Wiadomości ogólne:
Powierzchnia: 17 075 400 km²
Ludność: 142,0 mln
Graniczy z: Norwegią, Finlandią, Estonią, Łotwą, Litwą, Polską, Białorusią, Ukrainą, Gruzją, Azerbejdżanem, Kazachstanem, Mongolią, Chinami i Koreą Północną
Skład etniczny ludności Federacji Rosyjskiej (powyżej 1%ludności):
Rosjanie 115 889 107 79,83%
Tatarzy 5 554 601 3,83%
Ukraińcy 2 942 961 2,03%
Baszkirzy 1 673 389 1,15%
Czuwasze 1 637 094 1,13%
Religia:
Chrześcijanie - 53-72% (51-70% prawosławni, 1-2% katolicy, 1% protestanci)
Wśród prawosławnych - Rosyjski Kościół Prawosławny - 95% (praktykujący 15-20%)
Muzułmanie - 6-15%
ateiści, agnostycy i wyznawcy religii nieodwołujących się do pojęcia Boga/bogów (np. buddyzm) - 24-48%
Stosunki państwo - Kościół reguluje Konstytucja Federacji Rosyjskiej z grudnia 1993r.
System polityczny: republika federalna o semiprezydenckim (mieszanym) systemie rządów
Prezydent - Dmitrij Miedwiediew
Premier - Władimir Putin
Przewodniczący Dumy - Borys Gryzłow
Podział terytorialny:
W skład Federacji Rosyjskiej wchodzą 83 równoprawne podmioty:
46 obwodów: amurski, archangielski, astrachański, biełgorodzki, briański, czelabiński, irkucki, iwanowski, jarosławski, kaliningradzki, kałuski, kemerowski, kirowski, kostromski, kurgański, kurski, leningradzki, lipiecki, magadański, moskiewski, murmański, niżegorodzki, nowogrodzki, nowosybirski, omski, orenburski, orłowski, penzeński, pskowski, riazański, rostowski, sachaliński, samarski, saratowski, smoleński, swierdłowski, tambowski, tiumeński, tomski, tulski, twerski, uljanowski, włodzimierski, wołgogradzki, wołogodzki, woroneski
21 republik: Adygeja, Ałtaj, Baszkiria, Buriacja, Chakasja, Czeczenia, Czuwaszja, Dagestan, Inguszetia, Jakucja, Kabardo-Bałkaria, Kałmucja, Karaczajo-Czerkiesja, Karelia, Komi, Mari Eł, Mordwa, Osetia Północna-Alania, Tatarstan, Tuwa, Udmurcja
9 krajów: Ałtajski, Chabarowski, Kamczacki, Krasnodarski, Krasnojarski, Nadmorski, Permski, Stawropolski, Zabajkalski
2 miasta wydzielone: Moskwa, Sankt Petersburg
1 obwód autonomiczny: Żydowski
4 okręgi autonomiczne: Chanty-Mansyjski - Jugra, Czukocki, Jamalsko-Nieniecki, Nieniecki
Konflikty narodowościowe:
Kaukaz Północny (Osetia Północna, Czeczenia, Inguszetia, Dagestan)
Region Wołożańsko-Uralski (Tatarstan, Baszkiria, Czuwasza, Marii-Eł, Mordwa, Udmurcja)
Wschodnia Syberia (Tuwa, Chakasja, Buriacja, Ałtaj)
Konstytucja:
12 lipca 1993r. - Zgromadzenie Konstytucyjne przyjmuje prezydencki projekt ustawy zasadniczej
15 października 1993r. - dekret prezydenta Borysa Jelcyna:
Konstytucja zostanie przyjęta na drodze referendum
12 grudnia 1993r. - referendum konstytucyjne i wybory parlamentarne
Struktura:
137 artykułów:
Zasady ustrojowe
Prawa i swobody obywatelskie
Stosunki z regionami
Struktura, organizacja i kompetencje najwyższych organów państwa
Wyjście republiki z Federacji - decyzja jej obywateli, potwierdzenie przez Zgromadzenie Federalne
Gwarancja równych praw wszystkim formom własności prywatnej, samorządowej i innej
Władza państwowa jest realizowana na podstawie ścisłego rozgraniczenia kompetencji między władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Samorząd terytorialny nie wchodzi w skład organów władzy państwowej.
W FR żadna ideologia, żaden światopogląd nie mogą być uznane za państwowe i jedynie obowiązujące. Wszystkie partie i organizacje społeczne są równe wobec prawa.
Rosja jest państwem świeckim, a religie i związki religijne oddzielone są od państwa.
Każdy człowiek i obywatel ma prawo do życia jako takiego, do życia osobistego i prywatności, miejsca zamieszkania, swobodnego jego wyboru.
Gwarancja posiadania ziemi jako własności prywatnej, prawa do pracy i odpowiedniego wynagrodzenia za nią, ochrony przed bezrobociem.
Zakres wyłącznych kompetencji Federacji Rosyjskiej:
przyjęcie i zmiana konstytucji
obrona praw i swobód człowieka i obywatela
system organów władzy państwowej
budżet Federacji
polityka zagraniczna, umowy międzynarodowe
wypowiadanie wojny
nagrody państwowe i odznaczenia
amnestia i prawo łaski
Zakres kompetencji wspólnych dla Federacji i jej podmiotów:
zabezpieczenie zgodności konstytucji i innych aktów prawnych republik z Konstytucją Federacji
ochrona praw i wolności obywateli i mniejszości narodowych
wykorzystanie bogactw naturalnych
problemy kultury
ochrona zdrowia
oświata
samorząd terytorialny
W przypadku niezgodności aktów prawnych podmiotów Federacji z przyjętymi przez nią aktami obowiązują te ostatnie, jeśli dotyczą one wyłącznych kompetencji Federacji. W przypadku zaś gdy prawa dotyczą kompetencji podmiotów Federacji i wystąpi taka niezgodność, moc obowiązującą mają akty prawne republik.
Władza ustawodawcza:
Zgromadzenie Federalne - 2-izbowy parlament, składający się z Rady Federacji i Dumy Państwowej.
