Metodyka zajęć korekcyjnych
Iwona Samborska - wykład
pokój 434
Najpierw ćwiczenia , potem wykład. W następnym tyg zajęcia odwołane.
2nb, każda kolejna to konsultacje indywidualne lub obniżenie oceny
Sesja 28.01-10.02 przerwa 11.02-17.02
6 pkt ECTS, ocena końcowa z ćwiczeń i egzamin
Egzamin pisemny – test jednokrotnego wyboru
Ocena z ćwiczeń : teoria, przygotowywać prace pisemne, ( scenariusze zajęć korekcyjnych), prezentacje multimedialne ( projekty z zakresu wybranego zaburzenia)
W przypadku niezaliczenia którejś z prac poprawa ustna.
Organizacja środowiska edukacyjnego
1. Metodyczny model kształcenia - współczesne odczytanie
2. Nauczyciel wobec nowej metodyki
3. Koncepcja działania podatnego na zmiany
4. Uczenie się
5. Środowisko uczące / indywidualnej środowisko uczenia się / kształcenia
6. Scenariusz / konspekt
Metodyka wspólcześnie
Alternatywne rozumienie metodyki w stosunku do dotychczasownych wąskotorowych ujęć
Krytyka metodyki jako zbioru przepisów na zajęcia, gotowych konspektów czy twardych strstegii postępowania
Dostarcza wzorów, ale nie ma gotowych recept, przepisu na działanie; można powtarzać takich samych doświadczeń dziecku
Metodyka ta uwzglednia wsparcie dla nauczycieli w rozwijaniu ich osobistych inspiracji
Oparta jest na profesjonalnej samodzielności nauczyciela (mentor, coach) oraz intelektualnej ucznia.
METODYKA wspócześnie - całościowa, nietechniczna wiedza o prawidłowościach procesów rozwoju, kształcenia i uczenia się, z ktorej korzystanie w praktyce edukacyjnej wymaga każdorazowej osobistej decyzji wszystkich podmiotów zaangażowanych w ten proces."
Musimy wiedzieć, kiedy i czego wymagać, by zapobiec wycofaniu ucznia z chęci do nauki.
Powinno następowa kształcenie wychowujące, czyli
Odkreślające podmiotowość dziecka, strony osobowościowej.
Wszystkie działania dotyczą konkretnego dziecka i są niepowtarzalne.
Nauczyciel wobec nowej metodyki
Profesjonalista, który swoje działania integruje z tym, co dzieje sie aktualnie w klasie.
Podejmuje próbę rozumienia sytuacji, zdarzeń aktualnych
Dostrzega uczniów (dzieci) jako podmioty ddukacji oraz to, co mają do powiedzenia
Daje im szansę na ujawnienie ich dynamicznych, złożonych i nieoczekiwanych kompetencji pojawiających się w sytuacji konfliktu poznawczego
Podręcznik (oraz inne materiały dydaktyczne) traktuje z dystansem (jako elementy poznawcze)
Dba o nasycenie zajęć zadaniami i pytaniami problemowymi (by rozwiązywać konflikty)
Organizuje warunki do pracy grupowej (praca projektowa, współdziałanie - to kierunki pożądane w funkcjonowaniu społecznym)
Czyni salę (klasę) miejscem pracy badawczej i eksperymentowania
Buduje aktywizujące środowiskouczące
Koncepcja działania podatnego na zmiany
Świadomość hipotetyczności efektów działań w miejsce absolutnej pewności; zaakceptowanie stanu, że rezultaty zajęć (lekcji) są niepewne, otwarte, a nawet ukryte
Każdorazowe uwzględnienie kontekstu pedagogicznego działania (czasu, miejsca, poglądów dzieci) w miejsce utartego przepisu, recepty na działanie
Wiedza nauczyciela (fakt, że nauczyciel nie zawsze ma racje, wie więcej od dzieci uczniów) to odejście od przekonania, że rację ma ten, kto "trzyma władzę"
Podążanie w kierunku uczenia się jak się uczyć
Istota procesu uczenia się
Proces uczenia się jest "pokarmem" dla rozwoju psychoruchowego dziecka
Musi być dostosowany do potrzeb rozwojowych każdego dziecka. Jest to trudne ze wzgl. na specyfikę procesu uczenia się - analizując uczenia się, można tylko obserwowa zachowania tego, kto się uczy.
Uczenie się a zajęcia korekcyjne
Efektem uczenia się jest każda stosunkowo trwała zmiana w zachowaniu, myśkach uczuciach jednostki bedąca rezultatem wcześniejszego doświadczenia.
