Rola skł. Mineralnych

1.Wchodzą w skład ukł. Kostnego, jak i kom. Mięśniowych oraz skorupy jaj

2.Są częściami składowymi różnych związków organicznych

3.Regulują kondensację jonów H⁺ w płynie ustrojowym

4.Biorą udział w budowie licznych enzymów lub je aktywują

5.Sole mineralne regulują ciśnienie osmotyczne płynów

6.Decydują o stosunku kwasów i zasad w organizmie zwierząt

7.Sole wykazują silny wpływ na stan koloidów ciała (białka)

Co to jest odczyn fizjologiczny i od czego zależy?

Jest to stosunek pierwiastków kwasowych do pierwiastków zasadowych i ma być on równy jeden, żeby odczyn był obojętny (czyli fizjologiczny)

$$\frac{P + S + \text{Si}}{\text{Ca} + K + \text{Na} + \text{Mg}} = 1(\text{OBOJ}E\text{TNY})$$

>1 to kwaśny (mączki zwierz. , zboża)

<1 zasadowy (mleko, ziemniaki)

Zależy od stosunku pierwiastków kwasowych do zasadowych.

Rola białka w ogr.

•budulec (wzrost, regeneracja tkanek) •składnik produktów (mleko, jaja, włos) •skł. Enzymów trawiennych •skł. Regulacyjny (skł. Hormonów) •skł. Niezbędny w tworzeniu kw. Nukleinowych •odporność organizmu (immunoglobuliny) •odpowiadają za właściwości buforowe •skł. Energetyczny

Podział aminokwasów

1.egzogenne (z paszy) •walina•, leucyna, •izoleucyna, •treonina, •lizyna,• metionina, •fenyloalanina, histydyna, •tryptofan,• arginina

2.polegzogenne (organizm ich nie syntetyzuje w pewnych okolicznościach)
•cystyna,• cysteina,• tyrozyna

3.endogenne (organizm sam może je wytworzyć)•alanina,• glicyna,• kwas askorbinowy, •kwas glutaminowy, •prolina, •seryna, •hydroksyprolina, •glutamina

Podział pasz ze względu na zawartość białka

Wysokobiałkowe >120g białka strawnego/jednostka owsiana

•mączki zwierzęce •śruty poekstrakcyjne •nasiona roślin strączkowych •zielonki z roś. Motylkowych •siano z roślin motylkowych •koncentraty mieszanek treściwych

[zwierzęta młode, rosnące, wysokoprodukcyjne]

Średniobiałkowe 80-100gb. Str./jo

•treściwe (skrobia) •siano łąkowe (z traw) •zielonki z traw •kiszonki z traw [bydło mleczne]

Niskobiałkowe <80g b. str./jo

•słomy, plewy •kiszonka z kukurydzy •liście buraczane •wysłodki buraczane •wytłoki jabłeczne •melasa [konie]

Cukrowce

#włókno [• Celuloza,• lignina, •hemiceluloza, •ksylany]

#bezazotowe subst. Wyciągowe [• Jednocukrowce,• kilkucukrowce, •wielocukrowce, •skrobia,• glikogen, •inulina, •kwasy organiczne]

Rola włókna

Dodatnia •Wypełnia przewód pok. – uczucie sytości •Wzmaga perystaltykę jelit •Stwarza masę gąbczastą •Dostarcza energii u przeżuwaczy i koni • Wpływa na zwiększenie ilości tłuszczu w mleku u przeżuwaczy

Ujemna •ogranicza wnikanie enzymów do wew. Kom., zmniejsza strawność (r=-0,9)

•duża ilość ogranicza pokrycie zwierząt na skł. Pok.

