Wykład 1 02.10.2013 r.

Egzamin:

I termin test( jedno-, wielokrotnego wyboru, test uzupełnień) II termin (pytania opisowe)

BANKOWOŚĆ CENTRALNA

Bankowość centralna

• System organizacyjny tradycyjnego pośrednictwa finansowego- banków- instytucji kredytowych,

• Odnosi się do działalności banku centralnego i różnych przedsiębiorstw bankowych (banki komercyjne, banki uniwersalne, banki spółdzielcze..ect.),

• Nieraz traktowana jest jako dziedzina wiedzy o zasadach funkcjonowania banków- instytucji kredytowych,

• Model banku centralnego powstał w efekcie potrzeb zachowania równowagi pieniężnej gospodarki światowej nękanej kryzysami finansowymi.

• Momentem przełomowym był w powierzaniu zadań bankom centralnym upadek systemu monetarnego waluty złotego,

• Ostatecznie załamanie tego systemu nastąpiło w 1976 roku,

• Banki centralne otrzymały nowe zadania przekształcające się w instytucje publiczne działające na zlecenie władzy ustawodawczej pełniąc funkcje instytucji państwowej,

• Banki centralne przestały pełnić funkcje komercyjne stając się instytucją o charakterze zarobkowym.

Pierwsze banki centralne

• Powstały w różnych okresach

• 1657 r. Bank Szwecki

• 1694 r. Bank Angielski

• 1913 r. System Rezerwy Federalnej USA

• 1.01.1999 rozpoczyna się działalność EBC ( Europejski Bank Centralny)

• Banki te realizowały różne zadania

• Bankowość centralna rozwinęła się pod koniec XVII w.

• Wtedy to powstaje potrzeba wydzielenia funkcji banku centralnego w wielu państwach

• 1900 r. funkcjonuje w wielu państwach bank centralny

• W Europie pod koniec XIX w. większość państw maiło banki centralne

Banki uniwersalne- prowadza szeroki zakres usług związanych z obsługą zadań inwestycyjnych

Podstawowy cel działalności banków centralnych

Wiarygodny i stabilny pieniądz, który zapewnia podmiotom zagranicznym i krajowym wysoką sprawność i bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospodarczej

Realizacja celu wymagała od banków centralnych

W ujęciu przedmiotowym przyjęcia zasad:

1. Emisji znaków pieniężnych

2. Obiegu pieniężnego

3. Stosunków pieniężnych z zagranicą

W ujęciu podmiotowym określenia sposobu funkcji instytucji monetarnych.

System bankowy- najważniejszy element systemu finansowego

Ogół instytucji bankowych w danym kraju kształtujących i regulujących warunki zaopatrywania podmiotów niefinansowych w środki płatnicze.

W ujęciu podmiotowym bank centralny i banki komercyjne.

BANK CENTRALNY

- funkcjonuje zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami prawnymi i tradycjami

* funkcje:

-bank banków

-bank emisyjny

-bank państwa

BANK BANKÓW

- organizuje i współuczestniczy w systemie rozliczeń pieniężnych

-reguluje działalność banków komercyjnych

-wspiera system rozliczeń bankowych w kraju i skali międzynarodowej

BANK EMISYJNY

-emituje pieniądz gotówkowy i kredytowy

-oddziałuje na ilość pieniądza w obiegu

-określa jego wartość poprzez kształtowanie:

* podaży pieniądza

*stopy procentowej

* kursy walutowego

BANK PAŃSTWA

- obsługa budżetu państwa

-prowadzenie rachunków bankowych

Bank Centralny w systemie pieniężnym:

• Emituje pieniądz gotówkowy i kreuje pieniądz bezgotówkowy,

• Zarządza rezerwami walutowymi,

• Z rządem współzarządza kursem walutowym,

• Zapewnia bezpieczeństwo obiegu pieniądza bankowego,

• Zapewnia bezpieczeństwo i stabilność systemu finansowego,

• Prowadzi usługi bankowe wobec rządu i jego instytucji.

Wykład 2 09.10.2013

System bankowy w Polsce

Modele systemów finansowych

• Anglosaski- w systemie finansowym dominują rynki finansowe np. USA

• Niemiecko-japoński- banki są podstawowymi instytucjami transferu pieniądza do gospodarki

System bankowy- najważniejszy element systemu finansowego:

• Ogół instytucji bankowych w danym kraju kształtujących i regulujących warunki zaopatrywania podmiotów niefinansowych w środki płatnicze

• W ujęciu podmiotowym- bank centralny i banki komercyjne

Rodzaje banków

*bank centralny i komercyjne

* banki depozytowo-kredytowe

*banki uniwersalne( szeroki zakres działalności)

*banki inwestycyjne i inne specjalistyczne

Funkcje systemu bankowego:

• Gromadzenie środków i ich inwestowanie

• Skuteczne zarządzanie ryzykiem bankowym

• Transformacja bankowa

• Transformacja czasu

Czynniki rozwoju systemów bankowych:

• Zmiany w gospodarce i porządku społecznym

• Popyt na usługi bankowe

• Regulacje prawne

• Skłonność do inwestycji

• Globalizacja, liberalizacja, i deregulacja (usuniecie barier prawnych w świadczeniu usług bankowych)

• Informatyzacja

Ewolucja zadań banków centralnych:

• Dokonuje się stale pod wpływem różnych wydarzeń gospodarczych

• Inflacja, stagflacja( stabilna wartość pieniądza, nie ma wzrostu gospodarki), recesja gospodarki światowej, niestabilność rynków finansowych, bąble spekulacyjne, globalny kryzys finansowy

• Powstają nowe koncepcje bankowości centralnej; globalnego banku centralnego, instytucji powiernictwa złych długów , większej dyscypliny regulacyjnej ect.

System bankowy w Polsce obejmuje:

• Bank Centralny- Narodowy Bank Polski

• Banki komercyjne- w roku 2010 (51-49)

• Oddziały banków zagranicznych, instytucji kredytowych i przedstawicieli działających w Polsce (21-18)

• banki spółdzielcze 576-578

• razem – 646-647

NARODOWY BANK POLSKI

• jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej

• wypełnia zadania określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim i ustawie prawo bankowe

• wymienione akty prawne gwarantują niezależność NBP od innych organów państwa

• NBP pełni 3 podstawowe funkcje; banku emisyjnego, banku banków i centralnego banku państwa

• Organami NBP są prezes NBP (Belka), Rada Polityki Pieniądza oraz zarząd NBP.

Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen

• Do głównych obszarów działalności NBP należą:

• prowadzenie polityki pieniężnej

• działalności operacyjnej

• rozwój systemu płatniczego

• Zarządzanie rezerwami dewizowymi Polski

• Obsługa Skarbu państwa

• Działalność edukacyjna i informacyjna

NBP odpowiada za stabilność narodowego pieniądza

• Wypełniając ten konstytucyjny obowiązek; NBP opracowuje i realizacje strategię polityki pieniężnej oraz uchwalenie corocznie- założenia polityki pieniężnej

Zadanie NBP

• Duży wpływ na działalność NBP miały w ostatnich latach i maja nadal procesy integracji europejskiej oraz członkostwo w UE, a w szczególności przygotowanie Polski do uczestnictwa w strefie euro

• W celu właściwego przygotowania się do przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia wymagań nałożonych na banki centralne państwa, które już wprowadzały wspólną walutę.

Banki komercyjne w Polsce

• Maja charakter uniwersalny

• Jest niewiele banków specjalistycznych

• Są tworzone jako spółki akcyjne, banki państwowe i banki spółdzielcze

Instytucje kredytowe

• Przedsiębiorstwa, których działalność polega na przyjmowaniu wkładów i innych zwrotnych walorów klientów oraz udzielaniu kredytów na własny rachunek

Banki zagraniczne i instytucje kredytowe mogą otwierać w Polsce:

• Swoje przedstawicielstwa na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego wydanego, po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych na wniosek zainteresowanego banku.

Shadow banking

• Bankowość równoległa- sektor poza bankowy

• Przedsiębiorstwa finansowe ukierunkowane na zysk udzielające pożyczek z własnych środków oferujące różne produkty oszczędnościowe i inwestycyjne

• Nie wchodzą do sektora bankowego

• Ich działalność ma charakter poza bankowy

• Nie podlegają bankowi centralnemu

• Nie wchodzą do sytemu bankowego

• Nie są kontrolowane przez nadzór bankowy

Wykład 3 16.10.20013

System bankowy strefy euro

1. Pojęcie i organizacja ESBC (Europejski System Banków Centralnych)

2. Krajowe Banki Centralne w Eurosystemie

3. Funkcje i zadania EBC

4. Krajowe banki centralne państw członkowskich UE spoza strefy euro

Narodowe= krajowe banki centralne

Euro system- wspólnota walutowa

Europejski System Banków Centralnych

Podstawa prawna funkcjonowania

• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

• Statut Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Systemu Banków Centralnych

• Traktat Maastricht

Europejski System Banków Centralnych

• EBC- Europejski Bank Centralny organ; wykonawczy ESBC

• NBC Narodowe Banki Centralne- w skład wchodzą wszystkie banki centralne UE

• Banki komercyjne wraz z NBC tworzą krajowe systemy bankowe

• W strefie euro- system bankowy Eurosystemu

• Poza strefą euro- ale w UE- system bankowy UE (np. Polska)

EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTARLANYCH

• Nie posiada osobowości prawnej,

• Organ uchwałodawczy,

• Organ niezależny,

• Organ wspólnej polityki monetarnej wobec euro,

Zasady funkcjonowania ESBC

• Federalny charakter systemu,

• Decentralizacja działania

EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH

Federalny charakter ESBC wiąże się z tym ,że instytucje realizujące funkcje banku centralnego wykonują swoje zadania nie na obszarze jednego państwa federalnego, ale na obszarze kilkunastu suwerennych państw.

Federalny system bankowości centralnej został oparty w dużej mierze na systemach istniejącej w Stanach Zjednoczonych i w Republice Federalnej Niemiec.