Do Dumy Państwowej mogą zgłaszać projekty (inicjatywa ustawodawcza):
Prezydent
Rada Federacji lub jej członkowie
Deputowani Dumy Państwowej
Rząd
Sąd Najwyższy
Trybunał Konstytucyjny
Funkcja kontrolna:
Dumy i RF jest słabo rozwinięta, członkowie obu izb mają jedynie prawo do interpelacji i pytań w stosunku do członków rządu. Oraz za pośrednictwem Izby Obrachunkowej - kontrola budżetu teryt.
Rada Federacji:
Skład i wybór:
Izba wyższa parlamentu
Kadencja 4 lata
178 członków, wchodzących do rady z urzędu
Przewodniczący rządów i parlamentów wszystkich 89 podmiotów Federacji (po 2 na 1 podmiot Federacji)
Brak zasad wyboru do Rady Federacji w Konstytucji
Członkowie Rady Federacji działają okresowo, mogą pełnić funkcje w organach władzy państwowej, mają immunitet nietykalności w ciągu całej kadencji
Deputowani mają mandat wolny
Kompetencje:
Zatwierdzanie zmian granic między podmiotami Federacji
Zatwierdzanie decyzji prezydenta Federacji o wprowadzeniu stanu wyjątkowego lub stanu wojennego
Rozstrzyganie kwestii użycia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej poza jej granicami
Podejmowanie decyzji o wyborach prezydenta Federacji
Podejmowanie decyzji o pozbawieniu urzędu prezydenta Federacji
Powoływanie sędziów Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Arbitrażowego
Powoływanie i odwoływanie prokuratora generalnego Federacji Rosyjskiej
Powoływanie i odwoływanie zastępcy przewodniczącego Izby Obrachunkowej oraz połowy jej składu
Rozpatruje w trybie obowiązkowym przyjęte prze Dumę Państwową ustawy o budżecie, podatkach, ratyfikacji umów międzynarodowych, obrony granic Federacji Rosyjskiej, wojny i pokoju.
W większości wypadków kompetencje Rady Federacji odnoszą się do działań prezydenta Federacji i działań bezpośrednio związanych z podmiotami Federacji.
Struktura wewnętrzna:
Przewodniczący oraz 2 zastępców
Komisja mandatowa - sprawdzanie prawidłowości i rzetelności wyborów i głosowań
10 Komitetów - powoływane na zasadzie branżowej - polityki rolnej, polityki socjalnej, bezpieczeństwa i obrony, nauki, kultury i oświaty, spraw federacji i polityki regionalnej, reformy gospodarczej i własności, spraw międzynarodowych, ustawodawstwa konstytucyjnego i wymiaru sprawiedliwości, Spraw Wspólnoty Niepodległych Państw oraz budżetu i finansów, polityki podatkowej i regulacji celnych
Duma państwowa:
Skład i wybór:
Na podstawie dekretu prezydenta Rosji z 21 września 1993r. o wyborach deputowanych
450 deputowanych
225 mandatów w okręgu federalnym - system proporcjonalny (próg 5% w skali całego kraju)
225 mandatów w okręgach 1-mandatowych - system większościowy
Startują ugrupowania zarejestrowane w Ministerstwie Sprawiedliwości - każda lista wymaga poparcia 100 tys. wyborców
Kadencja 4 lata
Czynne prawo wyborcze - obywatele, 18 lat, z wyłączeniem osób ubezwłasnowolnionych prawomocnym wyrokiem sądu, jak też osób aresztowanych zgodnie z procedurą sądową.
Bierne prawo wyborcze - obywatele, 21 lat, z wyłączeniem osób ubezwłasnowolnionych oraz aresztowanych zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu.
Deputowani są zawodowymi parlamentarzystami- nie mogą pełnić funkcji państwowych, prowadzić działalności gospodarczej (wyjątek - działalność dydaktyczna, naukowa i inna działalność twórcza), mają immunitet nietykalności w ciągu całej kadencji
Deputowani mają mandat wolny
Kompetencje:
Akceptacja lub odrzucenie decyzji prezydenta o wyborze premiera rządu federalnego
Podejmowanie decyzji o udzieleniu wotum zaufania rządowi Federacji
Powoływanie i odwoływanie przewodniczącego Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej, przewodniczącego Izby Obrachunkowej, a także połowy jej składu
Powoływanie i odwoływanie Rzecznika Praw Człowieka
Ogłaszanie amnestii
Przedstawianie prezydentowi Federacji oskarżeń w celu pozbawienia go urzędu
Kompetencje związane są przede wszystkim z rządem federalnym
Struktura wewnętrzna:
Przewodniczący, pierwszy zastępca, 3 zastępców przewodniczącego
Komisja mandatowa - sprawdzanie prawidłowości i rzetelności wyborów i głosowań
23 Komitety - m.in. spraw rolnych, budżetu, Wspólnoty Niepodległych Państw, obrony, ekologii, polityki gospodarczej, oświaty, kultury i nauki, spraw Federacji i polityki regionalnej, ochrony zdrowia, spraw geopolitycznych, przemysłu, budownictwa, łączności i komunikacji, spraw międzynarodowych, pracy i opieki socjalnej, ustawodawstwa, wymiaru sprawiedliwości i reform prawa, samorządu lokalnego, narodowości, ochrony środowiska, własności i prywatyzacji, stowarzyszeń publicznych i organizacji religijnych, bezpieczeństwa, kobiet, rodziny i młodzieży oraz organizacji Dumy Państwowej.
Izba Obrachunkowa, działająca w ramach Dumy Państwowej - kontrola wykonania budżetu federalnego
Skrócenie kadencji:
Rozwiązanie Dumy Państwowej przez prezydenta Federacji
Duma nie może być rozwiązana:
Przed upływem roku od momentu jej wyboru
W związku z wotum nieufności dla rządu
Po przedstawieniu przez Dumę oskarżenia przeciwko prezydentowi Federacji (do podjęcia przez Radę Federacji uchwały)
W czasie obowiązującego na całym terytorium Federacji stanu wojennego lub wyjątkowego
Jeśli do upływu kadencji prezydenta Federacji pozostało 6 miesięcy
Procedura ustawodawcza:
Podział ustaw:
federalne ustawy konstytucyjne
ustawy federalne.
