Paulina Sztejnwald
Filologia klasyczna
IV rok
Nearchos z Krety
Urodził się na Krecie, ale jego ojciec przeniósł się do Amfipolis w Macedonii, gdzie Nearchos dorastał. Żył w IV w. p.n.e. Można domniemywać, że pochodził z bogatej, ważnej rodziny, skoro wychowywał się on razem z Aleksandrem, synem króla Filipa. Nearchos przyjaźnił się z Aleksandrem. Gdy Filip zaczął podejrzewać tego drugiego o zdradę, wszystkich jego przyjaciół skazał na wygnanie, co miało miejsce ok. 337 roku p.n.e. Był wśród nich również Nearchos. Jednak gdy Aleksander zasiadł na tronie, przyjaciel `wrócił do łask'. Razem z władcą brał udział w wyprawie do Azji oraz do Indii. W 334 roku został namiestnikiem prowincji Lykii i Pamfilii. W 328 roku Nearchos został wysłany do Baktrii, by tam werbować żołnierzy najemnych dla Aleksandra. Wracając z Indii, Aleksander uczynił z niego admirała floty, który miał nią kierować wzdłuż rzeki Indus, aż do jej ujścia. Na flotę składała się czwarta część wszystkich żołnierzy (17-20 tysięcy mężczyzn). Poza tym Nearchos miał za zadanie znaleźć drogę morską, która łączyłaby ujścia rzek Indus, Eufrat i Tygrys. Dowódca floty spełnił swe zadanie: przez ocean Indyjski i zatokę Perską dopłynął do ujścia Tygrysu. W podziękowaniu Aleksander obdarzył go w Suzach złotym wieńcem. Nearchos miał dostać kolejne zadanie: zbadać wybrzeża Arabii i Afryki, ale niestety śmierć Aleksandra przeszkodziła mu w poleceniu. Po tym wydarzeniu Nearchos popierał Antygona i jego syna - Demetriosa Poliokretesa, co oznacza, że był zwolennikiem obrońców jedności państwa i praw rodziny królewskiej.
Swoje dzieło, nazwane prawdopodobnie `Paraplus' lub `Indike' , zaczął pisać po śmierci Aleksandra w 323 roku p.n.e. Nie zachowało się ono do naszych czasów, jednak znamy jego treść dzięki wielu źródłom, w szczególności `Indike' Arriana i Strabona. Można przypuszczać, że Nearchos pisał po Onesikrycie, ponieważ starszy ten jego sternik podawał się w swem dziele za admirała a nie byłby się chyba narażał na zarzut kłamstwa, gdyby prawdziwy admirał, Nearch, był już poprzednio ogłosił swój opis. W dziele Nearchosa był zawarty opis podróży Indusem i morzem oraz opis marszu przez ląd od pobytu w Indiach aż do śmierci króla. Dzieło jednak nie opisywało początków wyprawy. Dzięki niemu po raz pierwszy można było przeczytać wiadomość o oceanie Indyjskim. Ponieważ Nearchos nie należał do grona literatów, jego dzieło nie odznaczało się zaletami stylu. Mimo to posiadało wielką wartość historyczną i geograficzną. Zdaje się, że składało się ono z dwóch części: w pierwszej połowie znajdował się opis granic Indii, ich wielkości, rzek, ludności, kast, zwierząt (zwłaszcza słoni), wojska i służb celnych, natomiast w drugiej połowie był opisany - jak już wcześniej wspomniałam - powrót Nearchosa do domu. Autor potrafił obserwować to co się działo dookoła i stworzyć rozumny i realistyczny jej obraz. Opisy krajobrazów okazują się wierne, a botanika jeszcze dzisiaj korzysta z jego praktycznych spostrzeżeń. Nearchos otwarcie zaznacza, że pewne informacje uzyskuje poprzez opowiadania innych lub gdy czegoś nie wie dokładnie. Można śmiało stwierdzić, że chciał on, podobnie jak Ptolemeusz, sprostować przekręcaną prawdę w starszej tradycji powieściowej.
Ponieważ dzieło Nearchosa nie przetrwało do dnia dzisiejszego, nie można do końca zweryfikować autentyczności podawanych przez niego informacji. W związku z tym dzisiejsi historycy nie są zgodni. Opinie dotyczące jego dzieła wahają się między pochlebnymi a zdecydowanie negatywnymi.
Bibliografia:
Historycy Aleksandra Wielkiego, [w:] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, red. E. Wipszycka, wyd. PWN, Warszawa 2001
Nearchos, [w:] Mały słownik kultury antycznej, red. L. Winniczuk, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1976
Nearchos, [w:] Mała encyklopedia kultury antycznej, red. Z. Piszczek, wyd. PWN, Warszawa 1973
Nearchos, [w:] Historiografia grecka i nauki pokrewne, red. S. Witkowski, t.III, wyd. PAU, Kraków 1925-27
http://www.livius.org/ne-nn/nearchus/nearchus.html
Witkowski, Nearchos, [w:] Historiografia grecka tom III
3