Wykład 11-03-2014

Jaworski.

Podręcznik – Widacki Jan (?).

Zawiadomienie o zdarzeniu.

Działania własne organów ścigania jako podstawa wszczęcia postepowania karnego

• Informacje uzyskane podczas prowadzenia postępowań w innych sprawach

• Czynności rozpoznawcze i operacyjne organów ścigania

• Wyniki prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa

Wspólną cechą tych źródeł jest wiarygodne źródło zawiadomień, co przeważnie ogranicza zakres czynności sprawdzających.

Zawiadomienie o przestępstwie art. 303 k.p.k.

Informacje zewnętrzne

• Pochodzące od pokrzywdzonych

• Informacje podawane przez środki masowego przekazu

• Pochodzące od świadków ( anonimy)

• Samooskarżenia

Różnica w stosunku do działań własnych organów polega na tym, że takie informacje muszą być sprawdzone. Chyba, że samo zdarzenie posiada takie cechy, że przesądzają o potrzebie postepowania karnego art. 308 k.p.k. ( czynności nie cierpiące zwłoki.). Takie ślady mogą stanowić później dowód w postępowaniu karnym. Są to oględziny, przeszukanie, inne niezbędne czynności ( próbki krwi).

Wszczęcie postępowania karnego powinny być rozważne.

Wykonanie tych czynności jest wszczęciem postepowania karnego poprzez czynności faktyczne. W innych przypadkach musimy dokonać sprawdzających zawiadomienie w ciągu 30 dni. Te czynności polegają na Żądaniu dodatkowych informacji albo przeprowadzeniu czynności rozpoznawczych. Prokurator musi tu korzystać z pomocy Policji.

Donosy przestępców. Art. 60 par. 3 i 4. K.k.

Osoba która przekaże informacje organom ścigania o nowym przestępstwie może skorzystać z nadzwyczajnego złagodzenia albo odstąpienia karania. ( Mały ŚK). Są to sytuacje całkiem częste. Bardzo często jednak te informacje nie są prawdziwe. Bardzo często taka informacja staje się podstawa do wszczęcia postepowania karnego a nawet postawienia zarzutu. Przestępca który przekazał taką fałszywą informację uzyskuje korzyść, że sprawę przeciw niemu uzyskuje ktoś inny ( jeżeli pomówi prokuratora lub sędziego).

Nie powinno się takich informacji traktować jako pełnowartościowych dowodów bo źródło dowodowe jest niewiarygodne. Informację taką należy traktować jako informacją , która dopiero ma być sprawdzona. Ci świadkowie nie relacjonują zdarzeń, które samych doświadczyli ale relacjonują zdarzenia innych osób o których dowiedział się przebywając z nimi w areszcie. Przesadą jest jednak ignorowanie takich informacji.

Problem uchylania się organów od wykonywania obowiązku prowadzenia postępowania karnego. Skutki niewykrycia sprawcy art. 306 k.p.k. Ten problem nieskuteczności występuje w całej Europie. Przede wszystkim skarżona jest pasywność, powolne działanie. 10 lat temu Rada Europy wydała dyrektywę, która zmierza do zmuszenia organów ściągania do aktywności. Przewidywane jest odszkodowanie jeżeli organy ścigania nie wykryją sprawcy. Ta dyrektywa została wdrożona w Polsce. Od 1.01.2006 obowiązuje w Polsce ustawa o kompensacie. Jednak tryb przewidziany w tej ustawie praktycznie uniemożliwia realizację tych uprawnień. Analiza wykazała, że ludzie odbierają tą procedurę jako poniżającą. Dochodzi do wtórnej stygmatyzacji.

Taka bezczynność może powodować inne skutki np. samosądy.

Czynności sprawdzające często nazywane są czynnościami operacyjno- rozpoznawczymi.

Czynności rozpoznawcze to takie czynności które nie dotyczą konkretnej sprawy karnej. Polegają one na gromadzeniu porządkowaniu informacji a potem ich analizie. Często te wyniki mogą być punktem odniesienia przy czynnościach sprawdzających ( np. patrole, anonimy).

Czynności operacyjne można określić jako czynności tajne, niejawne i różnią się od czynności rozpoznawczych tym, że dotyczą konkretnej sprawy. Są to działania Policji i innych organów prowadzone poza procesem karnym prowadzone w sposób tajny w celu wykrycia źródeł dowodowych. Przez wiele lat wyniki tych czynności nie miały znaczenia dowodowego. W latach 50 pojawiły się pierwsze instytucje próbujące wykorzystać czynności operacyjne jako materiał dowodowy. Obecnie takich czynności operacyjnych jest o wiele więcej z tym, że o ile czynności operacyjne były całkowicie tajne to te czynności którym K.k. nadaje znaczenie dowodowe wykonywane są w sposób nieco inny z formalnego punktu widzenia. Niezbędna jest kontrola, która polega na tym, że organ który chce takie czynności przeprowadzić musi o nich zawiadomić i wystąpić o zgodę. Jeżeli sąd ( prokurator) wyrazi zgodę to taka czynność może być podjęta i będzie można jej użyć jako dowodu. Bez tej zgody można przeprowadzać takie czynności dowodowe ale nie mają one znaczenia w sprawie i nie mogą być wykorzystywane jako dowód.

Jako argument za takimi czynnościami podnosi się fakt, że wykonywane są one tylko w niektórych sprawach ( przestępczość zorganizowana). Facio uważa, że tak szerokie korzystanie z tych czynności wcale nie byłoby koniecznie gdyby organy ścigania lepiej pracowały.

Kolejnym problemem jest zakres ich stosowania i zagrożeń jakie się pojawiają. Te zagrożenia są bardzo poważne bo jeżeli zakres takich czynności operacyjnych jest szeroki i niekontrolowany i może pojawić się tendencja do wykorzystywania takich czynności wbrew ich pierwotnemu celowi.