Alergiczne Pchle

Zapalenie skóry

Dr Piotr Wilkołek

Zakład Diagnostyki i Dermatologii

Weterynaryjnej

Definicja

APZS jest to najczęściej spotykana i najbardziej

rozpowszechniona dermatoza alergiczna u psów,

przebiegająca ze świądem i zmianami grudkowostrupowymi,

jako reakcja nadwrażliwości na

alergen zawarty w wydzielinie jamy gębowej

pcheł Ctenocephalides felis, C. canis, Pulex irritans

(2200 gat. pcheł).

Najczęściej spotykana dermatoza

alergiczna u psów (50%)

(Scott i wsp., 2001)

17 ośrodków weterynaryjnych w USA

APZS 4 razy częściej niż atopowe

zapalnie skóry (AZS)

N=100 39

bez objawów

Halliwell, 1987

Schick, Fadok N=130 9 130

1986 USA Illinois

Schick, Fadok N=120 79 120

1986 USA Floryda

Carlotti, Costarget, N= 449 8,7 57

1994 Francja

Autor Liczba zwierząt APZS % AZS %

􀂃 Powszechność występowania

-Występują w każdym zakątku świata

- Sezonowość i obszary występowania

choroby ograniczają

􀂾 50% wilgotność

􀂾 5°C temperatura

􀂾 5 000 m n.p.m. wysokość

Alergen

􀂄 Pełny alergen (Ctenocephalides felis, C. canis i Pulex irritans)

􀂄 Reakcja typu natychmiastowego (I typ nadwrażliwości)

􀂄 Reakcja typu opóźnionego (IV typ nadwrażliwości)

􀂄 Bazofilowa

􀂄 Tolerancja immunologiczna (Halliwell 1986, 1990)

Klinika APZS

Predyspozycje

• Rasowe (setery, foksteriery, pekińczyki, owczarki

niemieckie, spaniele lub podkreślają predyspozycję

psów o długiej sierści)

• Wiekowe (2-4 sezon życia psa) średnio 5 lat

• Związane z płcią (brak)

• Rodzinne?

Stadium świądowe

􀂄 Informacje z wywiadu

􀂄 Dodatnia próba prowokacji skóry

􀂄 Obecność pasożytów?

􀂄 Obecność odchodów pcheł?

Stadium rumieniowo-świądowe

􀂄 Przeczulicą skóry i bardzo silnym świądem

􀂄 Lokalizacja zmian: podstawa ogona, okolica

krzyżowo-lędźwiowa, powierzchnia zewnętrzna,

wewnętrzna i tylna ud (dość charakterystyczne

dla owczarków niemieckich), rzadziej na

brzuchu, w okolicy odbytu i zewnętrznych

narządów płciowych.

􀂄 Pojawienie się wykwitów: rumień, grudki, łuski

Stadium samouszkodzeń

􀂄 Świąd osiąga największe nasilenie

􀂄 wyłysienia, przeczosy, otarcia, strupy oraz ostre

sączące ropne zapalenie skóry (ropno-urazowe

zapalenie skóry, „hot spot”)

􀂄 infekcje bakteryjne

􀂄 nieprzyjemna woń skóry (zespół keratołojotokowy,

z przewagą komponenty gruczołowej)

Stadium przewlekłe

􀂄 zmniejszenie nasilenia świądu!

􀂄 pojawienie zliszajowacenia skóry

􀂄 uogólniona postać choroby: uogólnione wyłysienia

􀂄 dermatozy wikłające dominują w obrazie choroby:

zespół keratołojotokowy, ropne powierzchowne i

głębokie zapalenie skóry

Tricia A. Starnes, DVM;

Kenneth S. Latimer, DVM, PhD;

Pauline M. Rakich, DVM, PhD;

Perry J. Bain, DVM, PhD

Rozpoznanie

stawiamy na podstawie

􀂄 wywiadu

􀂄 objawów klinicznych

􀂄 testów śródskórnych z antygenem pchlim

􀂄 wykazaniu pasożytów na zwierzęciu lub ich odchodów (test z

wilgotną bibułą)

􀂄 reakcji na leczenie

􀂄 badanie histopatologiczne nie ma wartości diagnostycznej!

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Pchlica

􀂄 Alergia pokarmowa

􀂄 Atopowe zapalenie skóry

􀂄 Urazy mechaniczne

􀂄 Kontaktowe zapalenia skóry

􀂄 Świerzb

􀂄 Chejletieloza

􀂄Wszołowica

􀂄 Pierwotny zespół keratołojotokowy

Leczenie

􀂙 Immunoterapia swoista?

