 m, korzenie do 3 m, rozłogi tuż pod powierzchnią,

  • wrażliwa na udeptywanie - rozgniatanie rozłogów,

  • szybko rusza na wiosnę,

  • wcześnie ustaje wegetacja jesienią,

• Mozga trzcinowata
  Phalaris arundinacea

  • koszenie na wysokości 8-10 cm, gdyż opóźnia się odrosty pozbawiając aparatu asymilacyjnego,

  • optymalny termin zbioru - koniec fazy strzelania w źdźbło,

  • zawiera alkaloidy,

  • dobrze rozwija się na łąkach nawadnianych ściekami,

  • plon około 15 t siana,

  • dobra na susz

• Wyczyniec łąkowy
  Alopecurus pratensis

  • trawa łęgów właściwych,

  • trwała,

  • dobrze zimuje,

  • szybko rusza na wiosnę,

  • znosi zalewy do 45 dni,

  • zakwita najwcześniej z traw uprawnych,

  • szybko odrasta po defoliacji

• Wyczyniec łąkowy
  Alopecurus pratensis

  • kosić w stadium początku kłoszenia,

  • 2-4 pokosy siana,

  • plon do 9 t/ha,

  • znosi nawadnianie ściekami,

  • dobry na susz

• Wiechlina błotna
  Poa palustris

  • trawa luźnokępkowa,

  • trwała,

  • pełny rozwój 2-3 rok,

  • nie znosi udeptywania,

  • trawa o dobrej wartości pastewnej,

  • występuje na łęgach właściwych,

  • brak nasion powoduje, że nie jest stosowana w mieszankach, użytkowanie kośne

• Rajgras wyniosły = Rajgras francuski
  Arrhenatherum elatius

  • trawa grądów właściwych,

  • trwała,

  • dwa szczyty intensywnego krzewienia - wiosną i późną jesienią,

  • węzły krzewienia umieszczone bardzo płytko w glebie,

  • wcześnie rusza na wiosnę, drugie miejsce po wyczyńcu,

  • dobrze znosi suszę

• Rajgras wyniosły = Rajgras francuski
  Arrhenatherum elatius

  • średnia wartość pokarmowa,

  • zawiera saponiny - powodują pienienie treści pokarmowej w żwaczu, hemolizę czerwonych ciałek krwi,

  • duże znaczenie gospodarcze,

  • pospolity,

  • stanowiska ciepłe, żyzne, zasobne w wapń,

  • do obsiewów wałów, nasypów,

  • na łąki trwałe, także do mieszanek polowych z lucerną

• Stokłosa bezostna
  Bromus inermis

  • posiada obficie ulistnione pędy,

  • trawa grądowa,

  • trwała,

  • bardzo dobra zimotrwałość

  • Stokłosa bezostna
    Bromus inermis

• wysoka wartość pokarmowa,

• białko o wysokiej wartości biologicznej,

• wysoka zawartość tłuszczu surowego,

• duża smakowitość,

• optymalne stanowisko suche dobrze nasłonecznione, zasobne w Ca,

• gatunek cenny na łąkach wieloletnich,

• używany do zadarniania - rowy, nasypy, przydroża

• Stokłosa uniolowata
  Bromus unioloides

• trawa typu C₄,

• źdźbło z podwójną pochwą - nie nadaje się na siano,

• wyrównana krzywa plonowania,

• Stokłosa uniolowata
  Bromus unioloides

• dobra wartość paszowa,

• zawiera taninę - do 5% zapobiega wzdęciom,

• plon do 10 t s.m.,

• nadaje się na zielonkę, kiszonkę,

• kosić w fazie początku kłoszenia,

• stanowiska kupkówki, mniej znana

• Trawy uprawne odpowiednie do użytkowania pastwiskowego

• Życica trwała
  Lolium perenne

• trawa luźnokępkowa,

• trwała,

• 70% masy korzeniowej w warstwie 0 - 5 cm,

• wrażliwa na warunki wilgotnościowe

• słaba zimotrwałość,

• światłożądna,

• gatunek nitrofilny,

• odporny na udeptywanie

• Życica trwała
  Lolium perenne

• bardzo wysoka strawność do 82%,

• wolny spadek dobowy strawności 0,4%,

• wysoka zawartość cukrów 10 -28%,

• zawiera znaczne ilości luteiny,

• białko o wysokiej wartości biologicznej,

• bogata w składniki mineralne,

• wysoka smakowitość

• Życica trwała
  Lolium perenne

• optymalne stanowisko - gleby żyzne, próchniczne, umiarkowanie wilgotne,

• podstawowy gatunek na pastwiska trwałe,

• bardzo dobry na użytki przemienne oraz w uprawie polowej np. mieszanka z koniczyną białą,

