INHALACJE

To metoda leczenia polegająca na wprowadzaniu do organizmu aerozolu leczniczego dzięki zastosowaniu urzą­dzeń wytwarzających aerozole o różnym stopniu rozproszenia.

Aerozol - cząsteczki ciała stałego lub cieczy rozproszone w ośrodku gazowym. W lecznictwie wykorzystuje się do wziewań aerozole powstałe z rozproszenia cieczy w ośrodku gazowym, zwykle w powietrzu.

Rozproszenie roztworu leku użytego do wziewań pozwala znacznie zwiększyć jego powierzchnię, a tym samym siłę oddziaływania.

Podział:

- pary - cząsteczka o średnicy 0,1 mikrometra

- aerosole (0,1- 10 mikrometra):

suche - do 5 mikrometrów - dociera głęboko

wilgotne - powyżej 5 mikrometrów - dociera do bliższych partii dróg oddechowych

- spray - cząsteczka powyżej 10 mikrometrów

Wytwarzanie aerozolu:

1. inhalator pneumatyczny (10-100 mikrometrów) - rozproszenie leku za pomocą sprężonego powietrza. (aparat Boulinga - średniokroplisty; aparat Schnitzlera - grubokroplisty)

2. inhalator ultradźwiękowy (1-5 mikrometrów)- rozpylenie aerozolu przez ultradźwięki o dużej mocy (1-5 MHz) - bardziej rozdrabnia (Inhalatory kieszonkowe)

Ważną rolę w leczniczym oddziaływaniu aerozoli odgrywają nastę­pujące czynniki:

- Głębokość wnikania w drogi oddechowe.

Może ona być ograniczona zwężeniami dróg oddechowych, powstałymi w wyniku nacieków za­palnych, zalegania wydzieliny lub skurczu oskrzeli. Wnikanie może być zwiększone w rozedmie płuc, w której występują rozszerzenia oskrzeli.

- Szybkość prądu powietrza w drogach oddechowych,

może ona ulegać zmianie w wyniku procesów zwężających światło dróg odde­chowych, a także na skutek gorszej wentylacji płuc, np. występują­cej w przypadku skrzywienia kręgosłupa lub niewłaściwego oddy­chania.

- Wielkość kropelek aerozolu.

Głębokość wnikania w głąb dróg oddecho­wych zależy od średnicy kropelek aerozolu, Mgły o bardzo delikatnym rozproszeniu ulegają wchłonięciu w więcej niż 50%. Przy rozproszeniu o dużych kroplach wchłanianie obniża się do około 20%. Przy bardzo małej średnicy kropelek od 0,3 mikrometra istnieje możliwość wydalania przy wydechu cząsteczek aerozolu. Nie będzie on wchodził w kontakt z nabłonkiem dróg oddechowych.

- Częstość oddychania.

Im częstszy i płytszy jest oddech, tym gorsze jest zwilżanie aerozolem dróg oddechowych. Przy 30 od­dechach na minutę zostaje wykorzystane zaledwie 10% wdychanego aerozolu, a przy 5 oddechach - od 50 do 60%.

- Temperatura aerozolu.

Optymalna temperatura aerozolu powinna w warunkach inhalacji utrzymywać się w granicach 30 °C. Dlatego też aerozole wytwarzane za pomocą sprężonego powietrza, które w wyniku jego rozprężania wykazują stosunkowo niską tempe­raturę, powinny być podgrzewane przez specjalne urządzenie ogrzewcze. Aerozole o temperaturze wyższej od temperatury otoczenia ulegają łatwiej kondensacji (skro­pleniu) przy zetknięciu z chłodniejszymi powierzchniami. Zbyt niska temperatura aerozolu wpływa drażniąco na drogi odde­chowe i może powodować skurcz oskrzeli, od których drożności za­leży jego ilość przenikająca do głębszych rejonów.

- Ph leku.

Powinno się wahać od 7,7 do 7,5. Znaczniejsze odchylenia w kierunku kwaśnym lub zasadowym mogą przyczynić się do wystąpienia wtórnych uszkodzeń nabłonka rzęskowego i do pogłębienia istniejącego, w narządzie oddechowym stanu patologicznego.