Działamy w 3 kierunkach:"
7. Różnicuje proces uczenia się cel oddziaływań edukacyjnych;
8. Intensywność i rodzaj wcześniejszych doświadczeń gromadzonych przez dziecko;
9. Sposób dostosowania ich do potrzeb rozwojowych
**[nieobowiązkowe]
Przestrzeń uczenia się (aktualnie, dygresje, kierunki dyskusji)
• Przestrzeń uczenia się dotyczy współprzestrzeni uczenia się dziecka
• Współprzestrzenie życia - przestrzenie uczenia się doświadczenia p, uczenia się w trakcie życia (publiczna, kulturowa, media, gry komputerowe, wirtualne narzędzia mediowe - telefon, dvd)
• Dominują procesy przejmowania i integrowania materialnych, społecznych i kulturowych, duchowych elementów przestrzeni życia
• Uczenie sie w przestrzeni życia - może mieć charakter formalny, pozaformalny, nieformalny
• Uczenie się - proces, który angażuje całą osobę - jest osobiste i subiektywne (kontruktywizm - budowanie wiedzy wewnątrze w umyśle)
Wymiary uczenia się: (3 dominujące)
10.Wymiar poznawczy - epistemologicxny, przyswajanietreści (wiedza i uczenie notoryczne) = rozwój schematów i struktur wiedzy; jak coś zrobić? (teoria poznawcza) (Jean Piaget, Albert Bandura, Lew Wygocki, John Dewey, Dawid Kolb - uczenie się przez doświadczenie)
11. Wymiar emocjonalny - znaczenie czynnikówpsychodynamicxnych w procesie uczenia się (energia psychiczna, emocje, postawy, motywacje) = wzory emocjonalności (teoria emocjonalna) (Ygmunt Freud, Hans Fruth, Carl Rogers)
12.Wymiar społeczny - proces społeczny zachodzącyw interakcjach między jednostką i jej otoczeniem (teoria społeczna) (Bandura, Anthony Giddens, Jean Leve, Etienn Wenger - teoria uczenia się sytuacyjnego)
Rodzaje uczenia się
Zinstytucjonalizowanej (psychologia rozwojowa)
Zespołowe (teoria socjalizacji)
W praktyce (teoria aktywności)
Warunki uczenia sie: (Rozdzielają się na:)
Warunki zewnętrzne - określone rodzaje przestrzeni, w których zachodzi uczenie się; jako ramy sytuacji uczenia się (szeroko ukontekstowionych)
Warunki wewnętrzne - związane z motywami lezącymi u postaw uczenia się przebiegającego w interakcjach społecznych (źródła uczenia się, motywacja edukacyjna i wzory jej kształtowania się)
Scenariusz
SCENARIUSZ - rozbudowany plan przebiegu zajęcia z uwzględnieniem metod, form oraz środków dydaktycznych zastosowanych i wykorzystywanych przez nauczyciela w toku realizacji treści kształcenia - wychowania
!!! Zajecia muszą być prowadzone zgodnie z programem uwzględniającym potrzeby i możliwości dziecka / dzieci.
Zawiera:
Temat zajęć (w nim należy ująć nadrzędny cel zadań i poruszanych zagadnień)
Treści programowe
Cel główny - intensywne wspomaganie rozwoju psychoruchowego w jakimś obszarze wyznaczonym przez tematykę
Kto opracował scenariusz
Sytuacje edukacyjne:
1. Ćwiczenia na materiale obrazkowym (do każdego:)
• Cele operacyjne i szczegółowe
• Uwagi i środki dydaktyczne
2. Ćwiczenia na materiale literopodobnym
3. Ćwiczenia na materiale literowym i cyfrowym
4. Ćwiczenia pamięci wzrokoweja
5. Ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowo - słuchowej
Konspekt od scenariusza różni się:
• Podziałem na etapy (wstępna, główna, końcowa)
• Oczekiwanie czynności dziecka
• Czynności nauczyciela
• Środki dydaktyczne
• Formy pracy
• Metody pracy z dziećmi
Wlazł kotek na płotek i mruga- wlozł kotok no płotok o mrogo
Ładna to piosenka nie długa- łodno to piosonko nio dłogo
Nie długa, nie krótka, lecz w sam raz- nio dłogo, nio krotko, locz w som roz
Zaśpiewaj koteczku jeszcze raz- zośpiowoj kotoczku joszczo roz
Warunki uczenia się:
Warunki zewnętrzne jako określone rodzaje przestrzeni, w których zachodzi uczenie się; jako ramy sytuacji uczenia się ( szeroko ukontekstowionych)
Warunki wewnętrzne związane z motywami leżącymi u podstaw uczenia się przebiegającego w interakcjach społecznych ( źródła uczenia się, motywacja edukacyjna i wzory jej kształtowania się)
Uczenie się sytuacyjne:
Sytuacja uczenia się – sytuacja ( fakt w życiu) , w której zachodzi uczenie sę – ważne są typy sytuacji i ich jakości edukacyjne np. sytuacje związane z praktykowaniem
Rama organizacyjna sytuacji- (struktura warunków uczenia się)
Sytuacja uczenia się + ramy organizacji sytuacji= efekty uczenia się
Uczenie się z doświadczenia:
Relacje ( uczenie się we współobecności, współudziale, współdziałaniu)
Zdarzenia sytuacje życiowe, styczności i interakcje, działanie, obserwacje)
Dialog ( rozmowy, dyskusje, spotkania,… )
Kategorie procesów interakcyjnych:
Percepcja
Transmisja
Doświadczenie
Odbicie
Aktywność
Uczestnictwo
Należy je traktować łącznie gdyż są obecne w pojedynczych aktach uczenia się i w specyficznych sytuacjach poznawczych.
Uczenie się działania, sposoby:
Adaptacja
Naśladowanie
Praktyk, instrukcje
Odkrywanie, planowanie
Intuicja
Środowisko uczenia się/ indywidualne środowisko (samo)kształcenia:
Indywidualne środowisko uczenia się – uwzględnia potrzeby i możliwości dziecka
Indywidualne środowisko (samo)kształcenia- świat edukacyjny, skomponowany przez samego uczącego się. To zbiór różnych źródeł, z których użytkownik czerpie wiedzę. Uczący się sam obiera materiały, planuje edukację, dobiera tematy, źródła. Ma kontrolę nad tym czego się uczy i jak. Sam decyduje, co jest dla niego ważne, interesujące, co zgłębi, co pominie.
