KONTRAKTY

KONTRAKT wg Słownika języka polskiego

1. porozumienie stron w jakiejś sprawie, zwykle w formie

umowy pisemnej, określającej wzajemne zobowiązania,

warunki, terminy;

2. pisemny dowód zawartego porozumienia.

KONTRAKT GRUPOWY - umowa, forma regulowania wzajemnych stosunków w zespole (np. w szkole)

Umowa w szkole

Przyjęte wspólnie przez uczniów, rodziców i nauczycieli wartości, zasady, cele i priorytety
a także sposób ich realizowania:

• Decydują o stosunkach i atmosferze w szkole i klasie.

• Wpływają na sposób porozumiewania się, wzajemnego odnoszenia się do siebie, wzajemnego traktowania.

• Wyznaczają metody rozwiązywania sytuacji trudnych i konfliktowych.

• Uwrażliwiają na uczucia i potrzeby swoje i własne.

• Decydują o sposobie realizowania procesu wychowania i nauczania oraz o warunkach, w jakich on przebiega.

• Pełni funkcję drogowskazu i pomocy w dokonywaniu wyborów.

• Tworzy ramy dla pożądanego sposobu zachowania i wzajemnego odnoszenia się do siebie.

• Jest elementem ułatwiającym budowania relacji wzajemnego zaufania, zrozumienia i porozumienia.

• Udostępniony wszystkim – można się do niego odwołać.

• Stanowi pomoc i wsparcie w sytuacjach trudnych.

Zawarta umowa w szkole powinna dotyczyć m.in..:

• W jaki sposób chcemy nauczać, uczyć się i funkcjonować oraz tego, co dla nas ważne.

• Sposobów komunikowania się, rozwiązywania sytuacji trudnych, procedur postępowania i reagowania w sytuacji łamania ustalonych zasad.

• Stworzenia sposobów i form pomocy i wzajemnego wsparcia dla uczniów, rodziców i nauczycieli, ustalenia sposobu i trybu korzystania z niej.

• Uzgodnień dotyczących świętowania sukcesu.

Rodzaje umów

Umowy nauczycielskie.

Umowy z rodzicami.

Umowy z klasą.

Umowy nauczycielskie powinny dotyczyć:

• Polityki wychowawczej szkoły, uzgodnienia celów, zasad, priorytetów.

• Uzgodnienia kierunków działania i sposobu ich realizacji.

• Uzgodnienia definicji wychowania, hierarchii wartości oraz niezbywalnych praw obowiązujących w danej społeczności szkolnej.

• Ogólnych zasad i reguł funkcjonowania uczniów, nauczycieli i rodziców w najważniejszych obszarach życia szkoły.

• Sposobu funkcjonowania Rady Pedagogicznej jako sprawnie działającego zespołu (zadaniowego).

• Sposobu współpracy i porozumiewania się nauczycieli między sobą.

• Form i zakresu wzajemnej pomocy i wsparcia oraz sposobów rozwiązywania trudnych problemów w szkole, klasie i pomiędzy sobą.

• Sposobu podnoszenia własnych kompetencji osobistych i kwalifikacji zawodowych.

• Podziału zadań i odpowiedzialności za realizację uzgodnień.

• Sposobów nagradzania i świętowania sukcesów.

Umowa nauczycielska:

• Stanowi podstawę budowania wzajemnych relacji w gronie pedagogicznym i z innymi osobami.

• Zwiększa poczucie zrozumienia, wspólnoty i bezpieczeństwa.

• Daje nauczycielom możliwość wzięcia odpowiedzialności, zaangażowania się i poczucia sensu podejmowanych działań.

• Zapewnia stabilność, spójność poczynań i działań wychowawczych.

• Uczniowie i rodzice mają poczucie większej przewidywalności, jasności i przejrzystości oczekiwań i zamierzeń szkoły i konkretnych nauczycieli.

Umowy z klasą - jak się do nich przygotować?

• Stwórz wizję, wyobrażenie tego, na czym ci zależy.

• Przywołaj wspomnienia.

• Poznaj samego siebie.

• Zadbaj o swój rozwój.

• Zadbaj o siebie.

• Przygotuj się do działania.

• Dokonaj diagnozy zasobów.

• Dokonaj diagnozy „trudnych zachowań”.

• Poznaj zasady tworzenia umowy klasowej.

• Poznaj zasady stosowania konsekwencji.

Zasady tworzenia umowy klasowej

• Każda umowa dla konkretnej klasy powinna odzwierciedlać prawa, wartości, zasady i cele ogólnoszkolnej polityki wychowawczej.

• Nauczyciele dyskutują z uczniami kwestię podstawowego rozumienia wymogów dotyczących zachowania i uczenia się.

• Umowa powinna być opracowana wraz z uczniami w ciągu pierwszych dwóch tygodni roku szkolnego.

Cele umowy klasowej jest umożliwienie uczniom:

• Rozeznania w wartościach i celach ogólnoszkolnej polityki wychowawczej.

