„Działania Profilaktyki Niedostosowania Społecznego w moim środowisku lokalnym ”

DOLNOŚLĄSKA SZKOŁA WYŻSZA

Temat: „Działania Profilaktyki Niedostosowania Społecznego w moim środowisku lokalnym.”

Systemy opieki, wychowania i terapii niedostosowanych społecznie

mgr. J. Wierzbanowska-Olejniczak

Wrocław 2009

Miasto Oława

Moim środowiskiem lokalnym jest miasto Oława.

Zamieszkuje ją 31907 mieszkańców.

Jest to miasto powiatowe, położone 27km od centrum aglomeracji wrocławskiej.

Oława leży na głównym szlaku komunikacyjnym Szczecin - Wrocław - Kraków: drogowym, kolejowym i rzecznym (port na Odrze) i w bezpośrednim sąsiedztwie połączeń drogowych granic z Niemcami i Czechami z centrum kraju.

Miasto położone jest między dwiema rzekami - Odrą i Oławą, w bliskim sąsiedztwie terenów leśnych z dwoma rezerwatami przyrody i rezerwatem przyrodniczo archeologicznym w Ryczynie.

Samo miasto, o blisko 800 letniej tradycji, posiada kilka cennych zabytków architektury średniowiecznej i późniejszej, zwłaszcza z okresu największej świetności Oławy, początku XVIII wieku, gdy władali nią synowie Jana III Sobieskiego.

Oława jest miejscowością w miarę zindustrializowaną. Najbardziej znanym zakładem jest Huta "Oława" (biel cynkowa) , jedna z pierwszych spółek giełdowych. W ostatnim okresie dołączyło do niej kilka firm zagranicznych, np. Autoliv Poland, SCA Hygiene Products, The Lorenz Bahlsen Snack-World i Asphalttechnik GmbH. Z powodzeniem działają nowe firmy z kapitałem polskim, np. Glazbud, i Zakpol.
Wystarczająca jest sieć szkół i przedszkoli niestety brakuje obiektów kulturalno-sportowych, zostaje mieć tylko nadzieje, że może za kilka lat coś się zmieni, bo są miejsca, które można byłoby w świetny sposób zagospodarować- chociażby kino ‘’Odra’’.

Bezrobocie w moim mieście

Sytuacja w Oławie systematycznie się polepsza. Analizując dane statystyczne na temat bezrobocia z roku 2007-2008, wyraźnie widać, że maleje.

Wystarczy spojrzeć, że w 2007 roku było 15,9%, natomiast rok później już tylko 7,1% bezrobotnych.

Charakterystyczne jest to, że w każdym roku to więcej kobiet przebywa na bezrobociu niż mężczyzn i przede wszystkim są to osoby o wykształceniu zasadniczym zawodowym bądź gimnazjalnym i ponad gimnazjalnym.

Największą trudność w znalezieniu pracy mają osoby młode zaraz po szkole, studiach 18-24 lata i osoby w wieku 45-54 lata.

W szczególnej sytuacji na rynku pracy są też osoby bez kwalifikacji zawodowych, samotnie wychowujące dziecko i niepełnosprawne. Trudno znaleźć też pracę osobą które już stosunkowo długo pozostają bez pracy.

Na sytuację bezrobotnych duże znaczenie ma ilość środków otrzymanych z Funduszy Pracy, najczęściej pochodzą te pieniądze z Funduszy Strukturalnych EFS- Rozwój Zasobów Ludzkich. Środki te „łagodzą’’ bezrobocie.

Duże znaczenie ma też to, że Oława w dużej mierze stawia na rozwój przemysłu. Na terenie mojego miasta i miasta Jelcza- Laskowic powstały podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, a na terenie byłego lotniska w Stanowicach powstała podstrefa Rozwoju Gospodarczego. Firmy takie zatrudniają kilkaset osób redukując przez to bezrobocie.

Poza tym obecnie w „cenie” są zawody budowlane, murarz, cieśla, dekarz, spawacz, operator koparki, kierowca, pracownik ochrony, sprzedawca, szwaczka, pracownik biurowy i to właśnie w tych pracach zatrudniają się bezrobotni. Myślę, że przyczyną coraz niższego bezrobocia jest to, że sporo osób wyjeżdża za granice w celu poszukiwania „lepszego życia’’ i przy tym wyrejestrowuje się z Urzędu Pracy.

