Jak często występuje nietolerancja pokarmowa?

Częstość występowania ubocznych niepożądanych reakcji związanych za spożyciem pokarmów jest zróżnicowana geograficznie i etnicznie. Rozbieżności wynikają także z różnic definicji i klasyfikacji objawów oraz brak jednoznacznie określonych metod diagnostycznych.

Najwcześniej i najczęściej występują objawy kliniczne związanie z nadwrażliwością na białka mleka krowiego. Częstość występowania tego rodzaju alergii wynosi u dzieci do 2 roku życia 1 do 5%. Dane polskie w tym zakresie dotyczą regionu północno-wschodniego gdzie częstość alergii pokarmowej ocenia się na 4,5% w okresie niemowlęcym w tym także u niemowląt karmionych naturalnie niemowląt karmionych naturalnie

Łatwiej ustalić jest udział przyczynowy alergii pokarmowej w wyzwalaniu niektórych objawów. Na przykład w atopowym zapaleniu skóry u dzieci udział nietolerancji pokarmowej w zaostrzeniu objawów wynosi 30-50%.

Alergia pokarmowa u dziecka może być zapowiedzią choroby alergicznej w późniejszym okresie życia.

Większość objawów, które występują w przebiegu alergii pokarmowej, należy do kategorii objawów niespecyficznych, tj. takich, które mogą wystąpić również w wyniku działania innych czynników chorobotwórczych (infekcyjnych, pasożytniczych)

Poszukiwanie alergicznej przyczyny choroby powinno więc opierać się na zasadach różnicowania z innymi jednostkami chorobowymi. Kierując się obrazem klinicznym alergię pokarmową należy podejrzewać tam, gdzie wykluczono inne przyczyny.

O czym powinniśmy pamiętać podejrzewając alergię pokarmową?

• w alergii pokarmowej ten sam objaw (katar, duszność, zmiany skórne, bóle brzucha) może być wywołany przez kilka różnych szkodliwych dla danego chorego pokarmów

• ten sam szkodliwy pokarm u różnych chorych może wywołać różne objawy (np. mleko u jednych dzieci powoduje duszności, u innych zmiany skórne)

• przy wystąpieniu tego samego objawu wywołanego przez różne pokarmy u tego samego chorego, różnica może dotyczyć czasu jego powstania od momentu spożycia pokarmu (reakcja natychmiastowa, opóźniona, późna)

• objawy kliniczne wykazują pewną zależność wiekową: w okresie niemowlęcym sa to objawy zazwyczaj związane z nadwrażliwość na jeden pokarm, u starszych dzieci są wynikiem dziełania wielu pokarmów

• w alergii pokarmowej nie istnieje oczywista zależność pomiędzy ilością spożytego pokarmu a intensywnością objawów klinicznych. Obserwuje się natomiast zmienność lokalizacji procesu chorobowego zależnie od wieku dziecka

• jedyną specyficzną właściwością , która cechuje alergię pokarmową jest ustępowanie objawów po eliminacji szkodliwego pokarmu i ich nawrót (powtarzalność, odtwarzalność) po ponownym wprowadzeniu tego samego pokarmu do diety dziecka

Jakie są objawy alergii pokarmowej ?

Jako typowe objawy alergii pokarmowej, które mogą występować okresowo lub stale wymienia się:

1. reakcje skórne

   • pokrzywka (obrzęk naczynioruchowy),

   • atopowe zapalenie skóry,

   • grudzik uczuleniowy, inne zmiany z towarzyszącym świądem, suchość skóry

2. reakcje z układu oddechowego

   • utrzymujący się katar lub stale zatkany nos,

   • nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych,

   • zapalenia uszu,

   • obrzęk krtani,

   • astma,

3. objawy żołądkowo-jelitowe

   • kolka brzuszna

   • wymioty i biegunka

   • brak apetytu

   • nieprawidłowe stolce (biegunki, zaparcia)

   • bóle brzucha, nudności

   • nieprawidłowe przyrosty masy ciała,

4. reakcje neurologiczne

   • ciągłe rozdrażnienie, nadmierna ruchliwość,

   • zaburzenia snu,

   • migrena, bóle głowy,

5. reakcje uogólnione

   • wstrząs anafilaktyczny (zagrożenie życia)

Jakie pokarmy uczulają najczęściej ?

