PRAWO MEDIÓW:
Prawo prasowe (ustawa z 1984 r.)
Ustawa Radiofonii i Telewizji
(Do egzaminu: prawa prasowe i komentarze + artykuły omawiane na zajęciach; Prawo i etyka w zawodzie dziennikarza Dobosz) 23 stycznia godz. 8:40; 3 zadania (od 0 do 3 p.) – egzamin pisemny (3 p. żeby zdać)
MEDIA – środek komunikowania (narzędzia pośredniczące ) w komunikacji społecznej
Media są różnorodne (książki, prasa, radio, film, tv, Internet, płyty kompaktowe, teleteksty, komputery, broszury, ulotki, wystawy, reklamy, tablice ogłoszeń, korespondencje)
Art. 54 b Prawa Prasowego każe stosować normy odpowiedzialności odpowiednie do naruszeń prawa związanych z przekazywaniem myśli ludzkiej niezależnie od wytworu: druku, wizji, fonii (czyli stosujemy prawo także do komunikacji społecznej).
Podstawowym zadaniem mediów jest szybkie i powszechne informowanie (dziś mamy ponad 240 stacji radiowych, kilkuset operatorów telewizji kablowych i tysiące operatorów). Media działają systematycznie, mają globalny zasięg, charakteryzują się powtarzalnością.
Art. 1 (Zadaniem mediów jest rzetelne informowanie.) sprawdzone i zweryfikowane
Art. 6 Prasa (media) jest zobowiązana do ukazywania prawdziwego obrazu świata (odzwierciedlenie sytuacji, z którą mamy do czynienia, wiernie oddająca stan rzeczywisty)
Media:
kierują uwagę społeczną na określone obszary,
są narzędziem kontroli, zarządzania społecznego,
są głównym źródłem transmisji,
przyciągają uwagę społeczeństwa na określone problemy,
przedstawiają różne zjawiska w skali narodowej i międzynarodowej, prezentowanie różnych poglądów, rozważanie rozmaitych kwestii (kształtowanie opinii i przekonań)
są kluczem do sławy, do zdobycia pozycji, do skutecznego działania w sferach publicznej i gospodarczej,
legitymizują władzę (są źródłem informacji),
są dominującym źródłem obrazów i definicji o rzeczywistości,
stały się publicznym systemem znaczeń określającym kryteria miary osądzania (etyka, standardy, zachowania, moda, moralność publiczna)
wpływają na zachowania ludzi,
mobilizują do pewnych działań (WOŚP prowadzonej przez Jurka Owsiaka; mogą być czasem źródłem nietolerancji, szerzenia nienawiści)
są najpowszechniejszą formą spędzania wolnego czasu – są wielkim przemysłem (ogromne pieniądze, przedsięwzięcia gospodarcze, miliony osób zaangażowanych w media)
przyciągają i kierują uwagę społeczną na konkretne przypadki
wpływają na zmianę opinii i poglądów poprzez przekonywanie
wpływają na zachowania ludzkie
definiują rzeczywistość (ukazują świat, w oparciu o który później oceniamy)
szybko, powszechnie i rzetelnie informują
Media powinny być samoregulujące – to nie jest cenzura wewnętrzna, ale czasami coś jest po prostu niekorzystne z punktu widzenia społecznego. (nie pokazuje się krwi, ciał po wypadkach itp.)
Media mają przestrzegać poszczególnych kodeksów (są wpisanie w art. 10 Prawa Prasowego – stosowanie się do kodeksów jest więc obowiązkiem prawnym)
Obowiązkiem dziennikarzy jest działanie zgodnie z etyką zawodową
Podstawowym kryterium oceny działania mediów jest przyjrzenie się im i informacjom, jakie przekazują (czy jest cenzura, czy jest wolność w przekazywaniu informacji; np. przez cały okres Polski Ludowej panowała ścisła kontrola tego, co miało być rozpowszechnione: pieczątki, zawiadomienia o ślubach – pełna cenzura w przestrzeni publicznej)
Kryterium oceny wolności mediów jest
spojrzenie na to czy ze strony właścicieli jest jakiś nacisk na przekazywanie informacji (takim przykładem są czasami media lokalne; dziennikarze często są w nieomal tragicznej sytuacji, ponieważ są finansowani przez burmistrzów, radę miejską – nie będą finansować, jeśli będzie się ich krytykować)
ocenienie sposobu przekazu wykorzystującego wszystkie formy dziennikarskie (karykatury, dowcipy – pełna swoboda, różnorodna forma)
art. 10 – Zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu.
Dziennikarze mogą powoływać się na tzw. kontratypy (związanym z prawem do informowania, związanym z głoszeniem prawdy w przestrzeni publicznej). Dziennikarz nie będzie więc ponosił odpowiedzialności.
Dziennikarz powinien działać zgodnie z etyką zawodową. Obowiązek przestrzegania kodeksów jest obowiązkiem prawnym. Świadczy to o profesjonalizmie zawodowym.
Karta Etyczna Mediów 1995 rok – uczestniczyły w konferencji wszystkie możliwe media polskie i zagraniczne – wszyscy oświadczyli, że zamierzają kierować się ustalonymi zasadami. Ustalono Radę Etyki Mediów.
Zasady:
Prawdy – przekazywane informacje mają być sumienne i zgodne z prawdą (jest to obowiązek mediów – art. 6; rzetelne działanie – art. 1); podawanie faktów we właściwym kontekście,
Obiektywizmu – dziennikarze powinni relacjonować i nadawać wiadomości niezależnie od swoich poglądów, obiektywnie. Osobiste przekonania nie mogą odbijać się podczas przekazywania informacji.
Oddzielenia informacji od komentarza – sformułowanie wypowiedzi dziennikarskiej ma umożliwić odbiorcy rozróżnienie faktów od opinii lub komentarza (jednostronnego, agresywnego, subiektywnej opinii); reklamy (ogłoszenia, promocje, sponsoringi) nie zaliczają się do żadnej z dwóch kategorii;
Uczciwości – działanie zgodne z dobrem odbiorcy, nie uleganie wpływom, nieprzekupność; dziennikarz ma nie tylko informować, ale komentować – więzi (z politykami czy ludźmi biznesu) są nie do przyjęcia, ponieważ informacja, poprzez pryzmat znajomości, byłaby nieszczera;
Szacunku i tolerancji (czyli poszanowania ludzkiej godności, naszych praw, dóbr osobistych, dobrego mienia)
Pierwszeństwa dobra odbiorcy – media mają działać z myślą o jakichś wartościach, a nie z chęcią mnożenia zysków
Wolności i odpowiedzialności – wolność mediów nakłada na dziennikarzy, wydawców producentów odpowiedzialność (na treść i formę przekazu)
Współżycia społecznego – klauzule generalne (społeczno-gospodarcze, dobre obyczaje, dobra wiara) w jakiejś normie prawnej będzie świadomie nieostre sformułowanie – po co? Aby dać możliwość zindywidualizowania oceny, np. przez Sąd, nie tylko w sposób prawny. (Z punktu widzenia społecznego eksmitowanie rodziny z mieszkania w środku zimy i wyrzucenie ich na bruk nie jest zgodne z zasadami współżycia społecznego, choć jest to zgodne z prawem)