Indywidualne środowisko (samo)kształcenia- geneza
Zróżnicowane style uczenia się
Odmienne upodobania i zwyczaje
Różne potrzeby i zainteresowania uczniów
Potrzeba posiadania kontroli nad własnym życiem, w tym edukacją
Indywidualne środowisko (samo)kształcenia- źródła tworzące go:
Internet – portale informacyjne, edukacyjne, blogi, media społecznościowe
Telefon- sms, zdjęcia
źródła „offline”- spotkania z ludźmi, od których czerpie się wiedzę i doświadczenie
Radio i tv
Biblioteki
Materiały instytutów uczelni wyższych
Filmy i materiały wydawców podręczników dla szkół
Centrum nauki Kopernik, eksperyment
IŚK- korzyści i zagrożenia
Pomoc w przejęcie przez uczniów kontroli nad procesem edukacyjnym
Radość uczenia się
Większa efektywność uczenia się
Problem z zaspokojeniem potrzeb wszystkich uczniów
Trudności z oceną postępu
Odejście ucznia od standardowego programu kształcenia
Środowisko uczące
Całe otoczenie dziecka, w tym wszystkie jego elementy które mogą w jakiś sposób stymulować rozwój dziecka. Środowisko to prowokuje poznawczo i zawiera potencjał sprzyjający rozwojowi ( Klus- Stańska, 2009)
Tematyka:
Wyjaśnienia terminologiczne
Etapy organizowania działań korekcyjno-kompensacyjnych
Struktura zajęć korekcyjno-kompensacyjnych
Cele ćwiczeń korekcyjno-kompensacyjnych
Płaszczyzny działania w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych
Terminy odnoszące się do usuwania zaburzeń rozwojowych:
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka
Reedukacja
Praca reedukacyjno-wyrównawcza
Praca korekcyjno- kompensacyjna
Praca korekcyjno- wyrównawcza
Praca dydaktyczno- wyrównawcza
Terapia pedagogiczna
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka (WWRD):
Wielospecjalistyczne, kompleksowe i intensywne działania mające na celu stymulowanie funkcji odpowiedzialnych za rozwój psychomotoryczny i komunikację małego dziecka niepełnosprawnego lub zagrożonego niepełnosprawnością
Od chwili jej wykrycia do czasu podjęcia przez dziecko nauki w szkole
To także pomoc i wsparcie udzielane rodzicom i rodzinie w nabywaniu przez nich umiejętności postępowania z dzieckiem w zakresie określonym przez indywidualny program
Reedukacja ( zajęcia korekcyjno-kompensacyjne)
Reedukacja obejmuje czynności korekcyjne, wyrównawcze oraz zajęcia terapeutyczne (b. Zakrzewska)
Reedukacja to wtórna edukacja, przywracanie utraconej umiejętności
Termin ten nie powinien być identyfikowany z uczniami przejawiającymi trudności o charakterze dysleksji: reedukować oznacza uczyć, a więc może być stosowany jedynie w przypadku dysleksji nabytej
W warunkach szkolnych postępowania ukierunkowane na usunięcie niepowodzeń w nauce czytania i pisania przez nauczania tych czynności specjalnymi metodami oraz ćwiczenie sprawności elementarnych.
Korekcja i kompensacja:
Korekcja- poprawa działania zaburzonych obszarów przez ich ćwiczenie
Kompensacja- złożony proces uzupełniania, wyrównywania braków ora zastępowania deficytów rozwojowych i przystosowania się na innej możliwej drodze
Zajęcia organizuje się dla uczniów, którzy przejawiają specyficzne rudności w uczeniu się uniemożliwiające uzyskanie osiągnięć wynikających z podstawy programowej.
Terapia pedagogiczna:
„terapia” to wszelkiego rodzaju forma pomocy udzielana w celu usunięcia lub złagodzenia zaburzeń
Praca terapeutyczna to p/w kompensacja , czyli usprawnianie działalności zaburzonych funkcji, wytwarzanie prawidłowych mechanizmów kompensacyjnych
Wobec dzieci: oddziaływania psychopedagogiczne- postępowanie terapeutyczno- wychowawcze; korekcyjno- wychowawcze
Terapia pedagogiczna (definicja)
Oddziaływanie za pomocą środków pedagogicznych ( wychowawczych i dydaktycznych) na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się, mające n a celu eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ujemnych konsekwencji (czajkowska Herda)
Terapia stanowi pewnego rodzaju interwencję wychowawczą, zmierzającą do spowodowania określonych, pozytywnych zmian w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno- motywacyjnej oraz w strukturze wiedzy i umiejętności szkolnych dziecka
Zespół zabiegów, oddziaływań pedagogicznych w postaci specjalistycznych zajęć korekcyjno- kompensacyjnych, które są prowadzone różnorodnymi metodami i technikami, które mają na celu usprawnianie zaburzonych funkcji i wyrównanie deficytów rozwoju ( Bogdanowicz)
Dwupoziomowy charakter działań w ramach terapii pedagogicznej:
Usprawnianie zaburzonych funkcji (korekcja)
Wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się, które mogą stać się wsparciem dla zaburzonych lub zastąpić je w razie potrzeby kompensacja)
Stymulacji poddawane są funkcje wzrokowe, słuchowe, wzrokowo-przestrzenne, słuchowo-językowe, kinestetyczno- ruchowe
Etapy organizowania działań korekcyjno- kompensacyjne:
Etap I- przygotowawczy ( terapia przygotowawcza tzw. psychoterapeutyczna ) ( przedszkole)
Etap II terapia właściwa
Etap III- doskonalenie umiejętności czytania i pisania
Etap I
Kształtowanie dojrzałości do podjęcia nauki w szkole
Jej ćwiczenia prowadzą do korekcji, stymulacji i koordynacji funkcji percepcyjno- motorycznych oraz koordynacji
Ćw. rozwijające ogólną sprawność ruchową i manualną ( rozmachowe, graficzne, koordynacji wzrokowo- ruchowej)
ćw. funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej
Ćw. funkcji słuchowej – wrażliwość słuchowa i rytmiczna, ćw. słuchu fonematycznego
Etap II
Jej celem jest skorygowanie i ukierunkowanie nietypowych zachowań zgodnie z potrzebami dziecka
W praktyce szkolnej to pokonywanie trudności związanych z analizą i syntezą stanowiących podstawę w nauce czytania i pisania
Ćw. Korekcyjno- kompensacyjne polegają na usprawnianiu funkcji wzrokowo-przestrzennych, słuchowo- językowych, kinestetyczno- ruchowych w zakresie analizy i syntezy słuchowej oraz kształcenia pamięci i koordynacji wzrokowo- słuchowo-ruchowej w różnych czynnościach- przechodząc do ćwiczeń czytania i pisania
Etap III
Dalsze prowadzenie ćwiczeń korekcyjno-kompensacyjnych usprawniających funkcje : wzrokowo- przestrzenne, słuchowo- językowe, kinestetyczno-ruchowe oraz ich koordynację w czasie pisania i czytania
Celem ćwiczeń jest opanowanie umiejętności poprawnego czytania i pisania poprzez eliminowanie dysortografii, usprawnianie techniki i tempa czytania i pisania, wdrażanie do rozumienia czytanych zdań i tekstów.