Pierwsze uchwalane są przez Dumę z udziałem Rady w dziedzinach wyraźnie wyszczególnionych w Konstytucji Federacji np. przyjęcie do Federacji i utworzenie w jej składzie nowego podmiotu, zmiana statusu podmiotu Federacji, przeprowadzenie referendum, ograniczenie praw i wolności z powodu wprowadzenia stanu wyjątkowego, tryb działania rządu federalnego.
Do przyjęcia federalnych ustaw konstytucyjnych potrzebne jest:
co najmniej 3/4 głosów ogólnej liczby członków Rady Federacji
co najmniej 2/3 głosów ogólnej liczby deputowanych Dumy Państwowej
Ustawy te podpisuje i ogłasza prezydent w ciągu 14 dni.
Natomiast ustawy federalne dotyczą wszystkich innych spraw wymagających regulacji prawnej przez parlament.
Uchwalane są przez Dumę zwykłą większością głosów ogólnej liczby deputowanych, następnie przekazywane są RF, która w ciągu 14 dni aprobuje ust. bezwzględną większością głosów bądź odrzuca ustawę;
W przypadku odrzucenia ustawy przez RF - izby mogą stworzyć komisję rozjemczą, która ma wyjaśnić rozbieżności.
Odrzucona ustawa musi być powtórnie rozpatrzona przez Dumę, która musi przegłosować większością 2/3 głosów ogólnej liczby deputowanych, uchwalenie ustawy,
Prezydent ma 14 dni na podpisanie i ogłoszenie ustawy federalnej.
W przypadku nie podpisania jej w przewidzianym terminie przez prezydenta, ustawa jest ponownie rozpatrywana przez Dumę i Radę. Ponowne jej uchwalenie przez obie izby większością 2/3 głosów powoduje, że prezydent musi ją podpisać w ciągu 7 dni.
Wybory do Dumy Państwowej:
12 grudnia 1993r. - pierwsze wybory do Dumy Państwowej:
Wzięło udział 13 partii, ugrupowań i bloków wyborczych
8 list przekroczyło 5% progu wyborczego
Wyniki wyborów:
Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 22,8% 70 mandatów
„Wybór Rosji” 15,4% 96 mandatów
Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 12,4% 65 mandatów
„Kobiety Rosji” 8,1% 25 mandatów
Agrarna Partia Rosji 7,9% 47 mandatów
„Jabłoko” 7,8% 33 mandaty
Partia Rosyjskiej Jedności i Porozumienia 6,8% 27 mandatów
Demokratyczna Partia Rosji 5,5% 21 mandatów
Frekwencja 54,81%
17 grudnia 1995r. - wybory do Dumy Państwowej:
Wzięły udział 43 partie, ugrupowania i bloki wyborcze
4 listy przekroczyły 5% progu wyborczego
Wyniki wyborów:
Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 22,3% 157 mandatów
Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 11,2% 51 mandatów
„Nasz Dom - Rosja” 10,15 55 mandatów
„Jabłoko” 6,9% 45 mandatów
Pozostali deputowani (122 mandaty) to głównie niezależni prokremlowscy oligarchowie.
19 grudnia 1999r. - wybory do Dumy Państwowej:
Wzięło udział 26 partii, ugrupowań i bloków wyborczych
6 list przekroczyło 5% progu wyborczego
Wyniki wyborów:
Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 24,3% 113 mandatów
Ruch „Jedność” 23,3% 73 mandaty
Ojczyzna - Cała Rosja 13,3% 68 mandatów
Związek Sił Prawicowych 8,5% 29 mandatów
Blok Żyrinowskiego 6% 17 mandatów
„Jabłoko” 5,9% 20 mandatów
Do parlamentu dostało się 154 kandydatów niezależnych oraz członków mniejszych bloków wyborczych i partii.
Frekwencja 62%.
7 grudnia 2003r. - wybory do Dumy Państwowej:
Zdominowane przez Jedną Rosję - agitacja mediów, nawet z naruszeniem obowiązującego prawa - poparcie prezydenta Putina.
Hasło Jednej Rosji - „Razem z prezydentem”
65% Rosjan deklarowało brak zainteresowania kampanią wyborczą i wyborami
4 listy przekroczyły 5% progu wyborczego
Wyniki wyborów:
Jedna Rosja 37,4% 226 mandatów
Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 12,7% 53 mandaty
Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 11,5% 38 mandatów
„Ojczyzna” 9,1% 37 mandatów
Brak silnej liberalnej opozycji, której partie nie przekroczyły 5% progu wyborczego i wprowadziły deputowanych tylko z okręgów 1-mandatowych („Jabłoko” i Związek Sił Prawicowych):
„Jabłoko” 4,3% 4 mandaty
Związek Sił Prawicowych 4% 3 mandaty
Agrarna Partia Rosji 3 mandaty
Partia Odrodzenia Rosji 1 mandat
Nowy Kurs - Automobilowa Rosja 1 mandat
Frekwencja 55,75%
2 grudnia 2007r. - wybory do Dumy Państwowej:
4 listy przekroczyły 5% progu wyborczego
Wyniki wyborów:
Jedna Rosja 64,30% 315 mandatów
Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 11,57% 57 mandatów
Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 8,14% 40 mandatów
Sprawiedliwa Rosja 7,74% 38 mandatów
Frekwencja 63 %
Kontrowersje:
Przedstawiciele partii opozycyjnych wobec proprezydenckiej Jednej Rosji oskarżali władze o liczne nadużycia przedwyborcze. Wyrazem szykan względem opozycji miało być m.in. zatrzymanie lidera Innej Rosji - Garri Kasparowa.
Z powodu opóźnień i restrykcji OBWE odwołała swoją misję wyborczą w Rosji. Sposób organizacji wyborów został skrytykowany m.in. przez niemiecką kanclerz Angelę Merkel.
Przebieg kampanii wyborczej negatywnie ocenili również przedstawiciele Zgromadzenia Ogólnego Rady Europy oraz OBWE w wydanym w tej sprawie wspólne oświadczenie. Z kolei członkowie centralnej komisji wyborczej uznali tego rodzaju zarzuty za polityczne zamówienie zza oceanu.
