wykład 4, Ochrona Środowiska, Ekologia i architektura krajobrazu


Wykład 4 2.04.2009

Temat : typologiczna analiza zbioru jednostek przyrodniczo krajobrazowych

Analiza zbioru licznych bardzo różnych jednostek zidentyfikowanych na wielu obszarach wymaga uporządkowania tych zbiorów . Nauka o krajobrazie najczęściej stos 2 metody porządkowania zbiorów:

- klasyfikacje regionalne

- klasyfikacje typologiczne

KLASYFIKACJE REGIONALNE :

Polega na wielostopniowym podziale krajobrazu na jednostki przestrzenne o dużym wewnętrznym podobieństwie wielu cech w odniesieniu do konkretnych , niepowtarzalnych fragmentów terenu .

Jednostki krajobrazu są indywidualne , niepowtarzalne . Nie ma 2 takich samich jednostek regionalnych .

Kl. regionalna ma organizację hierachiczną np kilka mikroregionów fiz-geogr tworzy 1 mezoregion , a kilka mezoregionów fiz-geogr tworzy makroregion , kilka makroregionów 1 podprowincję , kilka podprowincji prowincję fiz-geograf .

W kl region dokonujemy zhierachizowanego podziału przestrzeni na niepowtarzalne jednostki o dużym wewen podobieństwie wszystkich komponentów środowiska geograficznego .

KLASYFIKACJA TYPOLOGICZNA :

Polega na analizie porównawczej poszczególnych elementów badanego zbioru np jednostek przyrodniczo-krajobrazowych , wyodrębnionych w makroregionie fiz-geograf .

Te jednostki są porównywane pod względem podobieństwa i różnic , wielu charakteryzujących je cech . Na podstawie podobieństw i różnic jednostki są grupowane w zespoły , podobnych do siebie elementów tego zbioru . Te zespoły lub grupy elementów nazywamy plastrami .

W kl typolog uwzględniamy także skalę wzajemnego podobieństwa lub różnic pomiędzy poszczególnymi plastrami i tworzącymi je elementami zbioru .

Do rozpoczęciia procesu grupowania typologicznego definicja miary podobieństw między obiektami . Przez grupę rozumie się zbiór (elementów) obiektów , których podobieństwo wewn grupy jest wysokie zaś między grupami niskie .

Obraz graficzny analizy typologicznej zbioru jednostek nosi nazwę dendrytu .

Dendryt obiektów odwzorowuje strukturę zbiorów , w ten sposób że układa obok siebie na wykresie jednostki o podobnym charakterze jako położone najbliżej . Odwzorowania na dendrydzie odległości między obiektami traktowana jest jako wskaznik ich wzajemnego podobieństwa . Im bliżej siebie na wykresie położone są obiekty , tym mniejsze różnice .

Analiza typologicznego zróżnicowania zbioru jednostek przyrodniczo-krajobrazowych na przykładzie Rezerwatu Biosfery Roztocze - Puszcza Solska :

- analizując typologicznie brano pod uwagę 12 cech :

1/ pomiar jednostek

2/ litologia - budowa geolog (dominujące formy ukształtowania terenu , wyróżniające deniwelacje , czyli wys względną)

3/ formy geologiczne (wydmy, osteńce , wąwozy lessowe)

4/ dominujące typy gleb

5/ dominujące formy pokrycia terenu (las , woda , łąka)

6/ dominujace ekosystemy wodne

7/ dominuj fitocenozy leśne

8/ dominujące fitocenozy nieleśne

9/ zabudowa

10/ struktura przestrzenna jednostki , liczba płatów , form pokrycia terenu

Każdej z 12 tych cech przypisano 5 odmian zróżnicowania powierzchni terenu . Tak opisany zbiór 536 jednostek został poddany analizie typologicznej .

Im bliżej siebie są poszczeg jednostki tym są one podobniejsze do siebie .

W celu zasegregowania jednostek w grupy i podgrupy ekolog na dendrydzie przedstawia je za pomocą kół . Koła zostały podzielone na 2 części . Barwy lewego i prawego półkola przedstawiają 2 inne z tych 12 cech . Można sporządzać całą serię diagramów .

