LEKI ROZSZERZAJĄCE NACZYNIA KRWIONOŚNE

Isosorbide dinitrate* SORBONIT

Diazotan izosorbidu

Azotan, Vasodilatans, Vasodilatans coronaria

ATC: C 01 DA

2,5-Diazotan 1,4:3,6-dianhydro-D-glucytolu

CAS: 87-33-2, ISDN

Synonimy Nitrosorbide, Dinitrosorbide, Sorbide Nitrate, Sorbidi nitras, Diazotan izosorbitolu

Działanie. Lek rozszerzający naczynia krwionośne (przede wszystkim żyły) w wyniku uwalniania tlenku azotu. Zmniejsza obciążenie lewej komory serca, zwł. wstępne, co zmniejsza zapotrzebowanie m. sercowego na tlen. W większych stężeniach rozkurcza również małe tętnice, dzięki czemu zmniejsza opór obwodowy i w konsekwencji zmniejsza zapotrzebowanie m. sercowego na tlen. Obniża ciśnienie tętnicze. Łatwo się wchłania z przewodu pokarmowego i z błony śluzowej jamy ustnej. Rozkłada się powoli w wątrobie do 2-monoazotanu izosorbidu o okresie półtrwania 2 h i 5-monoazotanu izosorbidu o okresie półtrwania 5 h. Po podaniu podjęzykowym działanie leku rozpoczyna się mw. po 2 min i utrzymuje ok. 2 h. Po podaniu doustnie działanie rozpoczyna się mw. po 30 min i utrzymuje ok. 5 h, preparatów o przedłużonym działaniu - do 10 h.

Wskazania. Diazotan izosorbidu jest stosowany w chorobie niedokrwiennej serca, w tym w zawale m. sercowego, gdy przebiega bez niedociśnienia tętniczego lub gdy zawałem nie jest objęta prawa komora. W ostrej niewydolności krążenia dożylnie lub podjęzykowo, w przewlekłej doustnie jednocześnie z diuretykami i innymi lekami stosowanymi w leczeniu niewydolności krążenia.

Interakcje. Potęguje działanie leków hipotensyjnych. Alkohol etylowy nasila działanie azotanów, co prowadzi do nadmiernego obniżenia ciśnienia tętniczego. Jednoczesne stosowanie syldenafilu może wywołać ciężkie, nieodwracalne niedociśnienie tętnicze prowadzące do zgonu; przerwa między przyjęciem obu leków musi wynosić co najmniej 24 h.

Przeciwwskazania. Wstrząs kardiogenny, niedociśnienie w przebiegu zawału m. sercowego, nadwrażliwość na azotany, kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem drogi odpływu, zaciskające zapalenie osierdzia, jaskra z wąskim kątem przesączania. Ostrożnie stosuje się w niedokrwistości, urazach czaszki, krwotokach mózgowych, ortostatycznych zaburzeniach krążenia. Jednocześnie z diazotanem izosorbidu nie wolno przyjmować syldenafilu, zob. też Interakcje. Ciąża (kat. C). Stosować jedynie w wypadku, gdy korzyść dla matki jest większa niż potencjalne zagrożenie dla płodu. Karmienie piersią. Należy stosować ostrożnie.

Działania niepożądane. Niekiedy występują odczyny alergiczne (wysypka, złuszczające zapalenie skóry), rzadziej spadek ciśnienia tętniczego, osłabienie, nadmierna potliwość, zaczerwienienie skóry, zawroty i bóle głowy, nudności i wymioty. W ciężkim zatruciu występuje sinica, niepokój, methemoglobinemia, a nawet zgon wskutek niewydolności krążenia i niewydolności oddechowej. Podanie leku osobom zatrutym etanolem zwiększa niebezpieczeństwo śmiertelnego zatrucia, szczególnie u chorych z niewydolnością nerek. Objawy uboczne są o wiele słabsze, jeśli stosuje się postaci o przedłużonym działaniu. Długotrwałe stosowanie powoduje wyczerpanie grup -SH, co osłabia działanie leku.

Dawkowanie. Należy dostosować do indywidualnych potrzeb chorego z uwzględnieniem stanu zdrowia i tolerancji na lek. Tabletki o przedłużonym działaniu stosuje się w dawce 20-60 mg 2 razy dz., rano o stałej porze i po 7 h. W razie wystąpienia tolerancji na lek dawkę można zwiększyć do 80 mg 2 razy dz., w przypadku dużej wrażliwości podaje się 20 mg 2 razy dz. Podczas napadu dusznicy bolesnej podjęzykowo 5-10 mg (1-2 tabl. podjęzykowe), w razie potrzeby co 2-3 h. Zapobiegawczo doustnie 5-10 mg (0,5-1 tabl.) 4 razy dz. Dożylnie we wlewie kropl. w dawkach indywidualnie ustalanych na podstawie wartości tętna i ciśnienia, na ogół 2-7 mg/h, w razie potrzeby do 10 mg/h. Wlew należy zawsze rozpoczynać od dawki 2 mg/h. Uwaga. Podczas stosowania preparatów doustnych należy zachować 8-godz. przerwę w przyjmowaniu leku (w celu niedopuszczenia do wytworzenia się tolerancji organizmu na lek).

