Pierwsi rolnicy w Grecji
zasiedlanie terenów w okolicach rzek i jezior (np. wzdłuż rzek Peneios i Haliakmon)
brak osadnictwa na samych terenach zalewowych (sprzeczności w związku z tą teorią)
na terenach zalewowych panowały różne choroby (np. malaria)
osadnictwo sezonowe (np. Grevena)
uprawa na lekkich, dobrze trzymających wodę glebach (np. piasek gliniasty) - prymitywne metody
na bagnach - wypas zwierząt
gromadzenie trzciny z bagien
korzystano również z wylewów jezior np. w Kotlinie Larisa
deforestacja - brak lub drobna - lasy odnowiły się, na co wskazują diagramy pyłkowe
przystosowanie rolnictwa do klimatu (Tesalia - śródziemnomorski, Macedonia - kontynentalny, chłodniejsze zimy, opady latem)
ok. 7500 bp nastąpiła zmiana klimatu w Macedonii (mniej opadów latem - mniej strat w zbiorach, więcej opadów zimą)
na terenie samej Macedonii było mało badań w stosunku do reszty Grecji, są tam też gorsze warunki do zachowywania się materiałów
osadnicy w Macedonii - przybyli z Tesalii (dowód: podobne garncarstwo - równopowierzchniowe, wypolerowane, półkoliste misy; misy malowane typu Proto Sesklo; nacinane, robiące duże wrażenie wyroby), poruszali się wzdłuż rzek aż dotarli do Macedonii
przyczyny powstania rolnictwa - jak wszędzie: klimat? większa liczba ludzi?
uprawa roślin - z Bliskiego Wschodu
hodowla zwierząt: owca/koza - z Bliskiego Wschodu, bydło - równocześnie na Bliskim Wschodzie i w Grecji
hodowano owce i kozy (tez na wełnę i mleko!) oraz bydło, uprawiano zboża (pszenica i jęczmień), warzywa strączkowe
pomimo rolnictwa ludność neolityczna nie zaniedbała polowań (jelenie, ptaki, ryby, dziki, żubry, lisy, zające, bobry) i zbieractwa (żołędzie, dzikie winogrona i olowki, rośliny cebulowe, korzenie i rośliny liściaste)
Kolonizacja wysp greckich
pierwsza kolonizacja to dopiero neolit (wcześniej uważano, że dopiero brąz), najczęściej późny i środkowy
czynnik kolonizacji: urozmaicona linia brzegowa
trzy modele kolonizacji:
„suchą nogą” (wczesny neolit): Eubea, Chios, Kos, Thasos, Skiathos; kolonizacja obszarów, które niegdyś były połączone ze stałym lądem i dopiero po pewnym czasie stały się wyspami
zasiedlanie najatrakcyjniejszych wysp czyli dużych i blisko stałego lądu: wyżej wymienione + Lesbos, Rodos, Kreta (z Kretą mogło być też inaczej: poprzez osadników z Anatolii)
autokataliza - zasiedlanie wysp blisko lądu stałego, potem wysp blisko tych wysp itd., zasiedlanie ciągów: Cyklady, Sporady, wyspy pn.-wsch., Rodos-Saria-Kreta;
było też cos w rodzaju szkółek żeglarstwa, dzięki którym zasiedlano wyspy, ale nie rozumiem o co w tym chodzi (chyba nie jest specjalnie ważne, bo Mączyńska to olała)