Charakterystyka zidentyfikowanych grup typologicznych :

Gr typ cechy pierwotne liczba liczba

jednostek w gr podgrup

A Jednostki pokryte polami 13 3

o umiarkowanie lub silnie

rozdrobnionej strukturze

Wyniki takiej klasyfikacji typologicznej służą do :

1/ opracowywania spójnych zasad ochrony i kształtowania krajobrazu podobnych do siebie jednostek

2/ eksponowaniu ich najbardziej wartościowych , przewodnich cech w procesie kształtowania krajobrazu

3/ ustanowienia standardów jakości krajobrazu

4/ do planowania zagospodarowania przestrzennego w harmonii ze środowiskiem przyrodn i dziedzictwem kulturowym .

Podobieństwo do siebie jednostki traktujemy w podobny sposób .

WYSPY I KORYTARZE EKOLOGICZNE KRAJOBRAZU :

Biogeograficzna teoria wysp'' sformułowana przez MacArthura i Wilsona opracowana na podst badań nad procesami zasiedlania i wymierania gatunków na wyspach oceanicznych zwróciła uwagę badaczy na nasilające się procesy fragmentacji rozległych naturalnych lądowych kompleksów przyrodniczych na coraz bardziej drobniejsze i coraz silniej izolowane ekosystemy otoczone terenami antropogenicznymi niczym „wyspy środowiskowe''.

Obserwacje te stały się inspiracją do podjęcia szeregu prac badawczych na temat funkcjonowania „wysp śródlądowych'' w krajobrazie i ich roli w ochronie różnorodności biologicznej .

Od początku ХХ w powierzchnie upraw rolnych i leśnych zmniejsza się na konto terenów zabudowanych . Dziś tereny zabudowane i drogi zajmują ok 10% pokrycia kraju . Wielkie miasta zajmują pow od kilkudziesięciu km . Przyroda w nich zostaje zredukowana do kanałów z wodą .

Obserwowana fragmentacja terenu jest zjawiskiem groznym dla układów przyrodniczych . Główną jej przyczyną jest presja urbanizacyjna , rozwój sieci komunikacji , linie energetyczne , płoty , ogrodzenia dzielą krajobraz na coraz mniejsze fragmenty , rozproszona zabudowa - eliminuje .

Skutki procesów urbanizacyjnych to :

utrudnienia / uniemożliwenia przemieszczania się gat

izolacja i niszczenie siedlisk

ekspresja gat obcych izw syntropijnych

układ drobnomozaikowy bardziej podatny na degradację , przez struktury

Różne grupy zwierząt są szczególnie wrażliwe na różne grupy oddziaływania . Bariery mechaniczne oddziałują najbardziej na : owady , płazy , gady , ssaki

E : chemiczne - ssaki

E: termiczne - owady , płazy , gady

E : akustyczne - ptaki i ssaki

E : świetlne - owady , ptaki

Zmiany stos wodnych : owady , ptaki

Wypadki komunikacyjne : owady , płazy , gady , ptaki i ssaki

Śmiertelność zwierząt na drodze uzależniona jest od intensywności ruchu , na polskich drogach giną gł płazy , ssaki leśno-polne (dzik , sarna , jeleń) , ssaki leśne . Śmiertelność zw zmienia się sezonowo i dobowo . Szczególnie zagrożone fragmentacją krajobrazu są płazy i te ssaki , które wymagają areałów osobniczych (żółw , ryś , jeleń , niedzwiedz , łoś) oraz wiele ptaków drapieżnych , dlatego należy unikać dużego rozdrobnienia struktury krajobrazu i funkcjonalnej komunikacji . Należy dążyć do minimalizacji barierowego ....

Wyspa środowiskowa - to fragment środowiska przyrodniczego otoczony innym środowiskiem niekoniecznie przyrodniczym .

Geneza wysp :

1)ze wzgl na pochodzenie :

A / wyodrębnione w spos naturalny z otoczenia np niewielkie zabagnienia ,misy torfowiskowe ,jeziora

B / wyodrębione przez działalność człowieka wyspy , które zostały wodrębnione przez działalność czł, otoczone obszarami rolniczo-osadniczymi

C / wyspy o charakterze przyrodn ukształtowane przez czł np parki, zrekultywane w kierunku leśnym zwałowiska przemysłowe

2)ze wzgl na dominującą formację roślinną :

A / wyspy z pokrywą roślinną ograniczoną do 1 formacji np kępa drzew , kilkuletni odłóg zdominowany przez hemikryptofity

B / wyspy , na których występuje kilka różnych zbiorowisk roślinnych np oczko wodne z roślinnością pływającą , strefą szuwarową i zadrzewnieniami przyrodniczymi

3)ze wzgl na liczbę siedlisk :