Tematyka:
Formy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce
Podstawa prawna
Wyjaśnienia terminologiczne
Formy udzielania pomocy
Rodzaje placówek:
Placówki oświatowo-wychowawcze
Placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcenia i doskonalenia zawodowego
Młodzieżowe ośrodki wychowawcze; młodzieżowe ośrodki socjoterapii
Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze; specjalne ośrodki wychowawcze
Ośrodki dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi
Placówki zapewniające opiekę i wychowanie poza miejscem stałego zamieszkania
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572 z poźn. zm.)
Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy (Dz. U. z dnia 7 maja 2013r., Poz. 532)
Kto i komu udziela pomocy p-p?
Publiczne przedszkola i oddziały przedszkolne zorganizowane w szkołach podstawowych; szkoły i placówki
Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści: psycholodzy, pedagodzy, logopedzi, doradcy zawodowi, terapeuci pedagogiczni
Na czym polega pomoc p-p:
Na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia
Na rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, wynikających z:
- niepełnosprawności, niedostosowania społecznego lub zagrożenia niedostosowaniem społecznym, ze szczególnych uzdolnień
Działania nauczycieli, wychowawców, specjalistów:
Przedszkole – obserwacja pedagogiczna zakończona analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna)
Szkoła – obserwacja pedagogiczna, w trakcie bieżącej pracy z uczniami mająca na celu rozpoznanie z uczniów:
- trudności w uczeniu się, w tym ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się (I-III)
- szczególnych uzdolnień
Gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna – doradztwo edukacyjne, zawodowe
Pomoc wobec rodziców i nauczycieli polega:
Na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych
Współpraca w zakresie udzielania pomocy p-p:
Z rodzicami uczniów
Poradniami PP i specjalistycznymi
Placówkami doskonalenia nauczycieli
Innymi przedszkolami
Kto inicjuje działania:
Uczeń i jego rodzice
Dyrektor przedszkola, szkoły, placówki
Nauczycieli, wychowawca, specjalista
Pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania lub higienistka szkolna
Poradnia
Asystent edukacji, pomoc nauczyciela, pracownik socjalny, asystent rodziny
Kurator sądowy
Formy udzielania pomocy p-p w szkole:
W trakcie bieżącej pracy z uczniem
Klasy terapeutyczne
Zajęcie rozwijające uzdolnienia
Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze
Zajęcia specjalistyczne: korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, socjoterapeutyczne
Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia, zawodu
Warsztaty; porady i konsultacje
Formy udzielania pomocy w przedszkolu i placówce:
W trakcie bieżącej pracy z uczniem
Zajęcia rozwijające uzdolnienia
Zajęcia specjalistyczne
Porady i konsultacje, warsztaty i szkolenia
Klasy terapeutyczne:
Dla uczniów wykazujących jednorodne lub sprzężone zaburzenia, wymagających dostosowania organizacji i procesu nauczania do SPE (specjalnych potrzeb edukacyjnych) oraz długotrwałej pomocy specjalistycznej
Liczba uczniów do 15; mogą uczęszczać też uczniowie innej szkoły
Zajęcia prowadzą n-le właściwych zajęć
Zajęcia rozwijające uzdolnienia:
Dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Indywidualizacja procesu nauczania, program i tok nauczania; swoboda w działaniu
Wykorzystanie aktywnych metod pracy, dodatkowe zajęcia zgodnie z zainteresowaniami
Liczba uczestników do 8
Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze:
Dla uczniów mających trudności w nauce w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej (dla danego etapu kształcenia)
Termin stosowany dla różnych typów zajęć
Zajęcia specjalistyczne:
Korekcyjno-kompensacyjne
Logopedyczne
Socjoterapeutyczne
Inne o charakterze terapeutycznym
Z. korekcyjno –kompensacyjne:
Korekta – usprawnianie deficytów rozwojowych
Kompensacja – wyrównywanie braków a także jako wspieranie rozwoju funkcji zaburzonej przez sprawną lub mniej zaburzoną
Liczba ucz. 5
Ukierunkowanie na korygowanie i kompensowanie
Zajęcia dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się
Z. Logopedyczne:
Dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę
Liczba uczestników do 4, czas trwania 60 min
Służą kształtowaniu mowy w zakresach: profilaktyki, diagnozy, terapii
Zakres działań logopedycznych:
Profilaktyka:
- stymulowanie procesu nabywania kompetencji i sprawności warunkujących prawidłowy przebieg komunikacji językowej