Działanie inhalacji:

- poprawa funkcji błon śluzowych, rozszerzenie zwężonych dróg oddechowych

• nawilżenie dróg oddechowych

• przyspieszenie regeneracji nabłonka

• rozrzedzenie zagęszczonej lepkiej wydzieliny oskrzelowej

• zmniejszenie obrzęku zapalnego

• zniesienie skurczu mięśni gładkich oskrzeli

- p/alergiczne; p/zapalne

- odprowadzenie śluzu zalegającego drogi oskrzelowe

• regeneracja nabłonka migawkowego

- zmniejszenie stanów zapalnych i obrzęków błony śluzowej górnych dróg oddechowych

- usuwanie zakażeń bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych układu oddechowego

Rodzaje leków:

• ułatwiające wykrztuszanie, rozluźnianie wydzieliny (solanki 0,3-0,9%, Mucosolvan, Mistabron)

• działanie p/zapalne; p/alergiczne - wody mineralne zawierające Ca 2+

• antybiotyki

• olejki eteryczne

• kompozycje lekowe - zioła

• leki rozkurczowe

WSKAZANIA:

• podostre i przewlekłe choroby dróg oddechowych

Przewlekły nieżyt nosa i gardła:

Przewlekle stany zapalne nosa, gardła i krtani z wydzieliną śluzowo-ropną lub ropną.

Alergiczny nieżyt nosa.

Przewlekły nieżyt trąbki słuchowej.

Przewlekle zapalenie zatok przynosowych oraz stany po do­konanej operacji.

Przewlekłe nieżyty krtani

• astma oskrzelowa

• stany przed i po operacji w obrębie górnych dróg oddechowych;

PRZECIWWSKAZANIA:

• ostre zapalenia i choroby dróg oddechowych

• choroby zakaźne dróg oddechowych

• upośledzenie drożności dróg oddechowych

• stany wymagające leczenia operacyjnego

• niewydolność oddechowa i krążeniowa

• nowotwory

• gruźlica

• zagrożenie krwawieniem

• ciężka astma oskrzelowa

Wziewania mają najczęściej postać inhalacji indywidualnych; każdy pa­cjent korzysta z indywidualnego inhalatora. Wykonywane są również w spe­cjalnym pomieszczeniu zabiegowym, do którego doprowadza się aerozol. Są to inhalacje zbiorowe dla kilku osób lub dla jednej osoby. Przy inhalacjach indywidualnych strumień aerozolu musi być umiarkowany, ponieważ zbyt silny powoduje obrzęk śluzówek i nadmierne wydzielanie rzad­kiego śluzu.

METODYKA

• przed inhalacją pacjent powinien być wypoczęty, nie bezpośrednio po posiłku, nie wolno palić papierosów, ubiór niekrępujący ruchów klatki piersiowej, zapoznanie z techniką oddychania

• w trakcie zabiegu: pacjent siedzi prosto, oddycha głęboko i wolno przez usta, nie należy czytać, mówić - koncentracja na oddechu

• po zabiegu: odpoczynek 20 min, nie palić tytoniu, nie pić zimnych napojów, nie mówić głośno, nie krzyczeć. W zimę posiedzieć w zamkniętym pomieszczeniu 1 godzinę.

Objawy niepożądane:

• reakcje alergiczne

• objawy hiperwentylacji: zawroty głowy

• kurcz oskrzeli pod wpływem chłodnych inhalacji (zbyt głęboki oddech)

INHALACJE NATURALNE:

► inhalacje z aerozolu morskiego

• woda morska zawiera: wapń, magnez, NaCl, jod, brom

• powstawanie aerozolu morskiego - rozpryskiwanie wody wskutek uderzania fali o brzeg, parowanie wody morskiej. Działanie do 300 m od brzegu morza, zależy od siły i kierunku wiatru.

• Wskazania: choroby układu oddechowego i hartowanie organizmu.

► inhalacja okołotężniowa - Największa jest w Ciechocinku

Tężnie są wysokimi, odkrytymi, drewnianymi budowlami o różnej długości, wewnątrz których na drewnianych rusztowaniach ułożone są warstwy tarniny. Na szczycie każdej tężni znajduje się galeria. Wzdłuż niej po obu stronach umieszczone są dwa koryta z licznymi otworami, przez które spływa w dół na tarninę solanka, ulegając stopniowemu parowaniu i rozprzestrzenianiu wy­tworzonego aerozolu na dużą odległość wokół tężni. Roz­przestrzenianie się aerozolu okołotężniowego zależy w dużym stopniu od nasłonecznienia, szybkości i kierunku wiatru, wilgotności powietrza oraz rodzaju i natężenia opadów. Najkorzystniejsze oddziaływanie aerozolu występuje w dni słoneczne i przy niewielkich prędkościach wiatru. Wtedy jest najwięcej aerozolu w po­wietrzu. W tężniach powstaje aerozol z solanki jodkowo-bromkowej oraz z innych składników zawartych w tych wodach. W sąsiedztwie tężni powietrze jest nieco chłodniejsze ze wzglądu na parowanie solanki oraz wykazuje duży stopień czystości bakteriologicznej wynikający z dużej ilości jodu. W otoczeniu tężni powstaje aerozol podobny do morskiego pod względem składu. Wyższa temperatura i mniejsza siła wiatru sprawia ze są to zabiegi mniej bodźcowe. Systematyczne przebywanie w obrębie tężni działa korzystnie w przewle­kłych nieżytach oskrzeli oraz we wczesnych okresach nadczynności tarczycy, zwłaszcza po dłuższym okresie stosowania tego typu wziewań.