• wydajność pastwisk - 4-6 odrostów,

• plon do 10 t s.m./ha,

• bardzo dobry gatunek na trawniki

• Wiechlina łąkowa
  Poa pratensis

• gatunek trwały do 30 lat,

• trawa rozłogowo-luźnokępkowa,

• bardzo dobra zimotrwałość,

• duża odporność na udeptywanie,

• powoli rozwija się po wysiewie,

• wschody po 28 dniach,

• w uprawie stosuje się zaprawę "Gibrofit" zawierającą auksyny,

• pełen rozwój osiąga po 3 latach

• Wiechlina łąkowa
  Poa pratensis

• dobra wartość paszowa,

• trawa bezpieczna w stosunku do N-NO₃,

• zawiera dużo luteiny,

• bogata w Ca,

• występuje zwłaszcza na pastwiskach,

• gatunek bardzo pospolity na TUZ,

• czasami opanowuje ruń,

• nie nadaje się na użytki krótkotrwałe,

• bardzo dobry gatunek na trawniki

• Festuca rubra:

• ssp. genuina (rubra) – kostrzewa czerwona z długimi rozłogami

• ssp.trichophylla – kostrzewa czerwona z krótkimi rozłogami

• ssp.commutata – kostrzewa czerwona kępowa

• Kostrzewa czerwona
  Festuca rubra

• trawa luźnokępkowa z rozłogami,

• posiada duże właściwości allelopatyczne, wzrastające w miarę upływu lat, prowadząc do wytworzenia zwartej darni,

• dobra zimotrwałość,

• równomierna krzywa plonowania,

• światłolubna,

• odporna na udeptywanie,

• wskaźnik gleb ubogich w składniki mineralne,

• Kostrzewa czerwona
  Festuca rubra

• niska wartość paszowa,

• mało cukrów 3-8%,

• bardzo niska wartość biologiczna białka,

• najuboższy skład mineralny z traw uprawnych,

• zawiera dużo estrogenów - wpływ na płodność u owiec

• Kostrzewa czerwona
  Festuca rubra

• gatunek rozpowszechniony na TUZ, zwłaszcza położonych na stanowiskach suchszych,

• gatunek wykorzystywany do mieszanek pastwiskowych i łąkowych

• wykorzystywana do zadarniania,

• odpowiednia na trawniki na glebach mniej uwilgotnionych

• Trawy uprawne odpowiednie do użytkowania kośnego i pastwiskowego

• Mietlica biaława
  Agrostis gigantea

• trawa luźnokępkowa,

• powoli się rozwija,

• dobra zimotrwałość,

• duże wymagania cieplne,

• późno rusza na wiosnę,

• wrażliwa na przymrozki,

• słaba konkurencyjność,

• trawa mikotroficzna

• Mietlica biaława
  Agrostis gigantea

• wysoka wartość pokarmowa,

• białko o wysokiej wartości biologicznej,

• może kumulować azotany ponad normę w paszy 0,2% w s.m.,

• gatunek bogaty w Mn,

• optymalne stanowisko - wilgotne użyźniane przez zalewy,

• nadaje się szczególnie na pastwiska dla koni,

• do mieszanek krótkotrwałych nadaje się odmiana Gosta

• Kupkówka pospolita
  Dactylis glomerata

• Kupkówka pospolita

• Kupkówka pospolita
  Dactylis glomerata

• trawa luźnokępkowa,

• dobrze rozwinięty system korzeniowy do 130 cm,

• bardzo dobra zimotrwałość,

• odporna na suszę, nitrofilna,

• wysoka konkurencyjność - może opanować ruń,

• bardzo szybko rośnie - 8 mm/dobę,

• wskaźnik gleb zasobnych w N i K,

• Kupkówka pospolita
  Dactylis glomerata

• średnia wartość paszowa,

• niska strawność ok. 60%,

• szybki spadek strawności na dobę 0,7%,

• niska zawartość cukrów 2-8%,

• może gromadzić N-NO₃ ponad normę, K nawet do 5%,

• zawiera dużo karotenu ponad 50 mg%,

• bogata w Cu,

• gatunek o małej smakowitości

• Kupkówka pospolita
  Dactylis glomerata

• warunek uzyskania wysokich plonów stosunkowo dobrej paszy - częste defoliowanie i dość intensywne nawożenie azotowe,

• trawa uniwersalna w stosunku do gleby,

• użytkować do fazy kłoszenia,

• znaczenie gospodarcze bardzo duże, zwłaszcza w warunkach Wielkopolski

• Tymotka łąkowa
  Phleum pratense

• trawa luźnokępkowa, trwała

• 80% systemu korzeniowego w warstwie 0-5 cm,

• posiada bulwki-najniższe skrócone międzywęźle-w nim materiały zapasowe fruktozany (phleina),

