POMIAR ODDECHU

ODDYCHANIE- To proces wymiany gazowej w organizmie, mający na celu pobranie tlenu a wydalenie dwutlenku węgla.

Na oddech składa się:

• Wdech- akt czynny; wprowadzenie powietrza do narządu oddechowego wskutek skurczu mięśni oddechowych

• Wydech- akt bierny; wskutek zapadania się klatki piersiowej i wyższego ustawienia przepony

ODDYCHANIE

Należy odróżnić:

• Oddychanie zewnętrzne- proces oddychania (wymiana gazów między pęcherzykami płucnymi i płucnymi naczyniami włosowatymi)

• Oddychanie wewnętrzne- wymiana gazów między naczyniami włosowatymi a komórkami organizmu

ODDYCHANIE

Dokonując oceny oddechu zwracamy uwagę na: obecność, częstość, jakość, rytm oddychania

Badanie oddechu ma znaczenie w obserwacji chorego z chorobami układu oddechowego, krążenia i innych.

Pomiar oddechu

• Czynność polegająca na ocenie czynności w czasie, której organizm ludzki wciąga do płuc około 16 razy na minutę, średnio 500 ml powietrza i tyle samo powietrza wydala.

• Oddech powinien być miarowy, regularny, średnio głęboki, wykonywany bez wysiłku, bezwonny, niesłyszalny, wydech nieco dłuższy niż wdech

WYKONUJĄC BADANIE NALEŻY:

• Mierzyć oddechy przez 1 minutę

• Obserwować charakter oddechów

• Obserwować ruchy klatki piersiowej

• Ocenić zapach oddechu.

WARTOŚCI PRAWIDŁOWE

• Noworodki i niemowlęta- ok. 40-50/ min.

• Małe dzieci- ok. 18- 25/ min.

• Dorośli- 12- 20/ min.

Ponadto oddech prawidłowy jest:

• Miarowy, Średniogłęboki, wykonywany bez wysiłku, bezwonny, niesłyszalny, wydech nieco dłuższy niż wdech

CZYNNIKI PRZYSPIESZAJĄCE ODDECH

1. Fizjologiczne: wzmożony wysiłek fizyczny, reakcje emocjonalne

2. Patologiczne

• Stany gorączkowe, upośledzone krążenie,

• Zmniejszona objętość oddechowa (choroby płuc, urazy klatki piersiowej)

• Zmniejszenie ilości krwi (nośnika tlenu)

• Zmniejszenie ilości tlenu w powietrzu wdychanym

CZYNNIKI ZWALNIAJĄCE ODDECH

1. Fizjologicznie: sen, hiperwentylacja

2. Patologicznie

• Zatrucie środkami nasennymi, narkotycznymi

• Uszkodzenia czaszkowo- mózgowe

• hipotermia

PRZYCZYNY ZABURZEŃ ODDYCHANIA

Zaburzenia w oddychaniu mogą być wyrazem nieprawidłowości:

• Składu powietrza wdychanego

• Drożności dróg oddechowych

• Pojemności oddechowej

• Transportu tlenu i dwutlenku węgla

• Oddychania na poziomie komórkowym

• Funkcjonowania ośrodka oddechowego

Wskazania do pomiaru oddechów

• Ciężki stan chorego

• Monitorowanie chorego w przebiegu chorób układu oddechowego, krążenia i innych, np. ośrodkowego układu nerwowego.

Potrzebny sprzęt: zegarek z sekundnikiem

BŁĘDY TECHNICZNE W TRAKCIE WYKONYWANIA BADANIA ODDECHU

• Chory wie, że ma badany oddech- może świadomie lub nieświadomie przyspieszać lub zwalniać oddech

• Chory jest ubrany- trudno ocenić ruchy klatki piersiowej, pracę dodatkowych mięśni oddechowych, symetrię ruchów

Przyspieszenie oddechu powyżej 35/min i zwolnienie poniżej 8/min jest objawem niepokojącym, prowadzącym do niedotlenienia. Chory wymaga intensywnego leczenia.

Oddechom patologicznym towarzyszy duszność, zmiana zabarwienia skóry (do sinicy włącznie). Szmery oddechowe mogą przybierać charakter rzężeń, świstów, trzeszczeń. Chory włącza do pracy dodatkowe mięśnie oddechowe, przyjmuje pozycję siedzącą.

CHARAKTER ODDECHÓW

• Oddech regularny (prawidłowy)

• Oddech patologiczny:

• Oddech Biota (bezdech i bezpośrednio po nim szybki głęboki oddech). Występuje w uszkodzeniu OUN na poziomie rdzenia przedłużonego.

• Oddech Cheinea- Stokesa (stopniowe narastanie częstości i głębokości oddechu, kończące się chwilowym bezdechem). Występuje po udarze mózgu lub w niewydolności lewokomorowej serca.

• Oddech Kussmaula (pogłębienie i przyspieszenie oddechu z krótkimi okresami bezdechu). Występuje w kwasicy metabolicznej.

• Oddech świszczący, tzw. stridor.

• Tachypnoe- oddech przyspieszony i powierzchowny. Występuje u osób gorączkujących, ze zmniejszoną ilością hemoglobiny, w urazach klatki piersiowej; przyspieszenie oddechów powyżej 35/ min jest wskazaniem do podjęcia sztucznej wentylacji płuc

• Hyperpnoe- oddech przyspieszony i głęboki. Występuje w kwasicy metabolicznej, zawale mózgu, hipoglikemii

• Bradypnoe- oddech zwolniony. Występuje w chorobach OUN, zatruciach środkami nasennymi, w hipotermii. Zwolnienie oddechów poniżej 8- 10/min jest wskazaniem do podjęcia sztucznej wentylacji płuc

Pomiar oddechów

A. Czynności przygotowawcze

1. Przygotowanie dokonującego pomiaru

• Ustalenie wskazań do prowadzenia pomiaru i oceny oddechu

• Higieniczne mycie rąk

B. Przygotowanie materiału, sprzętu, otoczenia:

• Przygotowanie zestawu: zegarek z sekundnikiem lub stoper

• Zapewnienie ciszy na sali

C. Przygotowanie pacjenta

• Poinformowanie pacjenta o badaniu tętna (badanie oddechu wykonujemy bez wiedzy pacjenta)

• Uzyskanie zgody pacjenta i pozyskanie go do współpracy

• Poinformowanie pacjenta o zachowaniu spokoju podczas badania

• Ułożenie/ pomoc lub zaproponowanie pacjentowi pozycji leżącej na plecach lub siedzącej (wskazane jest by klatka piersiowa była odsłonięta)

Pomiar oddechów- czynności właściwe

Liczenie oddechu, obserwacja charakteru oddechu:

• Ułożenie ręki na nadgarstku chorego jak do badania tętna

• Dyskretne obserwowanie ruchów klatki piersiowej

• Liczenie oddechów przez 1 min.

• Ustalenie toru oddychania (brzuszny, piersiowy)

• Zaobserwowanie, czy chory ma trudności oddechowe, czy w procesie oddychania włączone są dodatkowe mięśnie oddechowe, czy występuje duszność, czy oddychaniu towarzyszą świsty, trzeszczenia w klatce piersiowej

• Określenie zapachu wydychanego powietrza

Pomiar oddechów- czynności końcowe

• Udokumentowanie wykonania pomiaru

• Zgłoszenie rozpoznanych nieprawidłowości.

1