1. Rynek finansowy - rynek, na który zawierane są transakcje finansowe, polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych
Dzieli się na:
- rynek pieniężny
- rynek walutowy
- rynek kapitałowy
- rynek instrumentów pochodnych
- rynek depozytowo-kredytowy
2. Rynek pieniężny- segment rynku finansowego, gdzie przeprowadzane są operacje instrumentami finansowymi o terminie zapadalności poniżej 1 roku. Przedmiotem obrotu są krótkoterminowe kredyty i lokaty międzybankowe oraz papiery dłużne. Rynek pieniężny można podzielić na:
-rynek międzybankowy depozytów i lokat
-rynek zbywalnych papierów wartościowych
3. Funkcje rynku pieniężnego:
- regulacja płynności systemu bankowego
- możliwość realizacji celów polityki pieniężnej
- kreowanie poziomu krótkoterminowych kapitałów zabezpieczających płynność podmiotom innym niż banki
- dodatkowe źródło finansowania akcji kredytowej lub alternatywa wobec kredytów dla banków komercyjnych
- lokowanie chwilowo wolnych nadwyżek
4. Segmenty rynku kapitałowego:
- Rynek pierwotny, w regulacjach prawnych stosowana jest nazwa „obrót
pierwotny” - jest to ten segment rynku kapitałowego, na którym wyemitowane
instrumenty finansowe są sprzedawane pierwszemu posiadaczowi. Na rynku
papierów wartościowych może również mieć miejsce tzw. pierwsza oferta
publiczna. Jest to oferta danych papierów wartościowych, dokonywana przez
ich emitenta lub właściciela, która po raz pierwszy ma charakter oferty
publicznej.
- Rynek wtórny, (w regulacjach prawnych stosowana jest nazwa „obrót
wtórny”) - jest uzupełnieniem rynku pierwotnego. Jest to ten segment rynku
kapitałowego, na którym dokonuje się obrotu wyemitowanymi i sprzedanymi
pierwszemu posiadaczowi instrumentami finansowymi. Obrót odbywa się
pomiędzy Inwestorami, nie dokonuje się zasilenie emitenta w kapitał. To
właśnie na rynku wtórnym kształtuje się wartość (cena) instrumentów.
- Rynek niepubliczny - nie ma sformalizowanego charakteru; obejmuje transakcje, w
przypadku których wzajemne relacje stron transakcji oparte są na indywidualnych
kontaktach a informowanie o możliwości nabycia instrumentów finansowych nie jest
prowadzone z wykorzystaniem środków masowego przekazu.
- Rynek publiczny - to część rynku kapitałowego i terminowego, na której podmiot
składający ofertę sprzedaży albo nabycia instrumentów finansowych, zwraca się do
szerokiego grona inwestorów (nieznanych mu bezpośrednio), zwłaszcza z
wykorzystaniem środków masowego przekazu.
5. Bon komercyjny- postać krótkoterminowych, komercyjnych papierów dłużnych, jest to zobowiązanie emitenta do zwrotu jego aktualnemu posiadaczowi w terminie wykupu bonu nominalnej kwoty, na którą bon został wystawiony.
6. Podatek - obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:
- nieodpłatność
- przymusowość
- publicznoprawność
- bezzwrotność
Podatki dzielą się na bezpośrednie i pośrednie.
Podatki bezpośrednie - nałożone na dochód lub majątek podatnika (np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy)
Podatki pośrednie- nałożone na przedmiot spożycia (np. VAT, akcyza)
Klasyfikacja podatków:
podatki dochodowe
- podatek dochodowy od osób fizycznych ( PIT )
- podatek dochodowy od osób prawnych ( CIT )
obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, zdrowotne itp.
opodatkowanie własności
- podatki od nieruchomości (rolny, leśny)
- podatek od spadków i darowizn
podatki od towarów i usług
- podatek od wartości dodanej ( VAT )
- akcyza: podatek pobierany od spożycia niektórych artykułów, pobiera się od przedsiębiorcy, który wlicza ją do ceny towaru.