Zasada subsydiarności ( pomocniczości) stanowi ,iż w dziedzinach, które nie podlegają wyłącznej kompetencji UE, Wspólnota działa tylko wtedy, gdy cele rozważanych przedsięwzięć nie mogą być osiągnięte w wystarczającym stopniu szczeblu państw członkowskich i przez to ze względu na ich rozmiaru lub skutki mogą zostać lepiej osiągnięte na szczeblu…

ESBC

Wyrazem zasady subsydiarności jest szeroko stosowana decentralizacja wykonawcza, której towarzyszy centralizacja najważniejszych decyzji na szczeblu EBC:

• NBC realizują operacje z zakresu polityki pieniężnej ustalone przez EBC

• Decentralizacja funkcji analityczno-doradczych,

• Decentralizacja produktów banknotów i monet euro

Centralizacja procesów decyzyjnych w organach decyzyjnych EBC

• Nie ogranicza się do formułowania określonej polityki pieniężnej ( np. ,do zmian podstawowych stop % EBC)

• Rozciąga się na jej realizacje przez EBC krajowe banki centralne

Główny cel ESBC

• Osiągniecie i utrzymanie stabilności cen

• Nie może on jednak pozostawić w sprzeczności z głównymi celami gospodarczymi państw członkowskich strefy euro

Funkcje i zadania - ESBC

• Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej w strefie euro

• Prowadzenie polityki emisyjnej w odniesieniu do strefy euro

• Dokonywanie operacji walutowych zgodnie z zasadami wspólnej polityki pieniężnej

• Zarządzanie oficjalnymi rezerwami dewizowymi w strefie euro

• Zapewnienie sprawnej organizacji i funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i systemu płatności

• Gromadzenie informacji statystycznej sektora finansowego i gospodarczego całej UGW

Europejski Bank Centralny

• Został powołany 1 czerwca 1998 a od 1999 roku prowadzi działalność statutową

• Siedziba Frankfurt nad Menem

• Utworzony na wzór Bundesbanku

• Głównie ze względu an cel, niezależność i wiarygodność i pozycję międzynarodową

Zadania EBC

• W imieniu ESBC realizuje politykę monetarną strefy euro

• Tworzy prawo strefy euro

• Wydaje akty prawne: rozporządzenia, decyzje , zalecenia, opinie

• Wykorzystuje instrumenty prawne wskazówki i instrukcje

Władzami Eurosystemu i ESBC są dwa najważniejsze organy decyzyjne EBC:

• Rada Prezesów i Zarząd (art. 9 ust 3 statutu)

• Trzecie ciało decyzyjne- Rada ogólna – będzie istnieć dopóki wszystkie państwa członkowskie UE nie przyjmą euro (art. 45 statutu)

• Kiedy?- patrz derogacja( możliwość nieprzystąpienia do strefy euro)

Zadania zarządu

• Prowadzenie bieżącej polityki monetarnej zgodnie z wytycznymi i postanowieniami Rady Zarządzającej

• Przekazywanie narodowym bankom centralnym instrukcji koniecznych do realizacji wytycznych i decyzji RZ

• Przygotowanie posiedzeń RZ

• Bieżące zarządzanie EBC

RADA ZARZĄDCZA (NACZELNA)

• Zadania

• Uchwalanie kierunków działania i podejmowania decyzji koniecznych dla zapewnienia realizacji zadań powierzonych ESBC

• Formułowanie polityki pieniężnej realizowanej w zakresie Eurosystemu

• Określenie instrumentów wykorzysta w trakcie realizacji tej polityki zwłaszcza podejmowanie decyzji odnośnie pośrednich celów operacyjnych

• Poziomu stóp procentowych i unii walutowej oraz wielkości rezerw obowiązkowych

RADA GENRALNA ( GŁÓWNA) EBC

Rada Generalna jest organem, który pełni wobec EBC jednoznacznie sprecyzowane funkcje konsultacyjne a także funkcje nadzorcze. Jej głównym zadaniem jest ocena postępu gospodarek państw, który nie przystąpiły jeszcze do strefy euro, z punktu widzenia dostosowania ich do wprowadzenia wspólnej waluty. Rada Generalna składa się z Prezesa i Wiceprezesa Zarządu EBC oraz prezesów wszystkich 27 narodowych banków centralnych

Niezależność EBC

• Oznacza, że jest on niezależny i odpowiedzialny przez demokratycznymi instytucjami i opinia publiczną

• EBC posiada niezależność polityki monetarnej, instytucjonalną, osobistą, finansową.

Niezależność instytucjonalna

• Występuje wtedy, gdy żadna instytucja nawet rząd czy parlament nie ma wpływu an cele i instrumenty polityki monetarnej

• Łączy się ją z niezależnością prawną ponieważ zwykle jest wysoka gdy gwarantują ją akty prawne największej rangi- konstytucja, ustawa prawo bankowe, traktat

• Utożsamia się z niezależnością prawno- instytucjonalną

Niezależność polityki monetarne EBC

• Sprowadza się do możliwości prowadzenia niezależnej polityki stopy procentowej, podaży pieniądza i kusy walutowego-ukierunkowania instrumentów polityki pieniężnej na realizację jej celu

Niezależność personalna EBC

• Określana jest przez specjalne procedery doboru i dymisji członków organów decyzyjnych, określenie ich kompetencji, okresów kadencji

Niezależność finansowa EBC

• Zapewnia sposób finansowania banku centralnego, źródła kapitału i osiągniętych dochodów

• Kapitał EBC pochodzi z krajowych banków centralnych a dochody z operacji polityki pieniężnej

Wykład 4 23.10.2013 r.

System bankowy w Stanach Zjednoczonych

System Rezerwy Federalnej w USA – The Federal Reserve System

• Jako bank centralny Stanów Zjednoczonych powstaje w 1913 roku

• Oznacza , że przyjmuje funkcję banku centralnego

• Wcześniej : 1791 r. kongres USA powołuje pierwszy bank Stanów Zjednoczonych – na 20 lat- prywatna korporacja. Pełni funkcję instytucji depozytowej.

• Drugi bank Stanów Zjednoczonych Ameryki

• Powołany w 1816 roku na 20 lat. W 1936 został zamknięty na wniosek prezydenta USA A. Jacksona pomimo zgody an jego funkcjonowanie przez Kongres USA

• Powołany do prowadzenia działalności komercyjnej i regulacjno-refinansowej ( wtórne finansowanie)

Era wolnej bankowości w USA

• Obowiązuje w latach 1836-1863

• Duża swoboda w zakładaniu banków komercyjnych

• Każdy może założyć bank

• Każdy bank może emitować swoje pieniądze

• Narastają jednak regulacje i ograniczenia stanowe

The National Banking Act= ustawa o bankowości krajowej

• Cel- stworzenie krajowego systemu bankowego

• Zadania:

• Ujednolicenie warunków i zasad działalności banków komercyjnych

• Przyjęcie zasad emisji pieniądza bankowego

• Przywilej emisji pieniądza uzyskały tylko banki ogólnokrajowe

• Określenie rodzajów i wielkości pieniądza rezerwowego

• Większe restrykcje i nowe regulacje w systemie bankowym

• Ograniczenie bankowej działalności międzynarodowej

Ustawa o utworzeniu Systemu Rezerwy Federalnej

• Jako banku centralnego powstaje w 1913 roku

• Nazywa się ją nową instytucją ukierunkowaną na regulowanie podaży pieniądza i kredytu w stosunku do potrzeb gospodarczych

• A także refinansowania działalności kredytowej banków komercyjnych

Fed

• Powstaje bezpośrednio wskutek wielkiej paniki bankowej z 1907

• Przechodzi stale poważne zmiany

• 1978 – ustawa o pełnym zatrudnieniu i wzroście gospodarczym

• 1980- ustawa o kontroli monetarnej i deregulacji instytucji depozytowych

• Ważna ochrona drobnych deponentów i stabilność finansowa

Cechy instytucji Fed

• SRF-FRS- składa się z 12 regionalnych Banków Rezerwy Federalnej i Rady Gubernatorów – jest mocno zdecentralizowany- jest instytucją mocno niezależną

• Jest jednym z kilku organów nadzoru bankowego w USA

• Reguluje działalność banków krajowych licencjonowanych przez Fed

• Nie reguluje działalności banków stanowych- licencjonuje „urzędnik stanowy”

Funkcje i zadania Fed

• Kształtuje i prowadzi politykę pieniężną, w tym odpowiada za wzrost gospodarczy i zatrudnienie

• Pełni funkcje kredytodawcy ostatniej instancji

• Gromadzi pieniądz rezerwowy

Fed realizuje funkcje banku banków- poprzez

• Zasilanie systemu monetarnego w banknoty i monety (funkcja emisyjna)

• Ułatwia rozliczenia międzybankowe

• Współuczestniczy w regulacjach bankowych i sprawowania nadzoru nad działalnością banków

Fed jako bank państwa

• Wykonuje obsługę bankową rządu Stanów Zjednoczonych i agencji federalnych

• Prowadzi bieżący rachunek Skarbu USA

• Prowadzi obsługę rządowych papierów wartościowych – sprzedaż i wykup w terminie (emituje Bank Światowy USA)

• Prowadzi rachunki i przeprowadza operacje finansowe na zlecenie innych banków centralnych i międzynarodowych instytucji finansowych w tym MFW i BŚ

Rada Gubernatorów

• Składa się z 7 gubernatorów powoływanych przez prezydenta USA na 14-letnia- nieodnawialna kadencję

• Określa politykę monetarną

• Ustala regulacje i nadzór nad systemem bankowym

• Określa wytyczne i nadzoruje działalność operacyjna Fed

W ramach SRF działają dwa komitety:

• Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC) – najważniejsze ogniwo operacyjne Fed- prowadzi politykę zakupu i sprzedaży rządowych papierów wartościowych i integruje działalność SRF

• Federalna Rada Nadzorcza -FAC- Instytucja użyteczności publicznej – zaplecze intelektualne Fed i ogniwo public relation

Cechy systemu bankowego w USA

• Zgoła odmienne pod koniec XX wieku od systemu bankowego Europy Zachodniej

• Kształtowały się pod wpływem różnych sytuacji kryzysowych w USA i kolejnych regulacji systemu bankowego

• Najważniejsza cecha to bardzo duża liczba banków pomimo niemalże permanentnej ich konsolidacji- prezentacja – jakie banki i o jakich kapitałach

Najważniejsze postanowienie w systemie bankowym USA

• Ustaw o prawie bankowym z 1933 roku- ustawa Glass- Steagalla

• Oddzieliła bankowość komercyjną od bankowości inwestycyjnej

• Obowiązywała od roku 1999

• W listopadzie 1999 roku prezydent B. Clinton podpisał ustawę GLB ( Gramm-Leach- Bliley Financial Management ACT)

Banki komercyjne w USA

• Prowadza działalność depozytowo- kredytową

• Maja charakter specjalistyczny

• Określone są często bankami handlowymi

• Nie mogą prowadzić działalności inwestycyjnej

Banki inwestycyjne

• Zajmują się działalnością inwestycyjną

• Prowadza transakcje z wykorzystaniem papierów wartościowych

• Gwarantują emisję papierów wartościowych

• Nie mogę przyjmować depozytów

Przedsiębiorstwa bankowe w USA

• Banki lokalne ( community banks) – wartość aktywów do 1 bln dolarów

• Banki regionalne ( region al bank)- wartość aktywów powyżej 1 bln dolarów

• Banki ponadregionalne ( super- region al bank)

• Kasy oszczędnościowe i towarzystwa oszczędnościowo- pożyczkowe- spółdzielcze i akcyjne

• Unie kredytowe ( credit unions) – stanowią własność ich członków ( pracowników, policji, ect.)