• przyrosty bardzo wolne po defoliacji,

• pełny rozwój w 2-3 roku,

• mała zdolność konkurencyjna

• Tymotka łąkowa
  Phleum pratense

• wartość pokarmowa – dobra do bardzo dobrej,

• strawność ponad 70%,

• spadek strawności 0,4% na dobę,

• nie kumuluje azotu azotanowego

• zawiera dużo witaminy C

• Tymotka łąkowa
  Phleum pratense

• znaczenie gospodarcze duże,

• w Wielkopolsce szybko zanika ze względu na małą żywotność,

• nie znosi częstego i niskiego defoliowania,

• duże znaczenie na pogórzu i w górach,

• plonowanie zmienne w okresie wegetacji - wiosną najlepsze,

• wykorzystywana w mieszankach łąkowych i pastwiskowych, także na użytki przemienne w mieszankach z koniczyną czerwoną

• Kostrzewa łąkowa
  Festuca pratensis

• najwszechstronniejszy gatunek z traw pastewnych,

• trawa luźnokępkowa,

• gatunek odporny na suszę - dobrze rozwinięty system korzeniowy (160 cm),

• równomierna krzywa plonowania,

• dobra zimotrwałość,

• nitrofilna

• Kostrzewa łąkowa
  Festuca pratensis

• dobra wartość paszowa,

• strawność ok.73%, latem nie spada poniżej 70%,

• chętnie zjadana - smakowita (kwasy organiczne do 2,9%),

• dużo karotenu do 65 mg%,

• cukry około 12%,

• bogata w Ca 1%

• Kostrzewa łąkowa
  Festuca pratensis

• trawa uniwersalna,

• składnik wszystkich mieszanek na użytki trwałe,

• dobra na użytki przemienne i w uprawie polowej z motylkowatymi, szczególnie odmiana Westa (4n)

• Kostrzewa trzcinowa

• Kostrzewa trzcinowa
  Festuca arundinacea

• trawa kępowa, z dominacją pędów wegetatywnych w kępie,

• odznacza się bardzo dobrymi cechami biologicznymi i kontrowersyjną wartością pokarmową,

• dobra zimotrwałość,

• wcześnie rusza na wiosną

• długi okres wegetacji,

• żywotna także jesienią,

• nitrofilna,

• wysokie plonowanie do 10 t s.m./ha

• Kostrzewa trzcinowa
  Festuca arundinacea

• strawność na poziomie Dg ok. 59%,

• ulega szybkiej lignifikacji,

• wymaga dużo pracy na zerwanie kęsa

• cukry do 8,5%,

• kumuluje N-NO₃,

• zawiera dużo Si do 2,7%,

• zawiera luteinę

• Kostrzewa trzcinowa
  Festuca arundinacea

• nie wprowadzać na łąki trwałe,

• dobra jako zaplecze suszarń jako zasiewy jednogatunkowe koszone do 6 razy,

• przydatna do rekultywacji terenów zdegradowanych (np. odmiana Rahela, Kord, Terros)

• Kostrzyca Brauna
  Festulolium brauni

• krzyżówka kostrzewy łąkowej i życicy wielokwiatowej

• celem jest połączenie korzystnych właściwości biologicznych kostrzew z korzystnymi właściwościami fitochemicznymi i potencjałem plonowania życic,

• w Polsce wyhodowano pierwsze odmiany hodowlane (Felopa, Sulino, Rakopan, Agula)

• Trawy pastewne nieuprawne w runi użytków zielonych

• konietlica łąkowa

• wiechlina zwyczajna

• perz właściwy

• grzebienica pospolita

• owsica omszona

• kłosówka wełnista

• tomka wonna

• bliźniczka psia trawka

• śmiałek darniowy

• Konietlica łąkowa
  Trisetum flavescens

• Konietlica łąkowa
  Trisetum flavescens

• trawa rozłogowo-luźnokępkowa,

• pełny rozwój w 3-4 roku,

• bdb zimotrwałość i mrozoodporność,

• odporna na suszę

• Konietlica łąkowa
  Trisetum flavescens

• wysoka zawartość tłuszczu surowego w masie nadziemnej ok.6%,

• zawiera saponiny,

• może kumulować dużo Ca i powodować kalcinozę (odkładanie Ca w nerkach i wątrobie),