- cło - podatek graniczny od towarów
- inne (podatek od posiadania psa, środków transportowych, czynności cywilnoprawnych, gier)
7. Cechy zmienne podatku:
- podmiot opodatkowania (na kim ciąży obowiązek zapłaty podatku)
- przedmiot opodatkowania (od czego płaci się podatek)
- podstawa opodatkowania(od czego nalicza się podatek)
- stawki podatku (określają jaka jest wysokość podatku)
- warunki płatności
8. Cechy stałe podatku:
- charakter pieniężny (nie można puścić podatku w formie aportów)
- przymusowość (odróżnia podatek od świadczeń dobrowolnych)
- bezzwrotność ( uiszczony podatek nie podlega zwrotowi)
- nieodpłatność (osoba która zapłaciła podatek nie może oczekiwać od państwa lub innej instytucji publiczno-prawnej wzajemnego świadczenia w formie bezpośredniej)
-stosunek między podatnikiem a podmiotem uprawnionym do jego nakładania jest stosunkiem podporządkowanym
9. Subwencja - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa, udzielana najczęściej przez państwo podmiotom (np. jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorcom, organizacjom społecznym, osobom fizycznym) dla poparcia ich działalności.
10. Bank- podmiot systemu finansowego, którego istotą działalności jest przyjmowanie pieniędzy od klientów- które podlegają zwrotowi oraz udzielanie kredytów.
11. Zadania banku centralnego:
- tworzenie pieniądza
- decydowanie o ilości pieniędzy wprowadzonej do obiegu
- bank banków
- bank państwa
- bank gospodarki narodowej
- bank emisyjny
12. Narzędzia banku centralnego:
- zmiana stopy rezerw obowiązkowych (kontrolowanie zdolności kredytowych)
- zmiany stóp procentowych
- operacje otwartego rynku
13. Czynności banku komercyjnego:
- bierne- gromadzenie środków pieniężnych klientów, emisja papierów wartościowych
- czynne- wykorzystanie zgromadzonych środków do udzielania kredytów lub lokowaniu ich w korzystnych przedsięwzięciach
- usługowe- świadczenie różnego rodzaju usług bankowych wykonywanych odpłatnie na zlecenie i rachunek klientów
14. Czynnościami bankowymi są:
- przyjmowanie wkładów pieniężnych, płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów
- prowadzenie innych rachunków bankowych
- udzielanie kredytów
- udzielanie gwarancji bankowych
- emitowanie bankowych papierów wartościowych
- przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
- wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach
czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki:
- udzielanie pożyczek pieniężnych
- operacje czekowe i wekslowe
- wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu
- terminowe operacje finansowe
- nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
- przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych
- wykonywanie czynności obrotu dewizowego
- udzielanie poręczeń
- wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych
15. Scharakteryzować zjawiska finansowe o charakterze redystrybucyjnym
Podział dochodu narodowego między podmioty gospodarcze w ramach gromadzenia i wydatkowania wpływów budżetowych (dotacje, zasiłki, subwencje, podatki, koncesje)
16. Akcja- udziałowy papier wartościowy, stwierdzający bezwarunkowe uczestnictwo jego właściciela w w kapitale spółki akcyjnej oraz uprawniającym do partycypacji w jej zyskach i podziale majątku.
17. Obligacja - papier wartościowy, najczęściej na okaziciela, będący dowodem udzielenia pożyczki przez nabywcę obligacji jej emitentowi. Emitentami obligacji mogą być: skarb państwa(obligacje skarbowe), związki samorządowe(np. obligacje gminne) lub duże przedsiębiorstwa(obligacje przedsiębiorstw). W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają ich posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy uczestnictwo w walnych zgromadzeniach.
18. Operacje otwartego rynku - jedno z narzędzi banku centralnego służących kontrolowaniu podaży pieniądza. Polega na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, przeważnie państwowych, na otwartym rynku. Jest to najczęściej stosowane, elastyczne oraz skuteczne narzędzie polityki pieniężnej. Umożliwia bankowi centralnemu wpływać na: płynność i zdolności emisyjne banków komercyjnych, wysokość stóp procentowych, efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego.
19. Polityka finansowa - świadoma działalność organów i instytucji państwa polegająca na określaniu celu swojej działalności oraz optymalnych działań (środków) do osiągnięcia tych celów. Do działań tych należy kolejno: przygotowanie i planowanie prowadzenia operacji pieniężnych każdego typu, następnie realizacja tych operacji oraz końcowa ewidencja i analiza przebiegu podobnych operacji w przyszłości.