- czuwanie nad rozwojem mowy dziecka i doskonalenia jej
- stymulowanie rozwoju poznawczo – językowego
- prowadzenie ćwiczeń kształtujących mowę już ukształtowaną
- formy współpracy – porady, konsultacje, zeszyty korespondencji, opracowania metodyczne, literatura
- wspieranie n-li, wychowawców i innych specjalistów w udzielaniu pomocy p-p
Diagnoza:
- przesiewowe badania logopedyczne w celu ustalenia stanu mowy uczniów
- zdiagnozowanie logopedyczne
Terapia:
- opieka logopedyczna
Praca diagnostyczna:
- indywidualne badanie mowy i wymowy
- badanie funkcji związanych z mową i wymową (słuch fonemowy; kinestezja narządów mowy, działanie aparatu mowy – artykulacyjny, fonacyjny, oddechowy; rozumienie mowy – nazywanie, wskazywanie, opowiadanie, uogólnienia
Praca korekcyjna:
Etap przygotowawczy (zajęcia i zadania o charakterze zabawowym; zmotywowanie)
Etap kształtowania umiejętności i nawyków poprawnego artykułowania (automatyzowanie artykulemu, wymowa głoski w sylabie i w słowie)
Etap kształtowania umiejętności i nawyków poprawnej wymowy (wymowa głoski w wyrażeniach i krótkich wypowiedzeniach ( wymowa głoski w mowie spontanicznej)
Z. socjoterapeutyczne i inne o charakterze terapeutycznym:
Dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającym funkcje społeczne
Uczest. 10 czas 60 min
Specjalne potrzeby edukacyjne – terminologia:
Wyróżnia się dwie podkategorie:
- specjalne trudności w uczeniu się
- specyficzne trudności w uczeniu się
Specjalne potrzeby edukacyjne:
Uczeń, którego potrzeby wynikają z zaburzeń lub deficytów rozwojowych, u podstaw których leżą trudności w nabywaniu wiedzy i umiejętności
Uczeń, którego potrzeby wynikają
Specjalne trudności w uczeniu się:
Odnoszą się do uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi o różnej etiologii, którzy wymagają specjalnego organizowania procesu edukacyjnego
Przejawiają je:
- dzieci niewidome, niedowidzące, niesłyszące, niedosłyszące
- z chorobą przewlekłą, z zaburzeniami psychicznymi
- z niepełnosprawnością ruchową, intelektualną, z autyzmem
Specyficzne trudności w uczeniu się:
Odnoszą się do uczniów w normie intelektualnej charakteryzujących się specyficznym funkcjonowaniem poznawczo – percepcyjnym
Uczniowie niepełnosprawni
Uczniowie przewlekle chorzy
Uczniowie z zaburzeniami psychicznymi
Uczniowie z zaburzeniami zachowania i emocji
Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
Uczniowie zdolni i uzdolnieni
Formy udzielania pomocy p-p w przedszkolu i placówce:
W trakcie bieżące pracy z uczniem
Zajęcia rozwijające uzdolnienia
Zajęcia specjalistyczne
Wspomaganie rozwoju psychoruchowego- różnorodność terminów:
Różnorodność określen jest wynikiem różnych proporcji wariantowości złożenia elementów terapii pedagogicznej u psychologicznej
Zajęcia dydaktyczno- wyrównawcze to intensywne wspomaganie rozwoju psychoruchowego dziecka ( zajęcia korekcyjno- …?
Zajęcia reedukacyjno- wychowawcze:
Nie tylko usunięcie bezpośrednich przyczyn trudności i wyrównanie braków w wiadomościach , ale świadome dążenie do odbudowania właściwych dla danego wieku motywów uczenia się i przywrócenie prawidłowego stosunku do nauki
Terapia pedagogiczna:
„terapia” – wszelkiego rodzaju forma pomocy udzielana w celu usunięcia lub złagodzenia zaburzen
Praca terapeutyczna to p/1 kompensacja, czyli usprawnianie działalności zaburzonych funkcji, wytarzanie …..
Oddziaływanie za pomocą środków pedagogicznych ( wychowawczych i dydaktycznych) na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się, mające na celu eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji.
Terapia stanowi pewnego rodzaju interwencję wychowawczą, zmierzającą do spowodowania określonych , pozytywnych zmian w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno- motywacyjnej oraz w strukturze wiedzy i umiejętności szkolnych dziecka
Zespół zabiegów i oddziaływań pedagogicznych w postaci specjalistycznych zajęć korekcyjno- kompensacyjnych, prowadzonych różnorodnymi metodami i technikami, które mają na celu usprawnienie zaburzonych funkcji i wyrównanie deficytów rozwoju ( Bogdanowicz)
Tematyka :
istota zajęć wspomagających rozwój dziecka
Proces uczenia się dostosowany do potrzeb rozwojowych
Doświadczenie jako budulec w procesie tworzenia wiedzy i umiejętności
Doświadczenia w procesie wychowania i wspomagania rozwoju
Strefa najbliższego rozwoju ( SNR) a wspomaganie rozwoju
Działania dydaktyczno- wyrównawcze – pakiety ćwiczeń i cele
Metodyka konstruowania programów wspomagających rozwój dziecka
Wspomagać rozwój czy wychowywać?
