Koncepcja kina autorskiego i estetyka Nowej Fali francuskiej.

Francuska Nowa Fala (franc. nouvelle vague) - nurt współczesnego kina, który rozwinął się pod koniec lat 50. i odnowił sztukę filmową. Był częścią rozleglejszego zjawiska, zwanego przełomem nowofalowym, mającego źródło zarówno w nowych możliwościach technicznych kina, jak w ewolucji obyczajów, respektujących kulturową odrębność młodości. We Francji przełom ów zyskał najwyrazistszą formułę programową, tam bowiem rozwinęła się w latach 50. kinofilia: miłośnictwo kina podniesiono do rangi powołania życiowego. Najpełniejszy wyraz znalazło ono w działalności krytycznej młodych redaktorów miesięcznika „Cahiers du Cinéma” (wydawanego od 1951), szydzących z dramaturgicznego i myślowego skostnienia tradycyjnego „kina papy” oraz domagających się filmów tworzonych przez „autorów”, świadomych stosowanych środków i wprowadzających na ekran własną, osobistą problematykę. Sposobem na to miało być radykalne potanienie produkcji filmowej, umożliwiające debiut uzdolnionym artystom spoza profesji. Wkrótce sami redaktorzy „Cahiers” zaczęli wprowadzać ten program w życie, realizując najpierw krm. filmy amatorskie (Dziennik łotra E. Rohmera z 1950), a poczynając od debiutu C. Chabrola Piękny Serge(1958) - także płm. filmy dla kin.

Wraz z pojawieniem się dużej grupy podobnych debiutów (wcześniej : I Bóg... stworzył kobietę R. Vadima z 1956; Windą na szafot L. Malle’a z 1957) termin „Nowa Fala”, oznaczający początkowo nową socjologiczną jakość młodego pokolenia Francuzów, zaczął oznaczać nową artystyczną jakość filmów realizowanych przez młodych reżyserów. Określano nim zarówno filmy realizowane przez redaktorów „Cahiers” - F. Truffauta, J.-L. Godarda, E. Rohmera, C. Chabrola, J. Rivette'a, jak i utwory młodych dokumentalistów - A. Vardy, A. Resnais, J. Demy, przenoszących paradokumentalną poetykę do swych fabuł, a także naśladowców obu tych grup. Szczyt popularności Nowej Fali przypadł na sezon 1959/60: od triumfalnego przyjęcia na festiwalu w Cannes Czterystu batów Truffauta i Hiroszimy; mojej miłości Resnais po paryską premierę Do utraty tchu Godarda. Jeszcze przez kilka lat możliwości wyrazowe nurtu poszerzały się o dalsze zacieranie granic między paradokumentalną rejestracją a fabułą (Cléo od 5 do 7 Vardy z 1961), o nasycanie życiem konwencji gatunkowych (Parasolki z Cherbourga J. Demy z 1963), ale publiczność na powrót zatęskniła za kinem tradycyjnym i około połowy lat 60. nastąpił zmierzch Nowej Fali. Ożywczy wpływ francuskiego nurtu na światowe kino okazał się jednak ogromny i trwa nadal, co widać choćby w amerykańskim kinie niezależnym (od J. Cassavetesa po J. Jarmuscha), w twórczości takich autorów jak A. Kiarostami z Iranu czy Wong Kar-wai z Hongkongu czy w duńskim manifeście Dogmy. Trwałe okazało się nowe rozumienie autora - reżysera odpowiedzialnego za całość filmu; ożywcza okazała się nowa koncepcja opowiadania filmowego otwartego w znacznym stopniu na improwizację i niespodziankę; produktywne stało się wreszcie - częste zwłaszcza u Godarda - podkreślanie umowności dzieła, podejmującego ciągłą grę z innymi tekstami kultury.

WYKŁAD:

Nowa fala francuska

Pomysł narodził się we Francji w latach 50. Ważnym elementem charakteryzującym nową falę było to, że przed wydarzeniami we Francji nikt nie traktował filmu poważnie. Miał on dalej charakter rozrywkowy i nie pomyślano by o tym, że filmoznawstwo może stać się przedmiotem akademickim. Nowa fala francuska wytworzyła w światopoglądzie ludzi to, że film jest sztuką. Działacze nowej fali chcieli, by nazywano go dziesiątą muzą. Nowofalowcy wytworzyli oprócz tego również zjawisko recenzji filmowej. We Francji powstało w tym okresie pierwsze pismo„CAHIERS DU CINEMA”, mające na celu recenzowanie wydawanych filmów. Zjawisko krytyki filmowej zaczęło nabierać bardzo poważnego wymiaru. Ważnym faktem dotyczącym nowej fali jest to, że większość reżyserów tworzących w tym okresie pracowało dla Cahiers. Byli oni w większości dziennikarzami filmowymi, pisującymi recenzje filmowe. Ich zainteresowanie teorią przełożyło się na praktykę i zaczęli kręcić własne filmy.