• rozpowszechniona na pogórzu,

• wymaga gleb czynnych, żyznych, zasobnych w Ca,

• plon do 10 t s.m./ha,

• materiał siewny ze Słowacji

• Wiechlina zwyczajna
  Poa trivialis

• chętnie zjadana przez zwierzęta,

• plonuje głównie wiosną,

• występuje w miejscach zacienionych i dobrze uwilgotnionych,

• posiada pokładające się pędy, słabo przytwierdzone do gleby - puste miejsca na pastwiskach

• tworzy latem "spilśnioną" darń - charakter chwastu

• pospolita w runi użytków zielonych

Perz właściwy
Agropyron repens

• uznawany w zbiorowiskach łąkowo-pastwiskowych za dobrą trawę pastewną,

• chętnie wyjadany przez zwierzęta, zwłaszcza konie

• z chwilą dominacji w runi (20%) staje się chwastem na użytkach zielonych

• Kłosówka wełnista
  Holcus lanatus

• daje paszę o średniej wartości pokarmowej ale z racji powszechnego występowania odgrywa dużą rolę gospodarczą,

• optymalne stanowisko - gleby torfowe, wilgotne,

• strawnością dorównuje niekiedy Lp,

• omijanie przez zwierzęta związane z szybką lignifikacją pędów generatywnych i owłosieniem

• Grzebienica pospolita
  Cynosurus cristatus

• trawa siedlisk ekstensywnych

• ustępuje z runi w wyniku nawożenia azotem

• posiada silnie zdrewniałe pędy generatywne omijane przez zwierzęta

• pospolita na pastwiskach górskich

• Bliźniczka psia trawka
  Nardus stricta

• występuje na naturalnych łąkach górskich, tworzy tzw. bliźniczyska (psiary),

• posiada duże znaczenie przyrodnicze,

• małe paszowe

• Owsica omszona
  Helictotrichon pubescens

• trawa pospolita na użytkach zielonych

• wartość pastewna średnia

• zwiększa swój udział w runi pod wpływem nawożenia azotem

• Śmiałek darniowy
  Deschampsia caespitosa

• uporczywy chwast trwałych łąk i pastwisk,

• trawa zbitokępkowa,

• przystosowuje się i występuje w każdych warunkach siedliskowych - szerokie spektrum ekologiczne,

• trawa trwała do 30 lat,

• może się regenerować po nieprawidłowym przeoraniu,

• wrażliwa na niskie koszenie,

• opanowuje ruń, omijany przez zwierzęta

• Trawy uprawne niepastewne

• mietlica psia (Agrostis stolonifera) - trawnikowa: ardent

• mietlica pospolita (Agrostis ) - trawnikowa: Igeka, Niwa

• kostrzewa różnolistna (Festuca heterophylla) - trawnikowa: Sawa

• kostrzewa owcza (Festuca ovina) - trawnikowa: Witra, Espro, Niko, Sima

• wiechlina gajowa (Poa nemoralis) – trawnikowa: Cień, Mrok

• mozga kanaryjska (Phalaris canariensis) - ozdobna: Olek; uprawiana na ziarno dla ptaków śpiewających

• Trawy nieuprawne niepastewne

• wydmuchrzyca piaskowa

• piaskownica zwyczajna

• wiechlina cebulkowata

• trzcina pospolita

• manna mielec

1Podział systematyki roślin motylkowych klasa dwuliścienne rząd bobowce rodzina bobowate motylkowate.

2 rośliny motylkowe drobnonasienne na uz uprawne: kończyna łąkowa kończyna białoróżowa, kończyna biała lucerna nerkowata, komonica różkowa, lucerna siewna i mieszańcowa. Nieuprawne wyki gryoszki, przelot nostrzyk.

3 znaczenie roślin motylkowych w zbiorowiskach trawiastych : współżyją symbiozie z rhizobium które wiąże wolny azot z powietrzem, zasilają glebe w związki azotowe, poprawe struktur glebowych, przyczyniają się do wytworzenia wartościowej próchnicy, transport związków mineralnych z głębszych warstw gleby, umożliwiają wykorzystanie trudno rozpuszczalnych związków przez inne rośliny, poprawiają bilans wodny zbiorowiska, są światłolubne „światłożądne” mają zastosowanie jako nawóz zielony, powodują wzrost plonowania przy umiarkowanym nawożeniu N

4 znaczenie roślin motylkowych dla jakości pasz. Źródło białka o wysokiej wartości biologicznej, zawierają dużo substancji popielnych albo mineralnych ca P,Mg, są roślinami mlekopędnymi, mają korzystny wpływ na smakowitość paszy, zawierają związki czynne alkaloidy, glikozydy, saponiny, garbniki, olejki lotne itd. W nadmiarze szkodliwe w małych ilościach poprawiające kondycje zwierząt.