􀂙W stadium świądowym stosuje się preparaty

przeciwpchelne i leki przeciwświądowe tj. prednizon,

prednizolon 0,5-1,0 mg/kg m.c./co 24h przez okres

kilku dni.

Leczenie

􀂙 Stadium II i III:

􀂄 leczenie ropnego zapalenia skóry

􀂉 w zależności od głębokości procesu chorobowego

• stosuje się antyseptyki miejscowe (0,5 – 1,0 % roztwór

wodny chlorheksydyny) w przypadku ostrego sączącego

ropnego zapalenia skóry

• antybiotykoterapii ogólnej w przypadku wystąpienia

zapalenia mieszków włosowych przez okres 3-4 tygodni.

• w stanach z towarzyszącym zespołem keratołojotokowym

stosuje się kąpiele (przynajmniej dwa razy).

Leczenie

􀂙 W stadium IV leczenie polega na:

􀂄 intensywnego leczenia przeciwłojotokowego, głównie

szamponami zawierającymi substancje keratolityczne i

keratoplastyczne. Kąpiele należy powtarzać wielokrotnie

wstępnie co 2-3 dni, później raz w tygodniu do momentu

usunięcia grubej warstwy martwego naskórka.

􀂄 eliminacji pcheł

􀂄 następnie koniecznym może okazać się stosowanie substancji

nawilżających

􀂄 głębokie ropne zapalenie skóry wymaga długiego okresu

antybiotykoterapii 4-6 tygodni

􀂄 we wstępnym okresie leczenia stadium przewlekłego

przeciwwskazane jest stosowanie leków w formie spot on ze

względu na ich niską skuteczność

Alergiczne kontaktowe

zapalenie skóry

Dr Piotr Wilkołek

Zakład Diagnostyki i Dermatologii

Weterynaryjnej

Wszystkie zapalenia powodowane przez substancje

stykające się ze skórą określane są jako zapalenia

kontaktowe.

Kontaktowe zapalenia dzieli się na:

􀂄 Podrażnieniowe kontaktowe zapalenie skóry

(wywołane substancjami drażniącymi)

􀂄 Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (typu

opóźnionego, IV typ reakcji nadwrażliwości)

􀂄 Fotodermatozy (zapalenie skóry wywołane działaniem

promieni słonecznych)

Badanie histopatolog. W początkowym okresie Do 24 h

Test płatkowy - rozstrzygający

Stężenie substancji Bardzo istotne Nie ma znaczenia

Dominują zmiany zapalne

bez uszkodzenia skóry

Uszkodzenie struktur

skóry

Czas ustępowania Do 96 h 14-28 dni

zmian

Brzegi zmian Ostre, wyraźne Mogą wystąpić

Pojawienie się reakcji Od kilku minut do 48 h Od 24 h - 6 dni

po kontakcie z subst.

Bardzo podobne – obrzęk, pęcherzyki, grudki, nadżerki,

zliszajowacenie, tworzenie szczelin

Obraz kliniczny

Podrażnienie Alergia

W zależności od źle znoszonych substancji alergia

kontaktowa może być:

􀂄 jednowartościowa (uczulenie na jeden alergen)

􀂄 wielowartościowa (polisensibilizacja)

Tą ostatnią możemy podzielić na:

􀂄 nadwrażliwośćmnogą (alergeny występują w oddzielnych

przedmiotach, a skóra zaczyna ich nie tolerować w różnym czasie);

􀂄 nadwrażliwość jednoczesną (związki w odmiennych przedmiotach

wywołują objawy w tym samym czasie);

􀂄 nadwrażliwość współistniejąca (kilka czynników szkodliwych jest

obecnych w jednym przedmiocie, alergia może powstawać na te

składniki równocześnie bądź w różnym okresie czasu).

􀂄 odczyny krzyżowe (nietolerancja na pewną substancję powoduje

reakcję alergiczną na inną o podobnej budowie chemicznej)

Alergii kontaktowej sprzyja

􀂄 Bezpośredni, powtarzający się kontakt substancji

ze skórą

􀂄 Urazy mechaniczne

􀂄 Podrażnienie

􀂄 Atopia (u psów)

Alergeny kontaktowe

􀂄 Hapteny – niepełne alergeny czyli cząstkowe

antygeny, są to drobnocząsteczkowe substancje, które

normalnie nie mają zdolności indukowania

odpowiedzi odpornościowej, nie są immunogenami.

􀂄 Jeśli jednak hapten kowalencyjnie połączy się z tzw.

białkiem nośnikowym, czyli praktycznie dowolnym

białkiem, może wyindukować odpowiedź.