Polityka finansowa państwa: polityka fiskalno-budżetowa, polityka monetarna
20. Jednostka budżetowa - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która wszystkie swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu państwa, natomiast wszystkie dochody jednostki doprowadzane są do budżetu państwa. Zaliczamy do niej jednostki: państwowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne, samorządowe.
!!!21. Zasady budżetowe:
- zasada zupełności(powszechności) - polega na zestawieniu w budżecie wszystkich, a nie tylko wybranych dochodów i wydatków państwa
- zasada jedności - oznacza, że istnieje tylko jeden dokument na całość dochodów i wydatków państwa (budżet)
- zasada jawności - polega na tym że społeczeństwo są zaznajomieni z budżetem, jego treścią, sposobem uchwalania oraz ze sprawowaniem nad nim kontroli
- zasada realności - postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków budżetowych
- zasada szczególności - oznacza, że w budżecie muszą być zawarte cele szczegółowe konkretne, a nie określone w sposób ogólny
- zasada równowagi - dążenie do tego aby dochody były równe wydatkom
- zasada jasności(przejrzystości) - polega na takiej konstrukcji budżetu i na takim ujęciu dochodów i wydatków, które umożliwia prawidłowe planowanie i łatwość oceny przez parlament i opinię publiczną; służy temu klasyfikacja dochodów i wydatków (działy, paragrafy)
- zasady charakterystyczne dla zarządzania finansami przedsiębiorstwa - przy konstruowaniu budżetu należy dążyć do oszczędności, efektywności, elastyczności itp.
22. Funkcje budżetu:
- ekonomiczne - f. redystrybucyjna dzieli dochód państwa pomiędzy obywateli; f. stabilizacyjna może wpływać na cykl koniunkturalny
- polityczne - f. ustrojowa jest narzędziem zachowania ustroju, atrybutem władzy; f. demokratyczna- jednostka ma prawo głosu, ma obowiązek jawności
- prawna - oznacza, że budżet ma charakter ustawy zatwierdzonej przez sejm i senat i podpisanej przez prezydenta
23. Procedura budżetowa - Proces prawnie określonych zasad postępowania z budżetem. Skutkuje stworzeniem i wykonaniem budżetu. Obejmuje 4 etapy:
- przygotowania budżetu
- uchwalenia budżetu
-wprowadzenia budżetu
-kontroli budżetowej
24. Cechy współczesnego pieniądza:
- papierowy- tzn. że pieniądz nie ma już nic wspólnego ze złotem, jego fizyczną postać przybiera kawałek papieru, któremu nadano cechy pieniądza
- państwowy- tzn. że gwarantem pieniądza papierowego jest państwo. Państwo gwarantuje autentyczność znaków pieniężnych.
- zabezpieczony towarami i usługami- występuje tu problem zgodności jego wartości nominalnej z wartością substancjonalną. Zachowanie tej zgodności jest trudne z powodu tendencji do zwiększania ilości pieniędzy w stosunku do wartości masy towarowej oraz dostępnych usług , czego przejawem są zjawiska inflacyjne.
- kredytowy- oznacza, że źródłem pieniądza jest kredyt bankowy. Pieniądz ten znany jest jako pieniądz banków komercyjnych np. depozyty bankowe
25. Pieniądz - środek wymiany, powszechnie przyjmowany jako zapłata w transakcjach gospodarczych. Określony środek wymiany może być powszechnie akceptowany jako pieniądz, gdy posiada następujące cechy: trwałość, przenośność, podzielność, ograniczona podaż.
