minimal-art.
ruch najmniej spójny i najmniej samodzielny ze wszystkich omówionych dotychczas.
-rozróżnienie między pojęciem „minimalizm w sztuce” a minima art.-od zarania nowoczesnej rewolucji artystycznej frapował artystów pewien rodzaj redukcjonizmu:
twórczość Rosjanina Kazimierza Malewicza, pierwsze obrazy suprematystyczne- ograniczały się do najczystszych i najprostszych elementów geometrycznych, prezentując, na przykład \, czarny kwadrat usytuowany centralnie na białym polu.
idea redukowania środków wyrazu artystycznego stale pozostawała żywotnym problemem, podejmowanym przez artystów ze szczególną częstotliwością w momentach, kiedy interesowali się specjalnie możliwościami poszerzenia granic sztuki, uwolnienia ich od balastu mieszczańskich przyzwyczajeń, którym ulegali jeszcze pierwsi eksperymentatorzy.
minimalizm jako taki nie jest zjawiskiem nowym. minimal-art. natomiast jako tendencja związana jest głównie z Ameryką.
minima-art. powiązany jest z ekpresjonizmem abstrakcyjnym.- hasło odrzucenia niemal wszystkich pojęć tradycyjnych.
-artyści ekspresjonizmu abstrakcyjnego stanowią bezprecedensowy przykład znacznej redukcji środków artystycznych oraz skrajnego zawężenia podstawowych właściwości sztuki.
-twórczość Barnetta Newmana- w najbardziej charakterystycznych dziełach tego artysty występują pola koloru przedzielone pasem lub linią służącą do zaktywizowania powierzchni płótna. to, co sam o nich mówił, stanowi obronę subiektywizmu. nie ma się tu wcale świadomości ruchu pędzla, indywidualnego gestu. wymowa obrazu staje się znacznie bardziej uogólniona, oscyluje na krawędzi bezwładu i banału, bez stykania się jednak z nimi.
-w 1952 r. Rauschenberg wystawił serię białych płócien, a potem drugą jednolicie czarnych, wyprzedzając tym samym o około trzy lata wspomniany tu już pokaz dzieł Yves Kleina.- atak na tradycyjną definicję „sztuki”.
-pomalarska abstrakcja- Louis i Noland, tak samo jak Pollock (Waszyngton)
-Louis rozwinął technikę barwienia nie zagruntowanego płótna cienką warstwa farby, co dawało efekt nierozdzielności tych dwóch składników, zamiast wrażenia, że farba została położona na płótno. liczy się działanie koloru.
-Noland także zaczął kształtować nowy rodzaj sztuki, w którym, w odróżnieniu od dawniejszego, geometrycznego malarstwa z rozmysłem unikał wszelkiego rodzaju napięcia w polu płótna. formy były tu takie same, jakimi posługiwali się konstruktywiści, lecz filozofia kryjąca się poza obrazem miała swe źródło w tradycjach ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Roland używa niezgruntowanego płótna, pozwalając wsiąkać w nie farbie i tworzyć dzieło jednorodne, nie zaś powierzchnię, na której coś zostało namalowane. stosowanie płócien formowanych w kształcie rombu. „przedmiot” i „przedmiotowa jakość” stały się ważniejsze niż wszystko inne.
-Frank Stella pokrywał płótna jednym kolorem, różnicując je tylko za pomocą pasm i pasów. pasy te miały zazwyczaj szerokość blejtramu. obraz stawał się w ten sposób przedmiotem jednolitym. specyficzny kształt płótna. w 1963 r., na przykład, wykonał kilka kompozycji trapezoidalnych. środek pozostawał pusty. obraz był więc rodzajem grubej ramy dla niewielkiej płaszczyzny ściany.
-pojęcie Gestalt-jednolitość wrażenia wywoływanego na widzu przez odpowiednio ujednolicony obiekt.
-„totalne działanie”-dominuje tu nad wewnętrznymi stosunkami. tendencja doprowadzenia sztuki do skrajności- w tym przypadku do skrajnej prostoty.
termin minimal art.- dzieła są trójwymiarowe, trzeci wymiar jest współrzędną, którą musi dzielić sztuka z niesztuką.
minimal art. jest rzeźbą, która się zrodziła z omówionych już eksperymentów malarskich.
-Tony Smith „Czarne pudło”.
-związki między minima art. i niektórymi działaniami Marcela Duchamp-pudełko podobnie jak ready made Duchamp, jest przedmiotem wybranym z otoczenia, a jego „wybór” jest ważniejszą czynnością niż jego „wykonanie”. tylko, że w minima art. rzeźbę traktowano poważnie.
Lawrence Alloway „słabością minimal jako terminu teoretycznego jest to, że zakłada, lub raczej upamiętnia, ten moment w czasie, gdy tego rodzaju dzieło było najmniej spodziewane”.