Władza wykonawcza:
Prezydent:
Przyczyny wprowadzenia urzędu prezydenta Federacji Rosyjskiej:
Wzmocnienie władzy w Federacji Rosyjskiej
Zapewnienie i utrzymanie spójności wielonarodowościowego państwa
Koordynacja działań pomiędzy podmiotami Federacji
Umocnienie władzy wykonawczej w związku z rozpoczętą reformą gospodarczą
Zapewnienie ciągłości działań na rzecz tworzenia państwa demokratycznego i społeczeństwa obywatelskiego
Wzmocnienie autorytetu i prestiżu Rosji na arenie międzynarodowej
Przekonanie społeczeństwa rosyjskiego o tym, że Rosja pozostaje potęgą polityczną, militarną i gospodarczą na arenie międzynarodowej
Wybór prezydenta poprzedziło:
Przyjęcie przez Zjazd Deputowanych Ludowych RSFRR deklaracji suwerenności Rosji
17 marca 1991r. - Ogólnozwiązkowe referendum, które w Rosji poszerzono o dodatkowe pytanie o utworzenie urzędu prezydenta - za 70% głosujących stanowiących 52% uprawnionych do głosowania
24 kwietnia 1991r. - przyjęcie ustawy o prezydencie RSFRR
Kompetencje:
Nowelizacja Konstytucji RSFRR z 1991r.:
Najwyżej postawiona osoba urzędowa w hierarchii władzy w państwie, kierująca pracami organów władzy wykonawczej.
Prawo inicjatywy ustawodawczej, podpisywania i ogłaszania dekretów w ciągu 14 dni od chwili ich przyjęcia
Mianuje premiera rządu po akceptacji przez Zjazd Deputowanych Ludowych
Mianuje i odwołuje ministrów, szefów komitetów i resortów na podstawie rekomendacji premiera (ministrów spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych, obrony i bezpieczeństwa mianuje po akceptacji Rady Najwyższej)
Przyjmuje dymisje rządu za zgodą Rady Najwyższej
Kieruje Radą Bezpieczeństwa RSFRR
Podejmuje działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa Federacji
Podejmuje decyzje o wprowadzeniu stanu wyjątkowego zgodnie z prawem Federacji i za zgodą najwyższych władz państwowych w wypadku republik wchodzących w skład RSFRR
Nie ma prawa rozwiązania Zjazdu Deputowanych Ludowych i Rady Najwyższej lub wstrzymania ich prac
Posiada prawo wydawania dekretów i rozporządzeń mających na celu realizację ustaw Rady i Zjazdu Deputowanych.
Na wniosek prezydenta zwołuje się nadzwyczajne posiedzenia Zjazdu Deputowanych i nadzwyczajne sesje Rady Najwyższej
Przynajmniej raz w roku przedstawia Zjazdowi Deputowanych raport o stanie państwa, raport o realizacji programów społeczno-gospodarczych, przyjętych przez Zjazd i Radę Najwyższą. Zjazd może większością głosów podjąć decyzję o złożeniu takiego raportu przez prezydenta w trybie natychmiastowym
Mianuje i odwołuje ambasadorów oraz innych przedstawicieli dyplomatycznych Rosji
Przyjmuje listy uwierzytelniające przedstawicieli dyplomatycznych innych państw
Podpisuje umowy międzynarodowe oraz międzyrepublikańskie ratyfikowane przez Radę Najwyższą RSFRR
Podejmuje decyzje o przyznaniu obywatelstwa Federacji i azylu politycznego
Przyznaje nagrody i odznaczenia państwowe oraz honorowe tytuły
prawo łaski
w razie nieobecności, choroby, śmierci lub z powodu innych przyczyn uniemożliwiających mu sprawowanie funkcji zastępowany przez wiceprezydenta
nietykalny
może być usunięty:
w razie naruszenia Konstytucji RSFRR, innych ustaw lub złożonego ślubowania
decyzję podejmuje Zjazd Deputowanych Ludowych RSFRR większością ⅔ głosów ogólnej liczby deputowanych
inicjatywa należy do Zjazdu, Rady Najwyższej lub jednej z jej izb
Konstytucja Federacji Rosyjskiej z 1993r. - znacznie poszerza kompetencje prezydenta:
w odniesieniu do władzy ustawodawczej:
ogłasza wybory, inicjatywa ustawodawcza, podpisuje i ogłasza ustawy
ma prawo rozwiązać Dumę (kiedy patrz wyżej)
przedstawia raport o stanie federacji co roku
przedstawia Radzie Federacji kandydatury na członków Trybunału konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Arbitrażowego, prokuratora generalnego
Dumie Państwowej przedstawia kandydatury na stanowisko prezesa Banku Centralnego
Wprowadza stan wyjątkowy lub wojenny, ale musi powiadomić o tym Rade i Dumę
uprawnienia w stosunku do władzy wykonawczej:
powołuje premiera
prawo przewodniczenia posiedzeniom rządu
odwołuje rząd
na wniosek premiera mianuje i odwołuje ministrów
prezydentowi podlegają resorty obrony, bezpieczeństwa, spraw zagranicznych i przemysł zbrojeniowy
polityka wewnętrzna:
określa podstawowe kierunki rozwoju
ogłasza referendum
tworzy Rade Bezpieczeństwa i stoi na jej czele
mianuje najwyższych dowódców sił zbrojnych, w ogóle jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych
przyznaje obywatelstwo
prawo łaski
odznaczenia państwowe
funkcja mediatora miedzy republikami i federacją
prawo wstrzymania aktów prawnych organów władzy wykonawczej poszczególnych podmiotów federacji w razie ich niezgodności z konstytucją
polityka zagraniczna:
