Pedagogika porównawcza – subdyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach, w powiązaniu z ich rozwojem polityczno – ekonomicznym i społeczno – kulturowym.
Przedmiot pedagogiki porównawczej i jej struktura:
Stanowi przedłużenie historii wychowania z tym, że pedagogika porównawcza porównuje współczesne struktury i zjawiska edukacyjne na świecie
Analizuje struktury i zjawiska edukacyjne, ich przyczyny społeczno – ekonomiczne,
historyczne, kulturalne itp. występujących dawniej i teraz w Polsce i innych krajach.
Przedmiotem pedagogiki porównawczej jest analiza całego systemu oświaty:
W relacji uczeń – nauczyciel, nauczyciel – rodzic
Analiza instytucji (szkoła, przedszkola, internatu – zawsze jednej instytucji)
Ujęcie globalne badań (całego systemu w całym państwie – ogólnym)
Zadania pedagogiki porównawczej:
Zbieranie wiadomości o ustrojach szkolnych i pozaszkolnych oraz danych statystycznych charakteryzujących różne systemy wychowania i nauczania
Opracowanie monografii poświęconych poszczególnym ustrojom wychowania i nauczania
Porównywanie różnych ustrojów
Wykrywanie tego co wspólne i jednocześnie różne
Cele pedagogiki porównawczej:
Poznanie podstawowych warunków, czynników determinujących systemy edukacyjne
Poznanie podstawowych kierunków i tendencji ewolucji i programy edukacyjne na świecie
Opanowanie umiejętności dokonywania analizy i wartościowania o charakterze porównawczym, zwłaszcza poziom tj. formułowania odpowiedzi na pytania: jak jest tu i tam i czy coś można zmienić
Opanowanie umiejętności obserwacji niektórych zjawisk edukacyjnych w szkołach i innych placówkach, których edukacja stanowi zasadniczy lub dodatkowy zakres działalności
Opanowanie umiejętności projektowania odpowiednich struktur organizacyjnych
Kształtowanie postaw przyjaźni międzynarodowej i gotowość współpracy
Kształtowanie postaw wobec różnych kultur i tendencji edukacyjnych w poznawanych państwach
Z celów pedagogiki porównawczej wynikają jej funkcję:
Poznawcza, Inspirująca, Integracyjna, Prognostyczna
Geneza pedagogiki porównawczej- Idea porównawcza systemu oświaty i wychowania pojawia się w czasach oświecenia. W Polsce S. Konarski (studiował we Włoszech, Austrii, Francji) potem rozpoczął reformować szkolnictwo polskie. W Niemczech w 1975 roku ukazała się pierwsza praca z zakresu pedagogiki porównawczej F.A. Hechta. Jednak pojawienie się myśli o możliwości systematycznego porównania. Jako najważniejszy prekursor M.J. Julien 1817 „Szkice i …….
Trudno było dokonać badań porównawczych. Dopiero w 1925 Liga Narodów w Genwie – Międzynarodowe Biuro Wychowania, w-ce dyrektor tego biura Rossello zaczął zbierać dane. W 1932 ukazało się dzieło „Organizacja Wychowania publicznego w 53 krajach”
Po II wojnie przy ONZ powstała w 1955 roku instytucja UNSCO. W 1955 powstała dzieło Wychowanie na świecie – dane z 200 krajów.