Przestępczość

Zjawiska patologii społecznej Oławska Policja analizuje wobec sześciu odnośników;

  1. Alkoholizm- problem w większości przypadków dotyczy terenów wiejskich, które nadal charakteryzują się dużym bezrobociem, choć dotyka również miasta. Nieporadność życiowa osób nałogowo spożywających alkohol wpływa na dysfunkcję rodzin, powodując nawet przemoc domową.

  2. Narkomania- problem mało rozpowszechniony w Oławie. Jeśli już to dotyka szkoły miejskie.

  3. Prostytucja i wykorzystywanie seksualne małoletnich- nie odnotowano przypadków prostytucji wśród nieletnich oraz innych dewiacji seksualnych. Natomiast w sprawie wykorzystywania seksualnego małoletnich prowadzono sześć zdarzeń.

  4. Subkultury- nie odnotowano działalności sekt i nie odnotowano zdarzeń kryminalnych z udziałem zrzeszonych w takich grupach.

  5. Sekty i nowe ruchy religijne- nie odnotowano działalności sekt, a także nie ujawniono nowych ruchów religijnych

  6. Inne formy patologii- zarejestrowano trzydzieści trzy rodziny patologiczne, wśród których jest siedemdziesiąt pięć dzieci. Przyczyną patologii jest alkoholizm, nieporadność życiowa oraz wychowawcza rodziców. Zjawisko patologii przejawia się w różnych zakresach, do których należy między innymi nie wypełnianie podstawowych zadań rodzicielskich. W konsekwencji w rodzinach tych następuje rozluźnienie więzi rodzinnych.

Krótka charakterystyka młodzieży:

W roku 2007 na terenie Oławy ujawniono 87 nieletnich, którym udowodniono popełnienie 112 czynów karalnych przy 2873 przestępstwach stwierdzonych. Wskaźnik udziału czynów popełnionych przez nieletnich w ogólnej liczbie przestępstw stwierdzonych wynosi 3,9%, natomiast do wykrytych wynosi 4,4%.

W analogicznym okresie ubiegłego roku ujawniono 121 nieletnich, którzy popełnili 142 czyny karalne przy 2456 przestępstwach stwierdzonych. Wskaźnik udziału czynów popełnionych przez nieletnich w ogólnej liczbie przestępstw stwierdzonych wynosi 5,8%, natomiast wykrytych 6,7%.

Nieletni sprawcy czynów karalnych to w przeważającej mierze chłopcy- 76 i tylko 11 dziewcząt. Największe zagrożenie przestępczością wśród nieletnich występuje w grupie wiekowej od 13 do 15 lat w skład, której przeważnie wchodzą chłopcy mający problem z nauką, stwarzający kłopoty wychowawcze oraz niejednokrotnie wychowankowie z placówek opiekuńczo- wychowawczych.

Miejscem popełnienia czynów karalnych są głownie tereny szkół.

Do motywów dla których nieletni wchodzą w konflikt z prawem przede wszystkim należy zaliczyć czynnik finansowy, czyli chęć szybkiego zdobycia dóbr materialnych, których nie mogą zapewnić im rodzice. Wiążę się z tym również brak utożsamienia się z podstawowymi normami moralnymi i etycznymi. Kolejną przyczyną jest nadmierna agresja wśród młodzieży spowodowana brakiem umiejętności rozwiązywania problemów innymi metodami niż przemoc. Na zachowania przestępcze duży wpływ mają lansowane w mediach negatywne wzorce zachowań, brak autorytetów oraz nieprawidłowe wzorce zachowań wyniesione z domu rodzinnego.

Placówki, instytucje, miejsca działające na rzecz profilaktyki

niedostosowania społecznego

(Wydział Prewencji)

ul. Kopernika 1

pl. Zamkowy 18 (Działa z ramienia Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie

Starostwo ul. 3 Maja 1)

Ul. 3 Maja 1 ( Działa z ramienia PCPR)

Jedna o charakterze pogotowia rodzinnego (Działają z ramienia PCPR)