Holdingi bankowe

• Ich działalnie w USA reguluje – Bank Holding Company ACT

• Spółka posiada co najmniej 25 % akcji spółki zależnej banku uprawniających do głosowania

• Złożona struktura pozwalająca na prowadzenie operacji finansowych- bankowych i pozabankowych- korzystna ze względów podatkowych

Holdingi finansowe

• Zgodnie z ustawą GLB holdingi bankowe mogły przekształcać się w holdingi finansowe

• Holdingi finansowe mogą mieć spółki zależne zajmujące się działalnością komercyjną, inwestycyjną i ubezpieczeniową- prezentacja holdingi bankowe i finansowe w gospodarce światowej – analiza przypadków

Ustawa o bankowości międzynarodowej

• International Banking ACT – uchwalona w 1978 roku

• Zniosła różnice w traktowaniu banków krajowych i zagranicznych na rynku amerykańskich

• Oddziały banków zagranicznych podporządkowała Fed

• Od roku 1991 Fe uzyskała możliwość zamknięcia banku zagranicznego jeśli naruszał on prawo amerykańskie lub tez regulacje w kraju pochodzenia były niewłaściwe

Po globalnym kryzysie finansowym

• Amerykański system bankowy mocno się zmienia

• Wiele banków wypadło

• Banki inwestycyjne przekształciły siew banki komercyjne

• Następują zmiany w systemie jego bezpieczeństwa- w tym nadzoru bankowego

Wykład 5 30.10.2013 r.

Bezpieczeństwo systemu bankowego

Instytucje bezpieczeństwa systemów bankowych

• Banki centralne

• Lokalne i międzynarodowe organizacje finansowe

• Instytucje nadzoru bankowego

• Instytucje gwarantowania depozytów

Instytucje te tworzą sieć bezpieczeństwa systemu bankowego tworząc funkcje:

• Profilaktyczną,

• Ostrożnościową,

• Zabezpieczającą

• Przeciwdziałania kryzysowego

Banki centralne odpowiadają za bezpieczeństwo sytemu bankowego w zakresie:

• Prowadzonej polityki monetarnej,

• Uprawnienia systemu rozliczeń i rozrachunków,

• Instytucji pożyczkodawcy ostatniej szansy ( LoLR).

• Gwarantowania depozytów bankowych,

• Nadzoru nad systemem finansowym

Na szczeblu narodowym banki centralne, wypełniając role instytucji sieci bezpieczeństwa finansowego przejęły:

• Obowiązki pożyczkodawcy ostatniej szansy, regulatora systemu finansowego i katalizatora procesu upadłości instytucji kredytowych

• Tymczasem brak jest uznanych standardów międzynarodowych upadłości instytucji finansowych rynku pieniężnego a upadek dużego banku na globalnym rynku pieniężnym zagraża stabilności finansowej

• Menedżerowie doskonale znają zasadę „ zbyt duży by upaść” , dlatego są skłoni do ponoszenia wysokiego ryzyka, przenoszą jego ewentualne koszty na społeczeństwo

Najstarsza i najbardziej charakterystyczną funkcją banku centralnego

• Rola pożyczkodawcy ostatniej instancji ( Lender od Last Resort) oznacza ona dyskrecjonalne ( w zależności od potrzeb) zasilenie w płynność indywidualnego banku lub całego sytemu bankowego w reakcji na niekorzystny szok, wywołujący nadzwyczajny zrost popytu na pieniądz rezerwowy, który nie może zostać zaspokojony z innych źródeł

Do międzynarodowych organizacji finansowych zalicza się:

• Organizacje o zasięgu światowym – Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy i jego afiliacje

• Europejskie międzynarodowe organizacje finansowe- Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Europejska Unia Walutowa wraz EBC

• Międzynarodowe organizacje finansujące ( o zasięgu lokalnym) – kraje Europy Wschodniej i Trzeci Świat- OECD, EFTA , GATT

Międzynarodowy Fundusz Walutowy ( International Monetary Fund)

• Powołany do działania na konferencji w Bretton Woods (1-22 VII 1944 roku).

• Działalność od marca 1947 rok

• Zrzesza 184 państwa

• Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które e zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących.

• Członkiem MW może być każde państwo, które ma autonomię w dziedzinie stosunków międzynarodowych oraz jest w stanie spełnić warunki stawiane przez statut,

• Inicjatywa wyszła ze świata anglossasiego

• Chodziło o to, by nie dopuścić do powrotu doktryny nacjonalizmu gospodarczego. I by nie powtórzył się dramat wielkiego kryzysu z lat trzydziestych, który doprowadziło do masowego bankructwa

Podczas dorocznego spotkania plenarnego MFW w Madrycie w 1994 roku potwierdzono trafność wyboru celów statutowych i sformułowano 4 problemy globalne:

• Wysokie bezrobocie w większości uprzemysłowionych państw,

• Spadek skłonność do oszczędzania,

• Wzrost deficytów fiskalnych, co daje w efekcie nadmierne zadłużenie publiczne, zagrażające stabilizacji finansowej i gospodarczej,

• Niezadowalająca sytuacja ekonomiczna wielu krajów rozwijających się oraz skrajne ubóstwo milionów ludzi

Cele Międzynarodowego Funduszu Walutowego:

• Stabilizacja kursy walutowego

• Uregulowanie zasad funkcjonowania międzynarodowego rynku walutowego

• Nadzór nad zadłużeniem międzynarodowym

• Walka z inflacją

• Likwidacja bezrobocia

• Przeprowadzenie reform wspierających rozwój gospodarczy

• Tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym

• Udzielnie pomocy e likwidacji trudności płatniczych

Fundusz nie jest jednak światowym bankiem centralnym ani agencja rozwoju:

• W świetle kryzysowych wydarzeń na międzynarodowym rynku finansowym w latach 1997-1998 pojawiły się głosy, że Fundusz powinien działać w taki sposób, aby zapobiec negatywnym tendencjom, a nie reagować dopiero po ich występowaniu

• Inni uważają, że potrzebne jest ponowne określenie misji i miejsca Funduszu w świtowym porządku finansowym

Bank Światowy

• Powstał na bazie porozumień z Brettton Woods

• Pełni rolę instytucji wspierającej rozwój

• Pozyskuje fundusze dla krajów rozwijających się od sektora publicznego innych państwa

• Realizuje projekty lub udziela kredytów

• Pomaga w pozyskiwaniu inwestycji bezpośrednich

Bank Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei

• Jest podmiotem zależnym banków centralnych krajów członkowskich tworzących bazylejski Komitet Nadzoru Finansowego

• Nie ma on wpływu na decyzje Komitetu

• Organizacje jedynie pracę Sekretariatu Komitetu oraz organizuje spotkania Komitetu

• Powstał wskutek obserwowanych latach 70-tych XX wieku bankructw banków

• Zrzesza autorytety nadzoru bankowego z krajów grypy G-10 ( Belgia, Francja , kanada, Niemcy, Włochy, Japonia, Holandia, Szwecja, Wielka Brytania ki USA).

• W 1994 roku dołączyły banki centralne krajów rozwijających się

Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego

• Cel działania opracowywanie standardów dotyczących międzynarodowego wymiaru działań banków przynależących do Komitetu

• Pierwsze porozumienie Konkordat 1975 rok

• Punkt zwrotny z działalności Komitetu I Umowa Kapitałowa z 1988 roku ( Basel I)

Umowa Kapitałowa

• Poprawka do umowy Bazylejskiej 1996 – ryzyko rynkowe

• Nowa umowa Kapitałowa ( Basel II) – model trzech filarów

- Filar 1- pomiar ryzyka kredytowego

-Filar 2 – obowiązki nadzoru krajowego

-Filar 3- dyscyplina rynkowa

Bazylea III

• Stanowi on odpowiedź instytucji safety net na potrzebę zwiększenia stabilności globalnego systemu finansowego wobec problemów sektora bankowego ujawnionych w okresie tego kryzysu

• Dokument jest uzupełnieniem NUK Bazylei II

• Konkretyzuje on jej standardy nadzorcze uzgodnione z Rada Stabilności Finansowej (FSB) Bazylea III będzie obowiązywać od 1 stycznia 2013 roku, ale termin jej ostatecznego wdrażania rozłożono w czasie do 2019 roku.

Bazylea III

• Najbardziej istotne dotyczą wyznaczania poziomu buforów kapitałowych

• Zgodnie z nowymi propozycjami Komitetu bazylejskiego wyróżniono 3 współczynniki wypłacalności tj., wąski, podstawowy, i szeroki.

• Bufory bezpieczeństwa

• Współczynniki dźwigni finansowej

• Dwie normy płynności

Forum Stabilności Finansowej

• Powstało w 1999 roku

• Członkowie G-7 oraz Australia, Hongkong, Holandia, Singapur

• Wspiera rozwój i wprowadza jednolite standardy międzynarodowe, uprawnia przepływ informacji, identyfikuje problemy zagrażające stabilności finansowej , koordynuje i kooperuje działalność członków Forum

Nadzór bankowy

• Historycznie funkcje nadzoru finansowego realizowały banki centralne

POLITYKA PIENIĘŻNA

Wykład 6 06.11.2013 r.

