Podstawy dydaktyki ogólnej – wykłady
Prof. dr hab. Anna Karpińska – Zakład Dydaktyki Ogólnej
egzamin
2 nieobecności
Wykład 1
1.) Etymologia, geneza i znaczenie nazwy ‘dydaktyka’.
a) przemiany dydaktyki jako nauki
b) dydaktyka w systemie nauki
2.) Struktura nauk dydaktycznych.
a) dydaktyki szczegółowe
b) subdyscypliny dydaktyki ogólnej
3.) Przedmiot badań dydaktyki ogólnej – dekalog dydaktyka.
4.) Zadania dydaktyki i jej funkcje.
5.) Literatura przedmiotu – do egzaminu obowiązuje znajomość min. 2 książek (poza podręcznikami) – 1- XXI wieku, 2-dowolna
Ad.1
-didaktikos (gr.) – pouczający
-didasko (gr.) – uczę
-grecki czasownik didaskein – nauczać, uczyć (kogoś); uczyć się, być nauczanym (przez kogoś)
-rzeczownik didaxis – uczenie, lekcja, instruowanie
-didaktike techne – sztuka nauczania
-po raz pierwszy nazwy ‘dydaktyka’ użyto w 1613 r.
-Krzysztof Helwig i Joachim Jung – ‘Krótkie sprawozdanie z dydaktyki, czyli sztuki nauczania Ratychiusza’
-dydaktyka jako sztuka nauczania – umiejętność praktyczna
a) Interpretacja pojęcia dydaktyka na przestrzeni dziejów.
Jan Amos Komeński (1592-1670) - czeski pedagog, filozof, reformator i myśliciel protestancki, dzieło: ‘Wielka dydaktyka’ – przedstawiające uniwersalną sztukę nauczania wszystkich wszystkiego;
dydaktyka – sztuką nauczania, ale także wychowania
Jan Fryderyk Herbart (1776-1841) – niemiecki filozof, psycholog i pedagog
- opracował teoretyczne podstawy dydaktyki, czyniąc z niej spoistą wewnętrznie i niesprzeczną teorię nauczania wychowującego, podporządkowaną pedagogice
- główne zadanie dydaktyki to analiza czynności wychowawczych w szkole przez nauczyciela, polegających na zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem nauczania
dydaktyka – teorią nauczania
John Dewey (1859-1952) – filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu
- dydaktykę zaczęto utożsamiać z teorią uczenia się, a jako główne jej zdanie przyjęto analizę czynności wykonywanych przez ucznia
- nauczanie jest funkcją uczenia się
dydaktyka – teorią uczenia się
Współczesne rozumienie pojęcia ‘dydaktyki’.
- nauczanie wiąże się ściśle z uczeniem się
zintegrowana całość – proces nauczania – uczenia się
Dydaktyka obecnie to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania – uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka.
Dydaktyka to naukowa refleksja o nauczaniu i uczeniu się.
Dydaktyka to teoria procesu nauczania – uczenia się.
Dydaktyka to sztuka nauczania.
b) dydaktyka w systemie nauki
NAUKA
NAUKI SPOŁECZNE
filozofia socjologia pedagogika
ped. ogólna teoria wych. dydaktyka ogólna hist. wych
Ds1 Ds2 Ds3 Ds4
Ds – dydaktyka szczegółowa – metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów
Ad. 2
a) dydaktyki szczegółowe (metodyki szczegółowe) – metodyka nauczania poszczególnych przedmiotów, np. języka angielskiego
Sposoby interpretacji dydaktyk szczegółowych.
