USPRAWNIANIE CHORYCH Z OGNISKOWYMI USZKODZENIAMI MÓZGU

1. OGNISKOWE USZKODZENIA MÓZGU

• Udary

• Urazy czaszkowo - mózgowe

• Guzy mózgu

Ich symptomatologia, niezależnie od rodzaju etiopatogenezy, jest podobna, a osiowymi objawami są zazwyczaj niedowłady spastyczne ( połowicze, rzadziej 4 - kończynowe lub 1- kończynowe ) z towarzyszącymi zaburzeniami wyższych czynności nerwowych.

2. W USZKODZENIACH TYCH WYRÓŻNIAMY TRZY ZASADNICZE FAZY

• Faza ostra - trwa zazwyczaj od kilku dni do kilku tygodni

• Okres poprawy - w którym obserwuje się stopniową regresję zmian porażennych, trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy (najczęściej 6 - 12 miesięcy). Na tym etapie choroby dokonuje się proces częściowej lub pełnej kompensacji zaburzeń ruchowych.

• Okres przewlekły - (rok i więcej od momentu zachorowania). Możliwe jest dalsze doskonalenie sprawności funkcjonalnej chorego poprzez jego adaptację do inwalidztwa lub odwrotnie - w wyniku zaniedbań terapeutycznych nierzadko obserwuje się pogorszenie funkcji (nasilenie objawów). Mechanizm tego pogorszenia może być dwojaki : uspastycznienie się niedowładu (wzrost napięcia mięśni), co powoduje przywiedzeniowo - zgięciowe ułożenie kończyny górnej i wyprostne ułożenie kończyny dolnej, sprzyjając w warunkach nieczynności tworzeniu się przykurczy i zmian troficznych w zablokowanych stawach. Prowadzi to do mechanizmu błędnego koła : ból ogranicza ruchomość ramienia, a bezruch - nasila przykurcze i zmiany troficzne - co wzmaga ból.

3. OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA REHABILITACYJNEGO

W przebiegu leczenia usprawniającego chorych z porażeniem połowiczym, w następstwie uszkodzenia OUN, występują zaburzenia ze strony układu nerwowego współczulnego, zmiany troficzne, odleżyny, uszkodzenia nerwów obwodowych, padaczka i przypadkowe urazy.

• I okres rehabilitacji:

• rehabilitacja wczesna

• wskazane jest najwcześniejsze wykrycie objawów chorobowych i rozwijania podstawowych sprawności psychofizycznych i mechanizmów adaptacyjnych

• wielozmysłaowa stymulacja z podkreśleniem stymulacji proprioceptywnej

• pionizacja

• uczenie czynności lokomocyjnych

• nauka czynności manipulacyjnych, łącznie z samoobsługą.

• II okres rehabilitacji:

• dalsze usprawnianie psychoruchowe

• wykształcenie nowych mechanizmów adaptacyjnych ( niezbędnych do zachowania równowagi biopsychicznej w nowych środowiskach )

• rozwijanie funkcji zastępczych w odniesieniu do utraconych funkcji motorycznych

• nauczenie czynności życia codziennego, terapia zajęciowa

• III okres rehabilitacji:

• jest kontynuacją doskonalenia sprawności ruchowej, prowadzonej w okresie drugim, przy zastosowaniu nabytych wzorców ruchowych czynności użytkowych.

4. FIZJOTERAPIA W GUZACH MÓZGU

• usprawnianie chorych po radykalnych operacjach guzów mózgu odbywa się według określonych schematów

• okres pionizacji, wprowadzenie ćwiczeń czynnych i wysiłkowych oraz pełnego obciążania i uruchamiania, uzależnia się wyłącznie od stanu pacjenta.

• w przypadkach niepowikłanych chorzy po zagojeniu się ran operacyjnych i zdjęciu szwów mogą być przenoszeni na oddziały rehabilitacyjne i stopniowo obciążani coraz większym wysiłkiem fizycznym aż do pełnego usamodzielnienia.

5. FIZJOTERAPIA W URAZACH CZASZKOWO - MÓZGOWYCH

• leczenie zachowawcze sprowadza się do utrzymania czynności życiowych chorego nieprzytomnego i zwalczania częstego powikłania, jaki jest obrzęk mózgu.

• symptomatologia ogniskowych uszkodzeń mózgu w przebiegu urazów głowy jest różnorodna, zależnie od ciężkości i rodzaju urazu oraz charakteru spowodowanych nim obrażeń: obrzęku, stłuczenia, zmiażdżenia lub rozerwania tkanki mózgowej, uszkodzenia naczyń z wtórnymi ogniskami krwotocznymi bądź niedokrwieniem i rozmiękczaniem mózgu.

• FAZA OSTRA :

• trawa od kilku dni do kilkunastu tygodni, a określa ją zazwyczaj czas utrzymywania się zaburzeń świadomości i współtowarzyszących im zaburzeń wegetatywnych

• profilaktyka odleżyn i zniekształceń kostno - stawowych (głównie w urazach pnia mózgu)

• ćwiczenia profilaktyczne i korektywne

• bierne ćwiczenia ruchowe, wykonywane wolno i bez użycia maksymalnej siły, powinny stanowić jeden z głównych elementów kompleksowego leczenia tej kategorii chorych

• pionizacja siedząca i bierna pionizacja w łóżku (pionizacja powtarzana kilkakrotnie w ciągu dnia, początkowo krótkotrwała, może być stopniowo wydłużana nawet do kilku godzin w pozycji siedzącej i ok.30 minut w pozycji stojącej, pod warunkiem zapewnienia właściwego ułożenia głowy pacjenta ( kołnierz ortopedyczny i pętla Glisona )

• ćwiczenia czynne, w tym pionizację można rozpocząć dopiero w momencie ustąpienia zaburzeń świadomości i nawiązywania pozytywnego kontaktu chorego z otoczeniem, umożliwiającego jego dalszą współpracę.

• ćwiczenia czynne wprowadzane w tym okresie powinny mieć charakter bardzo oszczędzający ( jak np.. Ćwiczenia wspomagane i ćwiczenia w odciążeniu)

• pełnego obciążania wysiłkiem nie należy więc z zasady planować przed upływem 4-6 tygodni od początku zachorowania.

• chory powinien mieć założony wyciąg szkieletowy i wówczas ostrożne prowadzenie ćwiczeń biernych staje się możliwe dopiero po kilku tygodniach ( po opracowaniu chirurgicznym ), kiedy dostrzegalna jest stabilizacja złamania przez formujący się zrost kostny.

• Czynnej pionizacji chorych, wyuczenia ich czynności lokomocyjnych nie należy uzależniać od likwidacji przykurczów i zniekształceń.

• pacjent powinien ćwiczyć równowagę w pozycji stojącej, chodzenie na czworakach i przesuwanie się w poręczach w półprzysiadzie.

• pełne opanowanie wymienionych czynności , będące wyrazem motywacji chorego do usamodzielnienia, jego zaangażowania i współpracy w procesie usprawniania, może gwarantować poprawę po operacyjnej korekcji zniekształceń.