reprezentuje Rosję
podstawowe kierunki
prowadzi rozmowy i podpisuje międzynarodowe umowy, listy uwierzytelniające
Prezydent ma także prawo wydawania aktów prawnych:
dekretów i rozporządzeń, które obowiązują na terytorium całego kraju
odwołanie prezydenta:
tylko Rada Federacji większością ⅔ głosów w ciągu 3 miesięcy od przedstawienia prezydentowi oskarżenia przez Dumę Państwową
przedstawienie przez Dumę Państwową oskarżenia o zdradę państwa lub popełnienie innego ciężkiego przestępstwa
oskarżenie musi mieć potwierdzenie Sądu Najwyższego oraz nie wzbudzać zastrzeżeń ze strony Trybunału Konstytucyjnego, co do przebiegu procedury prawnej
Wybory Prezydenta Federacji rosyjskiej:
12 czerwca 1991r. - wybory prezydenta na mocy Ustawy o wyborze Prezydenta RSFRR z 24 kwietnia 1991r.:
Powszechne, bezpośrednie, tajne
Obywatel RSFRR w wieku od 35 do 65 lat, nie pozbawiony praw wyborczych
Kadencja 5 lat - jedna osoba mogła pełnić funkcję prezydenta nie więcej niż 2 razy
Prezydent nie mógł pełnić funkcji deputowanego, musiał zawiesić swoje członkowstwo w partiach politycznych i organizacjach społecznych
Wybory ogłaszał Zjazd Deputowanych Ludowych RSFRR
W wypadku śmierci, dymisji, odsunięcia od pełnienia urzędu o wyborach prezydenta decydowała Rada Najwyższa RSFRR
Kandydatów na prezydenta zgłaszać mogły:
Partie polityczne
Związki zawodowe
Organizacje społeczne
Ruchy społeczno-polityczne
Załogi przedsiębiorstw
Urzędy
Instytucje 100 tys. podpisów
Pracownicy średnich i wyższych szkół
Zebrania obywateli w miejscu swego zamieszkania, w jednostkach wojskowych
Jeśli brak kandydata:
Wysuwano kandydatury na Zjeździe Deputowanych Ludowych RSFRR
Głosowanie tajne, poparcie 1/5 deputowanych
Prezydentem zostawał kandydat, który uzyskał ponad połowę głosów wyborców uczestniczących w głosowaniu
Jednocześnie wiceprezydentem zostawał kandydat, zgłoszony przez kandydata na prezydenta
Frekwencja niższa niż 50% wybory nieważne
Możliwość przeprowadzenia drugiej tury 2 tygodnie po pierwszej turze
Ważność wyborów stwierdzała Centralna Komisja Wyborcza, jeśli uznała je za nieważne decydowała o rozpisaniu wyborów po upływie 2 miesięcy
Wyniki wyborów:
Borys Jelcyn 57,3% (wiceprezydent Aleksander Ruckoj)
Nikołaj Ryżkow 16,85%
Władimir Żyrinowski 7,8%
Aman Tulejew 6,8%
Albert Makaszow 3,75%
Wadim Bakatin 3,4%
1993r. - zmiany w wyborze prezydenta według Konstytucji:
Bierne prawo wyborcze:
Obywatel Federacji Rosyjskiej
Od 35 lat
Stale zamieszkujący terytorium Federacji Rosyjskiej nie mniej niż 10 lat
Kadencja 4 lata - jedna osoba mogła pełnić funkcję prezydenta nie więcej niż 2 razy
Brak zapisu o funkcji wiceprezydenta
Rada Federacji wyznacza i ogłasza wybory prezydenckie
Zmiana tekstu przysięgi
16 czerwca i 3 lipca 1996r. - wybory prezydenckie:
wystartowało 11 kandydatów
frekwencja 70% w I turze, 68,88% w II turze
Wyniki wyborów - I tura:
Borys Jelcyn 35.3%
Giennadij Ziuganow (KPFR) 32.0%
Aleksander Lebied 14.5%
Grigorij Jawlinski („Jabłoko”) 7.3%
Władimir Żyrynowski (LDPR) 5.7%
Svyatosław Fiodorow (PWSR) 0.9%
Michaił Gorbaczow 0.5%
Martin Shakkum (RSPP) 0.4%
Jurij Własow (PP) 0.2%
Władimir Bryntsałow (RSP) 0.2%
Aman Tulejew 0.0%
Wyniki wyborów - II tura:
Borys Jelcyn 53.8%
Giennadij Ziuganow 40.3%
26 marca 2000r. - wybory prezydenckie:
Wydarzenia poprzedzające wybory:
Sierpień 1999r. - powierzenie utworzenia rządu Władimirowi Putinowi
19 grudnia 1999r. - wybory do parlamentu - dominacja partii pro kremlowskich, powiązanych z rządem - „Jedności” i Związków Sił Prawicowych
Wiosna 1999r. - Zaostrzenie sytuacji w Czeczenii - zdecydowane i konkretne działania premiera W. Putina przyniosły mu szybki wzrost poparcia w wyborach prezydenckich
31 grudnia 1999r. - Borys Jelcyn ogłasza złożenie dymisji - zgodnie z konstytucją zastępuje go premier Putin. Spowodowało to zgodnie z Konstytucją rozpisanie wyborów prezydenckich nie później niż 3 miesiące od chwili przedterminowego zaprzestania pełnienia obowiązków - przeniesienie wyborów z czerwca na marzec
Wystartowało 11 kandydatów
Wyniki wyborów:
Władimir Putin - premier i p.o. prezydenta 52,6%
Giennadij Ziuganow - komunista 29,4%
Grigorij Jawliński - lider „Jabłoka” (prawica, liberał) 5,85%
Aman Tuliejew - lewica, przeciwnik Jelcyna, gubernator z Kiemierowa 3,04%
Władimir Żyrinowski - nacjonalista, Liberalno-Demokratycza Partia Rosji 2,72%
Konstantyn Titow - prawica, gubernator 1,5%
Umar Dżabraiłow - biznesmen z Czeczenii
Ełła Panfiłowa - minister w rządzie Jegora Gajdara, pierwsza kobieta startująca w wyborach prezydenckich
Aleksiej Podbierozkin - „Duchowe Dziedzictwo”
Stanisław Goworuchin - reżyser
Frekwencja 68,86%
Władimir Putin został zaprzysiężony na prezydenta 7 maja 2000r.
