1 Wojna swiatowa: I wojna światowa to działanie zbrojne, jakie toczyły się w latach od 1914 do 11 listopada 1918, pomiędzy Ententą, czyli połączonymi siłami Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, Serbii, Japonii, Włoch, Stanów Zjednoczonych, a Państwami Centralnymi, czyli Austro-Węgrami i Niemcami wspieranymi przez Turcję i Bułgarię. Ostateczne rozwiązanie formalne po wojnie ustanowił traktar wersalski. Pierwsza wojna światowa zapisała się w dziejach historii jako największy konflikt po wojnie secesyjnej w USA i wojnach napoleońskich w Europie. Obok wielu pośrednich przyczyn wojny o charakterze politycznym, geopolitycznym czy ekonomicznym, za najważniejszą przyczynę uważa się zamach na arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda, do którego doszło 28 lipca 1914 roku. I wojna światowa zaznaczyła się jako wyjątkowa wojna pozycyjna. Przyczyny 1 wojny swiatowej: -powstanie dwóch bloków o podstawach militarnych i gospodarczych: *Trójprzymierza - Niemcy, Austro-Węgry, Włochy, *Trójporozumienie - Wielka Brytania, Francja, Rosja, -zapędy imperialne i ekspansjonistyczne Niemiec, -chęć dorównania przez Niemcy angielskim siłom morskim, -szukanie przez Niemcy surowców w koloniach, -zainteresowanie Niemiec nowym podziałem świata, -próby utrzymania dominacji w koloniach i na morzach przez Wielką Brytanię, -próby odegrania się Francji za klęskę i upokarzający pokój z Niemcami w 1871 roku, -chęć odzyskania przez Francję Alzacji i Lotaryngii, -powszechny wzrost zmilitaryzowania Niemiec i Japonii, -dążenia Stanów Zjednoczonych do uzyskania wpływów w obu Amerykach (doktryna Monro'ego), -nierównomierny rozwój kapitalizmu w Europie, -dążenia państw europejskich do podporządkowania sobie terenów Bałkan (pierwsza i druga wojna bałkańska - lata 1912, 1913), -poczucie wyższości militarnej nad innymi krajami europejskimi przez Niemcy, -ucieczką od rozwiązania konfliktów wewnętrznych w wielu krajach, -rywalizacja rosyjsko-habsburska na Bałkanach, -zastrzelenie następcy tronu austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku. Skutki 1 wojny sw: -Śmierć 11 milionów ludzi -Zniszczenie terenów na których były prowadzone wojny -Powstanie pierwszego państwa komunistycznego w Rosji w wyniku rewolucji październikowej -Powstanie nowych państw *Finlandia *Estonia *Łotwa *Litwa *Polska *Czechosłowacja *Węgry *Jugosławia -Powstanie ligi narodów -Rozwój nowych technik i uzbrojenia: *Czołgi *Samoloty *Okręty podwodne *Broń maszynowa *Gazy bojowe

Przebieg 1 wojny swiatowej: W 1914-Francja-front zachodni; pierwsza bitwa nad rzeką Marna ;powstrzymanie armii niemieckiej we Francji W 1915-bitwa nad Veredum; bitwa nad rzeką Samono(po raz pierwszy pojawiły się czołgi) -Bitwa Jutlandzka-największa bitwa morska I wojny światowej -Druga bitwa nad rzeką Marna-zwycięstwo aliantów; Zwycięstwo Aliantów-wyparcie niemców z Francji -Bitwa nad Tamenbergiem- zwycięstwo Niemców nad Rosjanami -Bitwa pod Gorlicami-zwycięstwo austryjaków nad rosjanami -Ofensywa Austryjacko- Niemiecka i zajęcie następujących miejscowości: Helsinki, Ryga, Talin, Kowno, Warszwa, Mińsk, Kijów, Sewastopol -Kapitujacja Rosji i pokój we wrześniu -Zwycięstwo Austro-Węgier nad Serbami i zdobycie Belgradu -Przystąpienie do bloku państw centralnych Bługari i Turcji -Zwycięstwo Austro-Węgier i zdobycie Czarnogóry i Albani -Przystąpienie do bloku alianckiego Grecji i Rumunii -Zdobycie Rumunii przez Austro-Węgry i Niemcy -Kapitulacja Austro-Węgier i Bługarii w wyniku wyczerpania gospodarczego W 1915-przystąpienie Włoch do bloku państw Alianckich-3 letnie walki nad rzeką Izonzo -Klęska Włoch nad rzeka Piaro i kapitulacja Austor-Węgier w wyniku wyczerpania gospodarczego Polacy w armiach zaborczych: Polacy byli obywatelami państw zaborczych i byli zobowiązani służyć w ich wojskach. Tuż przed I wojną światowa w armiach tych państw służyło ogółem od 250 tys. do 300 tys. Polaków (od 165 tys. do 200 tys. w armii rosyjskiej; od 55 tys. do 60 tys. w armii austro – wegierskiej i co najmniej 40 tys. w armii niemieckiej). Po wybuchu wojny liczba ta wzrosła znacznie, a do 1918 roku przez szeregi armii zaborczych przewinęło się około 2,9 mln żołnierzy Polaków. walce za obcą sprawę podczas I wojny światowej, poległo, zmarło lub zaginęło bez wieści około 530 tys. Polaków. Tragedią był fakt, że musieli brać udział w bratobójczej walce stojąc przeciw sobie we wrogich okopach.