Donald Judd: „zasięg i występowanie muszą być wiarygodne. chciałbym, aby moja twórczość była nieco bardziej konkretna niż sztuka bywala dotychczas, a także, by była konkretna i ogólna w odmienny sposób […] dawniejsza sztuka jest mniej wiarygodna […] redukcja jest tylko zjawiskiem ubocznym. przeciwstawiam się idei redukcji jako całości, ponieważ zazwyczaj redukuje się te rzeczy, których ktoś nie potrzebuje. moja twórczość dlatego jest redukująca, że nie ma w niej tych elementów, które ludzie uważają za konieczne. są w niej natomiast elementy, których potrzebuję”
Morris: „prostota kształtu nie musi się równać prostocie przeżycia. jednolite formy nie redukują związków, lecz je porządkują”.
- w przypadku Judda mamy szeregi galwanizowanych, żelaznych pudełek; w przypadku Sola Le Witta-regularną, trójwymiarową kratownicę; w przypadku Larry'ego Bella-szklane pudło opasane chromowymi pasami; w przypadku Johna McCrackena- płytę z włókna szklanego pokrytą wieloma warstwami lakieru i opartą o ścianę. wszyscy artyści, o których mowa, są Amerykanami przed czterdziestką.
-minimal art. w świecie sztuki nowoczesnej zapisała się przede wszystkim jako zjawisko amerykańskie, mimo tego nawet, że jej prekursorami byli Europejczycy. sztuka ta w nadmiernym stopniu pozostaje grą pojęć, a w niedostatecznym stopniu czymkolwiek innym. jest przede wszystkim sztuką idei, a dzieła tego kierunku nie współegzystują z ideami, jak to zazwyczaj bywa, lecz są po prostu ich następstwem.
cechuje minimal art. fakt, że im prostsze, bardziej jednolite dzieło, tym bardziej jego powstanie poprzedzają rozmaite wyjaśnienia i racje rozumowe. prosta sztuka może być mistyczna lub odwrotnie, dynamiczna lub interna, lecz nigdy nie jednoznaczna.
-jeden znamienny aspekt minimal art- stosunek do pop-art (zestawić w myślach słynne imitacje pudełek z mydłem „Brillo” Andy Warhola z blaszanymi pudełkami Judda. które z nich są bardziej bezosobowe? które z nich stoją bliżej granicy dzielącej sztukę od niesztuki? trudno powiedzieć, jednakże z ich porównania wynika jasno, że obaj artyści badają niemal te same obszary. minimal art. podobnie jak pop art. jest rodzajem sztuki adresowanej do bardzo wyrafinowanej publiczności, do odbiorców, którzy opanowali gramatykę różnych wcześniejszych stylów. relacje pomiędzy stylami, nie zaś same style, a jeszcze mniej przedmioty, które są ich upostaciowieniem, mają znaczenie i wartość.
-minimal art. wymaga od widza zdolności różnicowania rozmaitych doznań, jakie wywołuje w nim oglądane dzieło. przyjemność obcowania z takim dziełem polega na analizowaniu własnych doznań. mamy tu także do czynienia z sztuką tak wolną od skojarzeń, że nie wymaga ona widza, by odwoływał się jakichkolwiek innych doświadczeń poza estetycznymi. osobisty świat podświadomości okazuje się niemal zbędny.
-zainteresowania gramatyką form znajdują odpowiednik w nowoczesnych pracach filozoficznych z zakresu językoznawstwa.
-artyści amerykańscy wykazują brak umiejętności nawiązywania kontaktu ze światem realnym.
-fascynacja inercją (bierne poddawanie się).
-pewne elementy minimal art. prowadzą bez wątpienia pośrednio do Duchamp- w orbicie jej wpływu pozostawał Klein, Cage i oczywiście Rauschenberg-istnieje olbrzymia różnica między ironiczną, pełną humoru postawą Duchamp, jego ideą bezwartości czy też przypadkowości świata (co było też jedną z obsesji Kleina), a tym, co robili minimaliści. „Czarne pudło” Smitha może być przykładem dzieła przypadkowo znalezionego, lecz wybór nie nastąpił tu na chybił trafił i jego dzieło nie ma nic wspólnego z dadaizmem.
minimal art. świeci niejako światłem odbitym. to raczej nie nazwa stylu, lecz określenie pewnego dominującego nastroju czy zespołu cech pewnej postawy.
-oczywista nietrwałość, przemijalność.
-wysunęli problem „właściwości przedmiotu”, należy ona jednak do pograniczna teoretycznej demonstracji. w ramach tej sztuki nie powstają dzieła przeznaczone do prywatnego posiadania, wymagają bowiem zbyt wiele miejsca. muzea także sięgają po nie tylko z okazji specjalnych pokazów. nie jest ona również, chociaż zazwyczaj określa się ją, jako rzeźbę-sztuką o publicznym statusie.
-przejaw indyferentyzmu (obojętność) estetycznego.
-najbardziej znaczącym aspektem minimal art. może być nie jej minimalizm, lecz przyjęcie idei, że dzieło sztuki jest tezą czy twierdzeniem, nie zaś obiektem tworzonym z myślą o przetrwaniu przez wieki.
2