14 marca 2004r. - wybory prezydenckie:
Wyniki wyborów:
Władimir Putin 71,2%
Siergiej Głazjew 2,7%
Nikołaj Chartionow 1,8%
Irina Hakamada 1,3%
Siergiej Mironow 0,3%
Oleg Małyszkin 0,2%
Iwan Rybkin 0,1%
2 marca 2008r. - wybory prezydenckie:
Wyniki wyborów:
Dmitrij Miedwiediew - wicepremier Federacji Rosyjskiej 70,28%
Giennadij Ziuganow - lider Komunistycznej Partii Federacji Rosyjskiej 17,72%
Władimir Żyrinowski - wiceprzewodniczący Dumy Państwowej, lider Liberalno-Demokratycznej Partii Rosji 9,35%
Andriej Bogdanow - lider Demokratycznej Partii Rosji 1,30%
Centralna Komisja Wyborcza akredytowała ok. 400 obserwatorów wyborczych z zagranicy, czyli o połowę mniej niż w poprzednich wyborach w 2004 roku. Zarówno Zgromadzenie Parlamentarne OBWE jak i Biuro Instytucji Demokratycznych i Ochrony Praw Człowieka OBWE (ODIHR) zrezygnowały z obserwowania wyborów z powodu ograniczeń stawianych przez stronę rosyjską oraz utrudnień, polegających na przykład na opóźnieniu wystawiania wiz dla obserwatorów. Wybory obserwowała grupa obserwatorów wyborczych Wspólnoty Niepodległych Państw. Grupa nie stwierdziła nieprawidłowości w przebiegu wyborów i uznała je za wolne, i prowadzone w przejrzysty sposób, w zgodzie z prawem rosyjskim i standardami międzynarodowymi.
Rząd Federacji Rosyjskiej:
Powoływanie:
zależy od prezydenta FR
rola parlamentu ograniczona do zatwierdzenia prezydenckiego kandydata na premiera
3-krotne odrzucenie kandydatury premiera skutkuje rozwiązaniem Dumy Państwowej
Kompetencje:
Przygotowanie przedstawienie Dumie Państwowej budżetu federalnego i zapewnienie jego wykonania
Przedstawienie Dumie Państwowej sprawozdania z wykonania z budżetu federalnego
Stworzenie i zapewnienie warunków do realizacji w Federacji jednolitej polityki finansowej, kredytowej i monetarnej
Stworzenie warunków oraz zapewnienie realizacji w Federacji jednolitej polityki państwa w dziedzinie kultury, nauki, edukacji, ochrony zdrowia, ubezpieczeń społecznych i ekologii
Zarządzanie własnością federalną
Zapewnienie obrony kraju, bezpieczeństwa państwa
Zapewnienie realizacji polityki zagranicznej Federacji
Zapewnienie praworządności, praw i wolności obywateli, ochrony własności i porządku społecznego, zwalczanie przestępczości
Realizacja uprawnień nadanych rządowi przez ustawy federalne, a także z mocy dekretów prezydenta Federacji
Skład:
Premier
Wicepremierzy
Ministrowie federalni
W posiedzeniach rządu mają prawo uczestniczyć:
Przewodniczący obu izb Zgromadzenia Federalnego
Przewodniczący Sądu Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego Federacji
Prokurator generalny
Przewodniczący Centralnego Banku Rosji
Przewodniczący izby Obrachunkowej
Przewodniczący Naczelnego Sądu Arbitrażowego Federacji
Kadencja:
4 lata - zgodna z kadencją prezydent
Działalność rządu podlega ocenie Dumy Państwowej i Prezydenta FR
Struktura federalnych organów władzy wykonawczej:
Rząd federalny -ministerstwa federalne:
Polityczno-administracyjne
Zarządzania gospodarką
Oświatowo-socjalne
Usługowo-łącznościowe
Federalne organy władzy wykonawczej:
Komitety państwowe:
tworzone są do spraw, np. polityki antymonopolowej, szkolnictwa wyższego, zarządzania majątkiem, nadzoru sanitarno-epidemiologicznego, obronnych dziedzin przemysłu, statystyki itp.
komitety federalne:
np. do spraw: handlu, rezerw państwowych, wykorzystania bogactw naturalnych, bogactw rolniczych, kinematografii, prasy, budowy maszyn, przemysłu chemicznego i naftowego, patentów i znaków towarowych, gospodarki wodnej, atestacji itp.
służby:
np. do spraw: ochrony Federacji, wywiadu Federacji, kontrwywiadu Federacji, granic, kontroli walutowej i eksportu, podatków migracji, meteorologii, monitoringu środowiska naturalnego, telewizji i radia, nadzoru działalności ubezpieczeń itp..