Akt 5 listopada: Akt 5 listopada to manifest wydany w 1916 r. przez cesarza Niemiec Wilhelma II oraz cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa I. Obiecano w nim utworzenie w przyszłości samodzielnego państwa polskiego z dziedziczną monarchią konstytucyjną. Dokument miał bardzo niejasny charakter. Nie określono w nim granic przyszłego państwa, mówiąc jedynie, że powstanie na części ziem odebranych Rosji. Decyzja o wydaniu aktu podyktowana była chęcią pozyskania rekruta do walki na frontach I wojny światowej. Ententa: Enta czyli porozumienie; sojusz pomiędzy Wielką Brytanią , Francją i Rosją. Do jego powstania dochodziło stopniowo. Najpierw doszło do zawarcia układu francusko-rosyjskiego 17.08.1892, później angielsko-francuskiego w 1904 a następnie angielsko-rosyjskiego w 1907. Trójporozumienie zaczęło funkcjonować w 1907. Po wybuchu I wojny światowej do Wielkiej Brytanii, Francji i Rosji, które stanowiły trzon ententy, dołączyła szeroka koalicja 25 państw, z których nie wszystkie wzięły czynny udział w wojnie przeciwko państwom centralnym. Traktat wersalski: Wersalski traktat pokojowy 1919, właściwie traktat pokoju z Niemcami, kończący I wojnę światową, podpisany 28 czerwca 1919 przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji. Wszedł w życie 10 stycznia 1920. Składał się z 440 artykułów. Ustalał nowy porządek terytorialny i polityczny w Europie, tzw. system wersalski. Postanowienia traktatu wersalskiego: -Alzacja i Lotaryngia do Francji -Zagłębie Saary – plebiscyt -Utworzono strefę zdemilitaryzowaną – Nadrenię -Płn. Szlezwig do Danii -Zatwierdzono niepodległość Polski- Pomorze Gd., Wielkopolska i część G. Śląska do Polski -Na części G. Śląska, Powiślu, Warmii i Mazurach ogłoszono plebiscyty -Powstała Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia -Gdańsk – wolne miasto pod zarządem Ligi Narodów -Niemcy przekazują sprzęt i odszkodowania na rzecz zwycięzców -Armia Niemiec mogła liczyć 100 tys. żołnierzy zawodowych -Zakaz produkcji broni(Niemcy) -Wszystkie kolonie Niemiec i kraje na bliskim wch. podlegające Turcji oddano pod zarząd Ligi Narodów -Rejon Kłajpedy do Litwy -Upadek Austro-Węgier, powstanie Austrii, Węgier, Czechosłowacji i Jugosławii -Powstanie Ligi Narodów -Traktat o ochronie mniejszości narodowych podpisały: Polska, Rumunia, Czechosłowacja, Grecja i Jugosławia -Eupen i Malmedy do Belgii Konfederacja pokojowa w Paryżu: Paryska konferencja pokojowa (1919-1920), obrady trwające od 18 I 1919 do 21 I 1920. Celem konferencji - wg zamierzeń państw Ententy - było zapewnienie wieczystego pokoju w Europie i na świecie poprzez rozwiązanie wszystkich problemów, które doprowadziły do wybuchu I wojny światowej. W obradach brało udział 27 państw koalicji antyniemieckiej, w tym 5 mocarstw: Anglia, Francja, USA, Włochy i Japonia. Państwa zwyciężone: Niemcy, Austrię, Węgry, Bułgarię i Turcję dopuszczono do udziału w obradach dopiero po przygotowaniu projektów traktatów. Interesy Polski reprezentowali: I.J. Paderewski, R. Dmowski, W. Grabski. Liga narodów: Liga Narodów to międzynarodowy związek niezależnych państw, powołany do życia po I wojnie światowej i działający faktycznie do końca 1939. Formalnie rozwiązany uchwałą Zgromadzenia Ligi Narodów 18 IV 1946. Majątek po Lidze Narodów przejęła Organizacja Narodów Zjednoczonych. Statut Ligi Narodów stanowił część wersalskiego traktatu pokojowego z 28 VI 1919. Na siedzibę Ligi Narodów wybrano Genewę.