Podział pasz

I struktura [•Objętościowe,• treściwe, •płynne i półpłynne]

II pochodzenie [•Roślinne, •zwierzęce, •mineralne,• syntetyczne]

III miejsce produkcji [•gospodarstwa rolne, •przemysł paszowy,• zakł. Przetwórstwa płodów rolnych]

Pasze objętościowe

#suche [•siano z traw, roś. Motyl. I innych •susz z zielonek •słomy i plewy jare i ozime •strączyny i łuszczyny]

#soczyste [•Okopowe, •kiszonki, •zielonki, •młóto, •wysłodki buraczane,• wytłoki z owoców]

Pasze treściwe

#gospodarskie [ •siana zbóż i śruty •nasiona roślin strączkowych •nasiona roś. Oleistych •otręby zbożowe]

#przemysłowe

@mieszanki treściwe dla: [•Bydła,• owiec, •drobiu, •trzody chlewnej,• koni,• zwierząt futerkowych, •ryb]

@inne pasze: [•śruty poekst.,• makuchy,• ekspelery, •susz z okopowych, •mączki zwierz.,• kiełki, •preparaty mleko zastępcze, •drożdże]

Powierzchnia pastwiska (ha)

$$\mathbf{\text{Pp}} = \frac{\text{ilo}sc\text{\ SD\ lub\ masa\ cia}la\ (t)}{\text{obsada\ }\left( \text{SD} \right)\text{lub\ masa\ cia}la\ (t)}$$

Obsada-ilość szt. Dużych które może wyżywić jeden hektar pastwiska w ciągu roku pastwiskowego

Sezon pastwiskowy- od 1 maja do 15 października (od 155-165 dni)

[•Bdb 4-5 •Db 4-3 •>2]

Powierzchnia kwatery (ha)

$$\mathbf{\text{Pk}} = \frac{\text{ilo}sc\text{\ SD\ lub\ masy\ cia}la\ (t)}{\text{Obci}azenie\ pastwiska\ SD\ lub\ t/ha}$$

Obciążenie pastwiska- ilość sztuk dużych które Może się wypasać równocześnie w ciągu danego wypasu [30-40 krów na ha]

Ilość kwater

$$\mathbf{\text{Ik}} = \frac{Powierzchnia\ pastwiska\ (ha)}{\text{wielko}sc\ kwatery\ (ha)}$$

Surowce wykorzystywane do sporządzenia kiszonek

•ruń pastwiskowa •.ruń łąkowa •.zielonka z roś. Motyl. (koniczyny i lucerny) •.mieszanki motylkowo-trawiaste •kukurydza •zielonki z roś. Zbożowych •.mieszanki zbożowo-strączkowe •liście okopowych •wysłodki buraczane świeże •wytłoki z owoców •młóto browarniane •okopowe (ziemniaki i buraki)

Przebieg fermentacji (wg. Foley i inni 1978)

Proces kiszenia 6tyg., ale proces fermentacji trwa 42 dni podzielony na 3 fazy.

•I od 1-4 dni •II od 4-21 •III od 21-42

I faza polega na: świeży materiał zielonki np. do silosu, materiał ubity, proces zakiszania tylko w warunkach beztlenowych. Rośliny jeszcze żyją, oddychanie zachodzi, wydziela się  ciepło, wzrost temp w tej fazie i CO2; pory wypełniają się Co2, w tym czasie glukoza pod wpływem enzymów drożdży i drożdżaków- z glukozy powstaje alkohol który ulega utlenieniu i powstaje kwas octowy. pH obniża się z 6 do 4,2, działalność bakterii kwasu octowego

II faza bakterie kwasu mlekowego-optymalne warunki w granicach 30*C i pH 4,2. Rozmnażanie. Bakterie kwasu mlekowego: homofermentatywne i heterofermentatywne. Jeżeli dużo homofermentatywnych następuje rozkład glukozy do kwasu mlekoweo przy udziale enzymów. Heterofermentatywne-z glukozy powstaje kwas mlekowy i octowy. pH obniża się do 3,8 i lekko następuje obniżenie temp. Same zakwasiły środowisko i zabijają się bakterie.

III faza Jeżeli wytworzyła się duża ilość kwasu mlekowego-dysocjuje- denatuacja białka-inne drobnoustroje giną (wyczyszczenie pola). dojrzewanie kiszonki

Kiszonki sporządzone z zielonek

•naturalnej wilgotności 15-20%s.m. •przewiędniętych 26-40%s.m. •podsuszanych (sianokiszonki) 41-55%s.m.