Rodzaje i cele polityki pieniężnej

Polityka pieniężna – pojęcie

• Polega na kształtowaniu podaży pieniądza w gospodarce przez bank centralny

• To prowadzony w imieniu państwa przez bank centralny wybór celów i instrumentów kształtowania podaży pieniądza w gospodarce

Rodzaje polityki pieniężnej

• Polityka ustrojowa i procesowa

• Polityka taniego i drogiego pieniądza ( taniego pieniądza – BC obniża stopy procentowe, aby obniżyć koszt kredytu bankowego ( kredyt wpływa na wzrost gospodarczy); polityka drogiego pieniądza- w gospodarce gdy jest na dużo wykreowanego pieniądza, kiedy chce zahamować procesy inflacyjne, gospodarcze

• Polityka restrykcyjna, ekspansywna i neutralna

Polityka restrykcyjna- dotyczy podaży pieniądza, silnie kontroluje emisje pieniądza gotówkowego, jest spokrewniona z polityką drogiego pieniądza, podaż pieniądza

Polityka ekspansywna- bank centralny przestaje kontrolować podaż pieniądza gotówkowego i kredytowego, prowadzona przez wszystkie banki centralne które miały do czynienia z globalnym kry zyskiem finansowy, polityka może grozić procesami inflacyjnymi

Polityka neutralna- Bank centralny nie pobudza i nie hamuje podaży pieniądza, utrzymuje podaż na w miarę stabilnym poziomie

• Polityka krótko, średnio i długookresowa

Polityka krótkookresowa- poniżej jednego roku

Polityka średniookresowa- cel inflacyjny ( do 5 lat)

Polityka długookresowa- Banki centralne realizują w dłuższym okresie czasu, powyżej 5lat

Klasyfikacja celów polityki pieniężnej- kryteria podziału

• Skala oddziaływania

• Przedmiot polityki

• Podmiot polityki

• Horyzont czasowy

• Sposób jej określenia i realizacji

Skala oddziaływania

• Makroekonomiczne- wzrost gospodarczy, inflacja, stabilność cen itp.

• Mikroekonomiczne- kształtowanie stóp procentowych, podaż pieniądza kredytowego itp.

Przedmiot i podmiot polityki pieniężnej

• Cele pieniężne – stopa procentowa, inflacja

• Cele gospodarcze: zatrudnienie, wzrost, PKB

• Cele własne banku centralnego

• Cele systemu finansowego

• Cele sektora bankowego

Dalsze kryteria podziału celów

Horyzont czasowy Krótkookresowe

Długookresowe

Wieloletnie

Sposób określenia i realizacji: cele finalne

Cele pośrednie

Cele operacyjne

Cele finalne

• To cele ostateczne

• To cele gospodarcze

• To cele makroekonomiczne

• Niska inflacja, zatrudnienie, przyrost PKB, stabilność finansowa

Cele pośrednie

• Podaż pieniądza

• Kurs walutowy

• Stopy procentowe

Cele operacyjne

• Płynne rezerwy banków

• Interwencje walutowe

• Stopy procentowe rynku międzybankowego

Cel finalny( kontrola inflacji) – kontrolowanie podaż pieniądza (cel pośredni- kontrolować pieniądza rezerwowego ( cel operacyjny)

Banki centralne- cel inflacyjny

• Stosują w polityce monetarnej od lat 90.

• Kontrola inflacji stała się podstawą stabilizowania cen w gospodarce

• Cel inflacyjny zastąpił kontrole podaży pieniądza

• Umiędzynarodowienie celu inflacyjnego- przyjmują go wszystkie banki centralne w gospodarce światowej

Cel inflacyjny

• Oznacza, ze bank centralny zobowiązuje się do stabilizowania inflacji wokół przyjętego poziomu – celu inflacyjnego

• Wymaga prognozowania inflacji

• Inflację prognozuje się w oparciu o modele

• BC muzą próbować odnieść się do prognozy inflacji.

Wskaźnik inflacji jako cel inflacyjny

Wskaźnik inflacji	Kraje
Wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI HICP- zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych obliczany wg formuły Lasperyes’a	Nowa Zelandia*, Kanada, Szwecja, Austria , Polska, Izrael, Kolumbia, Hiszpania, Brazylia, Węgry, Chile, Meksyk, Norwegia Obliczany w UE wg ujednoliconej metodologii przez kraje członkowskie
Wskaźnik inflacji bazowej	Wielka Brytania, Czechy, RPA, Tajlandia

Wyrażenie celu inflacyjnego

Wyrażenie celu inflacyjnego	Kraje
Cel wyrażony punktowo	Szwecja, Norwegia, Korea, Węgry, Brazylia, Finlandia
Pasmo wahań +/- 2% lub mniej	Kanada, Australia, Chile
Pasmo wahań +/- 2% lub więcej

Oczekiwania inflacyjne

• Z punktu widzenia banku centralnego istotne jest nie tylko, jaka obecnie jest inflacja, lecz także, jakie są oczekiwania inflacyjne

• Tylko znając oczekiwania inflacyjne BC ma szansę odpowiednio zareagować na czas..

• W Polsce wyznacza ja do 1992 roku Ipsos ( wcześniej Demoskop_ a od 2001 roku także FfK Polonia ( dania współfinansowane przez UE)

• Problem polega jednak an trudnościach w wyznaczeniu oczekiwań inflacyjnych

Definicja stabilności cen

• Podkreśla średniookresową orientacje polityki pieniężnej

• Nie jest bowiem w stanie utrzymywać się na założonym poziomie w krótkim czasie

• Unika się w ten sposób nadmiernego aktywizmu jaki i zbędnej niestabilności gospodarki realnej

• Nieuniknione jest krótkoterminowe zmienności stóp procentowych i inflacji

HIPC

Cechy strategii BCI

• Instrumentalne zobowiązanie do traktowanie stabilności cen jako podstawowego celu polityki pieniężnej

• Oficjalnie ogłoszenie wielkości liczbowej średniookresowego celu inflacyjnego,

• Wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej uzależnia się do szerokiego zakresu informacji o stanie gospodarki, a nie tylko od zachowania agregatów pieniężnych czy kursów walutowych

• Większa przejrzystość realizowanej strategii poprzez komunikowanie się ze społeczeństwem i rynkami w zakresie zamierzeń, celów oraz decyzji władz monetarnych

• Zwiększona odpowiedzialność banku centralnego wobec instytucji demokratycznych za realizację przyjętych celów,

• Formułowanie przez bank centralny prognozy inflacyjnej, która pełni rolę celu pośredniego; stopy procentowe są ustalane tak , aby eliminować odchylenia oczekiwać stóp inflacji od przyjętego celu

Wykład 7 20.11.2013 r.

Mechanizm kreacji pieniądza

Argument za ustanowieniem niezależności kreacji pieniądza

Spłata kredytu- zmniejszenie podaży pieniądza

wkład	Rezerwa	Kredyt
100 j.p. wkład pierwotny	10 j.p (10%)	90
90 wkład wtórny (pochodny)	9	81 j.p
81	8,1	72,9
Suma 1000	100	900

500 100 400

Interpretacja:

Zwiększyła się podaż o 1000 j.p.

Mnożnik kreacji pieniądza (bazy monetarnej) informuje o maksymalnych możliwościach kreacji pieniądza przez sektor bankowy przy danych zasobach pieniądza banku Centralnego, innymi słowy informuje o tym, o ile może się w sposób maksymalny zwiększyć podaż pieniądza w gospodarce, gdy Bank Centralny zwiększa podaż swojego pieniądza o jednostkę.

M= podaż pieniądza / baza monetarna

Baza monetarna to pieniądz Banku Centralnego (pieniądz wielkiej mocy)- składa się gotówka w obiegu i rezerwy banków komercyjnych w Banku Centralnym.

Podaż pieniądza to zasoby które wykorzystujemy do regulowania swoich zobowiązań.

M= gotówka+ depozyty na żądanie/ gotówka + rezerwy / Depozyty na żądanie

Gotówka/ depozyty na żądanie+ depozyty na żądanie/ depozyty na żądanie / gotówka/ dep+ R/ D na żądanie= g +1/ g+ r₀ (stopa rezerwy obowiązkowej).= 1/r_o

g- wskaźnik gotówkowy informuje on o preferencjach form płatniczych ( forma bezgotówkowa lub gotówkowa ) w danym państwie.

Im więcej dokonujemy rozliczeń w formie gotówkowej tym wielkość wskaźnika gotówkowego rośnie.

M= /0,= 10

Interpretacja: wkład pierwotny powiększa się 10- krotnie.

Mnożnik bazy monetarnej jest ważnym paramentom makroekonomicznym który przyjmuje wartości większe od 1 (rezerwa równa 100 % - mnożnik 1). Poziom mnożnika zależy od

• poziomu rezerw banków komercyjnych w banku centralnym

• preferencje podmiotów gospodarczych w kwestii wyboru formy rozliczeń

kreacja pierwotna emisja Banku Centralnego

kreacja wtórna- związana z udzielanymi przez Banki komercyjne kredytami

Polityka pieniężna w dłuższym okresie jest dla gospodarki neutralna.

Niezależność Banku Centralnego

Wypełnienie przez Bank Centralny wymienionych funkcji wymaga zapewnienia mu wysokiego stopnia niezależności, chroniącego go przed wpływem określonych czynników zakłócających realizację statutowo przyznanych mu uprawnień dotyczących stabilności wartości pieniądza i systemu bankowego.

Niezależność Banku Centralnego

• Postulat niezależności pojawił się wraz zakwestionowaniem przez monetarystów zdolności do pobudzania gospodarki poprzez ekspansję pieniężną, której trwałym efektem w długim okresie był wzrost natężenie procesów inflacyjnych.

• Koncepcja autonomii BC zrodziła zatem potrzeba znalezienia instytucjonalnej ochrony przez nasilającym się zjawiskami inflacyjnymi, które okazały się poważnym problemem lat 70 i 80 XX w. w wielu krajach Europy

• Podstawową przesłanka ustanowienia niezależności- okoliczność fiducjarnego, czyli opartego na zaufaniu, charakteru współczesnego pieniądza, czego wyrazem jest powszechna jego akceptacja jako środka zwalniającego z wszelkich zobowiązań finansowych

• Argumentacja na rzecz ustanowienia i późniejszego utrzymania autonomii banku centralnego koncentruje się na trzech ważnych aspektach:

- Pierwszy oparty jest na analizie przyczynowo- skutkowej i łączy ze sobą dwa argumenty – polityczny i ekonomiczny.

Argument polityczny- ustanowienie niezależności banku centralnego pozwala w większym stopniu uodpornić go na oddziaływanie polityki .

Towarzyszące cyklom wyborczym zawirowania polityczne mogą przeradzać się w wywieranie presji lub nawet szantaż polityczny wobec BC zwłaszcza, gdy sukces wyborczy upatrywany jest w krótkookresowym pobudzeniu gospodarki.

Argumenty ekonomiczne- konsekwencje gospodarcze opisanych zamierzeń rządu w sytuacji, gdy bank centralny ulegnie jego naciskom.

Niezależność pozwala działać Bankowi centralnemu długofalowo ( długoterminowość związana jest w głównej mierze z występowaniem opóźnień między zastosowaniem środków, a ich rezultatami), opierając decyzje na obiektywnej ocenie sytuacji i racjonalnych przesłankach.

Drugi aspekt związany jest budowaniem wiarygodności Banku Centralnego i opiera się na badaniach korelacji między stopniem jego niezależności, a stabilnością cen i wzrostem gospodarczym.