(adresy prywatne)

z narkotykami i ich rodzin

ul. Młyńska 12a

(działa z ramienia Wydziału Profilaktyki Urzędu Miasta)

ul. Młyńska 12a

ul. Kamienna 4

ul. Iwaszkiewicza 11

Ul. Kamienna 4

pl. Piastów 6

Ul. Kutrowskiego 31a

Pl. Zamkowy 17

ul. Kamienna 4

SZKOŁY PODSTAWOWE

ul. Żołnierzy Armii Krajowej 21

ul. Rybacka 6

ul. Zwierzyniec Duży 23

ul. Broniewskiego 6

ul. Iwaszkiewicza 11

GIMNAZJUM

ul. Sportowa 6

ul. Lwowska 3

ul. Lwowska 10

SZKOŁY ŚREDNIE

ul. 3 Maja 18 e

ul. Ks. F. Kutrowskiego 31

Myślę, że aktywne spędzanie i zagospodarowanie wolnego czasu też można uznać za profilaktykę, dlatego wymienię również nieodpłatne zajęcia, na które każde dziecko może uczęszczać:

ul. 11 Listopada 27

- klub literacki

- warsztaty teatralne

- zajęcia muzyczne

ul. Gazowa 2/3

ul. 3 Maja 33a

ul. 3 Maja 1a

ul. 3 Maja 1a

ul. Sportowa 6

ul. Żołnierzy AK 5

ul. Sportowa 6

Tęcza- Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom

ul. Iwaszkiewicza 11a

Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom „Tęcza” mieści się w Szkole Podstawowej nr 8 w Oławie. Jest to miejsce, gdzie pomieszczenia są na jednym piętrze, nie ma progów, barier architektonicznych. W miarę możliwości wszystko dostosowane jest do potrzeb podopiecznych.

Powstało z inicjatywy rodziców dzieci niepełnosprawnych. Początkowo w 1995r działało jako „Koło Dolnośląskiego Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym’’. Następnie w 1996r przekształciło się w Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom „Tęcza’’. Jak się dowiedziałam od rodziców dzieci rehabilitowanych w „Tęczy” do 1995 r nie było żadnej organizacji, która zajmowałaby się sprawami rodziców i chorych dzieci. Zdziwiło mnie to strasznie, ale chyba takie są realia pomocy chorym w Polsce.

Nazwa „Tęcza” to symbol radości, smutku- tyle ile tęcza ma barw tyle w dziecku jest uczuć i emocji.

Tęcza to też symboliczny pomost łączący niebo z ziemią a w tym przypadku dzieci niepełnosprawne ze zdrowymi. To również jak twierdzą terapeuci parasol, który chroni dziecko niepełnosprawne i jego rodzinę.

Obecnie na zajęcia uczęszcza ok. 199 dzieciaków w różnym wieku. Stowarzyszenie skupia ponad 80 członków. Przede wszystkim są to rodzice, którzy dbają o środki finansowe. Uzyskują darowizny od sponsorów, osób prywatnych, organizują spartakiady, ustawiają skarbonki w różnych miejscach, do których każdy może coś dać od siebie.

Opieką są objęte dzieci z różnymi dysfunkcjami. Przede wszystkim: autyzm, zespół Downa, epilepsja, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia mowy, opóźnienie rozwoju psychoruchowego, upośledzenie umysłowe, mózgowe porażenie dziecięce CUN.

Opieka jest bezpłatna.

Głównym celem stowarzyszenia jest stworzenie warunków do godnego, aktywnego udziału dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w życiu społecznym. Działania mają ułatwić komunikację społeczną. Mają stworzyć równe prawa, szanse dal rodziców dzieci chorych. Dążyć do zniesienia barier społecznych, komunikacyjnych, urbanistycznych.

Stowarzyszenie ma za zadanie prowadzić profilaktykę, wcześnie wykrywać niepełnosprawność. Mówić o dysfunkcjach, propagować idee, pomysły, które w chociażby małym stopniu mogą ułatwić życie.

Jest sporo dzieci i każde ma inną potrzebę, stąd zajęcia prowadzone są według indywidualnych programów. Najpierw jest diagnoza, rozmowa z rodzicami, sprawdzenie dokumentacji medycznej a potem przystępuje się do rehabilitacji. Czasem jest to dwa, trzy razy a czasem pięć razy w tygodniu- w zależności co zaleci lekarz.