Nowofalowcy mieli bardzo specyficzne, pełne buntu podejście do filmu. Uznawali wszystkie filmy tzw. „Kina papy” za coś poniżej poziomu, nienawidzili reżyserów robiących nie ambitne i mało oryginalne filmy. O takich względem nich porażkach pisali w Cahiers. Niszczyli ich na łamach pisma. Mieli oczywiście swoich ulubionych reżyserów, którzy byli dla nich inspiracją w szczególności Hitchcock i nurt noir. Nowofalow cy traktowali kino bardzo niezależnie i osobiście. Uważali, że dobry film może powstać tylko wtedy, gdy wszystkie funkcje począwszy od reżysera a skończywszy na scenarzyście będą wykonywane przez jedną osobę. Dopiero wtedy film można nazwać autorskim w pełnym tego słowa znaczeniu. Nowa fala zostaje w nieustannym konflikcie z systemem amerykańskim mimo że nieustannie z niego czerpie.

Reżyserzy nowej fali

Truffant – reżyser 400 batów. Jest to film autobiograficzny. Truffant przyznaje się w nim do swoich przeżyć z dzieciństwa a jako swojego bohatera umieszcza dziecko, co jest niespotykane dla Nowej fali. Bohater nagminnie chodzi na wagary, ponieważ widzi różnice pomiędzy dziećmi a dorosłymi. Stwierdza, że nic im nie zawdzięcza. Bardzo dokładnie pokazana jest przepaść między dorosłymi a dziećmi, nie ma między nimi kontaktów. Chłopiec poprzez swoje złe zachowanie chce zwrócić na siebie uwagę dorosłych. Tak jak w innych nowofalowych filmach występują w 400 batach takie motywy jak: chaotyczne, dzikie ujęcia i sceny: bicie, kradzieże.

Godard – najsłynniejszy twórca Nowej fali. Człowiek, który stworzył kultowy, dla tego gatunku film pod tytułem „Do utraty tchu”. Jest to przykładowy film nowofalowy, w którym można znaleźć wszystkie cechy tego gatunku, a mianowicie:

- działania bohaterów nie mają sensu

- nie wiadomo, kim są ludzie, którzy dają broń głównemu bohaterowi

- mamy romans pomiędzy głównymi bohaterami, który jest dziwaczny i nie wiadomo jak się potoczą ich losy

- Godard wychodził z założenia, że każdy film powinien mieć początek, środek i koniec ale nie koniecznie w tej kolejności. Bawi się tym i przewraca wszystko do góry nogami, by pokazać, że nie trzeba trzymać się konwencji, by stworzyć dzieło. Film ma szokować, zaskakiwać, być sztuką.

- Godard sam napisał scenariusz do „Do utraty tchu”, był też reżyserem jednakże współpracował z profesjonalnym operatorem. (Być może gdyby nie ten operator całe to filmowe, dziwaczne przedsięwzięcie, nie wyszło by mu na taką skalę jak oczekiwał)

- inspirację czerpał z amerykańskich filmów gangsterskich. Nawet zakończenie jest bardzo podobne to tego gatunku mimo tego, że nie bardzo wiadomo o co tam chodzi, skąd się wzięła broń i dlaczego do niego strzelano.

- Godard uważał, że inspiruje się prawdziwym życiem, w którym rozmowy i zachowania ogólnie są bez większego sensu więc dlaczego w filmie ma być inaczej. W „Do utraty tchu” nie wiadomo o czym rozmawiają bohaterowie, przeplata się angielski z francuskim, wszystko jest dziwne i niezrozumiałe.

- Film ten stworzył modę na tego typu produkcje. W nowej fali nie dowiemy się co kieruje bohaterem.

Vardy – ważna postać w nowej fali nawet, jeżeli mniej się z nią utożsamiała. Ważne jest to, ze jest to reżyser kobieta! Jej produkcją, która ma w sobie wiele z nowej fali jest „Cleo od 5 do 7”. Jest to film wbrew pozorom bardzo zrozumiały. Główną bohaterkę poznajemy w szpitalu, kiedy czeka na wyniki badań. Ma się dowiedzieć, czy choruje na raka czy nie. Przez cały film widzimy bohaterkę, spacerującą ulicami Paryża, która boryka się z poważnym śmiertelnym problemem a wokół niej dzieje się wesołe prawdziwe życie. Bohaterka jest wyobcowana i zdystansowana. Vardy nie była bardzo związana z nową falą, ponieważ jej dziedziną były filmy dokumentalne.

Resnais - „Hiroszima moja miłość”. W tym filmie widać bardzo wyraźnie eksperymentowanie z czasem i przestrzenią. Jest to historia kobiety, która miała najpierw romans z niemieckim żołnierzem a później z japońskim. Jest ona wyklęta przez społeczeństwo, które jej nie akceptuje. W nowej fali przeważają romanse w których ludzie się kochają, ale nie za bardzo wiedzą, jak się mają dogadać. Również mamy sceny bicia, dziwne miny bohaterów, twarze z których sami musimy czytać emocje. Nic nie mamy powiedziane, wszystkiego trzeba się domyślać.

W latach 60 filmy nowofalowe zaczęły się popularyzować i wchodzić do mainstreamu. Gatunek ten zaczyna być modny. Jego wadą jest jednak to, że takie produkcje można obejrzeć raz albo dwa, ponieważ szybko widza nudzą