- teoria nauczania-uczenia się określonego przedmiotu na wszystkich szczeblach kształcenia, np. dydaktyka j. polskiego, matematyki, muzyki, plastyki
- teoria nauczania-uczenia się określonego przedmiotu na określonym szczeblu kształcenia, np. dydaktyka matematyki w kl. 4-6, w gimnazjum
- teoria nauczania-uczenia się wszystkich przedmiotów na określonym szczeblu kształcenia; edukacja zintegrowana, kl. 1-3
- teoria nauczania-uczenia się wszystkich przedmiotów (różnych treści) na wszystkich szczeblach kształcenia
b) subdyscypliny dydaktyki ogólnej
- dydaktyka szkoły wyższej – specyfika kształcenia w szkole wyższej, praca ze studentami
- dydaktyka medyczna – zajmuje się specyfiką pracy pedagogicznej z pacjentem
- dydaktyka wojskowa – specyfika pracy pedagogicznej z żołnierzem zawodowej służby wojskowej
- ontodydaktyka – dydaktyka treści, zajmuje się teoriami doboru treści kształcenia
- neurodydaktyka – dydaktyka XXI w., wykorzystuje możliwości mózgu w procesie kształcenia
- inżynieria dydaktyczna – zajmuje się wykorzystaniem nowoczesnych środków dydaktycznych w procesie kształcenia
Ad. 3
Przedmiotem badań dydaktyki ogólnej jest:
- proces nauczania i uczenia się, organizowany w sposób świadomy, systematyczny, planowy
- czynniki, które wywołują ten proces
- warunki, w jakich on przebiega
- sam przebieg procesu
- osoby w nim uczestniczące
- rezultaty tego procesu (wyniki, skutki, efekty)
Dekalog dydaktyka.
aparatura terminologiczna i metodologiczna
cele kształcenia
treści kształcenia
proces nauczania i uczenia się
zasady kształcenia
metody kształcenia
formy organizacyjne
środki dydaktyczne
systemy dydaktyczne
10.) osiągnięcia i niepowodzenia
Ad.4
Główne zasady dydaktyki ogólnej:
- opis i analiza elementów składających się na przedmiot badań dydaktycznych
-wykrywanie prawidłowości rządzących procesem nauczania-uczenia się
- ustalanie norm postępowania dydaktycznego w oparciu o wykryte wcześniej prawidłowości
Funkcje:
1.) funkcja teoretyczna (poznawcza)
a) o charakterze diagnostycznym
Jak to jest? Co jest?
b) o charakterze prognostycznym
Jak będzie? Co będzie? Jak być powinno?
2.) funkcja praktyczna (instrumentalna)
- gdy proponuje konkretne metody, formy i środki podnoszące efektywność działań nauczyciela
- gdy przekazuje nauczycielom normy postępowania
Wykład 2
Definicje pojęcia ‘uczenia się’:
- proces aktywnego nabywania wiadomości i sprawności – Nawroczyński
- proces, którego produktem jest wiedza i umiejętności – Baley
- proce poznawania rzeczywistości; proces umysłowy, który przebiega w trzech ogniskach: spostrzeganie, myślenie, działanie – Kazimierz Sośnicki
- proces dokonujący się dzięki przekazywaniu doświadczeń społecznych – Ludwik Bandura
- proces, w którym na podstawie poznania, doświadczeń, ćwiczeń powstają nowe formy zachowania i działania lub zmieniają się dotychczasowe – Okoń
- proces aktywnego nabywania umiejętności, wiadomości i nawyków, dokonujący się w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości – Kupisiewicz
Komponenty definicyjne uczenia się:
1.) charakter uczenia się procesualny
2.) przedmiot uczenia się otaczająca rzeczywistość przyrodnicza, społeczna, techniczna, kulturowa (wiadomości, doświadczenia społecznie, umiejętności, nawyki)
3.) drogi uczenia się spostrzeganie, myślenie, działanie, nabywanie, poznanie, doświadczenie, bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości
4.) efekt uczenia się wiedza oraz poznanie rzeczywistości, umiejętności, nawyki, sprawności, nowe formy zachowania i działania lub zmiana dotychczasowych
UCZENIE SIĘ:
- proces aktywnego nabywania wiadomości, umiejętności i nawyków w drodze bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości, w drodze ćwiczenia, gromadzenia indywidualnych i społecznych doświadczeń, myślenia i spostrzegania
- proces ten prowadzi do poznania otaczającej rzeczywistości (wiedza), zdobycia umiejętności jej przekształcania (sprawności) oraz modyfikacji zachowań i działań uczącego się podmiotu