Przydatność zielonek do zakiszania

1.trudno kiszące się [•Lucerna,• koniczyna, •strączkowe (groch, wyka, bobik, łubin)]

2.Średnio kiszące się [•trawy(z niskiego i średniego nawożenia N), •mieszanki koniczyny z trawami, •seradela]

3.Łatwo kiszące się (dużo cukrów zawierają, niska pojemność buforowa i białka)

•kukurydza (cała roś., kolby z koszulami -CCM i ziarno),• słonecznik,• liście buraczane, •rzepak (zielonka), •zielonki ze zbóż, •wilgotne ziarno zbóż, ziemniaki parowane

Parametry dobrej kiszonki z kukurydzy

•pH poniżej 4,5 •kw. Mlekowego 2-3% •octowego poniżej 1,0% •amoniak nie więcej 10% N ogólnego w kiszonce •alkohol <1,0% •kw. Masłowy= 0 (max 0,1-0,2%)

Wartość pok. Siana

•średnia do wysokiej zawartości białka [6-17%] •.Średnia zaw. Energii [2,5-4 MJ EN] •Duża zawartość włókna [20-26%] •Zasobna w skł. Mineralne [Ca, Mg,K,Na] i witaminy

•Pasza ośredniej strawności skł. Pokarmowych[50-75%]

Mieszanki treściwe są to pasze prod. Przez przemysł paszowy lub we własnym gosp. Miesznki powstają z połączenia różnych komponentów i dodatków paszowych w odpowiedniej proporcji coz kolei uzależnione jest od gatunku zwierząt, jego zapotrzebowania

-różnorodność pasz wchodzących w ich skł.

-pasze o bogatym składzie :aminokwasów, zw. Mineralnych, witamin

-ich stosowanie umożliwia dobre zbilansowanie dawek pasz

-łatwe w stosowaniu i przechowywaniu

-pozwalają na wprowadzenie nowoczesnych systemów żywienia zwierząt

-umożliwiają zwiększenie efektywności żywienia zwierząt

Zasada opracowania receptur mieszanek treściwych

•zakres substytucji surowców •wymagany poziom skł. Pok. •Przeznaczenie mieszanek dla poszczególnych gat. Zwierząt (ograniczniki żywieniowe)

Rola mieszanek treściwych uzupełniających

1.są uzupełnieniem pasz gosp. (objętościowych)

2.posiadają zróżnicowaną (wyższą) ilość skł.w zależności od przeznaczenia

#białka #energii #skł. Mineralnych

3.Dostosywanyskł.chem. i komponentowy dla danego gat.zwierz.

Mieszanki treściwe uzupełniające

->Bydło i owce

B-W,B,B₁-krowy mleczne C-J-cielęta i jagnięta 0-1, 0-2- bydło opasowe

->Trzoda chlewna L-lochy P-prosięta T-1,T-2 – Tuczniki

->Drób D-nioski DK-kurczęta

Cechy mieszanek treściwych pełnoporcjowych (pełnodawkowych)

1.jedyna pasza w żywieniu zwierząt danego gat. Oraz gr. Żywieniowej

2.Zbilansowane skł. Pok. (białko, energia,aminokw., skł.min.) odp. Zapotrzebowaniu

3.Umożliwiają uzyskanie maks. Prod. Zwierz.

4. umożliwia stosowanie różnych technik żywienia.

Mieszanki treściwe pełnowartościowe

1.Bydło: C-prestarter, C-starter-cielęta

2. Trzoda chlewna: PR – stado rep rod. PP- prestarter PP-grower

PT-1, PT-2 – tuczniki

3. Drób: DJ-1,DJ-2 – kury nioski DKM-1, DKM-2 –kurczęta hodowlane

DKA- starter, DKA -finiszer -kurczęta rzeźne(brojlery)

KB-1, KB-2, KB-3 – kaczki (brojlery) JB, JC, JE – indyki

4. Ryby:

RK-1, RK-2 – ryby karpiowate

RPN, RPT- pstrągi

5.Zwierzęta futerkowe N-norki L-lisy

Rodzaje mieszanek treściwych:

•uzupełniające, •pełnodawkowe (pełnoporcjowe) •koncentraty, • superkoncentraty

Cechy koncentratów i superkoncentratów

1.odznaczają się dużą ilością (koncentracją) białka, witamin i skł min.