Zapewnienie niezależności stwarza dogodne warunki do zdobywania większych ufności pomiotów gospodarczych, co automatycznie ułatwia realizację skutecznej, nieraz politycznie niepopularnej, polityki pieniężnej.

Argumenty o charakterze techniczno- organizacyjnym, uwypuklające proceduralną stronę funkcjonowania Banku Centralnego

Zapewnienie samodzielności przy podejmowaniu decyzji, bez konieczności przeprowadzania – nieraz. długotrwałych- konsultacji , które nie dają gwarancji osiągnięcia konsensusu, przekłada się na skrócenie tzw. time lag’u polityki pieniężnej.

Stwarza to korzystne warunki do prowadzenia polityki monetarnej w sposób bardziej elastyczny, skuteczniej i szybciej dopasowując są do zmieniających się realiów gospodarczych, czyniąc z niej bardziej efektywny instrument polityki gospodarczej.

Pojęcie niezależności (autonomii) Banku Centralnego

Według A.S. Blindera niezależność należy rozumieć dwojako:

• Z jednej strony , oznacza ona pełna swobodę decyzyjną w sprawach wyboru właściwych instrumentów i sposobów osiągnięcia celów realizowanej polityki monetarnej.

• Z drugiej strony – brak możliwości łatwego i szybkiego anulowania powziętych- w ramach tak określonego obszaru – decyzji prze którąkolwiek z władz.

Wybór celów polityki pieniężnej leży natomiast w gestii władz politycznych, które następnie przekazują je do realizacji bankowi centralnemu.

W. Baka podkreśla , że niezależność banku centralnego należy rozpatrywać w aspekcie politycznej, funkcjonalnej i finansowej swobody jego posunięć:

Autonomia polityczna ( inaczej personalna) przejawia się w trybie powoływania i odwoływania organów BC, zagwarantowania kadencyjności i nieodwołalności organów decyzyjnych banku, a także wyeliminowaniu możliwości ubiegania się o ponowny wybór.

Autonomia funkcjonalna znajduje swój wyraz w zdolności do samodzielnego uprawiania polityki pieniężnej, a w szczególności swobody w wyborze strategii odpowiedniej jakości (skuteczności) instrumentów do tej realizacji oraz nieodwoływalności i decyzji, podjętych w tym zakresie.

Decydujące znaczenie dla autonomii funkcjonalnej ma ustawowe określenie celu, jaki ma być realizowany przez Bank centralny, w czyjej kompetencji leży ustalenie jego poziomu oraz w jakim stopniu BC powinien uwzględnić uwagi innych organów.

Autonomia finansowa

W sposób bezpośredni dotyczy relacji finansowych miedzy bankiem centralnym a rządem

Wyraża się ona w :

• Swobodzie uchwalania przez BC swoich planów finansowych

• Określenie trwałych zasad tworzenia i podziału funduszy banku

• Sposób wykorzystania zysku

• Obowiązku utrzymania przez rząd swych środków na rachunku w BC

• W ewentualnym obowiązku pieniężnego finansowania deficytu budżetowego oraz pokrywania ze środków budżetowych ewentualnie start

Wykład 8 27.11.2013

Autonomii banku centralnego nie można rozpatrywać jako niezależności względem gospodarki, na którą też wywiera wpływ rządu.

Nie można tez niezależności nadinterpretować, jako że nie wyklucza przecież możliwości współpracy i dialogu między bankiem centralnym a innymi ośrodkami władzy.

Obawy związane z niezależnością banku centralnego

• podstawowy argument przeciw niezależności ma charakter ustrojowo-prawny – w systemach gospodarczych, opartych na zasadach demokratycznych, brak jest miejsca dla podmiotów nie podlegających ocenie

• obawy budzi brak wystarczających przesłanek, uzasadniających wyjątkowość banku centralnego w porównaniu z innymi instytucjami odpowiedzialnymi za prowadzenie polityki ekonomicznej (przesłanka wynikająca z fiducjarnego charakteru pieniądza jest niewystarczająca)

• zbyt silna niezależność banku centralnego może ograniczać koordynację polityki monetarnej i fiskalnej, prowadząc do stanów równowagi makroekonomicznej znacznie odbiegających oczekiwać każdego ze strona (stabilizacja cen może odbyć się kosztem zwiększonych fluktuacji produkcji)

Niezależność banku centralnego należy rozważać w aspekcie:

• wytyczania i realizacji celów polityki pieniężnej

• dbałość o stabilność systemu bankowego

• relacji z innymi segmentami polityki gospodarczej

• trybu powoływania i odwoływania władz banku

• gospodarki finansowej

Polityka pieniężna – definicje

• Nowa Encyklopedia Powszechna PWN

„Polityka pieniężna dotyczy kontrolowania podaży pieniądza w gospodarce a przez to oddziaływania na poziom cen stopy procentowej”

• The New Palgrave Dictionary of Money and Finance

„Polityka pieniężna odnosi się do działań podejmowanych przez bank centralny, wpływających a uwarunkowania monetarne I finansowe, mające na celu utrzymanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego, wysokiego zatrudnienia i stabilności cen”

• Leksykon bankowo - giełdowy

„Całokształt rozwiązań działań podejmowanych w gospodarce narodowej w celu zaopatrzenia w środki pieniężne i kredyty jednostki gospodarcze, regulowania wielkości podaży pieniądza”

• Stanisław Owsiak

„Całokształt rozwiązań i działań podejmowanych w gospodarce przez bank centralny polegających na kształtowaniu i regulowaniu podaży pieniądza (kreacja) oraz jego obiegu w celu zapewnienia stabilnych w wymiarze pieniężnych warunków gospodarczych (tj. zaopatrzenie w środki pieniężne i kredyty jednostki gospodarujące.

Polityka pieniężna – definicje:

• polityka pieniężna w szeroki ujęciu to całokształt przedsięwzięć określonych w ustawach, rozporządzeniach i zarządzeniach, kształtujących systematycznie i w długofalowej perspektywie ramowe warunki ustroju pieniężnego danego kraju (tzw. pieniężna polityka ustrojowa)

• polityka pieniężna w węższym ujęciu to kombinacja celów i środków, której zadaniem jest sterowanie procesem gospodarowania pieniądzem, czyli sterowanie zmianami podaży pieniądza i popytu na pieniądz, naturalizowanie impulsów zakłócających gospodarkę pieniężną (tzw. pieniężna polityka procesowa)

• zadaniem pieniężnej polityki procesowej jest realizacja, w danych ramach pieniężnej polityki ustrojowej, celów polityki pieniężnej w drodze bieżącego stosowania narządzi polityki pieniężnej

Polityka pieniężna banku centralnego może być:

• restrykcyjna - to polityka trudnego pieniądza” zmierzająca do ograniczenia jego podaży poprzez politykę podwyższania stopy procentowej kredytu redyskontowego i lombardowego, a w dalszej kolejności przez operacje otwartego rynku

• ekspansyjna - to działania banku centralnego zwiększające podaż pieniądza poprzez obniżanie stóp procentowych na rynku pieniężnym

Można wyróżnić dwa etapy polityki pieniężnej:

• kształtowanie polityki pieniężnej

• realizacja polityki pieniężnej

Kształtowanie polityki pieniężnej

Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań wpływających na sytuację gospodarczą i pieniężną kraju:

• analiza uwarunkowań zewnętrznych – koniunktura gospodarcza na świecie, przewidywane tempo inflacji i stopy procentowe w innych krajach oddziaływujące na bilans płatniczy i na kształtowanie się popytu na pieniądz krajowy

• analiza uwarunkowań wewnętrznych – sytuacja finansowa przedsiębiorstw, skala deficytu budżetowego, skuteczność systemu bankowego w gromadzeniu wolnych środków

Powyższe prognozy pozwalają oszacować wielkość podaży pieniądza i zestawienia ich z przewidywanym popytem na pieniądza określanym jako suma zapotrzebowania na pieniądz krajowych.

Przyjęcie założeń liczbowych dotyczących celu finalnego – np. skali wzrostu produktu krajowego, zakładanego poziomu inflacji. Na tej podstawie określa się granicę dopuszczalnego wzrostu podaży pieniądza przekroczenie której może spowodować nadmierny wzrost cen.

Określenie celów pośrednich i operacyjnych

Sformułowanie rekomendacji w odniesieniu do sposobu i narzędzi wprowadzania w życie ustalonej polityki pieniężnej oraz systemu jej monitorowania i reagowania na ewentualne odchylenia przebiegu rzeczywistych procesów pieniężnych od zakładanych.

Wyjaśnić czy jest różnica miedzy polityką pieniężną i polityką monetarną.

Realizacja polityki pieniężnej

Wybór i zastosowanie odpowiednio dobranych instrumentów o charakterze zarówno administracyjnym, jak i rynkowym.

Polityka pieniężna:

• musi mieć charakter ukierunkowany, przewidywalna i konsekwentna

• nie może być przypadkowa

• musi mieć charakter długofalowy, wiarygodny i spójny z polityką budżetową (policy mix)

Niezbędne jest zatem formułowanie celów polityki pieniężnej nawet na okresy wieloletnie.

Cele polityki pieniężnej

Ewolucja celów polityki pieniężnej bankowości centralnej:

• początkowo: działalność komercyjna, operacje rządowe, kredyt dla rządu

• wiek XX: stabilność pieniądza, systemy płatnicze, rezerwy obowiązkowe, stabilizacja rynków finansowych, nadzór bankowy

• po II wojnie światowej: polityka pełnego zatrudnienia

• lata 80-90: zdecydowana postawa antyinflacyjna

Cele polityki pieniężnej

Cele polityki pieniężnej
Operacyjne – wielkości poddające się dość dokładnej kontroli za pomocą instrumentów
Przykład: - płynne rezerwy banków - stopy procentowe O/N

Wykład 9 4.12.2013 r.

Główne obszary działalności NBP:

• prowadzenie polityki pieniężnej

• działalność emisyjna

• rozwój systemu płatniczego

• zarządzanie rezerwami dewizowymi

Wykład 10 11.12.2013 r.

Kanał transmisji polityki pieniężnej

Władze monetarne, prowadzące politykę pieniężną w oparciu o sterowanie stopami procentowymi powinny zdawać sobie sprawę z tego, jak ich działania będą wpływały na gospodarkę.

Mówiąc inaczej – powinny mieć świadomość, jak w ich kraju przebiega proces transmisji impulsów polityki pieniężnej.

Mechanizm transmisji monetarnej.

