Wykład 5
Rzymianie przewyższali greków w dziedzinie prawa, higieny osobistej, armii, tworzyli wspaniałe drogi, jednakże jeżeli chodzi o filozofię rzymianie wzorowali się na Grecji.
W rzymie było wiele rywalizujących ze sobą szkół medycznych. Za czasów Cezara najpopularniejszą była szkoła metodyki, która nie wymagała długiej nauki teoretycznej. Metodycy wymagali tylko 6sciu miesięcy nauki, leczyli szybko sprawnie, efektywnie i przyjemnie. Metody opierały się na kąpielach, masażach, muzykoterapii i prostych środkach leczniczych. Szkoła ta nie przyczyniła się do rozwoju medycyny (poza chirurgią, która była oparta na pewnym schemacie)
Szkoła pneumatyków
Szkoła hipokratyków czyli grupa greckich lekarzy w Rzymie, którzy stosowali metody Hipokratesa
W okresie cesarstwa Pojawie się eklektyk łączący różne szkoły. Galen kształcący się w wielu miejscach, Mn. Aleksandrii. Za jego czasów nie wykonywano już sekcji na ludziach. Urodził się w pergamie, gdzie zajmował się również chirurgią, przybył do Rzymu, gdzie wykładał publicznie, wykonywał sekcję oraz leczył. Zyskał opinię klinicysty. Łączył empirię z racjonalizmem. Zwalczał metodyków i innych niedouczonych lekarzy. Opisał jako pierwszy układ kostny, mięśniowy, oddechowy, nerwowy, pokarmowy. Opisy wzorował na zwierzętach więc nie wszystkie analogie były prawdziwe. Uważał, że lekarz musi się znać na farmacji. Podkreślał, że choroba jest dysfunkcją organizmu a nie duszy. Siedzibą duszy jest mózg. W terapii galem wymienia przyczyny biologiczne i emocjonalne, dopuszcza terapię psychologiczną ( trójetapową: uspokojenie, znalezienie mentora, wdrożenie zaleceń mentora ) Galem był zwolennikiem filozofii stoików, twierdził że zawód lekarza powinien być ściśle oparty na wiedzy ale również na etyce. Zysk nie może być celem działalności lekarza. Galem jako pierwszy opisał zapalenie miazgi zębowej i wprowadził do leczenia związki arsenu, wykonał operację zajęczej wargi. Stworzył teorię chwalebnego ropienia ran (każda rana musi wytworzyć ropę), uważał że wątroba jest centrum układu krążenia. Rzymianie wprowadzili do wypełnień ubytków zębowych ołów. Napisał ponad 200prac z samej dziedziny medycyny, oprócz tego prace filozoficzne.
Rzymianie wykonywali b. dużo operacji chirurgicznych, znali metody podwiązywania naczyń i amputacji.
Osiągnięcia kultury krajów ameryki krajów przedkolumbijskich
W 1492r Kolumb odkrywa Amerykę, okazuję się, że kultura tam stoi na wysokim poziomie. Późniejsze badania wykazały, że europejczycy musieli dotrzeć do ameryki przed Kolumbem. Majowie i Aztekowie posiadali pismo obrazkowe, pismo majów zostało rozszyfrowane dopiero pod koniec 20stego wieku. Inkowie posiadali pismo węzełkowe.
W Peru odkryto kanał nawadniający, potrafili wytworzyć papier. Wierzyli, że choroba związana jest z istnieniem demonów. Od czasu do czasu przeprowadzali masowe oczyszczanie z demonów. Znaleziono b. dużo czaszek, świadczące o wykonywaniu profanacji czaszek za życia. Posiadali specjalne noże z brązu do nacięć. Przeprowadzali amputacje kończyn. Rozwinięte były apteki, również wędrowne. Europejczycy przejeli kilka leków Mn. Roślinę quina quina, z której otrzymuje się balsam peruwiański. Siarka była stosowana przy leczeniu chorób skórnych. Rosnąca tylko w Andach roślinę dawano robotnikom aby ich wzmocnić, były to liście koka. Gdy te liście zostały przywiezione do europy zaczęto je używać do znieczuleń. Pozostałością do dzisiaj jest masło kakaowe, które stosowano do tworzenia czopków a później czekolady. Tytoń, wdychanie tabaki zalecano przy Bulach głowy i przed operacjami, kauczuk.