Cechy uczenia się:
- charakter procesualny
planowość, ciągłość, dynamizm, systematyczność, wewnętrzna spoistość, świadoma organizacja
- aktywność osoby uczącej się
-ukierunkowanie na wynik
Współczesne teorie uczenia się:
- teorie filozoficzne – przechodzenie od nieznanego do znanego; poznanie otaczającej rzeczywistości przez coraz dokładniejsze odzwierciedlenie jej w świadomości człowieka; jest to proces poznawczy, który przebiega w trzech płaszczyznach: zmysłowej (postrzeganie), umysłowej (myślenie), praktycznej (działanie)
- teorie cybernetyczne – uczenie się przebiega w układzie i polega na przyjmowaniu informacji, przetwarzaniu informacji, regulacji tych procesów za pomocą sprzężenia zwrotnego
N U układ otwarty, sprzężenie proste
N U układ zamknięty, sprzężenie zwrotne
- teorie socjologiczne – uczymy się dzięki temu, że jesteśmy w grupie, proces ten zachodzi dzięki interakcjom, interkomunikacjom, związkom interpersonalnym
- teorie psychologiczne
teorie asocjacyjne teorie strukturalne teorie funkcjonalne
-wyjaśniają proces uczenia się - uczenie się to włączanie nowych - uczenie się to proces celowy, za pomocą kojarzenia, które elementów w istniejącą, złożoną świadomy i przebiegający w
polega na powstawaniu połączeń strukturą w schemacie(zadanie->wynik),
między różnymi elementami WGLĄD uczeń musi mieć motywację i
t. operacjonizmu F.Herbarta – wielostronną aktywność, które
każde uczenie się rozpocznij od są możliwe, gdy uczenie się
przypomnienia tego, co uczniowie będzie składało z celowych
już wiedzą na ten temat czynności
t.odruchów warunkowych – Pavlov
t.koneksjonizmu Thorndlike’a –
prawo gotowości, ćwiczeń i efektu
Najważniejsze jest to, by to czego uczy się twój uczeń nie było mu to obojętne.
Rozbudzaj emocje.
Prawidłowości procesu uczenia się:
- uczenie się jest procesem wielostronnie aktywnym, obejmujący aktywności (teoria funkcjonalna):
aktywności: werbalna, recepcyjna, motoryczna, sensoryczna, polisensoryczna, intelektualna, emocjonalna
- uczenie się jest procesem celowym i świadomym (teoria funkcjonalna)
- uczenie się jest procesem etapowymi regulowanym (teoria filozoficzna, strukturalna, cybernetyczna)
- uczenie się jest procesem indywidualnym i społecznym (teoria socjologiczna, psychologiczna)
Rodzaje uczenia się:
- wg Okonia: działanie, odkrywanie, przeżywanie, przyswajanie
- w rozumieniu filozofii edukacji – uczyć się:
aby wiedzieć
aby działać
aby żyć wspólnie
aby być
Cele kształcenia:
- podstawowy czynnik wzmacniający rozwiązywanie innych elementów procesu kształcenia
- wyznacznik doboru treści kształcenia
- podstawowe kryterium w doborze metod form organizacyjnych i środków dydaktycznych
- stanowią podstawę planowania i organizowania działań uczestników procesu kształcenia
- są kryterium oceny efektywności procesu dydaktycznego
- efekty pracy nauczyciela zależą od zrozumienia celów i umiejętności posługiwania się nimi
teleologia – nauka o celach kształcenia
Reorientacja w ujmowaniu celów:
Nowe ujęcie celów zawiera następującą kolejność:
- rozwój osobowości
- wyposażenie w sprawności
- dostarczanie wiedzy
Cele kształcenia dydaktycznego – komunikaty, wyrażającego zmiany nauczyciela jak powinni zachowywać się uczniowie
Cele dydaktyczne - są jak mapy drogowe i drogowskazy, pomagają nauczycielowi i uczniom zorientować się dokąd zmierzają i w którym momencie znaleźli się w danym miejscu
Cele kształcenia – świadome założone efekty, które chcemy uzyskać w procesie kształcenia (Okoń)
Cele kształcenia – postulowany stan rzeczy i działanie umożliwiające osiągnięcie tego stanu (Denek)
Cele kształcenia – opisowe stwierdzenie, określenie, czego uczeń ma się nauczyć (Galloway)
Funkcje celów kształcenia:
regulacyjna – regulują stosunki między poszczególnymi elementami systemu dydaktycznego
organizacyjna – wszystkie działania w szkole lub innej placówce podporządkowane są celom
koordynacyjna – cele ukazują szczyt, ku któremu wszystko zmierza w pracy dydaktycznej