Proces transmisji może być podzielony na trzy podstawowe stepy:

• w pierwszym, stopy procentowe, ustalone przez bank centralny (IBC) determinują w2arunki działania banków komercyjnych, a tym samym cenę i dostępność kredytów w bankach

• w drugim etapie, sytuacja na rynku depozytowokredytowym, poprzez kanał transmisji wpływa na zachowania podmiotów gospodarujących, determinując zagregowany popyt konsumpcyjny i inwestycyjny w gospodarce

• w etapie trzecim zmiany zagregowanego popytu rozkładają się pomiędzy efekty realne (zmiana poziomu produkcji, bezrobocia, realnego kursu walutowego), a zmiany nominalne (zmiany stopy inflacji). Zasada przebiegania tego etapu transmisji w czasie i jego ostateczny efekt nazywane są „zagadnieniem neutralności pieniądza”.

Tradycyjny mechanizm transmisji stóp procentowych

• pokazuje w jaki sposób rynkowa stopa procentowa oddziałuje na inwestycje i koniunkturę

• poziom rynkowy stopy procentowej określa relacje podaży kredytów do popytu na nie, a rozmiary kredytów kształtowane są przez podaż pieniądza

Tradycyjny mechanizm transmisji

Tradycyjny mechanizm transmisji impulsów pieniężnych można przedstawić następująco:

M↑ → r↓ → I↑ → Y↑

M – podaż pieniądza

r – rynkowa stopa procentowa

I – inwestycje

Y – PKB

Teoria q J. Tobina

• Polityka pieniężna może wyznaczać rozmiary inwestycji przedsiębiorstw poprzez oddziaływanie na giełdowe ceny akcji

• Wskaźnik q odkryty przez J. Tobina:

q = rynkowa wartość przedsiębiorstwa / koszt odnowy kapitału rzeczowego przedsiębiorstwa

• jeżeli q jest wysokie to rynkowa jednostkowa cena akcji jest wysoka, co oznacza, że koszty zakupu nowego kapitału rzeczowego inwestowanego w przedsiębiorstwie są niskie w stosunku do rynkowej wartości firmy

• przedsiębiorstwo skłonne będzie wyemitować dodatkowe akcje w celu pozyskiwania funduszy na zakup nowych środków produkcji

• jeżeli q jest niskie to rynkowa wartość firmy jest niska w stosunku do kosztu odnowy kapitału rzeczowego – ceny akcji jest niska

• przedsiębiorstwo nie będzie skłonne inwestować

• wpływa polityki pieniężnej – gry zwiększa się podaż pieniądza to podmioty gospodarcze dysponują funduszami pieniężnymi wyższymi od oczekiwanych. Wyzbywają się jej dokonując dodatkowych wydatków

• efekt – wzrost popytu globalnego w gospodarce

• mechanizm transmisji jest następujący:

M↑→P(s)↑→q↑→I↑→Y↑

P(s) - rynkowe ceny akcji

Mechanizm transmisji impulsów pieniężnych przez wydatki konsumpcyjne.

Wpływ zmian rynkowej stopy procentowej na wydatki konsumpcyjne

• kształtowanie wydatków konsumpcyjnych dokonuje się poprzez oddziaływanie banku centralnego na globalny fundusz nabywczy społeczeństwa

• mechanizm transmisji impulsów pieniężnych można przedstawić następująco:

M↑→i↓→C↑→Y↑

C – wydatki na zakup dóbr trwałego użytku

Mechanizm transmisji impulsów pieniężnych poprzez wydatki konsumpcyjne

Efekt zmiany wartości majątku na wydatki konsumpcyjne

• hipoteza konsumpcji wyznaczonej cyklem życia (F. Modigliani) – jednostki dążą do równomiernego rozłożenia konsumpcji w czasie, a spożycie nie jest wyznaczone przez bieżący dochód ale przez wartość majtku skumulowanego w trakcie życiowej aktywności

• jednym ze składników majątkowych są papiery wartościowe, których wartość różnie wraz ze wzrostem podaży pieniądza

• mechanizm transmisji jest następujący:

M↑→P(s)↑→W↑→C↑→Y↑

Mechanizm transmisji impulsów pieniężnych poprzez wydatki konsumpcyjne

Wpływ płynności na wydatki konsumpcyjne (mechanizm transmisji jest następująca):

M↑ → P(s)↑ → V(s)↑ → D(p)↓ → C(f)↑ → Y↑

Oraz na budownictwo mieszkaniowe (mechanizm transmisji jest następujący):

M↑ → P(s)↑ → V(s)↑ → D(p)↓ → H(r)↑ → Y↑

V(s) – wartość rynkowa aktywów finansowych

D(p) – prawdopodobieństwo wystąpienia trudności finansowych

C(f) – wydatki na zakup dóbr trwałego użytku

H(r) - wydatki na zakup domówi i mieszkań

Mechanizm transmisji poprzez kanał kredytowy

• polityka pieniężna oddziałuje nie tylko na popyt na kredyt, poprzez mechanizmy opisane w ramach kanału stóp procentowych

• zaostrzeniu polityki pieniężnej przez bank centralny zmniejszaniu ulega nie tylko popyt na kredyt (co jest oczywiste w oblicze występowania efektów opisanych w ramach kanału stóp procentowych) ale również podaż kredytu, oferowanego przez banki

• niedoskonałość rynku (asymetria informacyjna w relacjach bank 0 kredytobiorca, uzależnienie niektórych podmiotów od sektora bankowego) sprawia, że istotną rolę w procesie transmisji odgrywają również baki, zarządzające podażą kredytu

Przyczyny występowania kredytowego kanału transmisji można podzielić na dwie grupy:

• po pierwsze, w momencie zacieśnienia polityki pieniężnej, banki mają podstawy, ale z własnej i nieprzymuszonej woli zmniejszać dostępność kredytów dla swoich klientów

• negatywa selekcja, pogarsza się jakość portfela kredytowego banków komercyjnych

• efekt – reakcja obronna w postaci zaostrzenia procedur kredytowych

• z drugiej strony w momencie podniesienia stóp procentowych przez bank centralny, niektóre, z reguły słabsze banki mogą zostać zmuszone przez warunki rynkowe do zmniejszenia akcji kredytowej

• mniejsze, słabiej dokapitalizowane banki, ograniczają w czasie restrykcyjnej polityki pieniężnej podaż kredytu w znacznie większym stopniu, niż banki duże

• do podstawowych przyczyn tego zjawiska należy zaliczyć znacznie węższe możliwości pozyskiwania względnie tanich środków na kontynuowanie akcji kredytowej”

• po pierwsze, restrykcyjna polityka pieniężna może doprowadzić do spadku bazy depozytowej banków. Zjawisko to, w naturalny sposób w proporcjonalnie większym stopniu dotknie małe banki, ze względu na ich niższą wiarygodność w oczach deponentów

• po drugie, banki i niskim poziomie kapitałów własnych często nie dysponują odpowiednią ilości płynnych aktywów (bonów skarbowych, obligacji), które mogłyby zostać sprzedane, celem podtrzymania akcji kredytowej

Mechanizmu transmisji poprzez zmiany kursu walutowego

• spadek stóp procentowych obniża atrakcyjność lokat w krajowych aktywach w porównaniu z lokatami zagranicznymi

• efekt – odpływ kapitału, któremu towarzyszy deprecjacja waluty krajowej co sprzyja eksportowymi, który przyczynia się ożywienia gospodarczego i poprawy bilansu handlowego

• mechanizm jest niepsujących

M↑ → r↓ → Ex↓ → B(h)↑ → Y↑

Ex – kurs walutowy

Zagadnienie neutralności pieniądza

Pieniądz jest neutralny, kiedy zmiana jego podaży prowadzi wyłącznie do proporcjonalnej zmiany nominalnych wielkości ekonomicznych (cen, płac, nominalnego kursu walutowego, itp.), nie wpływając zarazem na żadną zmienną realną (produkcję, bezrobocie, realny kurs walutowy, itp.)

Z teoretycznego punktu widzenia można wywnioskować iż ciąg zdarzeń po przykładowym zaostrzeniu polityki pieniężnej, powinien wyglądać następująco:

Wzrost realnych stóp procentowych na rynku międzybankowym

↓

Wzrost oprocentowania kredytów i depozytów w bankach oraz innych papierów wartościowych

↓

Spadek popytu na kredyt oraz podaż kredytu

↓

Spadek zagregowanego popytu

↓

Spadek produkcji i inflacji

Z upływam czasu następuje powrót produkcji do poziomu potencjalnego.

Z punktu widzenia neutralności polityki pieniężnej można zatem powiedzieć, iż zasada neutralności nie obowiązuje w krótkim okresie, jednak po zakończeniu wszystkich procesów dostosowawczych, polityki pieniężnej jest neutralna.

Wykład 08.01.2014 r.

Instrumenty polityki pieniężnej

Instrumenty polityki pieniężnej – definiuje się jako narzędzia (środki) za pomocą których władze monetarne dokonują zmian w podaży pieniądza.

Narzędzia polityki pieniężnej – to instrumenty pieniężnej polityki procesowej, które mają prowadzić do realizacji celu władzy monetarnej.

Klasyfikacja instrumentów polityki pieniężnej

Kryteria podziału instrumentów	Typ instrumentów
Sposób oddziaływania banku centralnego	Instrumenty oddziaływania bezpośredniego
	Instrumenty oddziaływana pośredniego
Pozycja przyjmowania przez bank centralny wobec banków komercyjnych	Środki oddziaływania administracyjnego
	Środki oddziaływania rynkowego
Typ instrumentów	Instrumenty kontroli ilościowej
	Instrumenty kontroli jakościowej
Obszary oddziaływania intranetów	Środki o zasięgu ogólnym
	Środki o zasięgu selektywnym

Instrumenty polityki pieniężnej

• rezerwa obowiązkowa

• operacje depozytowo – kredytowe

• operacje otwartego rynku (OOR)

Rezerwa obowiązkowa (minimalna):

Oznacza dla banków komercyjnych obowiązek odprowadzenia na rachunek w banku centralnym środków pieniężnych, stanowiących określony procent zgromadzonych przez nie depozytów (wkłady terminowe oraz depozyty a vista).

Jednocześnie bank centralny może określić rodzaj wkładów podlegających obowiązkowi tworzenia rezerwy oraz różnicować stopę rezerw w zależności od terminu zobowiązań.

Podstawowym celem rezerw obowiązkowych jest kształtowanie potencjału kredytowego banków komercyjnych i tym samym regulowanie ilości pieniądza w obiegu.