Alergeny kontaktowe

􀂉Leki

􀂄 neomycyna reakcje krzyżowe: gentamycyna

kanamycyna, spektynomycyna, streptomycyna

tobramycyna, bacytracyna

􀂄 glikokortykosteroidy

􀂄 chlorheksydyna

􀂄 nadtlenek benzoilu

􀂄 klotrimazol

􀂄 olejek drzewa herbacianego

􀂄 podłoża oraz środki konserwujące zawarta w

preparatach leczniczych (np. parabeny)

Alergeny kontaktowe

􀂉Rośliny:

􀂄 Chryzantema, dalia (Compositae) – laktony terpenowe

􀂄 Primula (Primulaceae) - dihydroksybenzen

􀂄 Bluszcz – falkarinol

􀂄 Liliowe

􀂄 Sosna i inne iglaki

􀂉Metale:

• Chrom (cement, obroże skórzane)

• Nikiel (obroże metalowe)

􀂄 detergenty

􀂄 herbicydy

􀂉guma (przyśpieszacze wulkanizacji)

Wywiad

􀂄 Nie sezonowy przebieg choroby

􀂄 Możliwość kontaktu ze znanymi alergenami

kontaktowymi

• podawane leki miejscowe (szampony, antybiotyki,

antyseptyki, obroże przeciw pasożytnicze)

• środowisko bytowania zwierzęcia (rośliny, warsztat

samochodowy, lakiernia, budowa)

􀂄 Ustępowanie zmian po zmianie miejsca w którym

zwierzę zwykle przebywa – okres przynajmniej 3 tyg.)

Objawy kliniczne

􀂄 Świąd

􀂄 Lokalizacja zmian: słabo owłosione okolice ciała:

• brzuch

• klatka piersiowa (głównie ok. mostkowa)

• moszna (substancje znajdujące się w podłożu)

• łokcie

• okolica pach

• pachwin

• palce

􀂄 brodzie i wargach jako tzw. „plastic dish dermatitis”

po kontakcie z miską

􀂄 szyja zmiany (obroże insektobójcze zawierające

dichlorfos, obroży skórzanych zawierających chrom -

używany przy wyprawianiu skór, metalowych

zawierających nikiel)

􀂄 przewód słuchowy zewnętrzny lub/i małżowina uszna

(po wstępnej poprawie klinicznego stanu zaostrzenie

zapalenia ucha)

􀂄 ogniska nie są wyraźnie odgraniczone od otoczenia

􀂄 zmianom towarzyszy świąd (od miernego do silnego)

􀂄 powierzchowne zmiany zapalne skóry, gdzie

pierwotnym wykwitem są grudka wysiękowa i

pęcherzyk

􀂄 obrzęk skóry i zlewanie się zmian - trudno jest

zaobserwować poszczególne wykwity (zwykle po

kilkunastu godzinach od pojawienia się pierwszych

wykwitów)

Testy diagnostyczne

􀂄 Testy naskórne, nazywane testami płatkowymi

(ang. patch tests)

Thomsen M. K., Kristensen F.

Contact dermatitis in the dog.

Nord. Vet. Med. 1986

Badanie cytologiczne Badanie histopatologiczne

􀂄 może mieć dużą wartość diagnostyczna

􀂄 Zwykle stwierdza się:

• powierzchowne okołonaczyniowe zapalenie skóry

(vasculitis), naciek komórek jednojądrzastych i/lub

neutrofili oraz eozynofili

• przypadkach przewlekłych dochodzi często do

martwicy naskórka i egzocytozy (neutrofile), a także

infekcji bakteryjnej.

Leczenie

Rokowanie i leczenie zależy od

możliwości zidentyfikowania substancji

lub przynajmniej źródła ją zawierającego

i eliminacji jej ze środowiska bytowania

psa.

Praktyczną metodą w przypadku podejrzenia

alergizacji kontaktowej jest całkowita zmiana miejsca

przebywania zwierzęcia przez co najmniej 2-3

tygodnie i obserwacja nasilenia dotychczasowych

objawów klinicznych (karencja alergenowa).

􀂄 Leczenie objawowe obejmuje stosowanie

glikokortykoisteroidów miejscowo lub ogólnie.

􀂄 prednizon lub prednizolon w postaci doustnej w dawce 1

mg/kg u psów i 2mg/kg u kotów co 24 godziny przez okres

5-7dni, a następnie co drugi dzień przez 6 dni.

􀂄 pentoksyfilina w dawce 10 mg/kg co 8 godzin p. o.

􀂄 U psów nie stosuje się immunoterapii swoistej w przypadku

alergizacji kontaktowej.

􀂄 Leki przeciwhistaminowe są nieskuteczne