Zajęcia rehabilitacyjne składają się z:

- ćwiczeń oddechowo- fonacyjnych

- ćwiczeń artykulacyjnych

-ćwiczeń grafomotorycznych

- metody psychostymulującej

- gier i zabaw kształcących

Rehabilitacja prowadzona jest przez wykwalifikowaną kadrę. Są to kobiety młode, pełne wiary w sukces i swoje możliwości. Zauważyłam, że mają dobre relacje z dziećmi i są przez nie lubiane.

Głównie są to absolwentki Wydziału Fizjoterapii AWF we Wrocławiu, bądź pedagogiki specjalnej, leczniczej o specjalizacji logopeda, tyflopedagog.

Bardzo spodobało mi się to, że rehabilitantki otwarte są na potrzeby dzieciaków. Kiedy maluch nie może dotrzeć na zajęcia to jest odwiedzany w domu. Poza zajęciami, które wymieniłam wcześniej należy wspomnieć o rehabilitacji, która prowadzona jest na basenie w Jelczu- Laskowicach.

Rodzice, którzy byli na zajęciach opowiedzieli mi jak bardzo są dumni ze Stowarzyszenia, które wspólnymi siłami stworzyli, i jednocześnie zaniepokojeni tym co się dzieje- żalili się, że wielu dzieciom odebrano świadczenia pieniężne. A jak wiadomo ważny jest każdy grosz.

Związek Harcerstwa Polskiego, Hufiec Oława

ul. Kamienna 4

Przy głównym wejściu do Hufca wisi plakat zrobiony przez najmłodszych na którym widnieje napis: „Nasze życie jest darem- ofiarujmy je innym”. Jest również sporo zdjęć z różnych wyjazdów, obozów, spotkań.

Hufiec ZHP Oława, istnieje już ponad 60 lat. Długoletnia tradycja, wykwalifikowana kadra stawia go w czołówce hufców Chorągwi Dolnośląskiej.

Obecnie hufiec liczy 286 harcerzy i 43 osoby z kadry.

Dzieci działają w gromadach zuchowych, drużynach harcerskich, starszo-harcerskich i wędrowniczych. Są to dzieci i młodzież odpowiednio w wieku: 6-10lat, 11- 14 lat, 15- 18 lat, 19-25 lat.

Na terenie Oławy obecnie działają następujące drużyny:

6 gromad zuchowych, 7 drużyn harcerskich, 2 drużyny starszo-harcerskie, 1 drużyna wędrownicza, 1 drużyna wielopoziomowa oraz 1 poczta harcerska. Funkcjonuje też Krąg Instruktorsko –Wędrowniczy „Wataha”.

W hufcu działają następujące zespoły wspierające pracę władz:

Komisja Stopni Instruktorskich

Namiestnictwo Zuchowe

Namiestnictwo Harcerskie

Zespół Promocji i informacji

Zespół Kwatermistrzowski

Księgowość

Władzę w hufcu stanowi komendant hufca wraz z 6 osobowym składem komendy hufca.

Wśród 43 osób kadry hufca: 19 posiada wykształcenie wyższe, 15 wykształcenie średnie , a 9 to studenci i uczniowie szkół średnich.

Drużynowym, czyli opiekunem harcerzy czy zuchów są osoby, które ukończyły kurs drużynowych, a także mają skończone 16 lat.

Przy czym każda drużyna prowadzona przez niepełnoletniego drużynowego ma dorosłego opiekuna. Opiekuna wyznacza komendant hufca.

Na spotkaniach harcerzy czyli na zbiórkach dzieci pracują metodą harcerską.. Metoda harcerska charakteryzuje się: dobrowolnością, pozytywnością, wzajemnością oddziaływań, świadomością celów, indywidualnością, naturalnością

Harcerze realizują zadania, zdobywają wiedzę z zakresu samarytanki czyli sztuki udzielania pierwszej pomocy, terenoznawstwa, pionierki.

Główną metodą pracy jest nauka poprzez zabawę.

Podstawą dobrej zbiórki jest gawęda, piosenka, pląs.

Wiele zbiórek organizowanych jest w terenie.

Bardzo ważnym elementem jest także wychowanie patriotyczne. Harcerze biorą udział we wszystkich świętach państwowych, współpracują z kombatantami.