A / wyspy monosiedliskowe np zadrzewienia śródpolne

B / polisiedliskowe , obejmujące całą grupę biotopów np oczka wodne ze strefowym rozkładem roślinności , wąwozy z ciekiem na dnie i zródliskami

4)ze wzgl na dynamikę zmian :

A / wyspy ustabilizowane , utrzymujące swoją powierzchnię i roślinność np leśne

B / zmienne np

1. podlegające naturalnej sukcesji np zręby leśne

2. wyspy pulsujące , okresowo zwiększające i zmniejszające swój zasięg np śródpolne oczka wodne , rozlewiska w dolinach rzek

3. rozwijąjące się np kępy lasów i kępy zadrzewień , zwiększające swój aerał , rozprzestrzeniające na tereny przyległe

4. kurczące się , zanikające np biotopy bagienne i wodne

Powierzchnia i kształt wyspy :

Im mniejsze pow wyspy śródlądowej tym jej relacja z otoczeniem będzie mniej znacząca dla otoczenia i bardziej znacząca dla wyspy . Jednak w miarę wzrostu powierzchni , pojawiają się początki samodzielnych procesów ekologicznych na wyspie i zaczyna się ona przekształcać w odmienny ekosystem . Znaczenie wyspy dla całości krajobrazu wzrastaz ze wzrostem jej pow .

Skala wzajemnych oddziaływań wyspa otoczenie będzie zależna od kształtu wyspy .

Wyspa o kształcie najbardziej zwartym (czyli najmniejszym stosunku obwodu do powierzchni) jest wyspa okrągła . Odchylenie od tego kształtu może być wskaznikiem komplikacji kształtu .

analizując skutki zmnienności kształtu wysp dla ich różnorodności biologicznej trzeba pamiętać o dwóch zasadach :

Im większa wyspa tym mniej gat ją zasiedla i tym większe zagęszczenie populacji na tej wyspie . Wiele gat może zamieszkiwać wyspę środowiskową dopiero wtedy , gdy jej wielkość przekracza określona powierzchnię np puchacz , bielik , bocian potrzebują rozległych kompleksów leśnych . Natomist zagęszczenie popul , którym służą małe przestrzenie rośnie ze spadkiem wielk tej przestrzeni. .

Na małych wyspach można się spodziewać dużego zagęszczenia popul , małej liczby gat .

Na dużych wyspach gat będzie więcej , ale zagęszczenie ich popul będzie mniejsze .

Znając te zasady można tak projektować strukturę krajobrazu , żeby była ona jak najkorzystniejsza dla dużego bogactwa przyrodniczego .



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wykład 7, Ochrona Środowiska, Ekologia i architektura krajobrazu
wykład 10, Ochrona Środowiska, Ekologia i architektura krajobrazu
Całość-materiału-achitektura, UP- ochrona środowiska, ekologia i architektura krajobrazu
ekologia i architektura krajobrazu wyklady
WYKŁAD 1. EKOLOGIA, Architektura Krajobrazu, I SEMESTR
Mokradła nasze wykłady, Ochrona Środowiska pliki uczelniane, Mokradła w krajobrazie
karta przekazania odpadu WZÓR, Ochrona środowiska, ekologia przemyslowa, GR 7 c, Filtry olejowe 16
sciaga - ksztaltowanie krajobrazu, Studia, 2-stopień, magisterka, Ochrona Środowiska, Kształtowanie
technologie bioenergetyczne wykłady, Ochrona Środowiska, Technologie bioenergetyczne
Podstawy Ekologii, Studia, 1-stopień, inżynierka, Ochrona Środowiska, Ekologia
ekologia exam, Ogrodnictwo UP Lbn, Ekologia o ochrona środowiska, ekologia egzam
REFERAT z prawa ochrony środowiska , Ekologia
KARTA EWIDENCJI ODPADU ODPADU, Ochrona środowiska, ekologia przemyslowa, GR 7 c, Filtry olejowe 16 0
Zestaw I, Ogrodnictwo UP Lbn, Ekologia o ochrona środowiska, ekologia egzam
Wyklad 6, ochrona środowiska
KARTA EWIDENCJI ODPADU TEKTURA 08, Ochrona środowiska, ekologia przemyslowa, GR 7 c, Odpad tektura p
ekosystem, Studia, 1-stopień, inżynierka, Ochrona Środowiska, Ekologia
Kopia Rybactwo - wyklady, Ochrona środowiska, semestr 2

więcej podobnych podstron