W Polsce najczęściej uczulają następujące pokarmy:

• jaja

• mleko

• orzechy

• soja

• ryby

• białka zbóż

• cytrusy

Teoretycznie każdy spożyty pokarm może być czynnikiem uczulającym.

Czy możemy zapobiegać rozwojowi alergii pokarmowej ?

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE W GRUPIE DZIECI ZWIĘKSZONEGO RYZYKA ROZWOJU ALERGII POKARMOWEJ

(zwiększone ryzyko wystąpienia alergii = schorzenia alergiczne u rodziców i lub rodzeństwa dziecka)

• zalecanie karmienia naturalnego przez co najmniej pierwsze 4-6 miesięcy życia dziecka

• wprowadzenie do diety dziecka stałych pokarmów po 6 miesiącu życia i opóźnione wprowadzanie pokarmów silnie alergizujących jak: białka mleka krowiego, jaja, gluten,

• zalecanie gotowania pokarmów celem obniżenia ich zdolności alergizujących,

• unikanie pokarmów zawierających związki biologicznie czynne (histamina, tyramina, serotonina) i dodatki chemiczne,

• eliminacja potencjalnych alergenów wziewnych z najbliższego otoczenia,

• profilaktyka zakażeń, szczególnie jelitowych,

• eliminacja narażenia na dym tytoniowy,

• opracowanie i zalecanie indywidualnej diety eliminacyjnej dla kobiet w ciąży i matek karmiących piersią, których dzieci wykazują kliniczne objawy alergii pokarmowej,

Jak można określić przyczyny alergii pokarmowej ?

Najważniejsza jest prawidłowo przeprowadzona rozmowa z rodzicami / opiekunami (charakter objawów, ich związek z przyjmowanym pokarmem, okres pojawienia się pierwszych zmian, czy w rodzinie są osoby dotknięte schorzeniami alergicznymi). Pomocniczą rolę pełnią testy skórne, badania krwi.

Potwierdzeniem rozpoznania jest ustąpienie objawów po eliminacji szkodliwego produktu z diety i ich nawrót po próbie prowokacji (ponownego wprowadzenia pokarmu)

Jak leczymy alergię pokarmową ?

Podstawę leczenia stanowi eliminacja szkodliwego pokarmu z diety dziecka.

Dieta winna być w pewnych sytuacjach wspomagana lekami przeciwalergicznymi, przeciwhistaminowymi lub innymi lekami, które powodują ustąpienie objawów choroby.

Na czym polega dieta bezmleczna, hypoalergiczna ?

Stosując dietę bezmleczną hypoalergiczną należy wykluczyć z diety dziecka następujące produkty:

	mleko i jego przetwory (np. białe i żółte sery, jogurty, serki homogenizowane, śmietana, wszystkie produkty zawierające w składzie mleko)
	wołowina, cielęcina
	owoce cytrusowe oraz soki z tych owoców (np. pomarańcze, mandarynki, cytryny)
	czekolada, kakao
	orzechy (przede wszystkim arachidowe)
	ryby wędzone i morskie, skorupiaki (np. dorsz, makrela, tuńczyk, łosoś, krewetki, małże)
	jajko
•	pory, selery
•	napoje gazowane, butelkowe, soki kartonowe
•	barwniki, konserwanty (np. cukierki, lizaki, gumy rozpuszczalne, do żucia)
•	chipsy
•	przyprawy do potraw (gotowe, torebkowe, kostki do zup)
	pokarmy tłuste, smażone, pikantne