1. Szwajcaria jest federacją składającą się z 26 kantonów, których kompetencje określone są w Konstytucji przyjętej w styczniu 2000 roku. W 1848- Confoederatio Helvetica, ale samorząd był już wcześniej

2. Władza Federacyjna

a) ustawodawcza i wykonawcza: Zgromadzenie Związkowe: 200 osób Rada Narodowa, 46 Rada Kanotnów

b) rząd z Prezydentem na czele (w funkcji raczej Premiera, zmieniany co roku)

3. Nie ma koalicji rządowych- do rządu wchodzi każda partia, która uzyska powyżej 10%. Parlament nie ma możliwości rozwiązania rządu. Istnieje specjalny system kooperacji wypracowany w celu utrzymania jedności kraju przy tak dużym zróżnicowaniu narodowym i religijnym.

4. Duza tradycja demokracji bezpośredniej (referenda oraz Prawo inicjatywy ludowej polega na moŜliwości występowania przez obywateli z wnioskiem

o rozstrzygnięcie spraw mieszczących się w ramach właściwości gminy).

5. W kantonach są GMINY- jedyne jednostki samorządowe.

6. Kantony mają swoje organy ustawodawcze i wykonawcze (5-7 osób), zróżnicowane pod względem nazw.

7. Do dziś istnieje w dwóch kantonach, dawniej popularne Landsgemeide- Zgromadzenie Ludowe. Decyduje ono o budżecie i prawie w wolnym, jawnym glosowaniu. Zniesione w wielu miejscach, bo krytykowane z racji jawności (mało demokratyczne). Istnieje do dziś w wielu gminach (tych małych). Kantony same odpowiadają za system edukacji, usług społecznych, policji ii prawo.

8. GMINY

a) zróżnicowana struktura i rozmiar (od kilkudziesięciu mieszkańców do kilkuset tysięcy)

b) gminy miejskie i wiejskie (m- od 10tys mieszk. lub z prawami z prawami miejskimi ze średniowiecza.

c) każdy szwajcar jest obywatelem kilku gmin (mieszk, prac, rodz)

d) obecnie dąży się do zmniejszenia ilości gmin, ale wg konstytucji każda gmina ma prawo do autonomii lub do łączenia, ale niezależnie od woli władz kantonu. Gminy mają swobodę wyboru władzy, administracji i nakładania podatków dla własnych potrzeb.

9. System:

a) istnieją gminne parlamenty i rady gmin, ale o budżecie decydują mieszkańcy.

b) zgromadzenie gminne spotyka się minimum 4 razy w roku

Rada gminy: Zarządza zgromadzenia gmin, ustala ich porządek (niezapowiedziane nie SA rozpatrywane)

Jeśli chodzi o prawo wyborcze (czynne i bierne) to w wyborach samorządowych uczestniczą

wyłącznie obywatele Szwajcarii, gdyŜ kraj ten nie naleŜy do UE. j art. 43 ust. 5 Konstytucji Związkowej stanowi, Ŝe po 3 miesiącach od

chwili osiedlenia się w gminie kaŜdy obywatel szwajcarski uzyskuje prawo głosu w sprawach

kantonalnych i gminnych. Istnieje domniemanie kompetencji na rzecz gmin.

Gminy są starsze, choc prawnie utworzone przez kantony. Gmina szwajcarska określana jest przez doktrynę jako związek prawa

publicznego, wyposaŜony w osobowość prawną, ludność, terytorium i dysponujący

określonym zakresem uprawnień

Rodzaje gmin (ze względu na wykonyane zadania):

A. Gminy polityczne (określane takŜe gminami mieszkańców) jako jednostki podziału

terytorialnego które tworzą wszyscy mieszkańcy gminy,

B. Gminy specjalne występujące w niektórych kanonach.

5. Gminy specjalne

a) Gminy z ograniczonym zakresem kompetencji:

Gminy szkolne - występowały w niektórych kantonach i zajmowały się szkolnictwem

podstawowym i ponadpodstawowym; w pozostałych kantonach regułą było zaliczanie

szkolnictwa do zakresu zadań gmin politycznych; istnieją nadal w kantonie St.Gallen

Gminy wyborcze - istnieją jedynie w kantonie Glarus i słuŜą dokonywaniu wyborów

organów samorządowych

Gminy zajmujące się opieką społeczną nad ubogimi występują w kantonach Glarus

i Nidwalden a rozwinęły się tam gdzie gminy mieszkańców miały problemy

z zapewnieniem osobom ubogim naleŜytej opieki.

b) Gminy o ograniczonym składzie osobowym:

Gminy obywatelskie - traktowane są zazwyczaj jako gminy celowościowe, ich członkami

nie są osoby zamieszkałe na ich terenie lecz posiadające gminne prawa obywatelskie;

zadania tych gmin to” nadawanie gminnych praw obywatelskich, podtrzymywanie więzi z gminą, wspieranie działalności kulturalnej, gospodarowanie lasami oraz zarządzanie

posiadanymi gruntami, w celu wykonania zadań gmina moŜe powołać własne organy

Gminy kościelne - występują w licznych kantonach jako terytorialne związki osób danego

wyznania, nie są to jednak gminy w sensie samorządowo-prawnym, zakres ich

działalności ogranicza się do spraw czysto kościelnych. Ustawodawstwo państwowe

przyznaje gminom katolickim osobowość publicznoprawną, która słuŜy wyłącznie do występowania w stosunkach pomiędzy Kościołem państwem

---