agencje:
do spraw rządowego przekazu łączności i informacji oraz kosmosu
departament:
do spraw policji podatkowej
nadzór:
instytucja bezpieczeństwa jądrowego i radiacyjnego
Posiedzenia:
posiedzenia rządu federalnego jako całości, w składzie przewidzianym w konstytucji:
co najmniej raz na kwartał
prawomocne jeśli uczestniczy w nich nie mniej niż 2/3 członków rządu
decyzje zapadają większością głosów
przewodniczy premier
posiedzenia Prezydium Rządu w składzie przewidzianym w federalnej ustawie konstytucyjnej:
raz w miesiącu
prawomocne jeśli uczestniczy w nich nie mniej niż 2/3 członków Prezydium Rządu
decyzje zapadają większością głosów
przewodniczy premier
może przewodniczyć Prezydent Federacji w szczególnych okolicznościach
decyzje w formie uchwał i rozporządzeń rządu federalnego
nie mogą być sprzeczne z uchwałami i decyzjami rządu federalnego
rząd federalny może z mocy prawa odrzucić lub zmienić każde postanowienie Prezydium Rządu
Premier:
Powoływanie:
Prezydent Federacji za zgodą Dumy Państwowej
Kompetencje:
Kierowanie federalnymi organami władzy wykonawczej
Określanie podstawowych kierunków działalności rządu federalnego
Organizowanie pracy rządu i Prezydium Rządu oraz przewodniczenie ich posiedzeniom
Dokonywanie podziału obowiązków między pierwszymi wicepremierami i wicepremierami rządu
Reprezentowanie rządu Federacji Rosyjskiej w stosunkach międzynarodowych
W szczególnie uzasadnionych przypadkach premier rządu wydaje w imieniu rządu federalnego rozporządzenia, o czym jest zobowiązany poinformować rząd
Premierzy Federacji Rosyjskiej:
Borys Jelcyn grudzień 1991 15 czerwca 1992
Jegor Gajdar (tymczasowo) 15 czerwca 1992 14 grudnia 1992
Wiktor Czernomyrdin 14 grudnia 1992 23 marca 1998
Borys Jelcyn (tymczasowo) 23 marca 1998 23 marca 1998
Sergiej Kirijenko 23 marca 1998 23 sierpnia 1998
Wiktor Czernomyrdin (tymczasowo) 23 sierpnia 1998 11 września 1998
Jewgienij Primakow 11 września 1998 12 maja 1999
Siergiej Stiepaszyn 12 maja 1999 9 sierpnia 1999
Władimir Putin 8 sierpnia 1999 7 maja 2000
Michaił Kasjanow 7 maja 2000 24 lutego 2004
Wiktor Christienko (tymczasowo) 24 lutego 2004 5 marca 2004
Michaił Fradkow 5 marca 2004 14 września 2007
Wiktor Zubkow 14 września 2007 8 maja 2008
Władimir Putin 8 maja 2008 nadal
Władza Sądownicza:
Sędziowie sądów powszechnych:
Niezawiśli
Nieusuwalni
podlegają tylko konstytucji i ustawie federalnej
mają prawo do badania zgodności z ustawami aktów wydanych przez organ państwowy lub inny organ
System sądów powszechnych:
Sąd Najwyższy FR
sądy najwyższe republik
sądy krajowe
obwodowe
miejskie
obwodów
okręgów autonomicznych
rejonowe
sądy wojskowe
Sąd Konstytucyjny:
działa na podstawie Konstytucji z 1993r. i ustawy konstytucyjnej z 21 lipca 1994r.
rozpoczął działanie 7 lutego 1995r.
składa się z 19 sędziów powoływanych na wniosek prezydenta przez Radę Federacji
Kadencja 12lat bez prawa reelekcji
bada zgodność prawa z Konstytucją w czterech zakresach:
kontrola zgodności z Konstytucją aktów organów Federacji
kontrola zgodności z Konstytucją aktów normatywnych podmiotów Federacji
kontrola zgodności z Konstytucją umów Federalnych
kontrola zgodności z Konstytucją umów międzynarodowych przed ich wejściem w życie
rozpatruje również spory kompetencyjne
wydaje opinie w sprawie przestrzegania ustalonego trybu postawienia Prezydenta FR w stan oskarżenia
dokonuje wykładni przepisów Konstytucji
przysługuje mu również prawo inicjatywy ustawodawczej
wystąpienie z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności przysługuje:
Prezydentowi FR
Radzie Federacji
Dumie Państwowej
1/5 członków obu izb parlamentu
Rządowi
Sądowi Najwyższemu
Naczelnemu Sądowi Arbitrażowemu
organom władzy ustawodawczej i wykonawczej podmiotów federacji
Skarga konstytucyjna przysługuje:
Obywatelom, grupom obywateli
innym organom i osobom wskazanym w ustawie federalnej (np. cudzoziemcy, bezpaństwowcy, a także Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Człowieka)
Pytanie prawne do SK w sprawie niezgodności przepisów ustawy z konstytucją sprawia, że ustawa zostaje zawieszona do czasu wydania wyroku przez trybunał
Obok SK FR w republikach wchodzących w skład WNP działa 12 sądów konstytucyjnych
Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje również Sądowi Najwyższemu i Naczelnemu Sądowi Arbitrażowemu.
System partyjny:
12-15 marca 1990r. - drugi Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR:
decyzja o wprowadzeniu systemu wielopartyjnego
usunięcie z Konstytucji ZSRR artykułu 6 o przewodniej i kierowniczej roli partii komunistycznej
12 czerwca 1990r. - Zjazd Deputowanych Ludowych Federacji Rosyjskiej ogłasza deklarację suwerenności Rosji:
punkt 12 deklaracji:
„RSFRR gwarantuje wszystkim obywatelom, partiom politycznym, organizacjom społecznym, ruchom masowym i organizacjom religijnym, działającym w ramach Konstytucji RSFRR równe prawne możliwości udziału we władzach państwowych i społecznych”
16 czerwca 1990r. - nowelizacja konstytucji:
Znaczne zmiany artykułów 6 i 7:
Art. 6: „Partie polityczne, związki zawodowe i organizacje młodzieżowe oraz inne organizacje społeczne i ruchy masowe poprzez swych przedstawicieli, wybranych do Rad Deputowanych Ludowych oraz w innych formach biorą udział w wypracowaniu polityki państwa, w kierowaniu państwem i sprawami społecznymi”
Art. 7: „Wszystkie partie polityczne, organizacje społeczne i ruchy masowe realizują funkcje przewidziane w ich programach i statutach, działają w ramach Konstytucji ZSRR, RSFRR i republik autonomicznych oraz praw ZSRR, RSFRR i autonomicznych republik. Nie dopuszcza się do powstania i działalności partii, organizacji i ruchów, których celem jest siłowa zmiana ustroju i całości socjalistycznego państwa, osłabienie jego bezpieczeństwa, wzniecanie społecznych, narodowościowych i religijnych niepokojów”
23 sierpnia 1991r. - prezydent Rosji Borys Jelcyn wydaje dekret zawieszający na terenie Federacji Rosyjskiej działalność partii komunistycznej.
6 września 1991r. - dekret Borysa Jelcyna o zakazie działalności KPZR i Komunistycznej Partii RSFRR i o przekazaniu ich majątku w ręce państwa.
18 grudnia 1991r. - uchwała Rady Najwyższej RSFRR o rejestracji zrzeszeń społecznych - podstawa stworzenia nowych partii.