26. Rodzaje kredytów refinansowych:
- lombardowy- oddanie publicznych papierów wartościowych banku centralnemu za gotówkę przez bank komercyjny
- redyskontowy- kredyt oparty na wekslu
27. Mechanizm finansowy- metoda lub źródła, przez które środki są dostępne np. kredyty bankowe, obligacje lub emisja akcji, rezerwy i oszczędności
28. Zasadnicze dochody gminy - dochody własne, do których zalicza się podatki lokalne, dochody z majątku gminy, opłatę skarbową oraz inne dochody należne gminom na mocy odrębnych przepisów; dotacje i subwencje z budżetu państwa i państwowych funduszy celowych .Dochodami mogą być również środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, środki z budżetu UE oraz inne środki
29. Obieg materiałowy - Jednym z elementów obrotu magazynowego jest jego dokumentacja. Prawidłowo sporządzony dokument obrotu materiałowego musi być wystawiony czytelnie i bezbłędnie oraz zwyczajowo zawierać co najmniej:
-nazwę materiału
-numer indeksowy
-nazwę dostawcy lub odbiorcy
-cenę jednostkową i miarę
-ilość wydaną lub otrzymaną
-datę wystawienia dokumentu
-podpis magazyniera i otrzymującego materiał, który umożliwi ich identyfikacje
Do podstawowych dokumentów przychodu magazynowego należy zaliczyć (przy czym w instrukcji wymienia się tylko te, które przyjmuje się do stosowania):
Pz – dowód przyjęcia do magazynu materiałów od dostawcy zewnętrznego;
Mm – dowód przyjęcia do magazynu materiałów z magazynu innej jednostki organizacyjnej (przesunięcia między magazynami);
Zw – dowód przyjęcia materiałów do magazynu w przypadku zwrotu materiałów uprzednio pobranych dowodem Rw, lecz niewykorzystanych na własne potrzeby.
Do podstawowych dokumentów rozchodu magazynowego można zaliczyć:
Wz – dowód wydania lub sprzedaży materiałów na zewnątrz;
Mm – dowód rozchodu dla magazynu przesuwającego materiały do innego magazynu (przesunięcia między magazynami);
Rw – dowód wydania materiałów z magazynu do użytku na potrzeby wewnętrzne jednostki.
30. Instytucje finansowe - jednostka organizacyjna, której podstawowym zadaniem jest operowanie zasobami finansowymi, czyli gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych. Do instytucji finansowych należą przede wszystkim banki, kasy oszczędnościowe, zakłady ubezpieczeniowe oraz zakłady reasekuracyjne.
31. Rezerwa obowiązkowa - wyrażona w złotych minimalna wartość rezerw gotówkowych, jaką banki komercyjne powinny utrzymywać na rachunkach NBP wobec środków pieniężnych zdeponowanych w banku.
32. Bank Uniwersalny - Banki uniwersalne prowadzą całą gamę usług komercyjnych, inwestycyjnych oraz ubezpieczeniowych. Głównymi usługami banku uniwersalnego jest pośrednictwo finansowe, handel instrumentami finansowymi, emisja nowych papierów wartościowych, prowadzenie działalności maklerskiej, a także w zakresie funduszy inwestycyjnych, gwarancji, operacji rozliczeniowych, zarządzanie powierzonymi aktywami, doradztwo korporacyjne oraz działalność ubezpieczeniowa.
Z uwagi na posiadanie własnych akcji, zarządzanie powierzonymi mu akcjami oraz uczestnictwo w radach nadzorczych korporacji może wpływać na sektor niefinansowy.
Banki uniwersalne postrzegane również jako przedsiębiorstwo mają na celu zysk. Zatem ich działanie dąży do zaspokajania potrzeb podmiotów gospodarczych z zakresu usług bankowych przy jednoczesnej chęci osiągnięcia jak najwyższego zysku. W tym celu bank musi zachować płynność, przestrzegać przepisów finansowo - rozliczeniowych oraz wzbudzać zaufanie.
33. Dotacje celowe - Dotacja celowa jest darmową (nieodpłatną) pomocą finansową, która nie wymaga zwrotu, a która jest przyznawana ze względu na konieczność realizacji konkretnego celu. Zwykle instytucją przyznającą dotację jest państwo, natomiast odbiorcy muszą spełnić określone warunki wstępne, które umożliwią im przyjęcie dotacji.
34. Ogniwa finansowe:
- System budżetowy – ogół norm prawnych oraz struktur organizacyjnych regulujących funkcjonowanie budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego.
- System bankowy – ogół norm prawnych regulujących zasady działania banków, którego podstawowym celem jest wprowadzenie i nadzór pieniądza w obiegu.
- System finansowo-ubezpieczeniowy – reguluje tworzenie, podział i organizację funduszu ubezpieczeniowego.
- System finansowy podmiotów gospodarczych – reguluje gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych w dyspozycji podmiotów gospodarczych.
- System finansowy ludności – określa źródło pochodzenia środków pieniężnych osób indywidualnych.