Warianty systemu rezerwy obowiązkowej

Elementy systemu rezerwy obowiązkowej	Najczęściej stosowne rozwiązania
Podmiot odprowadzający	Banki lub banki i inne instytucje finansowe; w większości jednakowy obowiązek nakładany jest na wszystkie instytucje bez względu na wielkość czy obszar działania
Podstawa odprowadzania	Odpowiednio dobrane pasywa instytucji objętych obowiązkiem rezerwowy, zazwyczaj wyłączone są środki pozyskiwane na rynku międzybankowym, fundusze własne banków oraz środki przeznaczone na specjalne cele
Kalkulacja podstawy odprowadzania rezerwy	Wyznacza się długość okresu naliczania – zazwyczaj są to dwa tygodnie lub miesiące
Ustalanie długości okresu utrzymywania	Tej samej lub innej długości niż okres naliczania; najczęściej dwa tygodnie lub miesiące

Operacje depozytowo – kredytowe

• operacje depozytowe – umożliwia bankom złożenie depozytu – jednodniowej lokaty terminowej w banku centralnym

• operacje kredytowe – umożliwia zaciągnięcie kredytu, zazwyczaj jednodniowego, w banku centralnym pod zastaw papierów wartościowych na określonych warunkach i po najwyższym koszcie na rynku

Inicjatorem są banki komercyjne. Skierowane są do wszystkich instytucji na różnych prawach.

Operacje Otwartego Ryku (OOR):

• nowoczesne, rynkowe instrumenty aktywnego oddziaływania banku centralnego na system bankowy

• zakup i sprzedaż przez bank centralny papierów wartościowych publicznych i prywatnych, dopuszczonych do tych transakcji

• są podstawową formą interweniowania banku centralnego na rynku pieniężnym

• inicjatorem jest bank centralny na odstawie przeprowadzonej analizy rynku

• transakcje zawierane są po konkurencyjnych cenach – przeciwnie niż lokowanie środków w ramach rezerwy obowiązkowej czy operacje depozytowo – kredytowe

• regulują stopień płynności banków, wpływając pośrednio an kształtowanie się krótkookresowej stopy procentowej na rynku pieniężnym

• elastyczne – możliwość częstego stosowania bez zakłóceń dla rynku pieniężnego

Operacje Otwartego Rynku:

• operacje warunkowe zakupu (repo) – polegają na warunkowym zakupie przez bank centralny papierów wartościowych od banku komercyjnego. Bank komercyjny, sprzedając papiery wartościowe zobowiązuje się do ich odkupienia w określonym terminie, a NBP udziela mu równocześnie kredytu na zakup tych papierów, który on spłaci, odstępując NBP nabyte papiery wartościowe.

Bank centralny może więc zwiększyć płynności systemu bankowego oraz wpływać na wysokość stóp procentowych.

• operacje warunkowej sprzedaży (reverserepo) – bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym zobowiązując je fo ich odsprzedaży po określonej cenie w określonym terminie

• operacje otwartego rynku typu bezwarunkowego – polegają na dokonywaniu przez bank centralny kupna lub sprzedaży bankom komercyjnym papierów wartościowych znajdujących się w portfelu banku centralnym

• swap waluty – strony transakcji decydują się wymienić między sobą określoną ilość różnych walut, a po określonym czasie dokonać transakcji odwrotnej, przy czym parametry obu transakcji są z góry znane

• depozyt – składany przez bank komercyjny w banku centralnym; bank centralny może więc wyłącznie absorbować płynność, deponując określone kwoty na znanym z góry termin i ze znanym oprocentowaniem

Podział OOR

W 2002 r. zgodnie z uchwałą RPP z dnia 29.01.2002 r. dokonano podziału OOR na trzy główne kategorie:

• operacje podstawowe – polegające na emisji bonów pieniężnych NBP z 28-dniowym terminem zapadalności (w 2003 r. termin ten został skrócony do 14 dni, a w 2005 r. do 7 dni);

• operacje dostrajające – polegające na:

• emisji bonów pieniężnych NBP z terminem zapadalności od 1 do 7 dni,

• zakupie od banków, w trybie przetargowym, skarbowych papierów wartościowych na okresy wynoszące od 1 do 7 dni,

• przedterminowym wykupie bonów pieniężnych NBP;

• operacje o charakterze strukturalnym, polegające na bezwarunkowej sprzedaży przez NBP obligacji skarbowych;

• operacje o charakterze strukturalnym, polegające na bezwarunkowej sprzedaży przez NBP obligacji skarbowych;

Nadzwyczajne instrumenty polityki pieniężnej

Nadzwyczajne instrumenty polityki pieniężnej

• są różnie definiowane; w podziale na standardowe i niestandardowe

• nadzwyczajne instrumenty polityki często traktuje się jako szczególny rodzaj instrumentów niestandardowych

Klasyfikacja:

Instrumenty niestandardowe

• polityka stopy procentowej – polecająca na obniżeniu stopy procentowej – głownie w OOR o niższej rentowności

• polityka bilansu banku centralnego

• interwencje walutowe

• polityka kredytowa

• polityka rezerw bankowych

Instrumenty nadzwyczajne

• quantitative easing

• crediteasing

Zasadniczo określa się tak prowadzoną politykę banku centralnego – rozluźnieniem ilościowym

Quatitative easing

• polegają na skupie przez banki centralne papierów wartościowych celem bezpośredniego zasilenia uczestników rynku finansowego w płynność

• zwiększają zatem ilość pieniądza w obiegu powodując, że w bilansie banku centralnego w miejsce pieniądza gotówkowego pojawiają się płynne aktywa o różnym stopniu ryzyka inwestycyjnego

• bank centralny tym samym przejmuje ryzyko wypłacalności emitenta skupionych papierów wartościowych. Traci też pełną kontrolę nad podażą pieniądza i wzrostem bazy monetarnej. Z tego wartościowych od uczestników rynku finansowego

• zastosowane quantitative easing jako instrumenty regulacyjnego przez banki centralne wymagało więc celowego wyboru skupowanych przez nie papierów wartościowych

Wykład 13

15.01.2014

Polityka stopy procentowej w bankach centralnych

Stopa procentowa:

• jest integralnym elementem polityki monetarnej

• jej poziom podlega kontroli banku centralnego

• poziom stopy procentowej wyznacza warunki równowagi ekonomicznej i wpływ na dynamikę PKB

• staje się celem – pośrednim lub operacyjnym banku centralnego

Bank centralny kontroluje poziom stopy procentowej:

• bezpośrednio – dokonuje wyboru stopy procentowej, którą utrzymuje na określonym poziomie – wyznaczonym oficjalnie lub nie

• pośrednio – kontroluje podaż pieniądza a poziom stopy procentowej jest pochodną tej kontroli

Teoria oczekiwań płynnościowych:

• wzrost podaży pieniądza wywołuje spadek stopy procentowej i odwrotnie

• zmiany stopy procentowej powodują zmiany struktury aktywów finansowych

• związki te maja charakter krótkotrwały

• słaba jest więc skuteczność kontroli stóp procentowych

Teoria oczekiwań dochodowych:

• wzrost podaży pieniądza powoduje spadek stopy procentowej → wywołuje wzrost popytu na pieniądza → powoduje wzrost dochodu nominalnego

• kontrola podaży pieniądza jest ważnym parametrem oddziaływania banku centralnego na stopę procentową

Teoria oczekiwań cenowych:

• zmiany stopy procentowej zależą od oczekiwań inflacyjnych

• stopy nominalne zależą od realnej stopy procentowej

• kontrola podaży pieniądza określa realną stopę procentową i jest ważnym instrumentem polityki monetarnej

Do podstawowych stóp procentowych zaliczamy:

• refinansowe stopy procentowe

• depozytową stopę procentową

• referencyjne stopy procentowe

Refinansowe stopy procentowe:

• wyznaczane są dla krótkoterminowych kredytów zaciąganych przez banki komercyjne w banku centralnym na warunkach z góry przez bank centralny określonych

• bank centralny może wyznaczać różne formy kredytu refinansowego. Zasadniczymi jednak instrumentami jego polityki pieniężnej są kredyty redyskontowe i lombardowe

• stąd redyskontowa i lombardowa stopa procentowa banku centralnego

Stopa redyskontowa - (redyskonto weksli) określa cenę, po której bank centralny skupuje od banków komercyjnych weksle, które wcześniej zostały przez nie nabyte od swoich klientów.

Stopa kredytu lombardowego:

• podobnie jak stopa redyskontowa jest wielkością wyznaczaną przez bank centralny kredytujący banki komercyjne

• krótkoterminowy kredyt udzielany jest więc przez bank centralny pod zastaw wybranych rodzajów papierów wartościowych

• z uwagi na ryzyko kredytowe musi on być zabezpieczony

Depozytowa stopa procentowa:

• to taka przy której banki komercyjne mogą złożyć jednodniowy depozyt w banku centralnym dysponując wolnymi środkami

• wyznaczana jest przez bank centralny zwykle na możliwie niskim poziomie

• stopa depozytowa nie pełni roli stopy oprocentowania kredytu refinansowego w banku centralnym

• składany przez bank komercyjny depozyt jest formą jego rezerwy walutowej utrzymywanej w banku centralnym i wyraża zadłużenie banku centralnego wobec banków komercyjnych

• jeżeli więc bank centralny obniża poziom stopy depozytowej zmniejsza swe zainteresowanie wzrostem rezerw walutowych w sektorze bankowym i odwrotnie

Stopa referencyjna banku centralnego

• związana jest z prowadzonymi przez bank centralny operacjami otwartego rynku

• bank centralny kształtuje ją wyznaczając poziom stawki rynkowej o terminie porównywalnym z zapadłością podstawowych operacji otwartego rynku

• celem jej wyznaczenia są podejmowane przez bank centralny interwencje na rynku międzybankowym, służące utrzymaniu zakładanego poziomu stopy procentowej depozytów bakowych

• określa ona minimalną rentowność operacji otwartego rynku

Stopa interwencyjna

• to stopa procentowa za pomocą której bank centralny przywraca oczekiwany poziom równowagi rynku międzybankowego

• przywracanie równowagi na rynku międzybankowym za pomocą stopy interwencyjnej (repo) wiążę się z wykorzystaniem krótkoterminowych papierów wartościowych emitowanych przez bank centralny głównie dla realizacji przyjętej strategii polityki monetarnej

• poprzez interwencje na rynku międzybankowym bank centralny wpływają na poziom oprocentowania depozytów o porównywalnym terminie zapadalności

• stopa procentowa przy pomocy której w OOR bank centralny przywraca oczekiwany poziom równowagi rynku międzybankowego określana jest stopą interwencyjną (repo)

Stawki rynku międzybankowego

Stopa procentowa depozytów międzybankowych

• bid – cena przyjęcia depozytu (lokata)

• offer – cena oddania depozytu (pożyczka – kredyt)

WIBOR – Warsaw Interbank Offered Rate

WIBID – Warsaw Interbank Bid Rate BID

Stawki obliczane przez system informacyjny Reuters na warunkach uzgodnionych z klubem FOREX na podstawie kwotowych publikowanych przez 15 banków na ich stronach w agencji informacyjnej Reuters.