Rozwój psychoruchowy wyznaczony przez dwie grupy czynników i ich zależności – zadatki wrodzone oraz oddziaływanie zewnętrzne ( proces uczenia się)
Rola nauczyciela- wpłynąć na rozwój tego, czym dziecko zostało obdarzone- proces uczenia się dostosowany do potrzeb rozwojowych
Tworzenie dobrych warunków wychowawczych i edukacyjnych nie wystarczy, Trzeba umiejętnie kierować procesem uczenia się dziecka- dużej wiedzy psychologicznej i umiejętności pedagogicznych
Istota zajęć wspomagających rozwój:
WRU potrzebne wszystkim dzieciom ( przejawiającym SPE dzieciom w normie)
Wolnej rozwijającym się ( wyrównać braki, „dogonić” innych)
Nieharmonijnie rozwijającym się ( osiągnąć równowagę i lepiej radzić sobie w życiu codziennym)
Dzieciom w normie i zdolnym ( ujawnić i rozwinąć zdolności)
Proces uczenia się dostosowany do potrzeb rozwojowych:
Efektem uczeni się jest zmiana w zachowaniu, w myślach i uczuciach jednostki będącą rezultatem wcześniejszego doświadczenia
Tak zdefiniowany proces uczenia się- sednem wspomagania rozwoju psychoruchowego i wychowania dzieci
Różnicuje go :cel oddziaływań pedagogicznych, intensywność i rodzaj doświadczeń gromadzonych przez dziecko, sposób dostosowania ich do potrzeb rozwojowych
Doświadczenie jako źródło wiedzy:
Gromadzone w trakcie uczenia się to „budulec” , z którego dziecięcy umysł tworzy wiedzę ( schematy poznawcze i wykonawcze)
Psychologia: to, co dziecko buduje w trakcie uczenia się w swoim umyśle to reprezentacje ( enaktywne, ikoniczne, symboliczne), schematy ( struktury) poznawcze tworzone na drodze asymilacji i akomodacji i ich wzajemnego równoważenia
Pedagogika: wiadomości i umiejętności kształtowane w trakcie procesu nauczania- uczenia się
Reprezentacja doświadczenia: wrażenia, spostrzeżenia, pojęcia:
Doświadczenia a dane zmysłowe ( zewnętrzne i wewnętrzne)
Doświadczenia a organizacja przestrzenna ( obiekty, ich ruch i oddziaływanie na siebie)
Doświadczenia a tworzenie poję na podstawie cech percepcyjnych i funkcjonalnych ( kategorii)
Reprezentacja pojęciowa rzeczy, sytuacji ( procesów i zdarzeń), stanów
Doświadczenia a organizacja domeny społecznej
Gromadzenie doświadczeń a wiedza i umiejętności:
Dziecko gromadzi doświadczenia od chwili urodzenia ( część z nich z inspiracji i pod opieka dorosłego- uczenie okazjonalne oraz zamierzone, celowe)
Uczenie zamierzone może mieć też odwrotny skutek, gdy jest zbyt intensywne, bolesne, zmierza w kierunku, który w dalszej perspektywie nie sprzyja lepszemu funkcjonowaniu dziecka i odwrotnie- w trakcie uczenia niezamierzonego może zdobyć doświadczenia, które zmienią korzystne jego zachowanie
Wychowanie a wspomaganie rozwoju ( udział uczenia się )
W trakcie wychowania nasycenie procesu uczenia się doświadczeniami jest mniejsze
Wspomaganie rozwoju wymaga zwiększenia intensywności doświadczeń w sferach, które tego wymagają (diagnoza)
Proces uczenia się musi być dostosowany do możliwości i potrzeb dziecka- nie można przekraczać dziecięcej wydolności i nie wywoływać mechanizmów obronnych.
Jak intensywnie?
Proces uczenia się pochłania wiele sił życiowych, jest energochłonny- nie można przekroczyć możliwości dziecka
Gdy wymagamy zbyt wiele—przymuszamy dziecko do nadmiernie intensywnego uczenia się (rygor, wymagania, żądania- dziecko płacze, żąda pomocy, wycofuje się- aż nauczy się obronnie reagować w sytuacji uczenia się)
W efekcie dziecko broni się przed uczeniem się ( niekorzystne dla dalszego rozwoju)
Jeśli potrafimy dopasować proces uczenia się do możliwości rozwojowych dziecka- następuje przyspieszenie rozwoju psychoruchowego
Dziecko otrzymuje odpowiedni „budulec”- osobiste i specjalnie dobrane doświadczenia, z kórego może konstruować schematy umysłowe
W efekcie- zadowolenie, radość, poczucie sprawstwa, wiara we własne siły, …
SNR( strefa najbliższego rozwoju) jako umowny obszar stykający się z osiągniętym poziomem rozwoju
Ustalenie SNR jest bardzo ważne z punktu widzenia wspomagania rozwoju
Nie ma sensu organizowania procesu uczenia się, w którym dziecko znajduje „budulec” ( doświadczenia) do konstruowania czynności intelektualnych ( schematów poznawczych), które są już gotowe i którymi swobodnie posługuje się (np. w trakcie rozwiązywania zadań testowych)
Aby proces uczenia się przyczynił się do wspomagania rozwoju, musi zawierać budulec- potrzebny do dokończenia procedur (schematów) intelektualnych, jakie dziecko aktualnie w swoim umyśle buduje.