Kończyna łąkowa trifolium pratense liście złożone trójlistek kwiatostan główka wybarwiony na czerwono.owoc strąk 3-4nasionka kwiaty z jednego miejsca.

Kończyna czerwona głęboki palowy system korzeniowy, łodygi wznoszące się rozgałęzione bogato ulistnione wewnątrz wypełnione wznoszące się do 50-8-cm wieloletnie w zasiewach 2-3lat odmiany hodowlane są formą praecox- kończyna czerowna wczesna szybko odrasta po skoszeniu nie znosi udeptywania. Bdb wartość pasterna, zawiera formonetynę w sianie o 70%mniej w żwaczu powstaje eqvol co wywołuje tzw chorobę konieczynową niepłodność zwłaszcza u owiec. Wolno się starzeje długo utrzymuje wysoką strawność. Optimum siedliskowe gleby strukturalne żyzne, zasobne w wapń umiarkowanie wilgotne. Wysiewana w mieszankach z trawami na łąkach trwałych i użytkach przemiennych, nieprzydatne na pastwiskach.

Kończyna biała Trifolium repens. 3listek bardziej zaokrąglony z brakiem lub rozmytą plamką białą główką. Typy użytkowe kończyny białej: drobnolistny na pastwiskach, średniolistny forma pośrednia, wielkolistna na użytki przemienne, roślina niska 10-40cm system korzeniowy płytki silnie rozbudowany, łodygi rozesłane płożące się wytwarzają korzenie przybyszowe. Wypas stymuluje rozmnarzanie kończyny białej. Bardzo dobrze znosi częste spasanie i udeptywanie. Wrażliwa na niedobór światła, gat odporny na niekorzystne warunki zimowania. Wartość pastewna bardzo dobra. LWU liczba wartości użytkowej waha się od -3do 190 -3 chwasty trujące w kategorii 10 tylko 5gat najlepszych i tam kończyna biała życica trwała, kostrzewa łąkowa wiechlina łąkowa tymotka łąkowa wysoka smakowitość w stanie zielonym niektóre odmiany zamierają glikozydy cyjanogenne przy pH7 w żwaczu wydziela się toksyczny HCN cyjanowodór. Optimum siedliskowe gleby zasobne w wapń próchniczne szerokie spektrum ekologiczne gleby mineralne i organiczne. Nie znosi gleb zwięzłych mało napowietrzonych. Typowa roślina pastwisk trwałych, do mieszanek na pastwiska trwałe Orane na użytki przemienne w użytkowaniu kośnym i na pastwiskowym.

Kończyna białoróżowa trifolium hybridum główki białawe trójlistki wydłużone ze strąkami najczęściej bezplamek. Kończyna szwedzka inaczej o większej trwałości silny główny system korzeniowy łodygi wzniesione 30-50cm wcześnie rozpoczynają wegetacje wiosną wytrzymała na niskie temp dobrze znosi użytkowanie pastwiskowe średnia produktywność, o bdb zawartości pastewnej, zawiera fotosensybilizatory wywołują uczulenia zwierząt na światło, wymaga gleby dobrze uwilgotnionej i żyznej, do mieszanek na TUZ na gleby organiczne oraz zwięzłe gliniaste.

Kończyna krwisto czerwona trifolium incarnatum słabsze tempo odrastania bogato ulistnione pędy do 70cm łatwo wymarza, wrażliwa na zakwaszenia. Spotykamy ją na południu gdzie gleby są o wysokim pH rędziny gleby wapniowe, wysiewana w monokulturze lub w prostych z trawami na grunty orne.

Kończyna perska trifolium respinatum roślina jednoroczna wiotkie i puste łodygi słonność do wylegania znaczne wymagania wodne, szybko rośnie daje 3-4pokosy, wysoka samokowitość i strawność do mieszanek z życicą westerwoldzką.

Lucerna siewna Medicago sativa odmiany typowe i wieloletnie lucerna mieszańcowa medicago media mieszaniec lucerny siewnej i lucerny sierpowatej. Siewna bogato ulistniona trójlistek na krótkim ogoneczku środkowy listek z wypustkiem kwiatostanem jest grono na osi kwiatostanu.

Lucerna siewna i mieszańcowa

Głęboki palowy system korzeniowy, duża odporność na niedobór wody, wrażliwa na udeptywanie wartość pastewana bdb, białko 15-17%sm. Zawiera fito estrogeny i saponiny. Uprawiana w monokulturze lub w prostych mieszankach z trawami na gruntach ornych. Pierwsze odmiany pastwiskowe.

