PATOMORFOLOGIA - PATOLOGIA UKŁADU ROZRODCZEGO ŻEŃSKIEGO cz. 2 I MĘSKIEGO

ŁAGODNY ROZROST PROSTATY

• etiologia:

• testosteron → 5α-reduktaza → DHT (dihydrotestosteron) → rozrost prostaty

• DHT działa na receptory DHT uprzednio uwrażliwione przez 17β-estradiol

• morfologia:

• makroskopowo: guzki nie otorebkowane lecz dobrze odgraniczone

• lokalizacja: część okołocewkowa, płaty: środkowy i boczne

• mikroskopowo:

• proliferacja nabłonka (torbielowato rozdęte gruczoły, brodawkowate wpuklenia)

• proliferacja tkanki podścieliska

• proliferacja mięśni gładkich

• ogniska metaplazji płaskonabłonkowej

• drobne ogniska zawałowe

• zwężenie cewki moczowej!

• przebieg kliniczny: (objawy u 50% ♂ w 60 r.ż.)

• ucisk cewki moczowej - dysuria - utrudnienia w oddawaniu moczu

• zatrzymanie moczu w pęcherzu moczowym

• zmiany w pęcherzu: poszerzenie, przerost, beleczkowanie, uchyłki, zapalenie pęcherza

• zmiany nerkowe: infekcje (głównie pyelonephritis), wodonercze

• nie jest to stan przedrakowy! (PIN jest)

CARCINOMA PROSTATAE

• najczęstszy ca u ♂ (przed rakiem płuca), drugi pod względem śmiertelności

• występowanie:

• 5 dekada życia - 10% ♂

• 9 dekada życia - 60% ♂

• wyjątkowo rzadki u mieszkańców Azji

• rak hormonozależny (testosteron)

• makroskopowo:

• strefa obwodowa, część tylna

• ziarnisty, twardy, sporadycznie miękki

• szerzenie lokalne: pęcherzyki nasienne, podstawa pęcherza moczowego

• staging:

1. postać ukryta

2. postać makroskopowa ograniczona do prostaty

3. poza prostatą ale bez odległych przerzutów

4. odległe przerzuty

• lubi dawać przerzuty do kości (zwłaszcza kręgosłupa) - osteoblastyczne!

• A, B - chirurgia + radioterapia (dobre rokowanie, zwłaszcza po usunięciu prostaty)

• C, D - hormonoterapia (kastracja farmakologiczna i chirurgiczna)

• grading = skala Gleasona, ocenia:

• wygląd cewek gruczołowych

• anaplazję komórek gruczołowych

• sposób wzrostu cewki

NOWOTWORY JĄDRA (więcej na ćwiczeniu nr 5 z nowotworów, III rok)

SEMINOMA

• nowotwór złośliwy pochodzenia germinalnego

• klasyczny

• anaplastyczny

• spermatocytowy (u starszych, lepiej rokuje, wrażliwy na rtg)

• przerzuty drogą limfy → LN okołoaortalne

CA EMBRYONALE

• bardzo złośliwy, źle rokuje

• szybko daje przerzuty drogą krwi

• wylewy krwotoczne, torbielowate przestrzenie (zatoka Duvala)

• u młodszych ♂

• w postaci mieszanej często z teratoma = teratocarcinoma

NOWOTWORY JAJNIKA (więcej na wykładzie)

Czynniki ryzyka:

• genetyczne (BRCA1, BRCA2, p53, c-erb B-2 / HER2)

• płodność

• wiek

• dysgenezja gonad

Granuloma cell tumor = błoniak ziarnisty

• potencjalnie złośliwy (25%)

• przerzuty i wznowy nawet po 20 latach

• wrażliwy na promieniowanie

• dobre rokowanie

Dysgerminoma

• złośliwy, pochodzenia germinalnego

• u młodszych, promienioczuły

GUZY JĄDRA (ćwiczenia III rok)

germinalne (z komórek rozrodczych) ze sznurów płciowych (sex cord stromal tumors)

• 1 rodzaj utkania histologicznego leydigioma

• seminoma sertolioma

• seminoma spermatocyticum granulosa cell tumor

• ca embryonale mieszane

• yolk sac tumor (guz pęcherzyka żółtkowego)

• polyembryoma

• choriocarcinoma (kosmówczak)

• teratoma niezróżnicowane

• maturum

• immaturum

• z transformacją złośliwą

mieszane

• teratocarcinoma

• choriocarcinoma + inne

• inne

GUZY GERMINALNE

• 0,15% zgonów z powody nowotworów wśród mężczyzn (10%)

• 2 / 100 tys. w USA, wiek 15-34 lata

• predyspozycje:

• wnętrostwo 10%

• zaburzenia genetyczne

• dysgenezja gonad 25%

SEMINOMA

• typowy 85% (radioterapia)

• anaplastyczny 10%

• spermatocytowy 6% (> 65% dobre rokowanie)

• płaty jednakowych komórek, delikatne pasma tkanki łącznej

• naciek z limfocytów / ziarniniaki

• duże okrągłe komórki, wyraźne granice międzykomórkowe, jasna cytoplazma

• centralnie hiperchromatyczne jądro komórkowe, widoczne jąderko

SEMINOMA SPERMATOCYTICUM

3 typy komórek → średnie (najliczniejsze)

→ małe - spermatocyty

→ olbrzymie

CARCINOMA EMBRYONALE

• martwica, wylewy krwotoczne

• tworzy struktury: gruczołowe, cewkowe, pęcherzykowe, brodawczakowate

• lite pola → niskozróżnicowany

• ATYPIA (oznacza, że guz rośnie szybko i nie zdąży się zróżnicować)

• nieostre granice komórkowe, dużo mitoz, komórki olbrzymie

TERATOMA

• Maturum → łagodny - dojrzałe elementy (nerwy, mięśnie, chrząstka, tarczyca, nabłonek...) = wszystkie 3 listki zarodkowe

• Immaturum → złośliwy - niedojrzałe elementy

• charakterystyczny dla jajnika, jądra, śródpiersia

• ma torebkę i wielokomorową budowę

• w jajniku bardzo częsty, zawiera tu łój, włosy, czasem zęby, nabłonek jelita, oskrzeli

YOLK SAC TUMOR = endodermal sinus tumor

• częsty u niemowląt i dzieci

• u dziewczynek w pochwie i przestrzeni zaotrzewnowej, u chłopców w przestrzeni zaotrzewnowej

• przestrzenie wyścielone nabłonkiem sześciennym

• brodawki, lite sznury komórek

• ziarnistości z AFP (α-fetoproteina) (marker również w raku jelita grubego i w hepatoblastomie)

• złe rokowanie

Staging guzów jądra:

I° - tylko jądro

II° - węzły chłonne okołoaortalne (poniżej przepony)

III° - węzły chłonne powyżej przepony lub inne niż zaotrzewnowe

LEYDIG CELL TUMOR

• wiek 20-60 lat

• produkuje hormony → ginekomastia (estrogeny!) i przedwczesne dojrzewanie

• 90% łagodnych

• cytoplazma komórek → krystaloidy Reinkego

ANDROBLASTOMA = Sertoli cell tumor

• produkuje hormony → ginekomastia

• 90% łagodnych

1