Wyznaczanie SNR:
Dolna granica strefy jest określona zakończonymi cyklami rozwoju i prezentuje ją poziomem czynności umysłowych, którymi dziecko swobodnie się posługuje
SNR pozwala określić dynamikę zmian rozwojowych
Mieszczą się w niej zachowania, które nie występują jeszcze spontanicznie, ale można je wywołać, gdyż istnieje gotowość funkcjonalna układu nerwowego
Zachowania intelektualne mieszczące się w SNR są regulowane przez schematy poznawcze ( struktury, reprezentacje), które umysł dziecka aktualnie buduje i które za chwile będzie stosować do poznawania rzeczywistości
Rola diagnozy:
Diagnoza ujawnia aktualny poziom czynności umysłowych: pozwala określić szanse edukacyjne dziecka i staje się bazą dla konstruowania programu
W tym celu stosuje się zadania diagnostyczne, a do ich interpretacji wykorzystuje się modele rozwojowe (prawidłowości rozwojowe kształtowania się operacyjnych strategii intelektualnych)
Modele rozwoju umysłowego pokazują w jakiej kolejności tworzone są schematy poznawcze
Na tej podstawie można ustalić jakie doświadczenia ( budulec) potrzebne będą do konstruowania schematów poznawczych i wykonawczych- muszą znajdować się w procesie uczenia się organizowanym dla dziecka!
Przykład : funkcjonowanie w zakresie rozumowania przyczynowo- skutkowego
1. Diagnoza z zadaniami- ustalenie, w jaki sposób dziecko wiąże przyczynę ze skutkiem ( są to czynności intelektualne już ukształtowane w umyśle
.2 poziom kompetencji ustalony w diagnozie (dolna granica SNR w zakresie rozumowania przyczynowo- skutkowego) odnosimy do miejsca, jakie ono znajduje w modelu rozumowania przyczynowo- skutkowego
3. Aktualizujemy charakterystykę następnego etapu w modelu i domyślamy się jakie czynności rozumowania
Organizując proces uczenia się, należy:
Bezwzględnie przestrzegać prawidłowości rozwojowych ( umiejętność ustalenia jaką drogę dziecko przebyło do tej pory, co znajduje się przed nim i jakie są kolejne szczeble rozwojowe)
Korzystnie dopasować go do rzeczywistych potrzeb i możliwości rozwojowych ( ma się mieścić w SNR, być odpowiednio intensywny- przeprowadzić diagnozę i na tej podstawie opracować program)
Należy nim objąć możliwie szeroki zakres funkcjonowania dziecka, realizować systematycznie i długofalowo ( o stałej porze, według odpowiednich zasad)
Pamiętać, że towarzyszy mu wysiłek dziecka i dorosłego ( przyjemna działalność)
Wnioski:
Zajęcia dydaktyczno- wyrównawcze to intensywne wspomaganie rozwoju psychoruchowego dziecka
Wspomagane rozwoju psychoruchowego wymaga: głębokiej znajomości prawidłowości rozwojowych, znajomości procesu uczenia się, specjalistycznych umiejętności
Działania dydaktyczno- wyrównawcze:
Pakiety ćwiczeń i cele: ( wszystkie pakiety w obrębie działań dydaktyczno-wyrównawczych dotyczą:)
Intensywne wspomaganie dziecka w rozwijaniu umiejętności społecznych
Kształtowanie podatności na uczenie się pod kierunkiem dorosłego
Kształtowanie odporności emocjonalnej na sytuacje trudne
Rozwijanie zdolności rozumnego zachowania w sytuacjach wymagających wysiłku intelektualnego
Kształtowanie dziecka sytuacjach zadaniowych i społecznych
Wspomaganie rozwoju czynności intelektualnych:
Lepszej orientacji w przestrzenni
Przewidywanie skutków czynności
Ustalania związków przyczynowo- skutkowych
Porządkowania, grupowania, formułowania uogólnień
Doskonalenie koordynacji wzrokowo- słuchowej i motorycznej
Rozwijanie umiejętności porozumiewania się z innymi
Rozwijanie umiejętności matematycznych
przygotowanie do czytania i pisania, usprawnianie umiejętności
metodyka konstruowania programów wspomagających rozwój:
program buduje się z pakietów obejmujących najważniejsze obszary kompetencyjne ( gry, zabawy, ćwiczenia, sytuacje edukacyjne)
pakiety dobiera się stosownie do wyników diagnozy
przy konstruowaniu programów, należy kierować się następującymi zależnościami: nie potrafi uważnie słuchać – trzeba w programie umieścić pakiet ( gry, zabawy, ćwiczenia, sytuacje edukacyjne) wspomagający dzieci w uważnym słuchaniu
ma kłopoty z porozumiewaniem się- pakiet wspomagający w rozwoju mowy i kształtowaniu umiejętności porozumiewania się
mało sprawne ruchowe i słaba koordynacja ruchowa0 pakiet wspomagający dbałość o zdrowie i rozwój fizyczny, sprawność rąk
ma kłopoty z liczeniem, dodawaniem, odejmowanie- pakiet wspomagający kształtowanie umiejętności matematycznych
nie jest dobrze przygotowane do nauki czytania i pisania- pakiet zabaw i ćwiczeń kształtujących gotowość do tych czynności
KONTUNUACJA
6. ocena rozwoju mowy i mylenia ( historyjki obrazkowe- następstw wydarzeń w czasie, opi treści, klasyfikacja obrazków w podstawowych kategoriach: zwierzęta ubrania owoce)
7. ocena elementarnych pojęć matematycznych ( porównywanie zbiorów i określanie relacji między nimi: tyle samo, mniej, więcej, o 1 mniej, o 1 więcej, znajomość liczebników głównych w zakresie 10, szeregowanie zbiorów wg wzrastającej liczebności, dawanie i odejmowanie w zakresie 10)
8. ocena wiadomości podstawowych (wiadomości dotyczące zawodów, środków lokomocji, maszyn, urządzeń, zwierząt, roślin)
9. ocena dojrzałości emocjonalnej i społecznej( uczestnictwo w zajęciach zespołowych, zdolność do wykonywania poleceń kierowanych indywidualnie i do całej grupy; radzenie sobie w sytuacjach codziennych i trudnych; nawiązywanie kontaktów, relacje z rówieśnikami i osobami dorosłymi.