Uwagi. Może upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych.

Glycerol trinitrate

Triazotan glicerolu, Nitrogliceryna

Azotan, Vasodilatans, Vasodilatans coronaria

ATC: C 01 DA

Triazotan 1,2,3-propanotriolu

CAS: 55-63-0

Synonimy Trinitrine, Trinitroglycerin, Nitroglycerin, Nitroglycerol, Glyceryltrinitrate, Nitromed, Trinitroglycerol, Glyceryl trinitrate, Glonoin

Działanie. Lek rozszerzający naczynia krwionośne (przede wszystkim żyły) w wyniku uwalniania tlenku azotu. Działa szybko, lecz krótkotrwale. Obniża ciśnienie tętnicze. Zmniejsza obciążenie wstępne i następcze, co powoduje zmniejszenie zużycia tlenu przez m. sercowy. Nitrogliceryna podana podjęzykowo działa mw. po 3 min, doustnie - po 10 min. Działanie utrzymuje się ok. 2 h. Preparaty o przedłużonym (ok. 10 h) działaniu poprawiają hemodynamikę w razie niedotlenienia m. sercowego i wyrównują bilans tlenu, zwiększając jego rezerwę i zapobiegając napadom dusznicy.

Wskazania. Nitrogliceryna jest stosowana w napadach dusznicy bolesnej, zawale m. sercowego, obrzęku płuc, skurczu przełyku, ostrych zatruciach kokainą i epinefryną, kamicy żółciowej.

Interakcje. Potęguje działanie leków hipotensyjnych. Alkohol etylowy nasila działanie nitrogliceryny, co prowadzi do nadmiernego obniżenia ciśnienia tętniczego. Jednoczesne stosowanie syldenafilu może wywołać ciężkie, nieodwracalne niedociśnienie tętnicze prowadzące do zgonu; przerwa między przyjęciem obu leków musi wynosić co najmniej 24 h.

Przeciwwskazania. Nadwrażliwość na nitroglicerynę, niedociśnienie w przebiegu zawału m. sercowego, kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem drogi odpływu, zaciskające zapalenie osierdzia, jaskra z wąskim kątem przesączania. Ostrożnie stosuje się w niedokrwistości, urazach czaszki, krwotokach mózgowych, ortostatycznych zaburzeniach krążenia. Jednocześnie z nitrogliceryną nie wolno przyjmować syldenafilu, zob. też Interakcje. Ciąża (kat. C). Stosować jedynie w wypadku, gdy korzyść dla matki przeważa nad potencjalnym zagrożeniem dla płodu. Karmienie piersią. Stosować tylko ze ściśle określonych wskazań.

Działania niepożądane. Niekiedy występują odczyny alergiczne, rzadziej spadek ciśnienia tętniczego, osłabienie, nadmierna potliwość, zaczerwienienie skóry, zawroty i bóle głowy, nudności i wymioty. W ciężkim zatruciu występuje sinica, niepokój, methemoglobinemia, a nawet zgon wskutek niewydolności krążenia i niewydolności oddechowej. Podanie leku osobom zatrutym etanolem zwiększa niebezpieczeństwo śmiertelnego zatrucia, szczególnie u chorych z niewydolnością nerek. Objawy uboczne są o wiele słabsze, jeśli stosuje się postaci o przedłużonym działaniu. Długotrwałe stosowanie powoduje wyczerpanie grup -SH, co osłabia działanie leku.

Dawkowanie. Początkowo podaje się doustnie dawkę próbną 0,25 mg, następnie 0,5-1 mg podjęzykowo. Postaci o przedłużonym działaniu podaje się doustnie w dawce 5 mg na dobę co 12 h (rano i wieczorem); w ciężkich przypadkach 2,5 mg co 8 h; tabletek nie należy rozgryzać. Miejscowo - wcierać maść w skórę okolicy podsercowej 3-4 razy dz. przez kilka tyg. albo naklejać raz dz. plaster uwalniający 5 mg lub 10 mg nitrogliceryny na dobę. Uwaga. Podczas stosownia preparatów doustnych należy zachować ośmiogodzinną przerwę w przyjmowaniu leku (w celu niedopuszczenia do wytworzenia się tolerancji organizmu na lek). 1 g 1% roztworu etanol. nitrogliceryny = 67 kropli (1 kropla zawiera 0,1-0,15 mg nitrogliceryny).

