Teorie umowy społecznej
Wolność jednostki jest ograniczona, bo zagraża wolności innych ludzi.
Brak reguł w życiu społecznym oznaczałby walkę; energię kierowano by na walkę, a nie na budowanie lepszego bytu.
Współczesne teorie umowy społecznej podnoszą wartość stabilizacji, harmonii zycia społecznego i spokoju dla tworzenia dobrobytu.
Teoria umowy społecznej akceptuje podejście zorientowane na procedury i instytucje prowadzące do konsensusu.
W państwie socjalnym, którego źródłem jest redystrybucja dochodów (zabieranie jednym i dawanie innym) uzyskanie konsensusu jest warunkiem podstawowym jego stabilnego i pokojowego istnienia.
Negocjowanie korzyści i ograniczeń decyzji to znak czasu współczesnej demokracji.
Teoria umowy społecznej wg Nozick’a
Państwo minimalne w swej koncepcji jest zbliżone do państwa „nocnego stróża” (liberalna koncepcja). Jego zdaniem raz uruchomiona dystrybucja wyzwala siły społeczne, które wywierają presję na zwiększenie jej zakresu. A to może grozić odebraniem ludziom naturalnych praw do życia, wolności i posiadania.
Redystrybucja sugeruje, że każdy obywatel ma prawo do nie tylko części wytworzonej nadwyżki, ale także do pewnej części stanu posiadania innych obywateli.
Usprawiedliwiony podział to tylko taki, który jest efektem umowy społecznej określającej zakres i zasady dystrybucji.
Sprawiedliwy jest stan nawet głębokiej nierównowagi społecznej, jeżeli do niego prowadziło uzgodnienie i powszechnie akceptowane prawo dotyczące własności i posiadania.
Teoria umowy społecznej wg Rawis’a (państwo socjalne)
Społeczność pierwotna mając do wyboru państwo socjalne i minimalne wybierze państwo socjalne- wybór ten wynika z „zasłony niewiedzy w społeczności pierwotnej”, które powoduje, że jednostki mają problemy z oceną co jest dla nich korzystne.
Wolność ma rangę najwyższą, wyższą niż sprawiedliwość. Sprawiedliwość ma wyższą wartość niż efektywność i poziom życia.
Sprawiedliwy podział ma charakter dynamiczny, więcej otrzymują lepsi, ale dzięki efektom, które przynoszą ich cechy podnosi się dobrobyt wszystkich.
System polityczno-instytucjonalny powinien spełniać następujące warunki:
Sprawiedliwą konstytucję, prawo wyborcze i zasady stanowienia prawa
Równość szans we wszystkich dziedzinach aktywności
Gwarantowanie socjalnego minimum egzystencji
Państwo wg Buchanan’a (państwo kontraktu społecznego)
Kontrakt społeczny musi zawierać sankcje karne w przypadku nieprzestrzegania prawa własności i ograniczonej wolności.
Utworzenie państwa – procedura dóbr publicznych wymaga ustalenia szeregu reguł w konstytucji.
Sprawiedliwość to równe szanse uczestnictwa w ustalaniu reguł, podejmowaniu decyzji, itd.