M.A. Julien i Pedro Rossello – szukali tego co wspólne w sytemach
Sadler, Kendler, Schreder – różnic w kontekście społeczno – kulturowym
Uwarunkowania i dorobek polskiej pedagogiki porównawczej”
Rozwój od lat 60
Najbardziej zwięzłe uzasadnienie tego sformułował Nawroczyński 1968 – skupiał się na Polsce
Metody pedagogiki :
Ilościowe – dotyczą faktów, zakresu organizowania i ustroju szkolnictwa, metody satystyczne, szacunkowe dotyczące przyszłości
Jakościowe – dotyczące programów nauczania, metod badań socjologicznych i historycznych
Podstawowe pojęcia:
System – zbiór, struktura elementów powiązanych ze sobą strukturalnie i funkcjonalnie
System oświatowy - zbiór takich podsystemów jak system szkolny, pozaszkolny, kształcenia ustawicznego, rodzina, powiązanych ze sobą strukturalnie i funkcjonalnie
System szkolny – zbiór zespół instytucji od przedszkoli do studiów powiązanych ze sobą strukturalnie i funkcjonalnie
Struktura współczesnych systemów szkolnych – rozpatrujemy:
Pionowo- wg stopnia kształcenia
Poziomo – wg kierunku kształcenia ogólno kształcący – zawodowy
Zjawisko dualizmu szkolnego – dochodzenie do jednego celu różnymi drogami, np. różne drogi do mgr
Polityka oświatowa – system oświatowy, potrzeby oświatowe, możliwości ich zaspokajania oraz decyzje oświatowe
Zadanie – osiąganie rezultatów w dziedzinie kształcenia i wychowania, które byłyby zgodne z potrzebami społecznymi oraz z czynnikami dysponującym władzą polityczną
Cel – zaspokojenie potrzeb społecznych i indywidualnych w dziedzinie kształcenia i wychowania
Metody polityki oświatowej:
Analiza dokumentacji
Analiza systemowa i funkcjonalna
Analiza statystyczna
Analiza ekonomiczna
Modelowanie (tworzenie wzorca, ideału)
Funkcje polityki oświatowej:
Normatywna – stanowi normy, akty prawne, założenia
Planistyczna – planowanie
Doskonaląca – diagnoza, reforma systemu oświaty
Główne założenia polityki oświatowej:
Stworzenie jednolitego systemu oświaty
Upowszechnienie kultury i oświaty
Wszechstronny rozwój jednostki
Ukształtowanie określonego poglądu na świat
Uwarunkowania i czynniki wpływające na kształtowanie się systemów szkolnych:
Geograficzne (miasto, wieś, ukształtowanie terenu)
Historyczne
Kulturowe (system wartości, stereotypy)
Demograficzny (koszt oświaty, liczebność klas, przyrost ludności)
Uwarunkowania i czynniki społeczne:
Wpływ kongregacji religijnych
Oddziaływanie partii politycznych
Wpływ przemian społecznych
Urbanizacja i ruchy migracyjne
Przeobrażenia w rodzinie
Zmiany w potrzebach społecznych
Rozwój nauki i techniki
Poziom nauk pedagogicznych i ich rola
Przedszkola Początek w Niemczech 1840-1850 Froobel Kinder Garden
Przedszkole tworzą instytucję samodzielne, nieobowiązkowe
Wskaźnik upowszechniania wychowania przedszkolnego (scholaryzacji) – odsetek dzieci z każdego rocznika, które zostały włączone do systemu zinstytucjonowanej edukacji przedszkolnej w stosunku do całkowitej liczby dzieci z danej grupy wiekowej. Najwięcej przedszkoli w Belgii.
Modele wychowania przedszkolnego:
Szkolny – nacisk na przygotowanie do etapu szkolnego (dzieci są łaczone wg wieku) Hiszpania, Grecja, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry
Rodzinny – mieszane grupy wiekowe, przedszkole jak rodzina Norwegia, Finlandia, Dania, Niemcy
Mieszany – rodzinny i szkolny Belgia(zapoczątkowała), Włochy, Portugalia, Irlandia
W Finlandii prucz przedszkoli są rodzinne ośrodki opieki nad dziećmi
Nauczanie początkowe, rodzaj kształcenia które:
Realizowane jest na samym początku obowiązku nauki szkolnej, często bywa poprzedzone wychowaniem przedszkolnym
Rozpoczyna się w zależności od kraju w wieku 5-7, najczęściej 6lat
Program – nauczanie podstawowych umiejętności czytania, pisania, liczenia, przekazywanie elementarnej wiedzy o świecie
Zróznicowana ilość lat nauki: USA 1-6, Niemcy 1-4, Norwegia 1-9, poszczególnych krajach od 4 – 6 klas
Kształcenie podstawowe – rodzaj edukacji, który:
Składa się z dwóch części: nauczania początkowego oraz kształcenia podstawowego drugiego stopnia
W niektórych krajach jest realizowane w odrębnych placówkach
Podział na przedmioty
Etap przygotowania dalszej edukacji
Ropoczęcie nauczania początkowego jest zróżnicowane, Anglia Walia 5, Islandia, Polska, Norwegia 6, Dania, Finlandia, Szwecja, Rosja, Rumunia 7
Programy nauczania – czego uczymy się na etapie szkoły początkowej w szkołach na świecie:
j. ojczysty, matematyka, j. obcy lub państwowy (Irlandia), środowisko przyrodniczo – społeczne, przedmioty artystyczne, prace techniczne, w-f, religia, nauczanie początkowe we wszystkich krajach j. obcy nieobowiązkowy jest w Finlandii, Słowacji, Grecji.