2.wyk. są do produkcji mieszanek uzupełniających i pełnodawkowych dla poszczególnych gatunków zwierząt.

3.Umożliwiają wykorzystanie pasz treściwych produkcji własnej (ziarna zbóż, nasion strączkowych, otrąb) w żywieniu zwierząt

4.Dają możliwość obniżenia kosztów produkcji.

Koncentraty i subkoncentraty

1.bydło i owce Ko-Be(7%), KBM (13%)- bydło i owce dorosłe

KBC, C (bez mącznika)- cielęta, jagnięta

2.Trzoda chlewna KR-stado reprodukcyjne KT-1, KT-2 – tuczniki

Prowit, T-super –wszystkie gr.

Pasze uboczne z przetwórstwa płodów rolnych

Przemysł młynarski: otręby:• pszenne, żytnie, •jęczmienne(łuska jęczmienna)
Przemysł spożywczy: •łuska jęczmienna, słonecznikowa, owsiana •odpady z orzecha ziemnego •pulpa(wycierka)
Przemysł cukrowniczy: •wysłodki buraczane suszone i świeże • wysłodki buraczane prasowane • wysłodki buraczane amoniakowane •melasa
Przemysł piwowarski: młóto świeże i suszone •drożdże piwne świeże i suszone •kiełki słodowe(dużo witaminy E)
Przemysł tłuszczowy: •śruta poekstrakcyjna •makuchy •ekspelery •szlam olejowy •wytłoki rzepakowe
Przemysł mleczarski: •mleko chude •serwatka • maślanka •mleko w proszku •preparaty mlekozastępcze
Przemysł spirytusowy: •wywar świeży •wywar suszony
Przemysł rybny: •mączka rybna

Produkty przemysłu tłuszczowego:
1. śruty poekstrakcyjne (1-2% tłuszczu)•rzepakowego •sojowa •z orzecha ziemnego (arachidowa) •bawełniana •lniana •słonecznikowa •kokosowa •palmowa i sezamowa
2. Makuchy (do 10% tłuszczu)• lniany •kokosowy •palmowy
3. Ekspelery (do 5% tłuszczu)
4. Wytłoki rzepakowe (do 20% tłuszczu)

Wartość pokarmowa produktów ubocznych z przemysłu tłuszczowego:
1. pasze boate w białko (17-50%) o wys. wartości biologicznej
2. o średniej lub wysokiej wartości energetycznej (0,45-1,12 JPM i 0,4-1,10 JPŻ)
3. o bardzo zróżnicowanej zawrtości włókna (3-30%)
4. bogate w P, Mg,Zn, Cu a ubogie w Ca
5.ubogie w witaminy, występują tylko witaminy B1,B2,B6 w małych ilościach
6. niektóre poekstrakcyjne śruty mogą zawierać substancje antyodżywcze i szkodliwe (rzepakowa- VTO, ITC; lniana- glikozydy-linomarynę, mikotoksyny)

Wartość pokarmowa młóta: • pasza o średniej zawartości białka i energii • zasobna w wit. z gr. B • średnia zawartość włókna • pasza mlekopędna (krowy i owce karmiące) •smaczna i łatwo strawna dla przeżuwaczy • pasza ulegająca szybkiemu psuciu • skarmione na świeżo, suszone lub zakiszone

Skarmianie młóta: •krowa mleczna 10-20 kg •bydło opasowe 5-10 kg • owce 1-3 kg • lochy 2-5 kg • tuczniki do 3 kg • drób do 0,2 kg • konie 3-4 kg

Wartość pokarmowa wysłodków buraczanych: • pasza energetyczna • niskobiałkowa •uboga w skł. mineralne i witaminy • łatwo strawna dla zwierząt przeżuwających • pasza o małej trwałości • skarmiane na świeżo, kiszone, suszone, suszone amoniakowane • świeże-niska zawartość włókna

Wykorzystanie śrut poekstrakcyjnych w żywieniu zwierząt (udział % w mieszankach treściwych) •krowy mleczne do 20% •bydło opasowe do 25%•trzoda chlewna 5-20% •drób do 40% •konie do 10% •ryby do 20%