• Uzgodnienia tego, co dla nich najważniejsze, by mogli się czuć dobrze i bezpiecznie w klasie i szkole.

• Wsparcia dla budowania własnego etycznego rozeznania.

• Refleksji nad sensem podejmowanych działań.

• Poczucia wpływu na zdarzenia i własne zachowania.

• Dokonywania wyborów i wzięcia za nie odpowiedzialności.

• Poznania i respektowania praw oraz uczuć i potrzeb innych osób.

• Budowania wzajemnych stosunków, pozwalających na realizację wytyczonych zadań.

• Zaspokajania potrzeb indywidualnych i klasy jako grup (potrzeba bezpieczeństwa, stabilności, przewidywalności zdarzeń, uznania i inne).

• Modelowanie własnego zachowania.

• Integracji zespołu klasowego.

• Poczucia bezpieczeństwa i bliskości.

Ustalenia mogą dotyczyć:

• Wspólnych celów, zadań i priorytetów;

• Hierarchii wartości;

• Praw i obowiązków;

• Przepisów dotyczących uczenia się, zachowania oraz zasad postępowania w określonych sytuacjach;

• Dziedzin życia, których będą dotyczyć;

• Zwyczajów i tradycji klasowych;

• Systemu wskazówek, sygnałów i znaków przypominających i ułatwiających uczniom przestrzeganie zawartej umowy;

• Sposobu i zakresu wprowadzania zmian, dotyczących życia klasy oraz zachowania poszczególnych uczniów;

• Sposobu sygnalizowania przez uczniów trudności i problemów osobistych (zdrowotnych, rodzinnych, w kontaktach z rówieśnikami, w nauce);

• Trybu i sposobu sygnalizowania i zgłaszania trudnych sytuacji, konfliktów pojawiających się w klasie i na terenie szkoły w relacjach z uczniami czy nauczycielami;

• Określenie zakresu i form pomocy udzielanej uczniom, którzy pracują nad zmianą swojego zachowania (kto, kiedy, w jaki sposób, jak długo);

• Sposobu monitorowania procesu zmian – poprawy i odbudowy;

• Sposobu świętowania sukcesów;

• Procedur postępowania w sytuacjach nieprzestrzegania ustalonych zasad;

• Podstawowych konsekwencji za nieodpowiednie zachowanie, łamanie ustalonych praw, norm, zasad postępowania.

ZASADY TWORZENIA ZASAD
Zasady powinny:
Być spójne;
Nawiązywać do zasad ogólnych;
Dotyczyć zachowań koniecznych;
Obejmować najważniejsze dziedziny życia klasowego;
Zawierać stwierdzenia pozytywne i określać zachowania pożądane;
Określać konkretny, pożądany sposób zachowania i postępowania.
Zasady należy:
Zebrać w formie umowy klasowej
Opublikować w formie plakatów na ścianie, listów do rodziców, gazetki szkolnej, komiksu
Umieścić w miejscu widocznym, by można się było w każdej chwili do nich odwołać;
Należy zarezerwować czas na rozmowę i miejsce na dopisywanie ważnych spraw i ustaleń, które pojawią się później

Zasady stosowania konsekwencji

• Konsekwencje są bezpośrednio związane z prawami i przepisami;

• Następują, gdy złamany zostaje przepis, umowa, następuje naruszenie lub nadużycie prawa;

• Są bezpośrednio związane z zachowaniem;

• Mogą być naturalne lub wypływać z zawartej umowy.

Kryterium wyboru konsekwencji

• Konsekwencje są skutkiem nieakceptowanego zachowania. Mogą być przewidziane w umowie, powinny mieć swoją gradację i następować od najmniej do najbardziej przykrych.

• Konieczna jest refleksja i namysł wychowawcy nad ich sensem i kryteriami. W tym celu należy sobie zadać pytania:

Czy są związane z zachowaniem?

Czy są adekwatne do stopnia przewinienia?

Czy są realne, wykonalne?

Czy szacunek i godność nie zostaną naruszone?

Czy i czego dziecko się nauczy przez ich zastosowanie?

Funkcje konsekwencji

Czy:

• Dają jasne komunikaty na temat zasad?

• Powstrzymują niewłaściwe zachowanie?

• Uczą brania odpowiedzialności za własne zachowanie?

• Przypominają o zawartych umowach?

• Dzięki nim uczniowie doświadczają skutków swoich wyborów i zachowań?

Cechy skutecznych konsekwencji

• Jasność i przewidywalność rodzaju konsekwencji i czasu jej trwania.

• Nieuchronność.

• Natychmiastowość.

• Spójność.

• Logiczny związek z nieakceptowanym zachowaniem.

• Dawanie przykładu.

• Jasne granice czasowe.

• Czyste konto po ustaniu konsekwencji.