Przede wszystkim harcerska służba rozumiana jest jako:
- służba Bogu – wynikająca z wiary bądź osobistego stosunku do duchowych wartości życia – takich jak: miłość, prawda, dobro, sprawiedliwość, wolność, piękno, przyjaźń, braterstwo, nadzieja
- służba Polsce – wynikająca z poczucia przynależności do wspólnoty narodowej i kulturowej, miłości Ojczyzny, godności narodowej, szacunku dla państwa i jego historii
- służba sobie i innym – wynikająca z osobistej odpowiedzialności za indywidualny rozwój i z osobistego stosunku do społeczeństwa, poczucia odpowiedzialności za rodzinę, lokalną społeczność, kraj i cały świat, a także z szacunku dla innych i do świata przyrody.

Całoroczna praca drużyn odbywa się w oparciu o program pracy hufca opracowywany na początku każdego roku harcerskiego przez zastępcę komendanta hufca do spraw programowych oraz przez zespół drużynowych. W oparciu o ten program tworzone są plany pracy poszczególnych drużyn. Program jest wszechstronny tak, jak wszechstronny powinien być rozwój. I taki, aby każdy mógł w nim znaleźć coś dla siebie. Celem jest rozbudzanie zainteresowań, zaciekawienie, zachęcenie do zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, poszukiwania dróg indywidualnego rozwoju.

W ciągu roku realizowane są także zadania z programów opracowanych przez Główną Kwaterę czyli władze naczelne ZHP.

Oto przykłady niektórych programów: „ Ścieżkami zdrowia”,„ Paszport do Europy”, „ Woda jest życiem”, „Bądźmy czytelni, Bądźmy widoczni, Bądźmy otwarci”. "Barwy przyszłości" , „ Jeden świat – jedno przyrzeczenie”. Ten ostatni realizowany był w 2007 roku z okazji stulecia skautingu.

Za realizację zadań programowych odpowiada w każdej drużynie jej drużynowy, czyli opiekun i jest on najważniejszym harcerskim wychowawcą, a także komendant i komenda hufca.

Świetlica środowiskowa przy Szkole Podstawowej nr 8 „Bursztynek”

ul. Iwaszkiewicza 11

Świetlica środowiskowa o dźwięcznej nazwie „Bursztynek’’.

Idąc do świetlicy myślałam, że uzyskam odpowiedź na pytanie- skąd taka nazwa?

A okazało się, że dzieciaki tak wymyśliły w trakcie tzw. „burzy mózgów” i nazwa nie ma żadnej ideologii. Szkoda, bo myślałam, że ma związek z czymś co dotyczy dzieciaków, z jakimś przeżyciem, zdarzeniem.

Świetlica funkcjonuje od poniedziałku do piątku w godzinach 13.00- 19.00. W trakcie wakacji od 9.00- 15.00.

Od 13.00- 16.00 przebywa grupa najmłodsza, jest to około 10 osób w wieku 6-12 lat. Druga grupa przychodzi na godzinę 16.00- 19.00 i jest to młodzież w wieku 13- 17 lat. Licząca 15 osób. Teoretycznie świetlica jest dla młodzieży do 16 roku życia, ale zdarzają się 17- letni.

Podopieczni to głownie dzieci zamieszkałe z pobliżu szkoły nr 8 (Tam się mieści świetlica). Warunkiem uczęszczania jest pisemna zgoda rodzica, chęć dziecka, oraz przestrzeganie regulaminu.

Regulamin ustalany jest razem z dzieciakami i brzmi następująco:

  1. Szanujemy innych, aby nas szanowano.

  2. Zwracamy się do siebie w sposób kulturalny (używamy trzech magicznych słów)

  3. Stosujemy się do poleceń wychowawcy.

  4. Zakaz stosowania przemocy fizycznej i słownej.

  5. Jesteśmy odpowiedzialni za wyposażenie świetlicy.

  6. Dbamy o porządek w świetlicy.

  7. Na świetlicy jesteśmy „trzeźwi’’, czyli nie przychodzimy pod wpływem alkoholu, narkotyków, środków tytoniowych.

  8. Odnotowujemy swoje przyjścia i wyjścia ze świetlicy.

  9. Ze sprzętu świetlicy (ping- pong, piłkarzyki) korzystamy zgodnie z ich przeznaczeniem.

  10. Dbamy o dobry klimat w świetlicy.

Wychowawcami jest dwójka młodych i sympatycznych ludzi. Basia ma 22 lata, Piotrek 23 lata. Obydwoje studiują na Uniwersytecie Wrocławskim pedagogikę. Jak sami się określili są specjalistami w tym co robią, choć nie mają jeszcze pełnego wykształcenia.

