Charakterystyka zbiorowisk trawiastych

Zbiorowiska trawiaste- zbiorowiska złożone głównie z trwałych roślin zielonych, z przewagą lub przynajmniej z dużym współudziałem traw. Zajmują one ok. 23% powierzchni lądów na kuli ziemskiej.

Użytki zielone- zbiorowiska trawiaste wykorzystywane do celów paszowych.

Naturalne zbiorowiska trawiaste: stepy i lasostepy, sawanny, tundra, łąki.

Stepy- bezdrzewne formacje roślinne związane z klimatem umiarkowanym, zajmują ok. 14,5% ogólnej powierzchni lądów.

Czynniki sprzyjające kształtowaniu się stepów: suchy, kontynentalny klimat (150-200mm opadów w okresie wegetacji). Gleby o dobrej strukturze, dużej miąższości próchnicy, wysokiej zasobności w składniki pokarmowe (czarnoziemy).

Występowanie stepów na świecie: w Europie np. stepy Ukrainy, w Azji np. stepy kazackie, mongolskie, w Ameryce południowej- pampasy, w Nowej Zelandii- tussock.

Sawanna- zbiorowisko trawiaste z obecnością drzew, występuje w ciepłych strefach klimatycznych (w Afryce, Ameryce Południowej, Australii).

Tundra- bezleśne zbiorowisko w polarnej strefie klimatycznej z przewagą traw i turzyc.

Łąki- bezdrzewne zbiorowiska trawiaste na siedliskach z reguły poleśnych, o zwartej runi. Występują w strefach klimatycznych umiarkowanych i chłodnych.

Podział zbiorowisk trawiastych: naturalne i sztuczne.

Podział trawiastych użytków zielonych w praktyce: naturalne (niezagospodarowane), sztuczne (zagospodarowane).

Łąki naturalne- nietrwałe zbiorowisko roślinne. Występuje na terenach gdzie określone czynniki powstrzymują sukcesję prowadzące do utworzenia zbiorowiska leśnego.

Czynniki sprzyjające utrzymywaniu się łąk naturalnych: niskie temp. silne wiatry, lawin śnieżne i kamienne w górach. Krótki okres wegetacyjny przy krótkim i dżdżystym lecie. Niskie opady. Duży niedosyt wilgotności- zasolenie gleb. Wysoki poziom wody gruntowej. Wody powodziowe na gruntach przyrzecznych.

Łąki naturalne- przykłady: hale wysokogórskie, dealpejskie, łąki nadrzeczne, łąki słone, hale podbiegunowe, zbiorowiska ziołorośli.

Łąki sztuczne (antropogeniczne)- zbiorowiska roślinne ukształtowane przy udziale człowieka. Ich utrzymaniu sprzyjają takie czynniki jak: koszenie, nawożenie, wypas.

Funkcje zbiorowisk łąkowych

- produkcyjne

- podstawowa: produkują zielonkę do bezpośredniego skarmiania, produkcja surowca do pozyskiwania siana, kiszonek, suszu, koncentratów.

- drugorzędowa: produkcja ściółki, produkcja masy opałowej, produkcja drewna, produkcja celulozy, pastwisko dla pszczół, miejsce pozyskiwania surowców lekarskich.

- pozaprodukcyjne

- ekologiczna: bariera migracji miogenów do wód. Zbiorniki retencyjne wód. Ścinanie fali powodziowej. Ochrona gleb przed erozja. Wzbogacanie gleb w materię organiczną. Oczyszczanie ścieków. Oczyszczanie powietrza. Kształtowanie klimatu. Naturalne siedlisko fauny, skarbnica gatunków flory (bank genów).

- krajobrazowa: element kształtowania krajobrazu. Element kolorytu i piękna. Miejsce uprawiania agroturystyki.

Produkcja ściółki: wskaźnik chłonności cieczy: słoma zbożowa 220-240%, siano łąk ściółkowych 180-220%.

Produkcja masy opałowej: kaloryczność 100g biomasy: słoma żytnia 216,2kcal, trzcina pospolita 217,8 kcal, siano łąkowe 127,8kcal.

Produkcja drewna: system silvopastoralny (pastwiska zadrzewione), polega na połączeniu gospodarki leśnej i pastwiskowej. Jego celem jest jednoczesna produkcja paszy i drewna oraz wywoływanie korzystnego oddziaływania na atmosferę, litosferę i biosferę, a także kształtowanie piękna krajobrazu.

Produkcja celulozy: badania nad wykorzystaniem celulozy z traw, nigdy papier z traw nie będzie biały, ale np. do produkcji papieru gorszej jakości, opakowań, kartonów.

Pastwisko dla pszczół: wykorzystywanie głównie łąk ziołowych- główne źródło pyłku.

Miejsce pozyskiwania surowców zielarskich: na zasadzie zbierania komponentów zielarskich łąk np. żywokost.

Zbiorniki retencyjne wód: znaczenie gleb torfowych. Użytki zielone w profilu o głębokości 1,5m. zatrzymują 250mm wody wolnej. W skali kraju gromadzą 10mln m³ wody.

Ścinanie fali powodziowej: podstawowe znaczenie łęgów. Stanowią 23% ogólnego obszaru TUZ.

Wzbogacanie gleby w materię organiczną: współczynnik przyrostu (+) i degradacji (-) glebowej substancji organicznej (1ha): okopowe -1,4, kukurydza -1,15, zboża oleiste -0,53, strączkowe +0,35, trawy w uprawie polowej +1,05, mieszanki trawiaste +1,96.

Oczyszczanie ścieków: zdolność filtrowania darni łąkowej- mozga trzcinowata, wyczyniec łąkowy.

Zbiorowiska jako zbiorowiska bioróżnorodności: rzadkie i chronione gatunki roślin. Miejsce lęgu wielu ptaków.