prospektywna – cele pozwalają się przenieść w przyszłość preferowaną, oczekiwaną i prawdopodobną
Cechy celów:
- poznawcze
- emocjonalne
- psychomotoryczne
Rodzaje celów ze względu na stopień konkretyzacji:
ogólne – finalne, wskazujące na pożądany efekt końcowy
szczegółowe – konkretne opisy zachowań ucznia, które powinny być obserwowane po zakończeniu określonego etapu kształcenia
pośrednie – powstają w wyniku podziałów celów szczegółowych
Cele ogólne – zakładają, co nauczyciele chcą osiągnąć, czego uczniowie będą się uczyć
Cele szczegółowe – węższe i bardziej sprecyzowane, opis zachowania uczniów, opis wyników, które mają być uzyskane
Cele ogólne:
- wskazują kierunek dążenia
- są długoterminowe i realizowane małymi krokami
- są instytucjonalne
- wyrażają to, co ma być produktem końcowym kształcenia
Zalety:
- bogate znaczeniowo, akceptują wyraźne wartości społeczne, są perswazyjne, kierowane do nauczyciela
Wady:
- wieloznaczne, nieokreślone, założenia idealizujące
Cele szczegółowe:
- konkretne, wymierne, zakładające efekty
- opis wyników, które mają być uzyskane
- określają zachowanie, jakie ma przejawiać uczeń
Zalety:
- jednoznaczne, odnoszą się do uczniów, mobilizują uczniów i nauczyciela, wskazują sposoby zademonstrowania, że cel został osiągnięty
Wady:
- ubóstwo znaczenia, poszatkowanie znaczenia, pracochłonne
taksonomia – hierarchiczna klasyfikacja celów kształcenia
Zasady:
twierdzenie oparte na prawie naukowym rządzącym jakimiś procesami; twierdzenie o charakterze normatywnym
norma postępowania uznanego za obowiązujące
tezy wywiedzione z jakiejś doktryny
Kompleksowe systemy zasad – powstają, gdy uwzględnia się wszystkie 3 lub 2 wymienione sposoby rozumienia zasad
system zasad Kruszewskiego (np. dotyczące materiału nauczania)
system zasad Klingberga (np. zorientowania na cel)
Zasady kształcenia – ogólne normy postępowania dydaktycznego, które służą realizacji celów kształcenia i obowiązują w pracy szkół i placówek różnych typów i szczebli oraz w zakresie realizacji różnych treści kształcenia
Zasady kształcenia:
- odpowiadają na pytanie ‘dlaczego?’
- wytyczają ogólny kierunek pracy dydaktycznej
- ustalone są na podstawie analizy pracy kształcenia i wynikają z prawidłowości występujących w tym procesie
- liczba zasad nie jest stała, bo poznanie nie jest ograniczone
Klasyfikacja zasad dydaktycznych:
zasady dydaktyczne wg Kupisiewicza:
poglądowości, przystępności w nauczaniu, świadomego i aktywnego udziału uczniów w pracy kształcenia, systematyczności, trwałości wiedzy uczniów, operatywności wiedzy uczniów, wiązania teorii z praktyką
zasady dydaktyczne wg Okonia:
systemowości, poglądowości, samodzielności, przystępności, związku teorii z praktyką, efektywności, indywidualizacji uspołeczniania
Zasada poglądowości – jej postrzeganie przez nauczyciela ma się przyczynić do usunięcia z pracy nauczania uczenia się nadmiaru werbalizmu
- istota: bezpośrednie lub pośrednie poznanie rzeczywistości przy udziale wielu zmysłów
- opiera się na 3 rodzajach poznania: bezpośrednim, pośrednim, polisensorycznym
- reguły:
przechodź od tego, co bliskie do tego, co uczniom dalekie
zaczynaj nauczanie od znanego i dołączaj do tego nieznane
pozwól uczniom poznawać świat za pomocą zmysłów
najpierw zaznajamiaj uczniów z rzeczą, potem ze słowem
w nauczaniu przechodź stopniowo od spraw konkretnych do abstrakcyjnych
przystosowuj nauczanie do możliwości uczniów
Zasada przystępności:
- istota: dostosowanie metod nauczania, od treści form organizacyjnych do poziomu umysłowego uczniów w ten sposób, aby umożliwić w maksymalnym stopniu ich samodzielną pracę
- reguły:
przechodzić od tego, co bliższe do tego, co dalsze
przechodzić od tego, co łatwe do tego, co trudniejsze
przechodzić od tego, co znane do tego co nieznane
Zasady świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania i uczenia się – samodzielności:
- maksymalna samodzielność i swoboda działania uczniów w procesie nauczania
- RÓWNOWAGA!