► Subterraneoterapia (leczenie w komorach podziemnych)

Inhalacje odbywają się codziennie przez kilka godzin w komorach w Wieliczce, które powstały po wydobyciu soli. Subterraneoterapia polega na bodźcowym oddziaływaniu na chorych specyficznego klimatu komór solnych charakteryzującego się stałą temperaturą powietrza 10oC - 12oC, wysoką wilgotnością ok. 80%, wysoką zawartością chlorku sodu, magnezu, wapnia, żelaza, podwyższonym stężeniem dwutlenku węgla, wysokim stopniem jonizacji powietrza oraz bardzo niską zawartością bakterii i grzybów. Głównie oddziaływanie polega na izolacji chorych od zanieczyszczeń środowiskowych, normalizacji flory bakteryjnej i obniżeniu obecności drożdżaków na powierzchni błon śluzowych dróg oddechowych oraz ułatwianiu odkrztuszania.

Wskazaniem do leczenia w podziemiach kopalni soli są:

- nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych

- alergiczny nieżyt nosa, gardła i krtani

- przewlekły niealergiczny nieżyt nosa, gardła i krtani

- zapalenie zatok przynosowych

- przewlekłe zapalenie gardła i krtani

- astma oskrzelowa

- przewlekłe zapalenie oskrzeli

- rozstrzenie oskrzeli

► Grota Solna - Komora Solna

• utworzona w sceneriach jaskiń solnych, mają specyficzny mikroklimat, który przypomina aurę nad wodospadem czy nad brzegiem morza.

• ściany wyłożone solą morską i solami z kopalń w Wieliczce i Bochni oraz innymi solami z uzdrowisk

• podłoga - sól morska z Morza Czarnego

• lampy bakteriobójcze, generator wytwarza aerozol o śr. 1,5 mikrometra

• wpływ hartujący, zapobiega infekcjom i alergiom, poprawia metabolizm

Seanse odbywają się na bardzo wygodnych leżakach, przy odpowiednio dobranej muzyce (szum morza, szelest wiatru, deszcz, śpiew ptaków), która pomaga zrelaksować się i odprężyć. W grocie montuje się zestaw do koloroterapii, która ma również duży wpływ na dobre samopoczucie.

Wskazania:

• przewlekłe nieżyty nosa, gardła i krtani

• astma oskrzelowa

• pylica płuc

• przewlekłe i nawracające zapalenie zatok

• przewlekłe zapalenie płuc

• chroniczne zapalenie oskrzeli

• schorzenia dermatologiczne (łuszczyca, zapalenie skóry)

• choroby naczyń i serca (niewydolność krążenia, stany pozawałowe)

• zaburzenia metaboliczne

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

• alergie i uczulenia różnego typu

• nerwice, stany przemęczenia

• spadek odporności na stres

• schorzenia tarczycy

Przeciwwskazania:

- Ostrożnie w nadciśnieniu

- Ostre stany zapalne dróg oddechowych

- Nowotwory

- Choroby nerek

► inhalacje leśne

Czynnikiem leczniczym są: olejki eteryczne i fitoncydy wydzielane przez drzewa iglaste. Fitoncydy są zróżnicowaną grupą substancji chemicznych, powstających w pro­cesach przemiany materii roślin. Lasy szpilkowe, topole, brzozy, czarny bez i wiele innych gatunków roślin wydziela do powietrza atmosferycznego swoje produkty przemiany materii: olejki eteryczne, żywice, glikozydy, terpeny, fi­toncydy itp. Substancje te tworzą aerozol, wywierający delikatnie drażniące działanie na błonę śluzową dróg oddechowych, wywołują jej przekrwienie, ułatwiają odkrztuszanie. Posiadają właściwości bakteriostatyczne i bakterio­bójcze.

Zasady BHP obowiązujące przy stosowaniu inhalacji:

▪ Dobrze wietrzone pomieszczenie (klimatyzacja) - przeciwdziałanie nagromadzenia aerozoli w inhalatorium.

▪ Zmiana ustników, masek po każdorazowym użyciu przez pacjenta, następnie: dezynfekcja i sterylizacja.

▪ Pacjent przed i po wziewaniach musi odpocząć i dostosować temperaturę organizmu do otoczenia - np. zimową porą - inhalacja ciepła. Pacjent 15-30 min po inhalacji nie powinien rozmawiać, przyjmować posiłków i napojów, palić papierosów.

▪ Przestrzeganie dat przydatności preparatów i utrzymanie optymalnych stężeń wód leczniczych i środków farmakologicznych.

---