1 Wojna swiatowa: I wojna światowa to działanie zbrojne, jakie toczyły się w latach od 1914 do 11 listopada 1918, pomiędzy Ententą, czyli połączonymi siłami Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, Serbii, Japonii, Włoch, Stanów Zjednoczonych, a Państwami Centralnymi, czyli Austro-Węgrami i Niemcami wspieranymi przez Turcję i Bułgarię. Ostateczne rozwiązanie formalne po wojnie ustanowił traktar wersalski. Pierwsza wojna światowa zapisała się w dziejach historii jako największy konflikt po wojnie secesyjnej w USA i wojnach napoleońskich w Europie. Obok wielu pośrednich przyczyn wojny o charakterze politycznym, geopolitycznym czy ekonomicznym, za najważniejszą przyczynę uważa się zamach na arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda, do którego doszło 28 lipca 1914 roku. I wojna światowa zaznaczyła się jako wyjątkowa wojna pozycyjna. Przyczyny 1 wojny swiatowej: -powstanie dwóch bloków o podstawach militarnych i gospodarczych: *Trójprzymierza - Niemcy, Austro-Węgry, Włochy, *Trójporozumienie - Wielka Brytania, Francja, Rosja, -zapędy imperialne i ekspansjonistyczne Niemiec, -chęć dorównania przez Niemcy angielskim siłom morskim, -szukanie przez Niemcy surowców w koloniach, -zainteresowanie Niemiec nowym podziałem świata, -próby utrzymania dominacji w koloniach i na morzach przez Wielką Brytanię, -próby odegrania się Francji za klęskę i upokarzający pokój z Niemcami w 1871 roku, -chęć odzyskania przez Francję Alzacji i Lotaryngii, -powszechny wzrost zmilitaryzowania Niemiec i Japonii, -dążenia Stanów Zjednoczonych do uzyskania wpływów w obu Amerykach (doktryna Monro'ego), -nierównomierny rozwój kapitalizmu w Europie, -dążenia państw europejskich do podporządkowania sobie terenów Bałkan (pierwsza i druga wojna bałkańska - lata 1912, 1913), -poczucie wyższości militarnej nad innymi krajami europejskimi przez Niemcy, -ucieczką od rozwiązania konfliktów wewnętrznych w wielu krajach, -rywalizacja rosyjsko-habsburska na Bałkanach, -zastrzelenie następcy tronu austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku. Skutki 1 wojny sw: -Śmierć 11 milionów ludzi -Zniszczenie terenów na których były prowadzone wojny -Powstanie pierwszego państwa komunistycznego w Rosji w wyniku rewolucji październikowej -Powstanie nowych państw *Finlandia *Estonia *Łotwa *Litwa *Polska *Czechosłowacja *Węgry *Jugosławia -Powstanie ligi narodów -Rozwój nowych technik i uzbrojenia: *Czołgi *Samoloty *Okręty podwodne *Broń maszynowa *Gazy bojowe

Przebieg 1 wojny swiatowej: W 1914-Francja-front zachodni; pierwsza bitwa nad rzeką Marna ;powstrzymanie armii niemieckiej we Francji W 1915-bitwa nad Veredum; bitwa nad rzeką Samono(po raz pierwszy pojawiły się czołgi) -Bitwa Jutlandzka-największa bitwa morska I wojny światowej -Druga bitwa nad rzeką Marna-zwycięstwo aliantów; Zwycięstwo Aliantów-wyparcie niemców z Francji -Bitwa nad Tamenbergiem- zwycięstwo Niemców nad Rosjanami -Bitwa pod Gorlicami-zwycięstwo austryjaków nad rosjanami -Ofensywa Austryjacko- Niemiecka i zajęcie następujących miejscowości: Helsinki, Ryga, Talin, Kowno, Warszwa, Mińsk, Kijów, Sewastopol -Kapitujacja Rosji i pokój we wrześniu -Zwycięstwo Austro-Węgier nad Serbami i zdobycie Belgradu -Przystąpienie do bloku państw centralnych Bługari i Turcji -Zwycięstwo Austro-Węgier i zdobycie Czarnogóry i Albani -Przystąpienie do bloku alianckiego Grecji i Rumunii -Zdobycie Rumunii przez Austro-Węgry i Niemcy -Kapitulacja Austro-Węgier i Bługarii w wyniku wyczerpania gospodarczego W 1915-przystąpienie Włoch do bloku państw Alianckich-3 letnie walki nad rzeką Izonzo -Klęska Włoch nad rzeka Piaro i kapitulacja Austor-Węgier w wyniku wyczerpania gospodarczego Polacy w armiach zaborczych: Polacy byli obywatelami państw zaborczych i byli zobowiązani służyć w ich wojskach. Tuż przed I wojną światowa w armiach tych państw służyło ogółem od 250 tys. do 300 tys. Polaków (od 165 tys. do 200 tys. w armii rosyjskiej; od 55 tys. do 60 tys. w armii austro – wegierskiej i co najmniej 40 tys. w armii niemieckiej). Po wybuchu wojny liczba ta wzrosła znacznie, a do 1918 roku przez szeregi armii zaborczych przewinęło się około 2,9 mln żołnierzy Polaków. walce za obcą sprawę podczas I wojny światowej, poległo, zmarło lub zaginęło bez wieści około 530 tys. Polaków. Tragedią był fakt, że musieli brać udział w bratobójczej walce stojąc przeciw sobie we wrogich okopach.

