12a.)Połączenie kołkowe – rodzaj połączenia rozłącznego spoczynkowego. Służy do ustalania wzajemnego położenia dwóch lub więcej elementów. Kołek może mieć kształt stożkowy lub walcowy, gładki lub karbowany. Kołki stożkowe zapewniają bardziej dokładne i pewne połączenia niż walcowe, lecz koszty ich produkcji są większe. Karbowanie dodatkowo pomaga w zabezpieczeniu połączenia.

Jeżeli kołek jest nieobciążony, nie są wymagane żadne obliczenia wytrzymałościowe. Jeśli złącze pracuje pod obciążeniem, wytrzymałość kołka oblicza się uwzględniając kryterium maksymalnego dopuszczalnego nacisku powierzchniowego k_n, na zginanie k_g (kołki pasowane luźno) lub na ścinanie k_c (pasowane ciasno).

Obliczanie połączeń kołkowych:

NAJWIĘKSZY nacisk powierzchniowy między wałem, a kołkiem: $\rho_{\max} = \ \frac{6M_{s}}{D_{c}^{2}*d} \leq \rho_{\text{dop}}$

NACISK powierzchniowy między piastą, a kołkiem: $\rho = \ \frac{2M_{s}}{g_{p}d(D_{c} + g_{p})} \leq \rho_{\text{dop}}$

WYTRZYMAŁOŚĆ kołka na ścinanie: $\tau = \ \frac{4M_{s}}{\pi d^{2}D_{c}}\ \leq \ k_{t}$

Obliczanie połączeń sworzniowych:

ŚCINANIE sworznia – wcisk : $\tau = \ \frac{2F}{\pi d^{2}}\ \leq \ k_{t}$

ZGINANIE sworznia – luzy : $\sigma_{g} = \ \frac{4F}{\pi d^{3}}\left( {2l}_{1} + l_{2} \right) \leq \ k_{g}$

NACISKI powierzchniowe: $\rho = \ \frac{F}{dl_{2}} \leq \rho_{\text{dop}}$ lub $\rho = \ \frac{F}{2dl_{1}} \leq \ \rho_{\text{dop}}$

12b.)Połączenia sworzniowe - połączenie rozłączne ruchowe, w którym elementem pośredniczącym jest walcowy sworzeń. Połączenie sworzniowe tworzą: sworzeń, ucho i widełki. Sworzeń często zabezpiecza się przed wypadnięciem podkładkami z zawleczkami.

Połączenie sworzniowe zwykle wykorzystywane jest do łączenia przegubów. Sworzeń może być umieszczony na wcisk w jednym elemencie przegubu, podczas gdy pasowanie z drugim elementem jest luźne. Pozwala to na obrót jednego z elementów względem osi sworznia.

Przykładem połączenia sworzniowego jest połączenie tłoka silnika spalinowego z korbowodem za pomocą sworznia tłokowego.

Obliczenia wytrzymałościowe połączenia sworzniowego polegają na sprawdzeniu wytrzymałości sworznia na ścinanie oraz na naciski powierzchniowe. Naprężenia ścinające nie mogą przekroczyć współczynnika bezpieczeństwa k_t, a maksymalny nacisk - nacisku dopuszczalnego P_dop. Elementy przegubu zwykle są sprawdzane wytrzymałościowo na rozciąganie k_r lub inne w zależności od rodzaju ich obciążenia.

Obliczanie połączeń sworzniowych:

ŚCINANIE sworznia – wcisk : $\tau = \ \frac{2F}{\pi d^{2}}\ \leq \ k_{t}$

ZGINANIE sworznia – luzy : $\sigma_{g} = \ \frac{4F}{\pi d^{3}}\left( {2l}_{1} + l_{2} \right) \leq \ k_{g}$

NACISKI powierzchniowe: $\rho = \ \frac{F}{dl_{2}} \leq \rho_{\text{dop}}$ lub $\rho = \ \frac{F}{2dl_{1}} \leq \ \rho_{\text{dop}}$

12c.)Połączenia klinowe - połączenia rozłączne spoczynkowe pośrednie, w których elementem pośrednim jest klin.

Wyróżnia się dwa typy połączeń klinowych:

połączenie klinowe wzdłużne – z klinami znormalizowanymi, służą głównie do osadzania piast kół na wałach.  Klin umieszczony jest w gnieździe wyżłobionym w wale i piaście,

połączenia klinowe poprzeczne – służą do łączenia cięgien, w którym jedno jest zakończone gniazdem lub tuleją złączną, a drugie drągiem.

W czasie montażu klin zostaje wbity w połączenie. Klin przenosi swoją powierzchnią całe obciążenie złącza.

Obliczenia wytrzymałościowe połączenia klinowego wzdłużnego opiera się na kryterium maksymalnego dopuszczalnego nacisku powierzchniowego k_n. Za krytyczną powierzchnię przyjmuje się część powierzchni styku klina z gniazdem wału, która jest zwykle mniejsza niż powierzchnia styku klina z piastą.

Obliczenia wytrzymałościowe połączenia klinowego poprzecznego polegają na obliczeniu wytrzymałości wszystkich trzech elementów połączenia. Drąg i tuleja obliczane są na rozciąganie k_r, a klin na zginanie k_g. W ramach obliczeń sprawdzających sprawdza się klin ze względu na nacisk powierzchniowy k_n. W połączeniach klinowych wzdłużnych stosujemy do trzech klinów na jedno połączenie, rozstawione co 120 stopni.

Obliczanie połączeń klinowych:

ZBIEŻNOŚĆ klina: $\ = \ \frac{h_{2} - h_{1}}{l} = \text{tgα}$

SAMOHAMOWNOŚĆ klina: α₁ + α₂ ≤ ρ₁ + ρ₂                      ρ − sa katami tarcia μ = tgρ