Przedawkowanie. W zatruciu ostrym podaje się glikozydy nasercowe oraz leki sympatykomimetyczne.

Pentaerithrityl tetranitrate* PENTAEYTHYTOL

Tetraazotan pentaerytrytylu

Azotan, Vasodilatans, Vasodilatans coronaria

ATC: C 01 DA

Tetraazotan 2,2-bis(hydroksymetylo)-1,3-propanodiolu

CAS: 78-11-5

Synonimy Nitropenthrite, Pentaerythritylium tetranitricum trituratum 10%, Nitropentaerythrol, Nitropentaerytherolum trituratum, Pentanitrolum, Nitropenton, Pentrinat, Erynite, Pentaerythritol Tetranitrate

Działanie. Lek należący do grupy azotanów. Rozszerza naczynia wieńcowe. Działa dłużej niż nitrogliceryna. W wyniku jego działania zmniejsza się zapotrzebowanie m. sercowego na tlen. Szybko się wchłania z błony śluzowej jamy ustnej, wolniej - podany doustnie. Działanie występuje mw. po 60 min od podania i trwa ok. 5 h, preparatów o przedłużonym działaniu - do 12 h.

Wskazania. Tetraazotan pentaerytrytylu jest stosowany w stabilnej chorobie wieńcowej.

Interakcje. Może być stosowany z lekami blokującymi receptory β- adrenergiczne, amiodaronem i lekami uspokajającymi. Inne leki rozszerzające naczynia wieńcowe, leki moczopędne, antagoniści wapnia, leki hipotensyjne oraz etanol mogą nasilać działanie obniżające ciśnienie tętnicze.

Przeciwwskazania. Nadwrażliwość na azotany. Urazy czaszki, wylew krwi do mózgu, niedociśnienie ortostatyczne, niedokrwistość, nadczynność tarczycy, kardiomiopatia przerostowa lub ostry zawał m. sercowego z niskim ciśnieniem skurczowym lub tachykardią, choroba zakrzepowa naczyn wieńcowych, stany po urazie czaszkowo-mózgowym. Nie należy podawać łącznie z syldenafilem (możliwe wystąpienie zagrażających życiu działań niepożądanych). Nie jest wskazane jednoczesne podawanie leków zwiększających zapotrzebowanie m. sercowego na tlen (podczas długotrwałego stosowania możliwość wytworzenia się tolerancji na lek). Ostrożnie stosować u osób z jaskrą (możliwość zwiększenia ciśnienia śródgałkowego) lub w podeszłym wieku (możliwe wystąpienie niedociśnienia ortostatycznego). Nie należy podawać osobom zatrutym etanolem (zwiększone niebezpieczeństwo śmiertelnego zatrucia). Ciąża. Stosować jedynie w wypadku, gdy korzyść dla matki jest większa niż potencjalne zagrożenie dla płodu. Karmienie piersią. Nie należy stosować (brak badań). Dzieci. Brak danych dotyczących stosowania.

Działania niepożądane. Najczęściej łagodny ból głowy, rzadko silne bóle głowy. Mogą wystąpić: zaczerwienienie skóry (zwł. twarzy), uczucie gorąca, łagodne, przemijające zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, bóle brzucha). Opisywano także: przemijające osłabienie, zawroty głowy, trądzik różowaty, bardzo rzadko ciężkie niedociśnienie tętnicze, zasłabnięcia, omdlenia, odruchową bradykardię, sporadycznie zmiany na rękach i stopach (zaczerwienienie, zapalenie skóry, złuszczanie naskórka). Objawy niepożądane mogą się nasilać pod wpływem napojów alkoholowych.

Dawkowanie. Od 60 do 240 mg na dobę w dawkach podziel., przed posiłkami. Uwaga. U osób z niewydolnością wątroby lub nerek należy ostrożnie ustalać dawkowanie (możliwość nadmiernego zwiększenia stężenia leku w krwi). Nie należy nagle przerywać podawania leku, tylko stopniowo zmniejszać dawkowanie.

Przedawkowanie. W razie ciężkiego zatrucia występuje sinica, niepokój, methemoglobinemia, niekiedy zgon z powodu niewydolności krążenia i oddechowej.

Antidota. Błękit metylenowy podany dożylnie w dawce 1-2 mg/kg mc.

Uwagi. Osoby z miażdżycą tętnic mózgu prowadzące pojazdy mechaniczne lub obsługujące urządzenia mechaniczne powinny zachować ostrożność z uwagi na możliwość wystąpienia przemijającego niedokrwienia o.u.n. związanego z nadmiernym obniżeniem ciśnienia tętniczego.

---