Zemsta

I Gatunek: komedia

- centralna rola akcji - brak refleksji i komentarzy odautorskich.

- brak osoby wypowiadającej, narratora lub podmiotu lirycznego.

- tekst jest zbudowany z dialogów i podzielony na role.

- bohaterów poznajemy poprzez ich działania, i wypowiedzi.

- konflikt

- szczęśliwe dla bohaterów zakończenie

- zasada trzech jedności

- lekka tematyka

- komizm

II Geneza: Treść Zemsty ma swe źródło w autentycznym konflikcie. Gdy Fredro ożenił się z Zofią Skarbkową, otrzymał w posagu m.in. połowę starego zamku w Odrzykoniu. Druga należała do innej rodziny. Przeglądając papiery otrzymanego majątku znalazł akta procesowe właścicieli zamku z XVII wieku. Byli nimi Piotr Firlej i Jan Skotnicki. Firlej zajmował zamek dolny, zaś słynny z pieniactwa Skotnicki - górny. Firlej, jako wojewoda, uważał Skotnickiego za niegodnego siebie sąsiada i dokuczał mu jak mógł. Napastowany rewanżował się, kierując rynny na dolny zamek. Wojewoda napadał z kolei na robotników naprawiających mur i niszczył zalewające go rynny. Skończyło się oczywiście w trybunale. Skotnicki proces wygrał, ale kres zatargowi położył dopiero ślub syna wojewody Piotra Firleja z kasztelanką, Zofią Skotnicką.

III Komizm:

- postaci:

● przeciwstawienie sobie bohaterów o skrajnych osobowościach np. cichy, potulny Wacław Milczek i temperamentny Cześnik Raptusiewicz.

● Papkin jako komiczna postać, kontrast widać pomiędzy słowami a czynami bohatera (przedstawia się jako waleczny mąż, a w istocie jest bojaźliwym i zachłannym służącym, który potrafi „czarować” niektóre kobiety, ale zwykle upatruje w tym korzyści finansowych).

- sytuacji

● Konfrontacja skrajnych charakterów postaci, Cześnika i Rejenta

● Osadzenie akcji w starym zamku - dysharmonia pomiędzy poetyckością miejsca a prozą życia skłóconych ludzi, którzy wiodą spór o tak banalną rzecz, jak dziura w murze granicznym.

● Sparodiowany schemat romantycznych historii - scena „wymuszonego ślubu” zakochanych w sobie Wacława i Klary.

● Zabawne sceny:

▪ dyktowanie listu - Cześnik rozkazuje Dyndalskiemu pisać list, który należy do części planu „zemsty” i ma „zwabić” Wacława w progi Raptusiewiczowego domu. Niestety Dyndalski słabo włada piórem, nie koncentruje się na tekście i bezmyślnie zapisuje wszystkie słowa (mocium panie), w dodatku „okrasza” papier kleksami.

▪ niekulturalne zachowania Papkina w domu Milczka oraz „grzecznego” pożegnania gościa - zrzucenie ze schodów.

▪ śpiew Papkina dla Klary: „Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie szepce?”.

▪ pisanie testamentu, przez Papkina w którym zapisuje przedmioty mało wartościowe opisując je jako skarby.

1

---