Pomerium – święte granice cesarstwa
Jus romanum – prawo rzymskie
Od czasu przekroczenie granicy rpzez Remusa li zabicia go liczymy czas krolweski
Etapy rozwoju królestwa
I etap – królestwo 752-509/10 pn.e KROLOWIE ETRUSCY
Wladza polegala na tym ze rządził krol. Było ich prawdopodobnie 7 poczawszy od rem ulusu, popmiwiusza, Tarkwiniusza skonczowszy Tarkwiniuszu pysznym. Stracil on wladze bo niezadowolenie w panstwie i syn zgwałcił lukrecje . wygnano i skończyło się królestwom miał do pomocy rade królestwo
II etap – republika, res publica
Wladza ludu. Wladza spoczywala w rekach urzędników Rzymskich którzy dzielili się na kilka kategorii, 2urzednikowcrzadzilo
Konsul- polityka zagraniczna, wewnetrzna, bezpieczeństwo
Pretor ( praetor ) – wielka rola w kształtowaniu prawa rzymskiego zwłaszcza w prywatnego prawa, poczatkowo było 2 pretorow , okreslany mianem pretor urbanus ( miejski ) wyposażone w imperium ( wladze ), kształtował prawo rzymskie w postaci edyktow to jest obwieszczenie pretorw gdzie okreslali jak będą sprawowac wladze. 1 roczna kadencja
Pretor dla peregrynow – od wojen punickich napływali cudzoziemcy ( peregryni ). Stanowil prawo dla nich aby im ułatwić porozumienia
Censor- czuwal nad lista obywateli rzymskich, co 5 lat dokonuwal spisu obywatelskiego. Czuwal tez nad kwestiami obyczajowymi. Jeśli rzymianin nie uprawial np. wlasnego gruntu mogl mieć note censowska
Dyktator – urzednik pojawil się dopiero pod koniec II w p,n.e- Sulla, Cesar, pompeliusz wielki, marek Antoniusz- otrzymywali wladze nadzwyczajna i powoływani byli z chwila gdy było niebezpieczeństwo
SA to urzednicy wyższe
Dzieki świadomości republika się wypaczala. Zajebano Cesara w idy marcowe. Brutus go zaje bal adoptowany syn. Po bitwie pod Akcjum mowi się o koncu republiki która trwala 5 wiekow
III faza – cesarstwo – 2 postacie :
PRYNCYPAT - Slady władzy republikańskie. Np. Oktawian August pod koniec III w p.n.e nastepuje zmiana w
Dominat 284r na dominata czyli pelnia władzy dominata nad państwem
Wladca, cesarz jest jedynym ustawodawca. W dominacie nastepuje rozbicie panstwa rzymskiego. Od 395 r podzial rzymian na wschodnia i zachodnia czesc na synow.
Na wschodzie rosnie Bizancjum i przerodzi się w konstynantopol.
Imperium zchodnie upada w 497 r plemiona barbazyncow podbijaja zachod i czesc wschodnia staje się imperium Romanow bo 20lat po podboju powstaje panstwo galijskie, frankonskie . na zachodnie powstaly zremby prawa zymskiego.
W 527 r na tron wschodni wstepuje Justynian wileki. 38 panowal. Chcąc zjednoczyc obie czesci postanawia jako pierwszy krok ujednolicic i unowocześnić prawo rzymskie. Tworzy slynna kodyfikacja justynianska gdzie zawarte zostalo calego obowiązujące prawo rzymskie.
Jus- prawo <- prawo rzymskie które powstalo 2.5tys lat temu, prawo które jest prawem zwyczajowym<- daaaawne prawo rzymskie może być prywatne
Lex – prawo- prawo stanowione <- prawo nowocześniejsze może być publiczne, od 5 p.n.e
Jus Est ars boni et aequi – prawo jest sztuka tego co dobre i sluszne
56 minuta
Xix wiek SPECJALIZACJA PRAWA
Nie rozraniali rpawa materialnego ( prawa i obowiązki człowieka ) i formalnego ( srodki do uzucia )