Wykład 14

22.01.2014

Rezerwy walutowe banków centralnych

Rezerwy walutowe banku centralnego

• szczególnego rodzaju zasób finansowy

• powstają na bazie znajdującego się już w obiegu pieniądza krajowego, którego wskutek przeprowadzanych z nierezydentami transakcji finansowych został zamieniony na pieniądz zagraniczny

• rezerwy walutowe gromadzą państwa dysponujące walutą wymienną

• są one tym większe im bardziej liberalna oraz otwarta na świat jest gospodarka krajowa

Pojęcie rezerw walutowych

• akceptowane na świecie aktywa o charakterze pieniężnym, którymi dysponuje władza monetarna kraju w celu przeprowadzenia interwencji walutowych lub regulacji długu w kraju i za granicą

• wykorzystywane w sytuacjach niestabilności walutowej –kryzysu walutowego

• stąd często są określane oficjalną rezerwą walutową banku centralnego

Oficjalna rezerwa walutowa (dewizowa)

• to zagraniczne aktywa finansowe banków centralnych

• jako aktywa finansowe należą do banku centralnego

• ich prawnym właścicielem jest jednak państwo

• stanowią bufor bezpieczeństwa i wiarygodności spłat przez rezydentów zobowiązań zagranicznych

• jak wszystkie rezerwy – generują koszty ich utrzymania

• stąd banki centralne optymalizują poziom oficjalnych rezerw walutowych

Struktura koszyka rezerw dewizowych

• waluty wymienialne, których wybór jest skierowany na obsługę operacji zagranicznych w gospodarce krajowej

• akceptacja na świecie płynne aktywa finansowe, którymi dysponuje władza monetarna kraju w celu regulacji długu

Wybór struktury koszyka oficjalnych rezerw walutowych podporządkowany jest celom:

• gospodarczym

• transakcyjnych - banki komercyjne dokonujące dużych transakcji walutowych powinna w razie konieczności zaspokoić własne potrzeby na walutę transakcyjną. Unika się kosztownej wymiany jednej waluty na drugą

• obsługi długu zagranicznego (bank centralny czasami stosuje transakcje swapowe)

• interwencyjnym

• zwiększenia dochodowości banków centralnych

Banki centralne w koszyku orw

• posiadają różne waluty: najczęściej USD i obecnie euro – wcześniej marka niemiecka; tzw. waluty rezerwowe

• złoto monetarne

• krótkoterminowe papiery skarbowe a z czasem obligacje skarbowe nominowane w walutach rezerwowych

• optymalizując portfel orw rozszerzają go na inne aktywa rynków finansowych

Zgodnie z definicją Międzynarodowego Funduszu Walutowego oficjalne aktywa rezerwowe (oficialforeign exchange reserves):

• to znajdujące się w posiadaniu i w pełni kontrolowane przez władzę monetarną płynne aktywa zagraniczne, których funkcją jest zabezpieczenie ewentualnych operacji związanych z bilansem płatniczym, a także wykorzystanie do przeprowadzenia interwencji walutowych

MFW do oficjalnych aktywów płynnych zalicza:

• waluty wymienialne

• pozycje rezerwowe krajów członkowskich w MFW

• Specjalne Prawa Ciągnienia

• złoto monetarne

• inne aktywa rezerwowe – aktywa walutowe w formie gotówki, lokat i określonych instrumentów inwestycyjnych

Poziom rezerw walutowych banki centralne uzależniają od:

• obowiązującego w kraju systemu kursowego

• stopnia powiązań gospodarki z zagranicą

• ograniczeń prawa dewizowego dotyczących handlu zagranicznego, obrotów pieniężnych i kapitałowych

• kosztów utrzymania rezerw

• ryzyka trudności płatniczych w kraju

• niebezpieczeństwo utraty wiarygodności

• poziomu dochodu narodowego w kraju

Poziom rezerw walutowych w bankach centralnych

• jest zróżnicowany w przestrzeni i w czasie

• w wielu państwach gospodarki światowej na przestrzeni ponad dwudziestu lat bardzo mocno wzrósł, np. w Chinach, Szwajcarii, Słowacji, Meksyku – państwa zaczęły stosować strategię ich zmniejszenia

• jednak wskutek nasilającej się niestabilności globalnej gospodarki światowej w wielu państwach – głównie dotknięcie …

Trendy w gospodarce światowej

• rozwój rynków finansowych i ich instrumentów zaostrzył apetyt na rayzyko banków centralnych z zamian a wyższą dochodowość utrzymywanych aktywów płynnych

• rozwinęły się płynne rynki obligacji skarbowych różnych państwa gospodarki światowej

Ogólne zasady zarządzania rezerwami dewizowymi

• Osiągnięcie najwyższego stopnia bezpieczeństwa inwestowanych środków

• zapewnienie odpowiedniego stopnia płynności

• maksymalizacja dochodu z inwestycji, która zależy od przyjętego poziomu ryzyka inwestycyjnego i może być osiągnięta przy spełnieniu warunków dotyczących bezpieczeństwa i płynności rezerw.

Aktywnę zarządzanie rezerwami walutowymi

• ukierunkowanie na zwiększenie dochodowości poprzez:

• dywersyfikację rezerw walutowych

• wydzielanie z nich specjalnych transz

• analizę kosztów utrzymania rezerw

• kontrolę poziomu rezerw oficjalnychniezbędnych do zachowania stabilności finansowej – wskaźnik Greenspana i inne

Wydzielenie specjalnych transz:

Wskaźnik Greenspana – złota reguła zarządzania rezerw walutowych

• polega na wyznaczaniu poziomu rezerw, których umożliwi krajowipozbawianemu dostępu do zagranicznych źródeł finansowania, obsługę zadłużenia zagranicznego i pokrycia deficytu obrotów bieżących przez 1 rok przy uwzględnieniu jego sytuacji pieniężnej

Wskaźnik poziomu rezerw dewizowych

• relacja poziomu rezerw do wartości miesięcznego importu – ustala się okres, w jakim gospodarka będzie w stanie utrzymać import na dotychczasowym poziomie, przez założeniu braku możliwości bieżącego finansowania ze źródeł zewnętrznych. Standardowo wynosi 3-6 miesięcy

• relacja poziomu rezerw do deficytu obrotów bieżących – wskazuje, przez jak długo okres możliwe było wykorzystanie rezerw…

• relacja poziomu rezerw do zadłużenia krótkoterminowego - ….

• relacja poziomu rezerw do pieniądza krajowego - …

• relacja poziomu rezerw do PKB – nie uwzględnia problemów finansowych. Jego stosowanie jest uzasadnione w odniesieniu do krajów o stabilnej sytuacji finansowej

Sformułowane zostały dwie strategie nadmiernych orw:

• gdy kraj ma zbyt małe rezerwy – określone wskaźnikiem- krańcowe korzyści z ich posiadania rośnie bardzo szybko, ale równie szybko spada gdy ten poziom osiągnie

• rosnące koszty utrzymania orw należy pokryć zwiększoną dywersyfikacją ich portfela

Rezerwy walutowe w strefie euro:

• w strefie euro utrzymaniem i zarządzaniem rezerwami walutowymi zajmuje się ESBC

• do zadań ESBC należy też przeprowadzenie operacji walutowych

• NNC – strefy euro i pozostałe UE – też zarządzają rezerwami walutowymi

• poza strefą euro – są również utrzymywane przez NBC

Rezerwy walutowe Eurosystemu składają się z dwóch odrębnych części

• pierwszą z nich stanowią rezerwy przekazane EBC przez krajowe banki centralne….

Rezerwy walutowe Eurosystemu

• najważniejsze kryteria zarządzania – płynność i bezpieczeństwo

• zajmują się nimi również NBC – zarówno własnymi jak też EBC ale wtedy występują tylko w jego imieniu

• w strukturze strukturze koszyka walutowego dominuje dolar i jen .

• Najniższy poziom rezerw walutowych był w Eurosystemie w 2005 -280 mld euro- poziom ten szybko wzrósł w latach 2006- 2010. Na początku roku 2010 przekroczył poziom 460 mld euro a w lipcu tego roku rezerwy walutowe wzrosły do wysokości 535,6 mld euro

Interwencje walutowe:

• z wykorzystaniem rezerw walutowych przeprowadza EBC

• NBC zarządzając mogą też dokonać operacji własnymi rezerwami walutowymi i to niezależnie od wymogów polityki kursowej Eurosystemu

• Jeżeli jednak te operacje mogłyby istotnie wpływać na płynność w strefie euro i kurs euro wymagają wcześniejszego zatwierdzenia przez EBC.

• Nie są objęte tym wymogiem inwestycje dokonywane przez NBC na zagranicznych rynkach finansowych obojętne dla polityki monetarnej EBC

Zarządzanie rezerwami walutowymi w NBP

• NBP deklaruje że rezerwami walutowe „służą zapewnieniu wiarygodności i stabilności finansowej kraju, w tym jego płynności płatniczej i bezpieczeństwa obrotu obrotu dewizowego. Wielkość i struktura rezerw dewizowych powinny również zapewnić możliwość skutecznej realizacji polityki pieniężnej i kursowej.”

• Działania mające na celu osiągnięcie pozostałych celów, do których należy przede wszystkim maksymalizacja dochodowości rezerw w długim okresie, nie mogą stać w sprzeczności z realizacją podstawowych funkcji.

Wachlarz dotychczas stosowanych przez NBP instrumentów inwestycyjnych

NBP:

• Inwestuje rezerwy walutowe w ramach pięciu portfela: dolara amerykańskiego, euro, funta szterlinga, dolara australijskiego oraz korony norweskiej ) W 2007 r. założone były następujące udziały tych walut: USD 40%, EUR 40%, GBP 15%, AUD 5%.

• Poziom -1993 5mld , 2007 – 45 mld EUR

• obejmuje m.in. papiery wartościowe emitowane przez rządy, instytucje międzynarodowe oraz agencje, posiadające gwarancje rządowe, lokaty z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu papierów wartościowych (reverse repo) i lokaty lokowane w bankach najwyżej ocenianych przez światowe agencje ratingowe.

• .Na koniec grudnia 2007 r. udział papierów wartościowych w całości rezerw walutowych wynosił 66,4%, a gotówki i lokat 16,7%. Inwestycje – stopa zwrotu – średnia 1-1,5%