EKSPERYMENT
Polega na wywoływaniu lub zmienianiu przebiegu zjawisk, procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem. Jest to stawianie także rzeczywistości określonych pytań w formie przewidywań, domysłów, hipotez i uważne sprawdzanie, czy jest tak właśnie jak przewidywano.
Towarzyszą mu:
- pomiar- wyrażenie wyników badań w postaci liczb bezwzględnych
- pokaz- demonstrowanie przedmiotów, określonych czynności przy wykonywaniu eksperymentu
WYWIAD
To ukierunkowana rozmowa mająca na celu zebranie informacji od dobranych odpowiednio osób (respondentów), dobrze znających daną dziedzinę, którą chcemy poznać.
Cechy wywiadu:
- stwierdzenie, że przeprowadzenie wywiadu jest konieczne
- ustalenie z kim wywiad zostanie przeprowadzony, najpierw należy przeprowadzić zwiad
- ustalenie terminu i miejsca spotkania
- zaplanowanie pytań zasadniczych, które zostaną zadane w czasie wywiadu
- nie może być zbyt wiele pytań, max do 30 min
- atmosfera podczas wywiadu jest ważna
OBSERWACJA
Jest to świadome, systematyczne i planowe spostrzeganie obiektów, zjawisk, zdarzeń, procesów przez ucznia (podmiot). Spostrzeganie zachodzi najczęściej za pomocą wzroku, słuchu i dotyku. Metoda badania naukowego, która pozwala poznać zewnętrzne cechy przedmiotów, zjawisk i procesów.
Kolejność czynności:
- określenie celu obserwacji
- wybór przedmiotów, zjawisk, które mają być obiektami obserwacji
- sprecyzowanie rodzaju uzyskanych informacji
- ustalenie sposobu przeprowadzenia obserwacji
- ustalenie formy zapisywania lub rejestracji danych
Rodzaje obserwacji:
1) ze względu na czas trwania:
- krótkotrwałe- obserwacja zjawisk przemijających stosunkowo szybko w czasie
- długotrwałe- obserwacje zjawisk stosunkowo powolnie przemieniających się, np. zmiany pór roku
2) ze względu na miejsce:
- bezpośrednia- naturalne okazy w ich środowisku
- pośrednia- naturalne okazy w środowisku sztucznym, mogą być użyte modele, zdjęcia itp.
3) ze względu na synkretyzm:
- kierowana
- spontaniczna
DOŚWIADCZENIE
Stosujemy, gdy chcemy pokazać dziecku zjawiska albo procesy, które są trudne do uchwycenia w środowisku naturalnym.
Etapy przeprowadzenia doświadczenia:
1. Przygotowanie narzędzi, przyborów, naczyń.
2. Ustalenie celu doświadczenia (stawianie pytań, tylko problem, brak hipotez).
3. Ustalenie, jaki e czynności należy wykonać, co zaobserwować i jak zanotować wyniki obserwacji.
4. Wykonanie doświadczenia.
5. Zdawanie sprawozdania z przeprowadzonego doświadczenia.
6. Ustalenie wniosku.
DZIAŁALNOŚĆ PRAKTYCZNA:
To łączenie teorii z praktyką. Rozumiana jako źródło wiadomości, weryfikacja wyników myślenia i przekształcanie rzeczywistości. Występuje najczęściej wtedy, gdy uczeń oddziałuje bezpośrednio na otaczający świat w celu przekształcenia go w sposób społecznie użyteczny, wykonując przy tym szereg czynności ruchowych przy udziale czynności myślowych, np. posługiwanie się kompasem itp.
Schemat działania:
- muszą być poprzedzone przekazaniem określonej porcji wiadomości
- powinny rozszerzyć zakres ich wiadomości
np. praca na działce szkolnej, pielęgnacja roślin
UPODOBNIENIE PROCESU NAUCZANIA DO PROCESU BADANIA- praca badawcza ucznia
1. proces badawczy wg Okonia składa się z 3 etapów:
obserwacja pewnych zjawisk lub procesów
tworzenie hipotez na podstawie zaobserwowanych faktów i zależności między nimi
doświadczalne wprowadzanie hipotez
2. Czynniki :
- rodzaje myślenia konkretno- wyobrażeniowe
- znikoma wiedza ucznia
- małe doświadczenie życiowe
proces badawczy musi być bardziej uszczegółowiony
3. Wg J. Dejko proces ten ukazany jest poprzez ukazanie 20 momentów (faz) w procesie rozwiązywania procesu badawczego. W praktycznej działalności badawczej nie mogą istnieć ścisłe rozgraniczenia poszczególnych etapów i nie zawsze muszą występować wszystkie wymienione elementy struktury badawczej.
Lelonek przedstawił inną propozycję gdzie występuje 7 momentów (etapów):
1. Nawiązanie do wiedzy znanej często pozaszkolnej przydatnej w dalszej lekcji
2. Wykazanie potrzeby przeprowadzenia określonych badań, stworzenie właściwej sytuacji problemowej, potrzeby budowania i analizy.
3. Sformułowanie zadania badawczego.
4. Rozwiązania zadania badawczego w działaniu intelektualnym (myślowe przewidywania uczniów).
5. Weryfikacja wyników myślenia na drodze obserwacji, wywiadów, eksperymentów lub praktycznego działania.
6. Opisywanie przez uczniów wykonanego działania badawczego, formułowanie wniosków.
7. Zastosowanie zdobytej wiedzy w nowych sytuacjach lub wskazywanie możliwości jej zastosowania.
- rozbudzanie ciekawości
- rozwijanie potrzeby pomocy przyrody
- przygotowanie do rozwiązywania problemów
- samodzielność w procesie nauczania
- przygotowanie do pracy badawczej