WZORY

BO (%)= N% x 6,25

%NPN= %BO - %BW

$$\mathbf{\text{WBB}} = \frac{\text{N\ zatrzymany}}{\text{N\ strawny}}\ x\ \ 100\%$$

$$\mathbf{\text{WS}} = \frac{\text{Il.sk}l\text{\ pobr.}\left( g \right) - \text{\ il.sk}l\ wydal.(g)}{\text{il.sk}l.pobr.(g)}\ x\ 100\%$$

$$\mathbf{\text{WS}} = \frac{\text{il.sk}l.strawionego\ (g)}{\text{il.sk}l.pobr.(g)}\ 100\%$$

$$\mathbf{\text{Sk}}\mathbf{l}\mathbf{.}\mathbf{\text{strawny}}\mathbf{\ (}\mathbf{g}\mathbf{\ }\mathbf{\text{lub}}\mathbf{\ \%)} = \frac{\text{sk}l\text{.surowy\ }\left( g\ lub\ \% \right)\text{\ x\ WS}}{100}$$

EB=5,7xBO_(g) + 9,4 xEE_(g) + 4,2x(WS+BAW)_(g)

ES_(kcal) = EB x sEB/ 100

EM= ES x EM/ES

EN_l=EM x k_l

JPM = EN_l/ 1700_kcal

BTJP(g/kg) = 1,11 x (1-r) x BO x sjp

BTJMN (g/kg) = 0,64 x BO x (r-0,1)

BTJME (g/kg) = 0,093 x SMOF

BTJN (g/kg) = BTJP + BTJ(MN)

BTJE (g/kg) = BTJP + BTJ(ME)

SMOF= SMO – EE – PF -BNR_Ż

EE- ekstrakt eterowy

PF- prod. Fermentacji (kiszonki) [kw. Mlek. + LKT + alkohol)

BNR_Ż – białko nie ulegające rozkładowi w żwaczu, czyli BO x (1-r)

INRA (Institut National de la Recherche Agronomique)

Elementy: •Energetyczna ocean wartości paszy i potrzeb energetycznych przeżuwaczy •Białkowa ocena paszy i potrzeb zwierząt •Wartość wypełnienia paszy i zdolność pobrania paszy przez zwierzęta

Wartość en. Paszy

ES

EN= EB x sEB x EM/ES x k

EM-metaboliczność

k- wyk. En. Metabolicznej do przejścia na en. Netto

sEB- strawność EB

Def. Jednostki

1kg średniej jakośći jęczmienia podawanego krowie mlecznej w okresie laktacji, jako pasza produkcyjna ma wartość energetyczną 1700kcal

JPM-(jednostka paszowa prod. Mleka) odpowiada en. Netto (ENl=1700kcal), 1kg średniej jakości ziarna jęczmienia podawanego krowie mlecznej w okresie laktacji, jako pasza prod. Ta ilość en. Możę zostać wydzielona w postaci mleka lub odłożona w postaci rezerwy tłuszczowej.

Def. Jednostki

1kg średniej jakośći jęczmienia podawanego zwierzętom rosnącym i opasom, jako pasza bytowa i produkcyjna ma wartość energetyczną 1700kcal

JPŻ-(jednostka paszowa prod. żywca) odpowiada en. Netto (ENż=1820kcal), 1kg średniej jakości ziarna jęczmienia podawanego zwierzętom rosnącym i opasom, jako pasza bytowa i produkcyjna.

	SM	BO	WS	EE
Okop.	10-15	1-2	0,8-1,5	0,1-0,5
Ziel.	15-30	3-6	3-7	0,5-1,5
Kisz.	15-55	3-6	3-7	1-3
siano	85-88	T8-12, L14-18	20-28	2-5
Słomy	85-88		35-40	0,5-1,5
Ziar. z.	87-88	8-12	2-5 (8)	2-5 (6)
śruty	87-88	42-50	6-12	1-3
susze	90-95	16-21	20-28	2-5
M. zw.	90-95	55-60	0!	5-15
Strącz.		22-40	6-12