!!!35. Formy organizacyjno – prawne budżetu
- Jednostki budżetowe - są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu państw.
- Zakłady budżetowe - są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania oraz pokrywają koszty swojej działalności w przychodów własnych.
- Gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych - wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna
- Fundusze celowe - to powołany ustawowo fundusz, którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań.
!!!36. Typy instrumentów finansowych
- papiery wartościowe;
- niebędące papierami wartościowymi:
- tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania,
- instrumenty rynku pieniężnego,
- opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne,
- opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
- opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne,których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, że są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu,
- niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,
- instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,
- kontrakty na różnicę,
- opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych
37Finanse publiczne - obejmują procesy związane z gromadzeniem, podziałem i wydatkowaniem finansowych środków publicznych, w oparciu o regulacje prawne oraz finansowaniem deficytu budżetowego i obsługą długu publicznego.
38Skarb państwa –jest osobą prawną, w stosunkach cywilnoprawnych jest podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych państwowych osób prawnych.
39Wydatki redystrybucyjne - Nie są związane bezpośrednio z zakupem dóbr i usług w gospodarce a jedynie stanowią przeniesienie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami uprawnionymi przez prawo do przeprowadzania tego typu operacji.
Część budżetowa -
40Agencja wykonawcza- państwowa osoba prawna tworzona na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa
Dobro społeczne
41Podziałka budżetowa -stanowi system oznaczeń, które służą do opisywania dochodów, wydatków oraz przychodów i rozchodów, występujących w poszczególnych jednostkach sektora finansów publicznych
42Samorządowe zakłady budżetowe- jest formą zakładu budżetowego, którą tworzy, łączy, przekształca i likwiduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa).
43Subwencja ogólna jest formą zasilania polskich jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa.
44Funkcje finansów publicznych
alokacyjna (państwo dysponując zasobami pieniężnymi w formie budżetu może przemieszczać środki finansowe na zadania, które ma obowiązek spełniać, albo też na dziedziny wymagające dofinansowania lub też na dziedziny, które ze swojej istoty nie przynoszą zysku a ich prowadzenie jest konieczne dla istnienia państwa i zbiorowych potrzeb obywateli)
redystrybucyjna (tzw. wtórny podział PKB; w każdym współczesnym społeczeństwie istnieją potrzeby zbiorowe, które państwo powinno zaspokajać, co rodzi potrzebę stosowania mechanizmu podzielenia środków uzyskanych w sferze produkcyjnej do sfery nieprodukcyjnej; funkcja ta jest podstawą funkcji finansów publicznych)
kontrolna (redystrybucja PKB dokonywana poprzez obieg pieniężny pozwala poprzez ściśle określone reguły ewidencjonowania wszystkich zjawisk finansowych poprzez jednostki sektora publicznego na wyciąganie wniosków o stanie gospodarki państwa i przeciwdziałanie nadużyciom mogących powstać w gospodarowaniu finansami publicznymi; umożliwia także kontrole prowadzenia tejże gospodarki)
stabilizacyjna (spełnianie przez finanse publiczne ww. 3 funkcji powoduje materializowanie się funkcji 4; polega ona na tym, że prawidłowe alokowanie środków, ich redystrybucja oraz wnikliwa kontrola umożliwia wypełnianie przez państwo celu nadrzędnego tzw. stabilizacji gospodarczej- zmniejszanie bezrobocia, regulowanie popytu publicznego, rozwój harmonijny równomierny; mechanizm tej funkcji polega na tym, że państwo poprzez dobór odpowiednich źródeł swoich dochodów oraz ustalenie kierunków ich wydatkowania może zachęcać lub zniechęcać podmioty do aktywności gospodarczej)
45Dług publiczny obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora
46Klasyfikacja rynków finansowych
a)Ze względu na fakt czy transakcja wiąże się z kreacją instrumentu, czy też z odsprzedażą już istniejącego
