Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach opracował metodę kompleksowej oceny jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej: Waloryzacja Rolniczej Przestrzeni Produkcyjnej (WRPP).
W metodzie tej zostały uwzględnione następujące czynniki przyrodnicze:
- jakość gleb (wg klas bonitacyjnych),
- agroklimat,
- warunki wodne,
- rzeźba terenu.
Jakość poszczególnych czynników jest oceniana w punktach. Wpływ danego czynnika na plonowanie roślin znajduje odzwierciedlenie w rozpiętości skali punktów. Do oceny jakości gleb przyjmuje się skalę 100-punktową, według której gleby najlepsze kl. I otrzymują 100 punktów, a gleby najsłabsze kl. VI maksimum 18 punktów. Podstawę ustalania punktów stanowi poziom plonów uzyskiwanych na gruntach poszczególnych klas bonitacyjnych.
Tabela. Ocena punktowa jakości gleb (do waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej)
| Grunty orne | TUZ |
|---|---|
| Klasy gleb | Plony zbóż w t/ha |
| I | 5,26 |
| II | 4,88 |
| IIIa | 4,72 |
| IIIb | 4,22 |
| IVa | 3,67 |
| IVb | 3,24 |
| V | 2,60 |
| VI | 1,82 |
Warunki agroklimatyczne terenów równinnych ocenia się w skali 15-punktowej. Jako kryterium oceny punktowej, przyjęto poziom plonów wyrażony w jednostkach zbożowych.
Tabela. Ocena punktowa warunków agroklimatycznych
| Plon w j. z./ha | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba punktów | 1 | 3 | 5 | 7 | 9 | 11 | 13 | 15 |
Ocena punktowa warunków wodnych środowiska polega na przyporządkowaniu odpowiedniej liczby punktów (od 1 do 10) wyodrębnionym terenom rolniczym:
| Charakterystyka terenu | Liczba punktów |
|---|---|
| Przewaga gleb o częstym i długotrwałym (ewentualnie stałym) nadmiarze wody | 2,5 |
| Przewaga gleb o okresowym nadmiarze gleb | 6 |
| Przewaga gleb o relatywnie optymalnej ilości wody | 10 |
| Przewaga gleb o okresowym niedoborze wody | 4 |
| Przewaga gleb o stałym niedoborze wody. | 1 |
Skala rzeźby terenu wynosi od 0,1 do 10 punktów. Ze względu na potrzeby produkcji rolniczej wyróżnia się tereny:
| bardzo korzystne | 10,0 – 8,1 |
|---|---|
| korzystne | 8,0 – 6,1 |
| średnio korzystne | 6,0 – 4,1 |
| niekorzystne | 4,0 – 2,1 |
| bardzo niekorzystne | 2,0 – 0,1 |
Suma punktów za jakość poszczególnych czynników środowiska stanowi syntetyczny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej dokonano dla wszystkich gmin, a także – osobno – dla większych przedsiębiorstw rolnych. Po zestawieniu wyników obliczeń stwierdzono, że żaden rejon nie uzyskał większej liczby punktów niż 100. na tej podstawie opracowano przedziały klasowe, które określają jakość środowiska rolniczego jako:
| Wyjątkowo korzystne | 90,1 – 100 |
|---|---|
| Bardzo korzystne | 80,1 – 90 |
| Korzystne | 70,1 – 80 |
| Średnio korzystne | 60,1 – 70 |
| Mało korzystne | 50,1 – 60 |
| Niekorzystne | 40,1 – 50 |
| Wyjątkowo niekorzystne | 40,0 i mniej |
Średni wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla województwa podkarpackiego wynosi 72,4 punkty, zaś dla kraju 66,6 punktów.