KLASYFIKACJA UJĘĆ WODY
KLASYFIKACJA UJĘĆ WODY
1. ujecia wód powierzchniowych
a) płynących: - brzegowe; - nurtowe; - zatokowe; - nurtowo - brzegowe
b) stojących: - z jezior; - ze zbiorników sztucznych
2. ujęcia wód źródlanych
a) wstępujących (nizinnych) z samoczynnym wypływem wody artezyjskiej pod ciśnieniem
b) zstępujących : - źródeł skupionych (punktowe); - źródeł warstwowych ( wypływ wzdłuż krawędzi stoku) woda ujmowana za pomocą : drenów poziomych w gruncie porowatym; sztolni w gruncie szczelinowym, w wypadku ich głębokiego położenia pod terenem
3. ujęcia wód gruntowych
a) płytkich (do 8m poniżej terenu) za pomocą : - ciągów poziomych; - zespołu studzien w układzie lewarowym
b) głębokich za pomocą studzien
- kopanych
- wierconych w układzie pompowym : studnie bezfiltrowe; studnie filtrowe
- z filtrami poziomymi: system Ranneya; ujecie infiltracyjne; ujecie nieinfiltracyjne o zwierciadle wody swobodnym lub napiętym
UJĘCIE WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Ujecie brzegowe-ujecie powierzchniowe: czerpnia; krata; kanał przepływowy do studni; krata gęsta; studnia; czerpnia która przesyła do stacji uzdatniania wody
CZERPNIA musi być ustawiona prostopadle do strumienia płynącej wody, z kratami i sitami, 0,1 - 0,2 m/s - maksymalna prędkość wpływu wody do czerpni żeby nie były wprowadzane zanieczyszczenia
Różnica ujmowania pomiędzy ujęciem wody płynącej a stojącej jest lokalizacja czerpni
Czerpnia powinna znajdować się poniżej zwierciadła, 15m ze względu na falowanie, temp wody powinna być stabilna nawet do głębokości 30m, powyżej dna 3-6 metry aby nie pobierać brudów - nie ma czerpni brzegowych która spełni powyższe warunki
W zbiornikach sztucznych można lokalizować czerpnie przy brzegu, w miejscu gdzie jest wybetonowany
UJĘCIA ŹRÓDLANE
Wstępujące- gdy woda wypływa pod górę
Zstępujące- warstwowe, uskokowe, rumoszowe
W zależności od rodzaju wypływu można różnie ujmować wodę od wód zstępujących punktowych - studnia, liniowych- drenaże
SPOSOBY UJMOWANIA WÓD GRUNTOWYCH
Drenaż
Studnia kopana
a. Głębokość zwierciadła wody nie przekracza 30 m
b. Studnie wiercone
- Stosowane, gdy głębokości są znaczne, nawet do 200m
- Elementy składające się na studnie:
* Rura eksploatacyjna
* Głowica ( rura osłonowa eksploatacyjna wyprowadzona jest na powierzchnię, studzienka zamknięta od góry musi być wentylowana)
* Rura pod filtrowa; nad filtrowa
* średnica rury zależy od wydatku studni
* Grubości filtru
* Wielkości pompy głębinowej
* Wodomierz kątowy lub przepływowy, manometr, zawór umożliwiający pobór wody (kran)
Studnie wiercone:
- Bez filtrowe - stosowane, gdy warstwa wodonośna to piasek, wykonane z rury perforowanej, której obudowana jest z zewnątrz siatką (0,2 do 0,7 mm)
- Filtr żwirowy - średnica większa od 0,5 m - na dno otworu wprowadza się betonową płytę, rurę perforowaną a potem zasypuje się obszary odpowiednią granulacją (rys)
Kanały przełazowe żelbetowe
Lewar - ujmowanie wód płytkich, polega na wykorzystaniu różnicy ciśnień
UKŁAD STUDZIEN WIERCONYCH
Z przewodem zbiorczym
Wariant pojedynczych studzien połączonych z zbiornikiem (niezależne rurociągi)
Pompa głębinowa wprowadzana do wnętrza studni
UJĘCIA PROMIENISTE
Zafiltrowanie poziome promieniste
Krótkie zafiltrowanie promieniste
Wielowarstwowe
Pierwsze zastosowanie - Raney 1934r Anglia - studnia zbiorcza + kilkanaście odcinków rurociągu
System Telmana - na początku odcinka zastosowano głowicę stożkową (rura wchodzi łatwiej)
Gruba Kaśka (warszawa) - ujęcie promieniste infiltracyjne pod dnem Wisły
DRENAŻOWE UJĘCIA PODDENNE
Jednostronny odbiór
Przemienny odbiór wody
Dwustronny odbiór wody
STREFY OCHRONY UJĘĆ
*pośrednie
*bezpośrednie
Wielkość stref zależy od rodzaju ujęć podziemnych i powierzchniowych
Wody podziemne
8-10: teren ochrony przy drenach
10-15: studnie kopane
(uzależnione od długości tego drenu promienistego): studnie poziome z systemem drenu
15-20 : ujęcie źródlane
Teren powinien być zabezpieczony, oznaczonym znakami stojącymi
Musi być oznaczone, że to teren ochrony wód podziemnych
STREFA OCHRONY POŚREDNICH
-obejmuje obszar zasilania danego ujęcia
-czas wymiany 25lat
-w strefie występują zakazy i ograniczenia
*zakaz wprowadzania do wód i ziemi ścieków *nie wolno stosować ścieków do nawożenia *nie wolno stosować nawozów, środków ochrony roślin, wykonywać robót melioracyjnych, wykopów ziemnych *lokalizacja farm, zwierząt, składowisk odpadów komunalnych, cmentarzy, hodowli ryb.
WODY POWIERZCHNIOWE
-ochrona części poboru wody (czerpnia)
-ochrona gruntu na której są obiekty ujęcia
-ochrona gruntu otaczającego od 15 do 20m licząc od zarysu budowli obiektu
Ogrodzenie, oznakowanie, zakaz wstępu dla osób nieupoważnionych
*Wewnątrz teren ochrony pośredniej obejmuję rzekę wraz z przylegającymi gruntami o zasięgu w górę rzeki odpowiadającym 12h czasowi przepływu przy stanie średnim niskim
*w przypadku ujęć wód z rzek spiętrzonych z jezior i innych zbiorników wodnych o czasie retencji dłuższym o 12h
*jeziora, zbiorniki wodne (całe zlewnie)
*pas gruntu przylegający do zbiornika o szerokości >500m dla dużych zlewni
TU CHODZI O STRONĘ PRAWNĄ CO POWINIEN ZAWIERAĆ WNIOSEK O OCHRONĘ STREF
-uzasadnienie ochrony strefy ujęcia
-propozycję granic stref w rozwiązaniu z planem sytuacyjnym
-scharakteryzować parametry techniczne ujęcia dla strefy ochronnej
-zakazy, nakazy : ograniczenia użytkowania gruntu
Dyrektor wydaję decyzję o ustanowieniu strefy ochronny dotyczącej ujęć wody