religia – została wprowadzona do programu kształcenia początkowego w byłych krajach socjalistycznych. W krajach zachodnioeuropejskich traktowany przeważnie jako etyka lub nauka o zasadach oraz wartościach chrześcijańskich a nie jako religia wyznawana
ogólną tendencją na świecie jest wprowadzenie przedmiotów zintegrowanych
czas przeznaczony na realizowanie programów kształcenia jest zróżnicowany, najmniej 451 najwięcej 950 (Szkocja) Polska – 499
kraje różnia się też czasem trwania lekcji od 35 – 60 min oraz tygodniem nauki 5-6 dni
różnice te wynikają m.in. z tradycji historycznych, polityczno – humanistycznych, geopolitycznych
Warunki realizacji programów nauczania:
Wielkość szkół (im mniejsza tym efektywniej)
Wielkość klas (im mniejsza tym droższy system oświaty ale lepsza fektywność)
Różnicowanie uczniów w toku nauczania – podział pod pewnymi kryteriami np. efekty w nauce Włochy
Podział wewnętrzny klas ze względu na zdolności Włochy
Organizacja nauki
Zbiorowy (nauczyciel pracuje z całą klasą
Uczniowie pracują samodzielnie z pomocą nauczyciela
Uczniowie pracuja samodzielnie bez pomocy nauczyciela
Praca w parach lub małych grupach z pomocą nauczyciel
Zadawanie prac domowych:
Tu również różnicują się kraje, matematyka najmniej Czechy
Częściej niż 2 razy w tygodniu Australia, Francja
Przedmioty przyrodnicze najmniej Czesi
Szkolnictwo średnie II stopnia – to rodzaj kształcenia następujący po ukończeniu szkoły średniej niższego stopnia (gimnazjum). Jego długość w poszczególnych krajach waha się od 2 do 5 lat a naukę rozpoczyna się zazwyczaj w wieku 14-16 lat, ma charakter albo końcowej fazy kształcenia(można iść po niej do pracy) bądź na wyższe uczelnie
Kształcenie średnie II stopnia – ogólne Lu zawodowe
Szkolnictwo wyższe:
W większości krajów są finansowane przez Unię europejską
Prywatne są w Polsce, Portugalii, Nieczech, Holandii i Rumunii
Proces Boloński dokument zawierający zadania prowadzące do zbliżenia systemów szkolnictwa wyższego krajów europejskich (te same zasady, programy, czas trwania) około 49 krajów go podpisały.
Cele procesu:
Przyjęcie systemów czytelnych i porównywalnych dyplomów
Wprowadzenie systemów studiów dwustopniowych opartego na dwóch cyklach kształcenia (licencjat, mgr)
Wprowadzenie punktowego systemu zaliczania osiągnięć studentów (ECTS)
Rozwój mobilności studentów i pracowników uczelni
Rozwój współpracy europejskiej w zakresie zapewnienia jakości kształcenia
Wzmocnienia wymiaru europejskiego szkolnictwa wyższego
Rozwój kształcenia przez całe życie
Zwiększenie zaangażowania studentów na rzecz realizacji Procesu Bolońskiego
Programowanie atrakcyjności Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego poza Europą
ECTS Europejski System Transferu Punktów. Wymiar określający nakład pracy na dany przedmiot. Ma na celu ujednolicenie sposobu studiowania w Europie i prowadzi do pełnego uznawania studiów za granicą i w Polsce.
Wskaźnik solaryzacji – udział w formalnym kształceniu, procent uczniów, jaki przypada na 100 osób. Informuje o tym, jaki odsetek każdego rocznika dzieci jest objęty kształceniem szkolnym.