PROBLEM WOLNEJ WOLI JEDNOSTKI DZIAŁAJĄCEJ

Problem ten formułowany jest jako pytanie o zakres wpływu wolnej woli człowieka na bieg dziejów oraz o rolę jednostki w historii.

• Pierwsze pytanie jest podstawowe - jeżeli bowiem nie uznamy żadnego wpływu wolnej woli człowieka na dzieje, wtedy również bezprzedmiotowe stanie się mówienie o roli jednostki w historii

Problem wolnej woli: wolna wola człowieka a wszechogarniająca wola Boga determinująca czyny ludzkie - dyskusja wyznawców ideologii religijnej.

Ograniczenia wolnej woli:

• Charakter przyrodniczy - człowiek jest cząstką przyrody, podlega więc jej najróżniejszym prawom (jeśli chce żyć musi jeść, zaspokajać pragnienie, itd.). Oczywiste, że w toku rozwoju historycznego człowiek coraz bardziej opanowuje siły przyrody, ale Olega to na ich poznawaniu i wykorzystywaniu do swoich celów. Ten sposób następuje uniezależnianie się człowieka od przyrody. Im lepiej się ją pozna tym człowiek chroni się od niespodzianek.

• Charakter społeczny: poglądy i zachowania ludzi są zależne od ich sytuacji życiowej

• Człowiek działa w warunkach, które zastaje

• Człowiek jako członek społeczeństwa nie działa sam, lecz zawsze jest członkiem jakiejś grupy społecznej. Jego działania są uwarunkowane przynależnością klasowo - grupową

W większym stopniu człowieka wiążą uwarunkowania przyrodnicze aniżeli społeczne: jeżeli wystąpi przeciw prawom przyrody narazi się na cierpienie czy uszczerbek na zdrowiu. Przejawianie wolnej woli ma nader małe szanse w odniesieniu do zastanych warunków działania człowieka.

Wolna wola nie występuje w sposób absolutny lecz zakreślony wskazanymi ograniczeniami.

Uwarunkowania przyrodnicze i społeczne tworzą podłoże działań ludzkich, na które składają się różne serie praw przyrody i praw społecznych.

Mechanizm działania wolnej woli:

• Człowiek działa celowo - chce realizować jakiś cel

• Podejmuje decyzję co do wyboru celu

• Realizując ten cel staje niezliczoną ilość razy przed możliwością wyboru różnych strategii

• W tych samych sytuacjach różni ludzie wybrać mogą różne cele i różne strategie

• Im lepiej zna człowiek prawa tym ma większe szanse wybrania korzystniejszej strategii

Wolność jest uświadomioną koniecznością!

Poprzez działanie ludzkie przejawia się wpływ przyczyn głównych i prawidłowości te działania ogniskujących. Niezależnie bowiem od zawiązania działań ludzkich z przyczynami głównymi i prawidłowościami każda konkretna decyzja jest wynikiem określonych motywów, a raczej zwykle wypadkowej większej liczby różnych motywów.

Decyzje:

• Prawidłowe - wplecione w sieć uwarunkowań

• Przypadkowe - u każdej jednostki mogą być różne

Realizując postawione sobie cele jednostki nie mogą na ogół przewidzieć rzeczywistych skutków społecznych swych działań.