SZACOWANIE STRAT W DRZEWOSTANACH.

Potrzeby wyceny strat w d-stanach wynikają m.in. z:

1. Strat na przyroście d-stanów, które na skutek zniszczenia lub przedterminowego wyrębu nie osiągnęły wieku kulminacji przeciętnego przyrostu rocznego.

2. Strat od pożarów, huraganów itp.

3. Strat związanych z przedterminowym wyrębem, np. pod budowę autostrad.

4. Strat na przyroście powodowanych przez czynniki biotyczne i abiotyczne.

I. SZACOWANIE STRAT NA PRZYROŚCIE D-STANÓW:

1. W przypadku, gdy d-stan został przekazany na cele inwestycyjne:

Si_I = (Pk * k – Pi * i) * z * C_śr * p

Pk- przyrost przeciętny d-stanu w okresie kulminacji

k- wiek kulminacji (wiek, w którym dany d-stan osiągnął największy przyrost)

Pi- przyrost przeciętny d-stanu w wieku szacowania (czyli tuż przed wyrębem)

i- wiek szacowania

z- zadrzewienie

C_śr- cena średnia

p- powierzchnia

1. W przypadku, gdy doszło do zniszczenia d-stanu:

Si_II = (Pk – Pi) * i * z * C_śr * p

Czynnikiem różnicującym te metody jest fakt, czy dana powierzchnia będzie odnawiana po usunięciu szkód, czy nie. I tak:

1. w pierwszym przypadku tracimy całkowitą wartość przyrostu, gdyż po wycięciu drzew nie nastąpi odnowienie d-stanu (np. jeśli las został przekazany pod budownictwo inwestycyjne)

Uwaga: gdyby we wzorze nie było C_śr to byłby to wzór na wielkość m³ strat, a nie na wielkość strat w zł.

Przyrost

Strata

6,0

4,0

50 70 Wiek

i strata k

(szacunek) (kulminacja)

1. w drugim przypadku strata na przyroście będzie wyłącznie różnicą między przyrostem d-stanu, gdyby nie uległ zniszczeniu, a przyrostem, jaki będzie miał miejsce w odnowionym d-stanie, powstałym na miejscu zniszczonego. Przyjmuje się tu założenie, że nowopowstały po zniszczeniu d-stan rozpoczyna produkcję i w ten sposób rekompensuje straty na przyroście.

tylko tu są straty

nowa uprawa przyrasta i rekompensuje powstałe straty

6,0

4,0

50 70

II. EMPIRYCZNE METODY SZACOWANIA STRAT W D-STANACH:

1. Straty w d-stanach, które uległy zniszczeniu- w tej grupie metod stosujemy podział zaproponowany przez Świądra w układzie: uprawy/młodniki, d-stany średnich klas wieku, d-stany rębne i przeszłorębne.

1. Szacowanie strat w młodnikach i uprawach.

W tej grupie d-stanów należy wykorzystać metodę wartości wyłożonych kosztów (kosztów reprodukcji), czyli strata = Wr. Zakładamy tutaj, że nic się nie odzyska.

Str = Wr = (Kj + Kk * n + Ko * i ) * z * p * BWP

Kj- jednorazowy koszt założenia uprawy

Kk- koszt kilkakrotny związany z pielęgnacją lasu

n- liczba zabiegów pielęgnacyjnych

Ko- koszty ochrony i administracji

1. Szacowanie strat w d-stanach średnich klas wieku.

- W przypadku, gdy d-stan osiągnął już wiek kulminacji, wartość straty oblicza się za pomocą metody wartości spodziewanej.

A_i = (A_u – c)

Ai- wartość spodziewana d-stanu w wieku i

Au- wartość sprzedażna d-stanu w wieku u (rębności)

c- koszty odnowienia powierzchni 1ha lasu

i- wiek szacowania

u- wiek rębności

- W przypadku, gdy d-stan nie osiągnął wieku kulminacji, ale przekroczył: w przypadku d-stanów iglastych 20r.ż., d-stanów liściastych 30r.ż., dębu 40r.ż. do wartości straty związanej ze zniszczeniem d-stanu należy również doliczyć wartość straty na przyroście wg formuły Si_II.

Str = A_i + Si_II

Str = [(A_u – c) ] + [(Pk – Pi) * i * z * C_śr * p]

1. Szacowanie strat w d-stanach rębnych i przeszłorębnych.

Wartość straty tych d-stanów należy obliczać z formuły na wartość sprzedażną d-stanu pamiętając, że uzyskany wynik należy skorygować o przychód z ewentualnie pozyskanych sortymentów.

A_u = (M₁ * C₁ + ... + M_n * C_n) – K_p

A_u – wartość sprzedażna d-stanu w wieku rębności

M – miąższości poszczególnych sortymentów

C – ceny poszczególnych sortymentów

K_p – koszty pozyskania tychże sortymentów

1. Straty w d-stanach, które zostały przekazane na cele inwestycyjne.

1. W przypadku usunięcia uprawy/młodnika.

Obliczamy wzorem wg kosztów reprodukcji pamiętając, że od wartości straty należy odjąć wartość wyrobionych i sprzedażnych sortymentów. Ponadto należy pamiętać, że w przypadku zniszczenia d-stanów wartość pozyskanych i sprzedażnych sortymentów z uwagi na fakt ich uszkodzenia jest często dużo niższa niż w przypadku d-stanów w tym samym wieku, które zostały przekazane na cele inwestycyjne.

Str = Wr - Wsort

1. W przypadku usunięcia d-stanów średnich klas wieku.

- Gdy d-stan nie osiągnął kulminacji wartość straty odpowiada wartości straty na przyroście.

Str = (Pk * k – Pi * i) * z * C_śr * p

Nie ma straty związanej z samym drewnem, ponieważ drewno z takich d-stanów nie zostało uszkodzone i po pozyskaniu zostanie sprzedane po cenach rynkowych.

- Gdy d-stan osiągnął kulminację strat na przyroście nie oblicza się, ponieważ n-ctwo ma obowiązek pozyskać i wyrobić sortymenty drzewne i pozostają one do jego dyspozycji.

Str = 0

1. W przypadku usunięcia d-stanów rębnych i przeszłorębnych.

Str = 0

III. TABLICOWE METODY SZACOWANIA STRAT W D-STANACH:

1. Straty w d-stanach, które uległy zniszczeniu- liczymy wg formuły dla wszystkich klas wieku:

Str = Wi * z * p * C

Wi- wartość spodziewana (odczytana z tablic)

C- cena

1. Straty w d-stanach, które zostały przekazane na cele inwestycyjne- dobór metody szacowania wartości d-stanów zależy od jego wieku:

   1. W przypadku d-stanów młodszych, gdzie nie ma jeszcze wartości sprzedażnej (Wspi), czynnikiem różnicującym wartość będą koszty reprodukcji (Wki).

Str = Wki * z * p * C

1. W przypadku pozostałych d-stanów, w których występuje wartość sprzedażna (Wspi), straty obliczamy z różnicy wartości spodziewanej (Wi) i wartości sprzedażnej (Wspi).

Str = (Wi – Wspi) * z * p * C