Osteokinematyka i artrokinematyka

Osteokinematyka – kinematyka kości, opisuje ruchy kości w przestrzeni

Artrokinematyka – kinematyka stawów, opisuje zachowanie się dwóch sąsiednich powierzchni stawowcyh podczas ruchu kości

Osteokinematyka

Rotacja kości – powoduje w stawie toczenie z poślizgiem

Jest to ruch obrotowy wokół osi. W języku medycznym w celu opisania ruchu zwiększanie lub zmniejszania kąta pomiędzy graniczącymi ze sobą koścmi używamy określenia „ruch kątowy”

Aby opisać ruchy kości, można podzielić je na:

- ruchy kości anatomiczne

- ruchy kości fizjologiczne

- podstawowe typy ruchów kości wg McConailla

Anatomiczne ruchy kości

Są to rotacje czynne i bierne wokół zdefiniowanej wcześniej osi. Ruchy te odbywają się z położenia w pozycji zerowej i odbywają sie w płaszczyznach anatomicznych.

Ruchy w płaszczyśnie strzałkowej wokół osi czołowej:

Zginanie – rozpoczyna się od pozycji zerowej za pomocą mięśni zginaczy

Prostowanie – rozpoczyna się z pozycji zgięciowej do pozycji zerowej, przy pomocy mięśni prostowników

Prostowanie z pozycji zerowej – ruch z pozycji zerowej wykonywany za pomocą mięśni prostowników

Zginanie do pozycji zerowej – ruch z maksymalnej pozycji wyprostnej do pozycji zerowej przez mięśnie zginacze

Ruchy w płaszczyźnie czołowej wokół osi strzałkowej:

Zginanie doboczne – skłon boczny tułowia

Odwodzenie – ruch w kierunku bocznym od ciała

Przywodzenie – ruch w kierunku przyśrodkowym do ciała

Ruchy w płaszczyźnie poprzecznej wokół osi pionowej:

Rotacja w prawo i w lewo

Rotacja do wewnątrz i na zewnątrz

Fizjologiczne ruchy kości:

Ruchy odbywające się wokół wielu osi jednocześnie, najczęściej po skosie lub po przekątnych. Nie są ograniczone jedną płaszczyzną. np. jeśli jeden kręg w kręgosłupie będzie jednocześnie rotował i pochylał do boku, to ruch, jaki sie odbywa wokół osi pionowej lub strzałkowej, nie jest wyizolowany.

Wg McConailla podstawowymi typami ruchów kości są „spin” i „swing”.

Spin – określa ruch wokół osi mechanicznej. Oś mechaniczna przechodzi przez proksymalną (przystawową) część kości oraz poprzez staw (nie poprzez trzon kości, lecz przez szyjkę)

Swing – określenie pozostałych ruchów z wyjątkiem czystego ruchu „spin”

Wyróżniamy 2 typy:

- wahanie zawiasowe – z wyłączeniem ruchu „spin”, po możliwie najkrótszej drodze, czyli w jednej płaszczyźnie

- wahanie po łuku – z udziałem ruchu „spin”, niekoniecznie po możliwie najkrótszej drodze, czyli w wielu płaszczyznach

Podczas w/w ruchów, w stawie odbywa się toczenie z poślizgiem!!!

Toczenie z poślizgiem określa ruch występujący pomiędzy dwiema nieprzystającymi powierzchniami stawowymi podczas wykonywania podczas wszystkich ruchów rotacyjnych. Jest to ruch zawierający w sobie toczenie i ślizg.

Toczenie – ruch, w którym pomiędzy dwiema powierzchniami stawowymi nowe punkty jednej powierzchni wchodzą w kontakt z nowymi punktami drugiej powierzchni. Występuje pomiędzy powierzchniami o różnym promieniu krzywizny, czyli nieprzystającymi.

Ślizg – ruch, w którym jeden punkt jednej powierzchni, wchodzi w kontakt z ciągle nowymi punktami drugiej powierzchni. Odbywa się powiedzy powierzchniami przystającymi.

Toczenie z poślizgiem – odbywa się pomiędzy nieprzystającymi, łukowatymi powierzchniami stawowymi. Występuje, gdy wklęsła powierzchnia stawowa porusza się w stosunku do nieruchomej wypukłej powierzchni stawowej lub odwrotnie.

Kierunek ruchu ślizgu i toczenia zależy od tego, czy poruszająca się się powierzchnia stawowa jest wklęsła czy wypukła.

Kierunek toczenia podczas toczenia z poślizgiem odbywa się zawsze w tym samym kierunku co ruch kości. Dotyczy to zarówno wklęsłej jak i wypukłej poruszającej się powierzchni stawowej.

TOCZENIE NIE MOŻE WYSTĘPOWAĆ W STAWIE BEZ ŚLIZGU, GDYŻ MOŻE DOPROWADZIĆ TO DO KOMPRESJI LUB PODWICHNIĘCIA. Podczas mobilizacji stawu należy unikać toczenia!

Kierunek ślizgu podczas w/w ruchu zależy od tego, czy poruszająca się powierzchnia stawowa jest wklęsła czy wypukła:

Wklęsła – ruch ślizgu oraz ruch kości odbywają się w TYM SAMYM KIERUNKU. Kość oraz powierzchnia poruszjąca się znajdują się po tej samej stronie osi ruchu!

Wypukła – ruch ślizgu oraz ruch kości odbywają się w KIERUNKACH PRZECIWNYCH. Kość oraz powierzchnia poruszająca się znajdują się po przeciwnych stronach osi ruchu!

Hypomobilność stawu likwidowana będzie poprzez wykonywanie translatorycznego ruchu kości, tzn. za pomocą ślizgu stawowego.

Translacja kości – gra stawowa w stawie

Jest to prostoliniowe przesunięcie ciała, gdzie wszystkie punkty poruszają się wzdłuż linii prostej o tę samą odległość, z taką samą prędkością i w tym samym kierunku.

Wyróżniamy dwa rodzaje translacji:

prostopadła – gdzie pomiędzy ciałami dochodzi do oddzielenia (separacji); ruch kości oznaczony jest jako trakcja

paralelna – gdzie dochodzi do prostolinijnego ślizgu pomiędzy płaskimi powierzchniami przystającymi do siebie; ruch oznaczony jest jako paralelne przesunięcie

Translację można wykonać tylko biernie (pasywnie), nie jest możliwe wykonanie jej siłą własnych mięsni.

Oddzielenie oraz prostoliniowy ślizg stanowią GRĘ STAWOWĄ . Podczas wykonywania trakcji kości ma miejscę separacja. W terapii manualnej jest oznaczona jako TRAKCJA. Podczas wykonywania przesunięcia paralelnego wystąpi translatoryczny slizg. W terapii manualnej jest oznaczony jako ŚLIZG lub POŚLIZG.