•Pierwotny(emisyjny)
•Wtórny
b)Ilość nabywców instrumentów finansowych
•Otwarte(powszechnych transakcji finansowych)- sprzedaż instrumentów na zasadzie aukcji
•Zamknięte(zindywidualizowanych transakcji finansowych)- do powstania instrumentu dochodzi w wyniku bezpośrednich, osobistych negocjacji(rynek kredytowy, depozytowy, ubezpieczeniowy, emisja akcji imiennych)
Klasyfikacja rynków finansowych
Czas istnienia instrumentów będących przedmiotem obrotu na rynku
a)Pieniężne- zaspakajanie krótkoterminowych potrzeb podmiotów
b)Kapitałowe- zaspakajanie potrzeb inwestycyjnych
Uwzględniając aspekt organizacyjny:
•Giełdowy- transakcje na giełdzie papierów wartościowych(rynek wysoko regulowany, operacje zestandaryzowanymi instrumentami)
•Pozagiełdowy- rynek na którym transakcje instrumentami o charakterze kapitałowym dokonywane są bezpośrednio między instytucjami finansowymi(biura maklerskie)
Skala transakcji
•Hurtowe- rynek dużych transakcji, zasadniczo dokonywanych przez instytucje finansowe między sobą lub przedsiębiorstwami
•Detaliczne- rynek małych transakcji między instytucjami, a gospodarstwami domowymi
Odstęp czasu między momentem zawarcia transakcji, a momentem jej realizacji
•Rynki kasowe- transakcje zamykane natychmiast, rozliczane na bieżąco
•Rynki terminowe- transakcje rozliczane w dłuższym umownym okresie
47Finanse publiczne, a finanse prywatne- Różnice:
| Kryterium | Finanse publiczne | Finanse prywatne |
|---|---|---|
| Przedmiot zainteresowania badawczego | Nauka o publicznych zasobach pieniężnych | Przedmiotem badań jest posiadane w formie płynnej bogactwo |
| Zasady funkcjonowania | Równowaga finansów publicznych i przemieszczania zasobów publicznych są zdominowane przez interwencję państwa | Równowaga finansów prywatnych i przemieszczania prywatnych zasobów kształtowane są przez prawa gospodarki rynkowej |
| Przymus | Państwo dysponuje przymusem w celu zapewnienia sobie wpływów, ale nie podlega przymusowi dokonywania wydatków | Nie istnieją instrumenty przymusu w celu uzyskania wpływów, podmioty mogą być zmuszone do zwrotu długu |
| Cel | Są instrumentem realizacji | Są zorientowane na dochody |
48!!!Budżet państwa – najwyższej rangi plan finansowy polityki państwa oraz narzędzie polityki społecznej, uwzględniające planowane dochody i wydatki państwa w okresie roku budżetowego.
49!!!Podmioty finansów publicznych –
Organy władzy publicznej,
Organy administracji rządowej,
Organy kontroli państwowej i ochrony prawa,
Sądy i trybunały,
Jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, samorząd województwa) oraz ich związki
Jednostki budżetowe,
Samorządowe zakłady budżetowe
Agencje wykonawcze
Instytucje gospodarki budżetowej
Państwowe fundusze celowe
Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz KRUS i fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS
Narodowy Fundusz Zdrowia
Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (SPZOZ)
Uczelnie publiczne
Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne
Państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe
inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego.
50!!!Kierunki wydawania środków publicznych –
Wydatki publiczne
Dotacje i subwencje
Świadczenia na rzecz osób fizycznych
Wydatki bieżące jednostek budżetowych
Wydatki majątkowe
Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa
Wpłaty środków własnych UE
Rozchody publiczne
Spłaty otrzymywanych pożyczek
Wykup papierów wartościowych
Udzielone pożyczki
Płatności wynikające z innych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji
Inne operacje związane z zarządzaniem długiem publicznym
51Podstawowe zasady budżetowe:
1) zasada jedności - wymaga objęcia całości dochodów i wydatków państwa jednym tylko budżetem (jedność formalna) oraz przeznaczenia wszystkich dochodów budżetowych na pokrycie całości wydatków budżetowych (jedność materialna),
2) zasada powszechności (zupełności) - polega na objęciu budżetem państwa działalności finansowej wszystkich jednostek państwowych, niezależnie od formy, w jakiej rozliczają się one z budżetem,
3) zasada roczności - zapewnia periodyczność uchwalanego przez parlament budżetu,
4) zasada szczegółowości - oznacza takie usystematyzowanie dochodów i wydatków budżetowych, aby właściwie wyrażały działalność rządu, pozwalając na pełną jej ocenę przez parlament.