Lucerna nerkowata medicago lupulina kwiatostanem grono krótkie żółto zabarwione, liście trójlistkowe listek środkowy na ogonku, roślina 1-2 letnia utrzymuje się w darni przez samosiew. Odporna na niekorzystne warunki klimatyczne. Optimum siedliskowe grądy właściwe gleby mineralne, zasobne w wapń suche średnio wilgotne, dobra wartość pastewna, do mieszanek na łaki trwałe. Znaczenie gospodarcze mniejsze.

Komonica różkowa lotus corniculatus łodyga wzniesiona o nie bogatym ulistnieniu kwiatostan z dużymi kwiatami żółtymi luźna główka strąki charakterystyczne proste w trójlistku są listki sercowate wydłużone z wcięciem. Silny palowy system korzeniowy, łodygi wzniesione , średnia produktywność dobra wartość pastewna, nie wywołuje wzdęć u zwierząt zawiera taniny. Optimum siedliskowe grądy, do mieszanek z trawami na TUZ. Znaczenie komonic jako alternatywnych dla trifolium repens (kończyna biała) w runi UZ przystosowanie komicy różkowej i lotus uliginosus do siewek gleb ubogich i o niższym pH, duża wartość pokarmowa i strawność, zawartość skondensowanych tanin CT czego efektem jest zapobieganie wzdęć u przeżuwaczy, wzrost efektywności wykorzystania azotu w dawce pokarmowej, działanie odrobaczające.

NIEUPRAWNE W POLSCE komica błotna lotus uliginosus to samo co u różkowej siedliska mokre i wilgotne więcej kwiatów w kwiatostanie. Groszek łąkowy lathyrus palustris przekształcenie środka trójlistka w wąs czepny duże przylistki kwiaty żółte strąki jak u grochu brązowe na grądach. Nostrzyk żółty Meliotus officinalis rozbudowana część nadziemna rozgałęziona z głównej łodygi kwiaty w gronie kwitnie na żółto, mało jakości kiepska strawność zdrewniałe łodygi zawiera kumarynę. Kończyna drobnogłówkowa trifolium dubium trójlistki bez ogonka w środkowym listku. Wyka ptasia Vicia cracca wykorzystują podpory fioletowe kwiaty złożone liście nieparzysto pierzasto dzielone ostatni listek w wąs czepny kwiatostan to grono.

II zioła łąkowe. Są porządanym elementem runi łąkowej pastwisk zawierają wszystkie składniki pokarmowe szczególnie dużo makro i mikroelementów. Wykazują właściwości dietetyczne i smakowite zawierają substancje swoiste specyficzne dla konkretnych gatunków roślin olejki eteryczne alkaloidy glikozydy, garbniki ok. 30tyś do grupy tej należy większość związków o działaniu korzystnym dla organizmu, regulującym trawienie immunostatycznym immulogicznym bakteriobójczym przeciwzapalnym antynowotworowym. Przykłady pospolitych ziół łąkowych krwawnik pospolity, brodawnik jesienny mniszek pospolitym przywrotnik pasterski, krwiściąg lekarski kminek zwyczajny biedrzaniec mniejszy, marchew zwyczajna babka lancetowata. Udział ziół w runi nie może przekroczyć 10%. Krwawnik pospolity Achillea millefolium kwiatostan baldach drobne kwiatki. Brodawnik jesienny leontolon autumnalis podobny do mniszka inne kwiaty. Mniszek pospolity po przekroczeniu 10% to chwast. Przywrotnik pasterski Alclenilla prastoralis kwiatostan drobny ciemne liście. Krwiściąg lekarski sanguisorba oficlialis krwawe kwiaty zjadane liście. Kminek zwyczajny carum car vi. Marchew zwyczajna baldaszkowane kwiatostany. Babka lancetowata plant ago lanceolato.

Bezwzględne Chwasty łąkowe podział wg Nowińskiego. Pasożyty i półpasożyty kanianka macierzankowa szelężniak większy. Kamianka cusiuta epithymum kwas o charakterystyczną główka łączy się z rośliną przez ssawki. Trujące szalejj jadowity jaskier ostry rozłogowy. Szalej jadowity Cucuta virosa baldachowate kwiatostany zawierające cicutynę paraliżuje układ nerwowy jaskier ostry tanunculus acer żółte kwiaty o 5płatkach znajduje sięRanun Culina w procesie suszenia siana ulega rozkładowi, łodyga wzniesiona. Jaskier jadowity b trująca roślina Ranunculus sceleratus jaskier rozłogowy ranunculus repens gęste liście. Knieć błotna caltha palustris kaczeniec. Szczwół plamisty conium maculatum łodyga ma antocyjanowe plamy zawiera koninę ma działanie trujące. Tojad mocny aconitum napellus chabrowate kwiaty. Aconitina trująca roślina chroniona. Rzeżucha łąkowa cardamine pratensis. Zimowit jesienny colchicium autumnale. Silnie drewniejące o grubych łodygach barszcz zwyczajny ostrożeń błotny. Szczaw tępo listny rumex obtusifolius, szczaw kędzierzawy Rumex crispus, ostrożeń błotny cirsium palustre. Barszcz zwyczajny heracleum sphondylium, ostrożeń lancetowaty warzywny crisum oleraceum. Rdest wężownik polygonum Bistorta. Obniżające jakość produkcji zwierzęcej czosnek skrzyp błotny ostrożeń polny. Skrzyp błotny Equisetum palustre. Rdest ptasi polygonum auiculane po nim mleko jest lekko niebieskie. Ostrożeń polny cirsium arvense. Zbyt niskie stokrotka pospolita jastrzębiec kosmaczek.

