Wilgoć w murach jest bardzo niekorzystnym i niebezpiecznym zjawiskiem, które może wyrządzić nieodwracalne szkody:
Na skutek kapilarnego podciągania wody wilgoć ze ścian piwnic może podnosić się w wyższe partie budynku,
wiosną i jesienią, w okresie intensywnych opadów, zalegająca w warstwach gruntu woda opadowa przesącza się przez nieszczelne ściany fundamentowe, zalewając piwnice.
wilgotne mury przemarzają i tracą swoją izolacyjność termiczną,
w wilgotnych murach zachodzą procesy chemiczne obniżające wytrzymałość ścian na zawilgoconej ścianie rozwijają się grzyby i pleśnie,
na przemarzniętej, zawilgoconej ścianie po pewnym czasie łuszczy się tynk i zaczyna odpadać,
na mokrej ścianie powstają wykwity
Do zabezpieczania fundamentowych i piwnicznych ścian używa się dziś materiałów hydroizolacyjnych. Należą do nich: emulsje asfaltowe, asfalty, papy, żywice syntetyczne, folie z tworzyw sztucznych. Nieprzepuszczalne dla wody i wilgoci warstwy nazywa się izolacjami pionowymi i poziomymi.
Izolacja pionowa zabezpiecza przed przenikaniem wilgoci i wody poprzez pionowe powierzchnie.
Izolacja pozioma zabezpiecza poziome powierzchnie ścian i fundamentów przed podciąganiem kapilarnym na wyższe części budynku. Izolacje poziome zabezpieczają również posadzki leżące na gruncie, czyli podłogi piwnic lub parteru, przed działaniem wilgoci. Hydroizolacja musi tworzyć na powierzchni kontaktujących się z gruntem elementów budynku ciągłość. W przypadku braku izolacji poziomej lub pionowej jakiegokolwiek elementu może doprowadzić do uszkodzeń, które nie będą łatwe do usunięcia.
Przed wilgocią
• Izolacje poziome. W domach niepodpiwniczonych podstawową ochroną przed wilgocią przenikającą z gruntu jest izolacja pozioma ścian (ułożona ponad poziomem terenu na wszystkich ścianach fundamentowych) oraz izolacja podpodłogowa.
Izolację ścian fundamentowych robi się zwykle z dwóch warstw papy bitumicznej na lepiku asfaltowym, izolację w podłodze - z podkładowej papy asfaltowej lub folii polietylenowej o grubości min. 0,3 mm, ułożonej z dwudziestocentymetrowym zakładem. Najlepiej, jeśli izolacje ścian fundamentowych i podłogi znajdują się na jednym poziomie. Łatwiej wtedy będzie je połączyć, gdyż nie trzeba zaginać papy, której pękanie w tym miejscu jest częstym powodem nieszczelności.
• Izolacje pionowe. warto je robić tylko w dwóch sytuacjach:
gdy ściany fundamentowe buduje się z materiałów nasiąkliwych (np. cegły ceramicznej, betonu komórkowego),
albo gdy wody gruntowe zawierają substancje powodujące korozję betonu (np. kwasy humusowe, występujące na terenach bagnistych)
Zwykle wystarczającym zabezpieczeniem pionowym ścian fundamentowych jest zagruntowanie ich rozcieńczoną emulsją asfaltowo-kauczukową i pomalowanie lepikiem asfaltowym na gorąco (obecnie jest już rzadko stosowany) lub na zimno (nie może mieć kontaktu ze styropianem) albo emulsją asfaltowo-kauczukową. Izolację można dodatkowo zabezpieczyć przed uszkodzeniem w czasie zasypywania wykopu folią tłoczoną ułożoną przetłoczeniami do wewnątrz, albo polistyrenem. Podłoża, które ma być zabezpieczane w ten sposób, nie trzeba szczególnie starannie przygotowywać - wystarczy jedynie wypełnić zaprawą cementową większe wgłębienia, aby preparat równomiernie pokrył całą powierzchnię.
Uwaga! Ściany fundamentowe najlepiej pomalować lepikiem z obu stron - tylko wtedy skutecznie zmniejszymy ich nasiąkliwość.
Przed zimnem
• Izolacje poziome.. Równie dyskusyjna jak kwestia izolacji pionowej ścian fundamentowych, jest też sprawa ich ocieplania. Oczywista jest konieczność zapewnienia dobrej izolacji termicznej podłogi na gruncie. Standardowo wykonuje się ją z płyt styropianowych odmiany EPS 100, układanych najlepiej w dwóch warstwach, o łącznej grubości przynajmniej 10 cm (może być go znacznie więcej; opłaca się układać nawet 40 cm styropianu). Jeśli zastosuje się płyty z polistyrenu ekstrudowanego, które mają lepsze właściwości termoizolacyjne, izolacja może być o 1-2 cm cieńsza.
Jeśli natomiast chodzi o ocieplenie ścian fundamentowych od ich zewnętrznej strony - nie zawsze jest ono konieczne. Potrzeba ocieplenia zależy od rodzaju ścian i wysokości wyniesienia poziomu "zero" ponad powierzchnię otaczającego terenu. W domach, w których podłoga parteru:
- jest wyniesiona powyżej 50 cm ponad poziom terenu - wystarczającą izolację zapewni ocieplenie pasa cokołowego. Nie ma tam potrzeby układania izolacji poniżej poziomu gruntu;
- znajduje się tuż nad gruntem - wskazane jest zaizolowanie fundamentu do ławy.
Sposób ocieplenia fundamentów zależy od rodzaju ściany nadziemia. Jeśli jest to ściana:
- jedno- lub dwuwarstwowa - ocieplenie, najlepiej z płyt polistyrenu ekstrudowanego, przykleja się od zewnętrznej strony fundamentu. Płyty te nie wymagają żadnego dodatkowego zabezpieczenia od strony gruntu (przed uszkodzeniami w czasie zasypywania i przed gryzoniami);
- trójwarstwowa - górną część ściany fundamentowej wykonuje się jako trójwarstwową, z bloczków betonowych przedzielonych płytą styropianu o grubości 5-6 cm.
Uwaga! Niezależnie od konstrukcji ściany i wysokości wyniesienia fundamentów można zastosować rozwiązanie, które zapewni lepszą ochronę cieplną. Polega ono na wymurowaniu ostatnich 2-3 warstw ściany fundamentowej z materiałów o podwyższonej ciepłochronności, na przykład z fundamentowych bloczków keramzytobetonowych albo pustaków betonowych z wkładką styropianową.