1960r. jeden z neurochirurgów peruwiańskich postanowił wykonać profanację czaszki u 31r mężczyzny, który był prawostronnie sparaliżowany za pomocą starych narzędzi, ale ze współczesnym znieczuleniem. Usunął krwiaka mózgu a pacjent wyzdrowiał.
Na podstawie płaskorzeźb wiemy, że występowała malaria, trąd. A z powodu swawoli sexualnej występowała kiła. Jedna teoria pochodzenia kiły w europy mówi, że pochodzi z Włoch a druga mówi, że kiła w europie w okresie odrodzenia związane jest z wyprawą Kolumba
Po podziale cesarstwa powstają 3 ośrodki medycyny
-cesarstwo wschodnie (bizancjum). Jest to przedłużenie cesarstwa rzymskiego. Mamy do czynienia z lekarzami naśladującymy lekarzy greckich i rzymskim. Oribassus napisał po grecku 70ksiąg lekarskich naśladujących galena. Paweł z Eginy, żyjący w Aleksandrii w VIIv był znanym chirurgiem i położnikiem. Aleksander stralles jako pierwszy krytykował galena. W V v powstała uczelnie medyczna w dżongisabum, gdzie wykładają lekarze hinduscy oraz chrześcijańscy, przy tej akademii powstał również szpital.
-kraje arabskie (głównie Bagdad, Kair, damaszek). Stworzyli medycynę na b. wysokim poziomie. Z wielkim szacunkiem odnosili się do nauk greckich i rzymskim. Opierano się na Koranie (święta księga arabów, która została przez Mahometa stworzona. Znajdowały się nakazy zakazy oraz kult nauki i wiedzy) Arab musiał się uczyć od 6stego roku życia. Lekarze arabscy stworzyli dobrze prosperujące szpitale. Były to miejsca, w których uczono i leczono. Każdy szpital wyposażony był w bibliotekę, aptekę, kuchnię. W Kairze znajdował się szpital, w którym pacjenci po wyzdrowieniu otrzymywali zapomogę na dalszy powrót do zdrowia. Wybitnym lekarzem był Awicenna, który wykonywał potajemnie sekcje, gdyż Koran ich zakazuje. Następnym był Razes. W 12stym 13stym wieku mamy złoty wiek medycyny arabskiej. Pierwszym lekarzem był Mahomet, Koran nakazuje higienę, zakazuje alkoholu, jedzenia wieprzowiny. Mahomet zaleca opuścić arabowi dom w pewnym wieku i szukać wiedzy. Przy meczetach były szkoły ludowe, następnym poziomem edukacji zajmowały się szkoły wyższe. Tłumaczona wszystkie prace lekarskie na język arabski. Arabowie mieli 5 wartości: życie, religia, godność, majątek, rozum. Oraz nakazy: post, modlitwa, ablucja, małżeństwo, jałmużna, kwarantanna. Do szkół arabskich mogli chodzić innowiercy.
-Europa zachodnia. Religia panującą staje się chrześcijaństwo. Nauka jest ściśle powiązana z kościołem. Kościół ma monopol na wiedzę. Widzimy ten związek w pojmowaniu choroby, sposobie leczenia, w zakazach oraz nauczanie, które jest skoncentrowane wokół kościoła. Z jednej strony mamy stagnację oraz zakaz wykonywania operacji chirurgicznych przez lekarzy. Chirurgia zostaje oddana w ręce rzemieślników. Upada również higiena, przez to choroby zakaźne będą się łatwo rozprzestrzeniać. Medycyną zajmują się duchowni, którzy mają dostęp do ksiąg starożytnych, oni przy kościołach tworzą szkoły katedralne. Maksymą średniowiecznej europy jest „bóg i niebo”. Patronami medycyny europejskiej są święci koźma i damian. Byli to dwaj bracia bliźniacy, rodem z Arabii i za czasów Dioklecjana zostali zamordowali. W swoim leczeniu kierowali się ideom miłosierdzia. Leczyli biednych za darmo, bez pobierania opłat.