Chwasty segetalne pojawiają się masowo w procesie renowacji UZ metodą pełnej uprawy po zasiewie mieszanki nasiennej. Występują w pustych miejscach darni w następstwie jej uszkodzeń gwiazdnica pospolita stellario nedia, komosa biała, jasnota purpurowa lamiom purpureum. Tasznik pospolity Casella bursa pastoris tobołki polne, przetacznik polny,

trawy kośne siedliska podmokłw. Rośliny z rodz ciborowatych, turzyca cibora wełnianka, sitowie ocznet ponikło przygiełka, ostrzew, wartość paszowa niewielka. Turzyce mają łodygi na przekroju trójkątny, zjadane niechętnie przez zwierzęta, ściany komórkowe wysycone krzemionką jest to przyczyną ich niskiej strawności mimo korzystnego nieraz składu chemicznego. Turzyca zaostrzona carex gracilis rozdzielno płciowe, turzyca brzegowa, turzyca sztywna carex elata, turzyca pospolita carex nigra, turzyca prosowata, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, sit rozpierzchły Juncus effusus, sitowie leśne.

Wycena plonu runi metoda wyceny plonu runi I pomiarowa metoda skośnej rurki II pomiarowo szacunkowa III szacunkowa.

I 1x1m = 1m2

0,5x0,5= 0,25m2

II herbometr przyrząd mierzy wysokość runi

1cm runi = plonowi 1dtsm/ha

20cm runi = 20dt Sm/ha = 20%sm

x- 100= 100dt zielonki pastwiskowej.

Od 16-24% suchej masy w runi pastwiska

Użytkowanie pastwiskowe sposoby systemy wypasu: wolny pasterski ciągły ( ekstensywny bezplanowy na pastwiskach ogrodzonych, intensywny), rotacyjny ( kwaterowy, dawkowany, pasowy-kośno pasowy, palikowany na uwięzi).

Zasady racjonalnego użytkowania pastwisk w wypasach rotacyjnych krótki okres spasania około 3 dni wyznaczonego miejsca np. kwatery, odpowiednio długi okres spoczynku runi, zmienne użytkowanie runi.

Okres (sezon) pastwiskowy czas liczony w dniach od rozpoczęcia wypasu wiosną do jego zakończenia w jesieni w rejonach nizinnych 150-180dni w rejonach górskich 90-110dni

Rotacja pastwiskowa jednorazowe kolejne spasanie wszystkich kwater przeznaczonych do skoszenia długość rotacji obejmuje czas jaki upłynął od dnia rozpoczęcia wypasu danej kwatery do dnia ponownego rozpoczęcia jej wypasu.

Dojrzałość pastwiskowa runi w wypasach rotacyjnych stan runi której wysokość wynosi 18-23 cm a plon zielonki waha się w granicach 7-9t/ha

Obsada runi siła obsady lub nośność pastwiska.

Ciężar stada przypadający na 1ha użytkowania pastwiska. Obsada pastwiska =cieżar stada/powierzchnia pastwiska.

Klasyfikacja jakości pastwis wg obsady t/ha bdb 1,5-2,0 dobre i średnie 1,0-1,4 słabe 0,5-0,9 złe<0,5

20ha 40krów

M 1krowy =500kg=0,5t 1DJP

20t/20ha= 1t/ha obsada pastwiska 1 tona na ha=2 krowy.

Jest to średnie pastwisko.

Obciążenie pastwiska natężenie obsady.

Ciężar stada przypadająca na 1ha kwatery na której wypasają się zwierzęta. Obciążenie pastwiska= ciężar stada/powierzchnia kwatery x liczba grup

Klasyfikacja jakości pastwisk wg obciążenia t/ha

Bdb >20 dobre 15-20 średnie 10-15 słabe 5-10

20ha :10 kwater= 2ha

1 grupa = 40 krów

20t/2ha x1= 10t/ha

Obciążenie pastwiska jest średnio słabe bo na granicy.