- nauczyciel jako centralna postać w procesie kształcenia
- istota: respektowanie przejawów naturalnej skłonności uczniów do samodzielnego działania i myślenia, nie wyręczać uczniów, ale stwarzać warunki dla rozwoju samodzielności
- reguły:
nauczyciel poznaje indywidualne zainteresowanie uczniów i sukcesywnie je rozwija
rozwijanie u uczniów pozytywnych motywów uczenia się wynikające z uświadomionych im celów i zadań kształcenia
nauczyciel stawia uczniów w sytuacjach wymagających dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami a posiadaną wiedzą
nauczyciel stwarza warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do indywidualnych i zespołowych form pracy
Zasada systematyczności:
- odnosi się do treści kształcenia (zwracanie w procesie dydaktycznym uwagi uczniów na świat jako całość, przez poszczególne przedmioty nauczania; świat jako system; poznając różne aspekty świata jako systemu dzięki różnym przedmiotom uczniowie mają mieć na uwadze całość i spoistą jedność świata)
- odnosi się do przebiegu procesu kształcenia (jest ciągiem celowych czynności nauczycieli i uczniów, które zmierzają do wprowadzenia zamierzonych zmian w uczniach; składa się z elementów: nauczyciele, uczniowie, treści kształcenia, środków dydaktyczno-wychowawczych; elementy te wchodzą ze sobą w związki przyczynowo-skutkowe i czasowo-przestrzenne i podlegają dynamice w czasie trwania procesu)
Zasada wiązania teorii z praktyką:
- formy realizacji tej zasady wynikają z głównej funkcji praktyki w praktyce kształcenia:
praktyka pogłębia wiedzę i staje się źródłem poznania teoretycznego
sprawdza wartość teorii
przekształca rzeczywistość
Zasada operatywności wiedzy uczniów:
- istota: stworzenie systemów wymagających od uczniów nie tylko przyswajanie i nieprodukowania wiadomości i umiejętności (wiedza bierna), lecz przede wszystkim posługiwania się nimi w pracy szkolnej (wiedza operatywna)
- reguły:
nauczyciel wdraża uczniów do dostrzegania, formułowania i samodzielnego rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych
proces zdobywania wiedzy przez uczniów powinien przebiegać wg etapów:
analiza problemu
sformułowanie pomysłów jego rozwiązań
wybór najlepszego pomysłu + uzasadnienie
opracowanie i wykonanie planu
sprawdzenie i ocena uzyskanych rezultatów (n. problemowe)
Zasada efektywności:
- dotyczy funkcjonowania i optymalizacji wielu czynników biorących bezpośredni lub pośredni udział w procesie dydaktycznym
-udział bezpośredni:
a) metody pracy nauczycieli i uczniów
b) ilość czasu zadaniowego
c) wiadomości i sprawności uczniów
- udział pośredni:
a) inteligencja i zdolności uczniów
b) wykształcenie i kultura pedagogiczna nauczyciela
c) środowisko rówieśnicze i rodzinne
Zasada indywidualizacji i uspołecznienia:
praca jednostkowa
praca grupowa formy uspołeczniania
praca zbiorowa
Krytyka treści kształcenia:
- encyklopedyzm (prowadzi do werbalizmu)
- historyzm
- addytywizm (dodawanie nowych treści bez eliminacji starych)
- przeciążenie programu nauczania
- uniformizm
- jednostronność
- akademizm (przeteoretyzowanie)
- izolacjonizm (brak powiązania z życiem)
- nieprzystosowanie treści do psychofizycznych możliwości uczniów
- niedostateczne uwzględnianie potrzeb społeczeństwa
Kierunki zmian w treściach kształcenia:
- aktualizacja, korekcja, koncentracja, integracja materiału
- daleko idące zróżnicowanie treści na różne warstwy
- określenie innych proporcji między wiedzą a przeszłością, teraźniejszością i przyszłością
- prowadzą do ‘samoedukacji’ uczniów
- faworyzowanie rozwoju zdolności poznawczych (np. myślenia)
-treści mają służyć kształtowaniu umiejętności skutecznego funkcjonowania w dobie ___________:
zdolność do zmian
możliwość wielostronnej komunikacji
umiejętność życia i pracy w społeczeństwie informacyjnym
negocjacje, przedsiębiorczość
właściwe sprzedanie się pracodawcy autoprezentacja
praca w zespole, komunikatywność
10 przykazań dla oświaty przyszłości:
umiejętność skutecznego porozumiewania się w mowie i piśmie
gruntowne podstawy literatury i nauk społecznych
zrozumienie zasad matematycznych wraz z umiejętnościami stosowania ich w życiu codziennym
znajomość nauk fizycznych w powiązaniu ze środowiskiem
biegła znajomość min. jednego języka obcego i kultury
znajomość komputerów i innych technik przetwarzania informacji
rozumienie sztuk pięknych
znajomość funkcjonowania władz państwowych i gospodarki
troska o zdrowie
10.) zdolność rozpoznawania i rozważania problemów.