10. ocena warunków środowiskowych dziecka ( środowisko rodzinne, warunki społeczno- kulturalne środowiska życia, wychowanie przedszkolne.
Narzędzie do oceny dojrzałości szkolnej:
test Alicji Szemińskiej
test dojrzałości szkolnej Barbary Wilgockiej- Okon
nauczycielska diagnoza gotowości do podjęcia nauki szkolnej ( edyta Gruszczyk- kolczyńska, ewa zielińska)
rozpoznanie na różnych poziomach edukacji – edukacja wczesnoszkolna
nauka czytania i piania- diagnoza trudności
określenie zagrożeń ( dysharmonii rozwojowych) w celu zapobiegania lub minimalizowania objawów dysleksji rozwojowej- obecność symptomów „ryzyka dysleksji”
problemy związane z brakiem osiągnięć szkolnych (SNOS); niezaspokojoną potrzebą sukcesu- stosunek do szkoły i szkolnych obowiązków, zagrożenie dla postawy społecznej dziecka , postępów w uczeniu się
Rozpoznanie i identyfikacja rudności w uczeniu się
trudności niespecyficzne ( dyfunkcje intelektu, zaburzenia sensoryczne, zanedbania pedagogiczne (edukacyjne))
trudności specyficzne ( dysleksja, dyskalkulia)
diagnoza trudności w uczeniu się jest interdyscyplinarna- rozpoznanie medyczne, psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne
rozpoznanie pedagogiczne – dotyczy sprawności czytania i pisania, stopnia opanowania wiadomości programowych, ustalenie zakresu i rodzaju opóźnień czy zaburzeń, funkcjonowania ucznia w klasie szkolnej, jego pozycji w jej strukturze
Diagnozowanie funkcjonowania dziecka w szkole ( kolejne etapy)
diagnozowanie w obrębie: osiągnieć i niepowodzeń szkolnych ( diagnoza edukacyjna) oraz tzw. Przystosowania szkolnego.
Model diagnozy edukacyjnej
model diagnozy edukacyjnej obejmuje rozpoznanie w zakresie:
- wstępne przygotowanie ucznia ( osiągnięcia poznawcze)
- wstępna motywacja
- treści kształcenia ( cele, materiał wymagania programowe)
- warunki kształcenia ( materialne i społeczne otoczenie- jakość kształcenia: metody, środki, zachęty, wskazówki)
-osiągnięcia poznawcze w danym zakresie
- osiągnięcia motywacyjne (stosunek dziecka do treści, po próbie ich opanowania
Diagnoza przystosowania szkolnego:
rozpoznanie sytuacji społecznej dziecka w chwili kiedy staje się uczniem
podstawowe kategorie diagnostyczne: stosunek klasy do dziecka i odwrotnie, stosunek do cudzego i własnego dobra, preferowany program działania, respektowanie praw innych, konsekwencje swoich działań, miejsce w grupie, umiejętność współżycia i współdziałania, poczucie kompetencji w realizacji zadań szkolnych, samoocena zdolności umysłowych, lęk w sytuacjach szkolnych
narzędzia diagnostyczne (przystosowanie społeczne)
karta mierzenia postępu uspołecznienia się dziecka
arkusz zachowania się ucznia
Diagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnej
techniki badań socjometrycznych
klasyczna technika Moreno ( z kim chciałbyś siedzień w ławce)
technika „zgadnij kto” ( to jest kto kt zawze pomaga innym)
technika szeregowania rangoweg (cecha, np. koleżeńskość- utalenie hierarchii przejawiania tej cechy przez wzytkie osoby)
plebiscyt życzliwości i niechęci ( ocena w kategoriach sympatii i antypatii „lubię , nie lubię, ++ --
badamy: stosunki społeczne (płeć), więzi nieformalne, identyfikacja osób popularnych, atrakcyjnych (przywódców), izolowanych..; pozycje społeczne, identyfikowanie podgrup
podstawowe techniki diagnostyczne w pedagogice
rozmowa i wywiad- typ:jawny-ukryty, nieformalny- formalny swobodny- skategoryzowany, indywidualny- zbiorowy, zwykły- panelowy, psychologiczny- środowiskowy, ustny-pisemny
ankieta- typy: środowiskowa, prasowa, pocztowa, jawna, anonimowa
obserwacja- typy: bezpośrednia – pośrednia, kontrolowana- niekontrolowana, jawna- ukryta, naturalna-uczestnicząca, odmiany: ciągła, fotograficzna, próbki zdarzeń, próbki czasowe
Analiza dokumentów i wytworów- typy: zastane- intencjonalne; kronikarskie- opiniodawcze, systematyczne- okolicznościowe, oficjalne- osobiste, pisane- cyfrowe, obrazowe, obrazowo-dźwiękowe