Intensywność spasania

Ciężar stada przpadający na 1ha kwatery i 1 dzień wypasu.

Intensywność spasania= obciążenie x okres spasania kwatery

3 dni spasania kwatery 10t/ha x 3dni= 30t/ha /dzień

30ton na ha na dzień

Intensywność spasania.

Przykład I

Powierzchnia kwater ha=1

Liczba gr 12

Liczba krów w stadzie 72

Okres wypasu grupy w dniach 3 dni

A okres spasania kwater w dniach 3 obciązenie pastwiska 18 intensywność spasania 54

1,5dnia jedną grupą x 2 = 3 dni, obciążenie pastwiska 36t/1ha x 2 = 18t/ha

Intensywność 18x3 dni =54t/ha/dzień

II przykład

2 kwatery 2 gr stado 72 wypasu grupy 3 spasanie 6dni obciążenie 9t/ha intensywność spasania 54

36/2hax2=9t/ha

Wyznaczanie powierzchni do spasania dla krowy

1 czm runi =1dt/Sm/ha przy 100% zadarnienia rzeczywistego

Dane wys runi 22cm wysokość po spasieniu 5 zawartość Sm e runi 18% zadarnienie rzeczywiste 95% niedojady 15% dzienna dawka zielonki dla krowy 65kg

Czyli będzie 1cm runi 0,95 dt Sm /ha

Wyznaczanie powierzchni do spasania dla krowy

Plon runi pastwiskowej przy 100% zadarnienie= wys- po sapasieniu (22-5)x 100/18zawartość Sm =94,4 dt/ha

17cm =17dt sm = 17dt Sm – 18%

X -100%

=

1700:18=94,4dt/ha zielonej masy

Plon runi pastewnej przy 95% zadarnieniu 94,4dt ha x 0,95= 89,7dt/ha

Powierzchnia do spasania dla krowy przy 100% wykorzystaniu runi

64kg/0,897kg/m2= 72,5cm2

89,7dt/hax 100=8970kg/ha :10 000(ha ma 10 000) = 0,897kg/m2

Z m2 1kg zielonki na metrze.

Powierzchnia do spasania dla krowy po uwzględnieniu niedojadów

72,5m2+15%= 83,38

Zapotrzebowanie powierzchni pastwiska ZPP

ZPP= (ddz x DJPx 1dzień)/(pprxwwp)

Odz dzienna dawka runi pastwiskowej

DJP liczba dużych jednostek przeliczeniowych

1dn liczba dni w miesiącu

PPR przewidywany plon roczny pastwiska

Wwp wskaźnik wydajności pastwiska

Zapotrzebowanie powierzchni pastwiska ZPP

Wwp wskaźnik wydajności pastwiska dla niżu w siedliskach średnio zwięzłych próchniczych o uwilgotnieniu umiarkowanym i normalnym przebiegu pogody.

IV-0,3 V 0,26 VI 0,22 VII 0,17 VIII 0,14 IX 0,13 X-0,05

Ddz 65kg

1DJP 20szt

1dm dla rześnia 30dni

PPR 35t zamienić na kg

Wwp dla września 0,13

ZPP= (65x20x30)/(35000x0,13) = 8,6 39000kg/4550kg zielonki w wrześniu

Z jakiej powierzchni rolnik zbierze w czerwcu taki plon 0,13 zmienić na 0,22

39000/7700= 5,1ha

8,6-5,1= 3,5ha skosić i na siano

Konserwacja runi

Obliczenie plonu Sm i białka oraz ich koncentracji w paszach konserwowanych.

Plon runi 300dt/ha zawartość Sm 18% energii 1,1 MJNEL 1kg runi/ białka 24g/1kg runi

Kiszonka z przewiędnie jętej runi łąkowej 30%sm straty Sm i białka 10% straty energii 20%

Plon kiszonki 162dt/ha plon energii 26400MJNEL/ha plon bialka 648kg/ha koncentracja energii 5,43 białka 133g

300dt/ha *18%=54dt/ha Sm 54-5,4 (10%)= 48,6

-10%= 48,6 dt/sm ha

Ilość suchej masy

30%- 48,6

100%- x

4860:30=162dt/ha

Plon energii runi łąkowej 300dt/ha= 300 00kg/ha /*1,1MJ=330 00MJ/ha

33000-20%=26400MJ

Białko 300 00kg ha*24g=720 000g-10%strat= 648 000=648kg/ha

Koncentracja energi

26400MJ/ha plon energii

4860kg Sm = 5,43 MJ/kg Sm.

648/4860=0,133kg/kg Sm= 133g/kg Sm