Pedagogika Pozytywistyczna
1. Pojęcie pozytywizmu
Pojęcie to zastosowano do opisania, wyjaśnienia i zinterpretowania pewnej formy intelektualnej oraz stylu myślenia o edukacji i oświacie, mających swoje uzasadnienie w „filozofii pozytywnej”, korespondującą z nią koncepcją nauki powstałej w świecie nowoczesnym oraz wpisującej się w ten nurt pedagogiki jako dyscypliny naukowej.
2. Pojęcie orientacji pozytywistycznej
Orientacja pozytywistyczna związana jest z powstaniem nowej formy myślenia edukacyjnego, zwanego naukowym, obok już wcześniej istniejącego myślenia potocznego i filozoficznego. Istotą orientacji pozytywistycznej w pedagogice jako dyscyplinie naukowej jest dążenie do wytwarzania wiedzy pewnej o rzeczywistości edukacyjnej i oświatowej, czyli takiej, która umożliwi skuteczne przewidywanie i projektowanie działań, zmierzających do osiągnięcia określonych celów, które gwarantują czynienie świata bardziej przewidywalnym i uporządkowanym.
3. Podstawowe tezy pozytywizmu :
Najwartościowszym rodzajem poznawczego oswajania świata jest poznanie naukowe.
Wartość tę zapewnia nauce stosowanie tzw. „twardej metodologii” badań empirycznych.
Najlepsze wzory badań zostały wytworzone w naukach przyrodniczych, szczególnie w fizyce.
Dzięki tej metodologii nauki szczegółowe są w stanie wytwarzać „wiedzę pozytywną”, czyniąc przedmiotem badań „nagie fakty”, która poddane pomiarowi i empirycznej weryfikacji prowadzą do zwerbalizowania twierdzeń o wysokim poziomie generalizacji, pozwalających na dość precyzyjne przewidywanie mających nastąpić stanów, zdarzeń, procesów.
Jeżeli ludzie będą wiedzieć, jak jest i jak będzie (lub może być), to podejmują racjonalne działania, korzystne z punktu widzenia jednostek i korzystne ze społecznego punktu widzenia, zgodnie z oświeceniową ideą postępu.
Wiedza pozytywna gwarantuje racjonalne rozwiązywanie konkretnych problemów jednostek i ludzkości.
Z filozofii i nauki trzeba odrzucić wszelką metafizykę i spekulacje, jak również niepotrzebne spory, nie tracić czasu na jałową krytykę innych poglądów i przekonań, koncentrując się na wytworzeniu „wiedzy pozytywnej” przydatnej do rozwiązywania konkretnych problemów społecznych.
4. Przedstawiciele :
August Comte (przedstawił program pozytywizmu w 6-tomowym dziele Cours de philosophie positive)
John Stuart Mill (1806-1873)
5. Odmiany pozytywizmu :
a)empiriokrytycyzm
Przedstawiciele : Richard Avenarius (1843-1896) i Ernst Mach (1838-1916)
Założenia :
bronili tezy „czystego” doswiadczenia jako przedmiotu badań naukowych
jedynym wartościowym źródłem wiedzy może być obserwacja empiryczna, a nauka jest opisem świata doświadczanego
b)neopozytywizm (logiczny pozytywizm)
Przedstawiciele : Rudolf Carnap (1891-1970), A.J. Ayer, C.G. Hempel
Neopozytywizm wyróżnia od wcześniejszych postaci pozytywizmu:
ujęcie nauk logiczno-matematycznych jako nieempirycznych i analitycznych
sprowadzenia nauk humanistycznych do psychologii i socjologii, obu pojmowanych behawiorystycznie
likwidacja metafizyki, której zagadnienia są pozorne, a twierdzenia bezsensowne
likwidacja teorii poznania, etyki, estetyki - pozostawienie filozofii tylko w charakterze analizy języka
6. Podstawowe cechy orientacji pozytywistycznej :
Hierarchizowanie różnych typów wiedzy o edukacji oraz przypisywanie najwyższej wartości i mocy sprawczej wiedzy naukowej.
Uznawanie, że najwartościowszym typem wiedzy o edukacji są twierdzenia formułowane w wyniku przeprowadzonych badań, możliwie najwierniej respektujących reguły metodologii badań empirycznych.
Szczególne przywiązanie do badań ilościowych, a marginalizowanie badań jakościowych.
Przekonanie o tym, że wiedza o faktach edukacyjnych i oświatowych umożliwia nie tylko racjonalne przewidywanie zdarzeń, ale automatycznie uruchamia odpowiednie działania.
Przyjęcie, że zadaniem pedagogiki jest tworzenie projektów edukacyjnych i oświatowych, które mogłyby zostać wdrożone i zastosowane bezpośrednio w praktyce edukacyjnej i oświatowej, przez odpowiednio do wdrażania przygotowanych nauczycieli i pedagogów.
Postulowanie, że postęp w praktyce edukacyjnej i oświatowej polega na coraz lepszym i skuteczniejszym kontrolowaniu wszystkich procesów edukacyjnych.
Propagowanie, że pedagodzy w projektowaniu pedagogii powinni wykorzystywać wyniki badań empirycznych nie tylko własnej dyscypliny naukowej.
Głoszenie praktyczności pedagogiki.
7. Pojęcie pedagogii i pedagogiki
- Pedagogia to zespół środków i metod wychowania stosowanych przez nauczycieli; odnosi się do praktyki.
- Pedagogika to teoretyczna i naukowa refleksja dotycząca praktyki edukacyjnej.
8. Pedagogika naukowa
Twórca : Johan Friedrich herbart (1776-1841)
Zasługi :
zbudowanie instytucjonalnych podstaw uprawiania pedagogiki jako dyscypliny wytwarzającej wiedzę, która spełniałaby standardy wiedzy naukowej
herbartowski system pedagogiczny, będący projektem nauczania wychowującego, stał się pomostem pomiędzy myśleniem filozoficznym a myśleniem naukowym
9. Tezy wypracowane w sporze o pozytywizm :
fakty i prawa naukowe są niezawodne, jedne i drugie są w gruncie rzeczy konwencjami
wiedza humanistyczna nie jest, nie może być i nie powinna być taka jak przyrodnicza
nasza wiedza wspiera się nie na samych faktach, bo pewne prawdy ogólne ujmujemy bezpośrednio, z całą oczywistością
przyroda nie jest jedyną, ani nawet nie jest pierwotną postacią bytu
kultura nowożytna nie tylko nie jest doskonała, ale wręcz zła, powinna być obalona i zmieniona
10. Przełom antypozytywistyczny
oznacza jedynie ograniczenie monopolu orientacji o charakterze paradygmatycznym
wyjście z dominacji jednej orientacji w wersji umiarkowanej skłaniać może do uznania wieloparadygmatyczności w wytwarzaniu wiedzy, której przypisuje się status wiedzy naukowej
w wersji radykalnej ujawnia się w promowaniu relatywizmu poznawczego i anarchizmu metodologicznego.
krytycy orientacji pozytywistycznej koncentrują się na zjawisku redukcji problematyki badawczej, spowodowanej przekonaniem, ze przedmiotem badań może być tylko to, co poddaje się pomiarowi empirycznemu.
Ewa Wrona, Emilia Niewińska
I rok Praca Socjalna, grupa 2
2