Niektóre rodzaje konsekwencji

• Zwrócenie uwagi, przypomnienie zasad, ostrzeżenie;

• Odesłanie do pracy z dala od innych (czas na ochłonięcie);

• Odesłanie w ustalone miejsce – ochrona praw innych, np. do nauki, bezpieczeństwa czy szacunku;

• Odejście na bok z nauczycielem w celu przedyskutowania zachowania;

• Zostanie po lekcjach – w celu „uporządkowania swoich spraw”;

• Spotkania mediacyjne;

• Rozmowa nauczyciela z rodzicami jako zwiększenie jawności poczynań dziecka, szukanie sojuszników i rozwiązań;

• Spotkanie pomiędzy rodzicami, nauczycielem i uczniem – ustalenie planu zachowania;

• Rodzinne Konferencje Grupowe – zwiększenie kręgu osób udzielających pomocy dziecku, rozłożenie odpowiedzialności;

• Przeniesienie do innej klasy – ograniczenie przywileju bycia członkiem tej klasy, ochrona praw klasy i nauczyciela;

• Przeniesienie do innej szkoły – wykluczenie z tej społeczności;

• Przeniesienie do ośrodka resocjalizacyjnego – w sytuacji łamania prawa (na wniosek sądu).

Pomoc i wsparcie dla zmiany zachowania

Dziecko musi wiedzieć, że:

• Ma szansę na poprawę swego zachowania;

• Może z nami rozmawiać, w jaki sposób chce to zrobić;

• Może skonstruować plan działania;

• Może powiedzieć o swoich wątpliwościach i trudnościach;

• Otrzyma od nas pomoc w planowaniu i realizacji swoich postanowień;

• Będziemy się przyglądać jego działaniom;

• Będziemy się przyglądać sytuacji społecznej w jakiej działa;

• Z przyjemnością będziemy świętować jego sukces.

Jak wprowadzić umowę w klasie?

• Własna decyzja nauczyciela.

• Negocjacje - obwiązują te zasady na które wspólnie zgodzi nauczyciel i klasa. Brak zgody jednej ze stron powoduje, że proponowana zasada nie ma mocy obowiązującej. Dochodzenie do decyzji w ten sposób zakłada poszukiwanie kompromisu między nauczycielem a uczniami oraz między samymi uczniami (uczniowie między sobą muszą ustalić wspólne stanowisko).

• Głosowanie - obwiązują te zasady, na które większość osób wyrazi zgodę poprzez głosowanie. Każdy ma jeden głos - tak uczniowie jak i nauczyciel.

• Jednomyślność - obwiązują te zasady, na które wszyscy jednomyślnie wyrażą zgodę.

• Przekazanie sprawy samorządowi klasowemu - obwiązują te zasady, na które większość uczniów wyrazi zgodę.

Jak przekonać uczniów do umowy?

• odwołanie się do wartości.

• pokazanie uczniom, co zyskują przestrzegając umowy (zarysowanie perspektyw, wizja możliwości własnego rozwoju).

• budowanie więzi z uczniami. Żeby skutecznie od uczniów wymagać przestrzegania zasad trzeba ich po prostu lubić. Uczeń jest w stanie przyjąć nawet największe wymagania jeśli czuje, że jest akceptowany. Im więcej stawiamy wymagań tym więcej trzeba okazywać szacunku. Trzeba wymagać, ale przyjaźnie!

• nagradzanie za przestrzeganie zasad. (np. „przyłapywanie" uczniów na „gorącym", dobrym uczynku„).

• budowanie więzi z rodzicami.

• budowanie tradycji, z których można być dumnym.

• dawanie przez nauczycieli przykładu respektowania umowy klasowej.

.SPISUJĄC KONTRAKT PAMIĘTAĆ NALEŻY, Że…

• wszystkie strony kontraktu muszą zgadzać się z warunkami w nim zawartymi;

• pamiętać należy, aby spisując kontrakt w klasie wszyscy brali w tym czynny udział;

• należy upewnić się czy wszyscy znają i jednakowo interpretują zapisy kontraktu;

• do pisania używamy flamastrów o kolorach nie oznaczających sprzeciwu czy zakazu np. czerwony. Najbezpieczniejsze kolory to zielony i niebieski;

• kontrakt powinien być spisany i podpisany przez wszystkich, czyli nie tylko przez uczniów, ale i przez nauczyciela;

• kontrakt nigdy nie jest spisany do końca, także w toku trwania zajęć można dopisywać do niego pewne ustalenia;

• kontrakt może ,ale nie musi zawierać sankcji;

„Najlepszy nawet system wychowawczy,

narzucony innym jako jedynie słuszny –

bez uprzednich konsultacji, rozmów i dyskusji,

wywoła opór, bunt, złość

i zachowania destrukcyjne lub prowokacyjne.

Zamiast zaangażowania i współpracy, aktywność

uczniów, rodziców i nauczycieli

nastawiona będzie na omijanie, unikanie

lub celowe łamanie narzuconych norm i zasad.

Sytuacja nacisku i braku identyfikacji

z systemem wychowawczym może prowadzić

do konfliktów i konfrontacji

albo do bezrefleksyjnej uległości opartej na silnym lęku.”

E. Góralczyk