W świetlicy działają od trzech lat.

Do pomocy przy dzieciach przychodzi również czterech wolontariuszy.

Główny cel działania świetlicy za który odpowiedzialna jest Basia i Piotrek to: pomoc dzieciom w radzeniu sobie z różnymi problemami, które napotykają w życiu codziennym. Przede wszystkim pomoc przy odrabianiu lekcji, efektywne zagospodarowanie wolnego czasu przez zabawy, gry, zajęcia plastyczne, muzyczne, przez spotkania okolicznościowe z okazji: Wigilii, Mikołaja, Dnia dziecka, itd.

W ramach programów profilaktycznych odbywają się zajęcia, które rozwijają umiejętności interpersonalne, pomagają rozwiązać konflikty, podejmować decyzję. Uczą empatii, szacunku do innych, co w konsekwencji zmniejsza skłonności do sięgania w przyszłości po środki odurzające. Zapobiegają również złemu stylowi życia, nie konstruktywnemu rozwiązywaniu problemów emocjonalnych, alkoholowych czy nikotynowych.

Świetlica ta według mnie jest miejscem bardzo przyjaznym i ciekawym dla dzieci. Zauważyłam, że dzieciaki przychodziły z uśmiechem i nawet niektóre nie chciały wracać do domu.

Jedyne co mi się nie podobało to sala w której przebywają dzieci- jest mała i „szara’’ i bardzo uboga w zabawki, sprzęt pomocy naukowych.

Gdybym miała możliwość zmienić co nie co w tych placówkach to nie były by to duże zmiany. Na pewno starałabym się o pomoc finansową w szczególności dla „Tęczy” uważam ,iż tym dzieciom należy się ona najbardziej, pewnie też zatrudniłabym więcej opiekunów, wychowawców . Jeśli chodzi o świetlice czy pomieszczenia w których się spotykają są nieco w złym stanie chodzi mi tu głównie o wygląd-szare, niekiedy brudne ściany, to również bym zmieniła. No i oczywiście brak dla dzieciaków odpowiednich zabawek czy potrzebnych przeróżnych przedmiotów by wspomóc profilaktykę tym też bym się zajęła . Chciałabym aby dzieciaki czy też młodzież bo i taka przychodzi na świetlice miała możliwość zjedzenia np. bułki słodkiej czy pączka Spotkałam się z czymś takim na ul. kamiennej w świetlicy „Tęczowe małpki”, uważam że to trafny pomysł tym bardziej ze dzieciaki spędzają dużo czasu na świetlicach i po paru godzinach robią się głodne.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
profilaktyka 2, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Profilaktyka niedo
Animacja spoleczno-kulturalna w srodowisku lokalnym, Pedagogika, Pedagogika społeczna
Psychologiczne przyczyny spolecznego niedostosowania, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok
(ebook pl pedagogika) kuberska gaca gaca profilaktyka niedostosowania spolecznego w szkole [przez lk
profilaktyka 2, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Profilaktyka niedo
Kwestionariusz wywiadu do diagnozy młodzieży nieprzystosowanej społecznie, Pedagogika, Studia stacjo
Opracowane zagadnienia pedagogika ogólna, studia, II stopień Pedagogika wspierająca z profilaktyką n
1 Instytucja oświatowa jako system społeczno techniczny w środowisku lokalnym
Praca Kontrolna z profilaktyki niedostosowania społecznego , ✹PEDAGOGIKA opiekuńczo-wychowawcza
Wyklad 6, studia, II stopień Pedagogika wspierająca z profilaktyką niedostosowania społecznego, I se
Profilaktyka wśród dorosłych, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 3, Profilaktyka niedost
Profilaktyka niedostosowania społecznego 1
Autorski program przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole, Pedagogika, Studia stacjonarne I sto
Profilaktyka patologii spolecznej, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 3, Profilaktyka ni
ściągaSocjologia, studia, II stopień Pedagogika wspierająca z profilaktyką niedostosowania społeczne
Miejsce profilaktyki w procesie leczenia i rehabilitacji, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia,
sciaga socjologia, studia, II stopień Pedagogika wspierająca z profilaktyką niedostosowania społeczn
Pojecie niedostosowania spolecznego, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 3, Profilaktyka

więcej podobnych podstron