Akt 5 listopada: Akt 5 listopada to manifest wydany w 1916 r. przez cesarza Niemiec Wilhelma II oraz cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa I. Obiecano w nim utworzenie w przyszłości samodzielnego państwa polskiego z dziedziczną monarchią konstytucyjną. Dokument miał bardzo niejasny charakter. Nie określono w nim granic przyszłego państwa, mówiąc jedynie, że powstanie na części ziem odebranych Rosji. Decyzja o wydaniu aktu podyktowana była chęcią pozyskania rekruta do walki na frontach I wojny światowej. Ententa: Enta czyli porozumienie; sojusz pomiędzy Wielką Brytanią , Francją i Rosją. Do jego powstania dochodziło stopniowo. Najpierw doszło do zawarcia układu francusko-rosyjskiego 17.08.1892, później angielsko-francuskiego w 1904 a następnie angielsko-rosyjskiego w 1907. Trójporozumienie zaczęło funkcjonować w 1907. Po wybuchu I wojny światowej do Wielkiej Brytanii, Francji i Rosji, które stanowiły trzon ententy, dołączyła szeroka koalicja 25 państw, z których nie wszystkie wzięły czynny udział w wojnie przeciwko państwom centralnym. Traktat wersalski: Wersalski traktat pokojowy 1919, właściwie traktat pokoju z Niemcami, kończący I wojnę światową, podpisany 28 czerwca 1919 przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji. Wszedł w życie 10 stycznia 1920. Składał się z 440 artykułów. Ustalał nowy porządek terytorialny i polityczny w Europie, tzw. system wersalski. Postanowienia traktatu wersalskiego: -Alzacja i Lotaryngia do Francji -Zagłębie Saary – plebiscyt -Utworzono strefę zdemilitaryzowaną – Nadrenię -Płn. Szlezwig do Danii -Zatwierdzono niepodległość Polski- Pomorze Gd., Wielkopolska i część G. Śląska do Polski -Na części G. Śląska, Powiślu, Warmii i Mazurach ogłoszono plebiscyty -Powstała Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia -Gdańsk – wolne miasto pod zarządem Ligi Narodów -Niemcy przekazują sprzęt i odszkodowania na rzecz zwycięzców -Armia Niemiec mogła liczyć 100 tys. żołnierzy zawodowych -Zakaz produkcji broni(Niemcy) -Wszystkie kolonie Niemiec i kraje na bliskim wch. podlegające Turcji oddano pod zarząd Ligi Narodów -Rejon Kłajpedy do Litwy -Upadek Austro-Węgier, powstanie Austrii, Węgier, Czechosłowacji i Jugosławii -Powstanie Ligi Narodów -Traktat o ochronie mniejszości narodowych podpisały: Polska, Rumunia, Czechosłowacja, Grecja i Jugosławia -Eupen i Malmedy do Belgii Konfederacja pokojowa w Paryżu: Paryska konferencja pokojowa (1919-1920), obrady trwające od 18 I 1919 do 21 I 1920. Celem konferencji - wg zamierzeń państw Ententy - było zapewnienie wieczystego pokoju w Europie i na świecie poprzez rozwiązanie wszystkich problemów, które doprowadziły do wybuchu I wojny światowej. W obradach brało udział 27 państw koalicji antyniemieckiej, w tym 5 mocarstw: Anglia, Francja, USA, Włochy i Japonia. Państwa zwyciężone: Niemcy, Austrię, Węgry, Bułgarię i Turcję dopuszczono do udziału w obradach dopiero po przygotowaniu projektów traktatów. Interesy Polski reprezentowali: I.J. Paderewski, R. Dmowski, W. Grabski. Liga narodów: Liga Narodów to międzynarodowy związek niezależnych państw, powołany do życia po I wojnie światowej i działający faktycznie do końca 1939. Formalnie rozwiązany uchwałą Zgromadzenia Ligi Narodów 18 IV 1946. Majątek po Lidze Narodów przejęła Organizacja Narodów Zjednoczonych. Statut Ligi Narodów stanowił część wersalskiego traktatu pokojowego z 28 VI 1919. Na siedzibę Ligi Narodów wybrano Genewę.