3 prawa nauczyciela wobec treści kształcenia:
prawo do eliminacji treści
prawo do adaptacji treści
prawo do interpretacji i reinterpretacji treści
Metoda – badanie, droga dochodzenia do prawdy
Metoda kształcenia - systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela uczniami umożliwiający osiąganie celów kształcenia
Kryteria doboru metod:
- pozostałe składniki procesu nauczania
- kwalifikacje i kultura pedagogiczna nauczyciela
- warunki, w jakich odbywa się proces
- wiek, właściwości, liczba uczniów
- właściwości przedmiotu
- cele i zadania dydaktyczne
Funkcje metod kształcenia:
- służą zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem
- zapewniają utrwalanie zdobytej przez uczniów wiedzy
- ułatwiają kontrolę i oceniają stopnie opanowania wiedzy
Wybranie klasyfikacje metod:
- Sośnicki: poszukujące/podające
- Nawroczyński: podające/poszukujące/laboratoryjne
- Klingberg: monologowe/dialogowe/formy współpracy z nauczycielem
- Okoń: asymilacji wiedzy/waloryzacyjne/praktyczne
- Kupisiewicz: oglądowe/słowne/praktyczne
Różnice pomiędzy opisem a opowiadaniem.
OPIS OPOWIADANIE
- ujmuje cechy przedmiotu - zdarzeni przyczynowo-skutkowe
- obraz statyczny - obraz dynamiczny
- główne przymiotniki - główne czasowniki
- aktywizuje przestrzeń - aktualny czas
Wykład różno się od opowiadania:
- aktualne myślenie hipotetyczno-dedukcyjne słuchaczy
- struktura bardziej systematyczna
- logiczny tok
- przedmiot wykładu: opis złożonych układów rzeczywistości, zjawisk, procesów o charakterze przyczynowo-skutkowym
- przeznaczony do stosowania w kształtowaniu akademickim
Rodzaje wykładu:
konwencjonalny
problemowy
kursowy
monograficzny
konwersatoryjny
Rodzaje pogadanki:
wstępna
służąca zaznajomieniu się uczniów z nowym materiałem
utrwalająca
kontrolna
Niepowodzenia szkolne – sytuacje, w których występują wyraźne rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a zachowaniem ucznia i uzyskiwanymi przez niego wynikami
Niepowodzenia w szkole:
wychowawcze
dydaktyczne
odsiew – całkowite przerwanie nauki w szkole z powodów niedostępnych odstępów w nauce lub złego zachowania
odpad – całkowite przerwanie nauki w szkole z powodów niezależnych od ucznia (choroba, śmierć)
Fazy narastania niepowodzeń:
powstanie drobnej luki w wiadomościach
narastanie dalszych luk
pierwsze objawy niechętnego stosunku ucznia do przedmiotu
pierwsze oceny niedostateczne
dalsze oceny niedostateczne z przedmiotu
drugoroczność
przerwanie nauki (odsiew)
Powody renesansu badań nad niepowodzeniami uczniów w nauce:
- wzrastające rozumienie niepowodzeń szkolnych
- aktualność zagadnienia i możność procesu
- stałość, naturalność, względność niepowodzeń
- uwarunkowanie procesu kształcenia w XXI w.
- przemiany cywilizacyjne -> tendencje edukacyjne
- wizje nowego modelu procesu kształcenia
- zagrożenia i złożoności współczesnego świata
- studenci z dysfunkcjami społecznymi
- powód natury osobistej