Jak napisać recenzję naukową?

1.        recenzent to ktoś, kto przygotowuje „krytyczną i objaśniającą ocenę dzieła” (Kopaliński)

2.        co to jest krytyka?

a)       słowo „ krytyka” pochodzi od greckiego kritikos, czyli „umiejący rozróżniać i oceniać”. Krytyka naukowa NIE JEST tożsama z potocznym rozumieniem tego słowa. Krytyka naukowa to analiza i ocena wartości dzieła naukowego, a to oznacza, że powinienieś zabawić się w sędziego a nie w kata czy prokuratora. Masz ocenić co jest dobre a co złe.

b)       Dobry krytykant stara się zatem odpowiednio wyważyć proporcje (nie miesza z błotem i nie wynosi pod niebiosa) i zbudować wrażenie u czytelników, że obiektywnie przedstawia jak się rzeczy mają, chwali zalety, gani błędy i co najtrudniejsze i rzadko obecne – proponuje twórcze rozwinięcie idei krytykowanego autora.

c)       Oznacz to, że Twoje pochwały i zarzuty muszą być ZAWSZE merytorycznie uzasadnione

d)       Bardzo dobrze jest podeprzeć swoje sądy tezami uznanych autorytetów w danej dziedzinie – dobre nazwiska to skuteczna tarcza

3.        opinia a krytyka

a)       w swojej recenzji NIE wypowiadaj swoich opinii o zjawisku, które opisuje autor. Jest to najczęściej popełniany błąd. Jeśli książka traktuje o muzyce rockowej, to w krytyce tejże książki nie omawiaj własnego stosunku do muzyki rockowej – to NIE NALEŻY do krytyki naukowej, o opiniach można rozmawiać gdzie indziej: w knajpie lub u cioci na imieninach. Możesz za to omawiać inne koncepcje naukowe dotyczące muzyki rockowej i wskazywać ich słabe i mocne punkty, lub próbować tworzyć swoje własne. Czym innym jest Twoja opinia (np. „podoba mi się lub nie podoba, dlatego, że...”), a czym innym krytyka naukowa (np. „uważam, że teza ta nie jest słuszna, gdyż....”). zawsze rozgraniczaj te dwie rzeczy.

b)       Staraj się w trakcie streszczania recenzowanego tekstu nie wypowiadać swoich opinii na jego temat (a jeśli już to z wyraźnym zaznaczeniem autorstwa sądu, np. „sądzę, że...”). Zrób to albo w podsumowaniu albo we wstępie, jako zaznaczenie Twojego stosunku do danej pozycji. W ten sposób oddzielisz opinię od krytyki i czytelnik nie będzie zachodził w głowę, co wypływa od Ciebie, a co z tekstu.

4.        schemat recenzji naukowej:

a)       imię i nazwisko autora recenzji

b)       dane bibliograficzne o tekście – imię i nazwisko autora teksu, tytuł tekstu, miejsce i rok wydania

c)       prezentacja autora tekstu – jego pozycja w świecie nauki, dorobek, jakie miejsce w jego twórczości zajmuje recenzowany tekst

d)       przedstawienie głównych tez i struktury pracy – skrótowa prezentacja, w której należy ukazać treść książki, jej główne tezy oraz strukturę

e)       część krytyczna czyli Twoja ocena pracy – uwagi pozytywne z uzasadnieniem, uwagi negatywne z uzasadnieniem, dobrze jest uwzględnić to, co jest oryginalne, co jest ważne i specyficzne, jakie miejsce zajmuje książka wśród pozycji innych autorów, z czym można ją porównać itp.

f)         zakończenie i podsumowanie – podsumowanie przesłania tekstu + Twoja opinia o tym przesłaniu i o tekście

5.        elementy oceny – podczas ocenia tekstu warto zwrócić uwagę na następujące elementy:

a)       zawartość merytoryczna – jakie cele postawił przed sobą autor tekstu, czy były one sensowne i realistyczne, czy sądy są logicznie ze sobą powiązane, czy tezy w niej zawarte są zgodne z innymi koncepcjami traktującymi o tym samym zjawisku, czy autor prawidłowo odczytuje rozmaite koncepcje, czy jego tezy są odkrywcze i otwierają nowe pole poszukiwań czy też powielają w nowej formie stare schematy itp.

b)       struktura formalna – czy poszczególne części pracy są ze sobą logicznie powiązane, czy zawartość poszczególnych części pracy jest uzasadniona celem pracy, czy autor w ogóle realizuje cel pracy, itp.

c)       metodologia pracy – to punkt najtrudniejszy, gdyż analizuje, w jaki sposób autor dochodzi do końcowych wniosków ; odnosić się tu wypada nie tylko do metod pracy terenowej (jeśli krytykowana praca jest empiryczna), ale także do rozstrzygnięć epistemologicznych, a więc poprawności wyznawanych i stosowanych przez autora sposobów osiągania prawdy naukowej

d)       sposób prowadzenia narracji – czyli styl literacki tekstu (czy autor pisze zrozumiale, czy ściemnia w pewnych miejscach, czy jego metafory utrudniają czy ułatwiają zrozumienie jego myśłi itp.)

6.        wymogi formalne

a)       piszemy w normie standardowego maszynopisu – czcionka 12; odstępy między wierszami 1,5 wiersza, od 30 do 33 wierszy na stronie

b)       w recenzji sporządzanej w konwencji naukowej podaje się informacje o źródłach cytatów – stosując przypisy lub odnośniki wewnątrztekstowe.

c)       Jeśli na końcu jest bibliografia jej zapis musi mieć charakter naukowy