12 grudnia 1993r. - Konstytucja Rosji przyjęta w referendum:
Zorganizowane podmioty polityczne i jednostki mają możliwość prowadzenia działalności w ramach konstytucyjnych norm i zasad
Organizacje i stowarzyszenia są powoływane do reprezentowania i artykułowania różnorodnych interesów, potrzeb i woli grup społecznych
Art. 13: Żadna ideologia, światopogląd nie może być uznany za państwowy i jedynie obowiązujący
Partie polityczne, związki zawodowe i organizacje społeczno-polityczne mogą zgłaszać kandydatów na prezydenta i prowadzić jego kampanię wyborczą
Prezydent jest zobowiązany zawiesić swoje członkowstwo w partiach na czas sprawowania urzędu
W wyborach do Dumy obowiązuje system większościowy i proporcjonalny z progiem 5%
W wyborach do Rady Federacji obowiązuje system większościowy
2001r. - Ustawa o partiach politycznych:
21 czerwca 2001r. - przyjęta przez Dumę Państwową
29 czerwca 2001r. - przyjęta przez Radę Federacji
11 lipca 2001r. - podpisana przez prezydenta Władimira Putina
Różnorodność polityczna i wielopartyjność
Gwarancja państwa równości partii wobec prawa, niezależnie od ideologii, programów, celów i zadań
10 rozdziałów regulujących prawo obywateli do działania w partiach politycznych, zasady powoływania, tworzenia, działalności, reorganizacji i likwidacji partii politycznych w Rosji:
Partia polityczna - zrzeszenie społeczne powołane w celu udziału obywateli w życiu politycznym społeczeństwa poprzez wyrażanie ich woli politycznej, udziału w wyborach i referendach, a także reprezentowania interesów obywateli w organach władzy państwowej i samorządu terytorialnego.
Każda partia powinna mieć swoje regionalne struktury w każdym podmiocie Federacji - w każdym jeden oddział
Partia polityczna - co najmniej 10 tys. członków, w połowie podmiotów Federacji co najmniej 100 członków, w reszcie co najmniej 50 członków
Zasady działalności partii:
Dobrowolność, równość, samorządność, legalność, jawność
Zakazane jest tworzenie partii, których celem jest siłowa zmiana ustroju naruszanie jedności FR, organizowanie formacji wojskowych, wzniecanie konfliktów
Nie dopuszcza się tworzenia partii na podstawie kryteriów rasowych, zawodowych, narodowych, religijnych
Ingerencja organów władzy państwowej i ich przedstawicieli jest niedopuszczalna
Partie są tworzone bez zgody organów władzy państwowej, bądź na zjeździe założycielskim, bądź w drodze przekształcenia w partię polityczną ogólno rosyjskiej organizacji społecznej lub ogólno rosyjskiego ruchu społecznego na ich zjazdach.
Na szczeblu krajowym rejestracja kosztuje 50 minimalnych wynagrodzeń, a na szczeblu regionalnym wynosi 3 minimalne wynagrodzenia
Partia może posiadać majątek należący do całej partii
Środki finansowe partii:
Składki członkowskie i za przyjęcie do partii
Środki z budżetu federalnego
Darowizny od osób prawnych
Wpływy z przedsięwzięć organizowanych przez partię
Wpływy z porozumień i umów
Inne przewidziane prawem
Działalność gospodarcza partii - formy przedsiębiorczości w celu pozyskiwania środków na działalność:
Informacyjna
Reklamowa
Wydawnicza
Poligraficzna
Produkcja znaków, symboli i upominków partii
Sprzedaż i dzierżawa majątku, będącego własnością partii
Działalność dobroczynna i filantropijna
Środki z budżetu federalnego są przydzielane partiom na podstawie wyników wyborów w celu pokrycia wydatków - suma nie może być mniejsza niż 0,005 minimalnego wynagrodzenia, pomnożona przez liczbę wyborców zarejestrowanych w spisach przygotowanych na poprzednie wybory do Dumy, Rady Federacji i prezydenta
Partia otrzymuje środki z budżetu federalnego jeśli:
Uzyskała 3% głosów w wyborach
W okręgach jednomandatowych weszło co najmniej 12 kandydatów, pod warunkiem, że dana partia nie uzyskała 3% głosów
Kandydat na prezydenta danej partii otrzymał więcej niż 3% w wyborach
Partia jest zobowiązana do składania corocznie sprawozdania finansowego do organów podatkowych Federacji do 20 marca roku następnego
Partia polityczna jest jedyną formą organizacji społecznej, mającą prawo wysuwać kandydatów w wyborach do organów władzy państwowej i samorządowej, aby wziąć udział musi zarejestrować:
Federalną listę kandydatów
Kandydatów w co najmniej 5% okręgów jednomandatowych
Kandydata na prezydenta
Kandydatów na przewodniczącego organu wykonawczego podmiotu Federacji nie mniej niż w 10% podmiotów
Co najmniej w 20% podmiotach Federacji kandydatów do organów ustawodawczych podmiotów
Więcej niż w połowie podmiotów Federacji kandydatów do organów samorządu
Partia może być zlikwidowana:
na mocy decyzji zjazdu partii
na mocy decyzji Sądu Najwyższego - gdy partia naruszyła zasadę nieuczestniczenia w rasowych, narodowościowych i religijnych działaniach, nie brała w ciągu 5 lat udziału w wyborach, nie spełnia kryteriów liczebności w całości i w strukturach regionalnych
partia nie może być zlikwidowana na mocy orzeczenia Sądu Najwyższego, jeśli z listy wyborczej partii kandydaci otrzymali mandaty do Dumy, odnosi się to również do regionalnych struktur partyjnych
w wyniku likwidacji partii jej majątek zostaje przekazany na cele i zadania przewidziane w statucie, jeśli decyzja o likwidacji zapada na zjeździe partii. Jeśli na mocy orzeczenia Sądu Najwyższego to majątek stanowi dochód Federacji Rosyjskiej.
Decyzja o likwidacji partii wykreślenie partii z rejestru państwowego osób prawnych
Ustawa wchodzi w życie w dniu jej ogłoszenia, z wyjątkiem zapisów o finansowaniu partii z budżetu federalnego (1 stycznia 2004r.), zapisów o udziale partii w wyborach i referendach (2 lata po opublikowaniu ustawy).
Traci moc ustawa ZSRR z 1990r. o zrzeszeniu społecznym, organizacje utworzone przed ogłoszeniem nowej ustawy mogą w ciągu 3 lat przekształcić się w partię polityczną
ROSJA
1 | Strona