Pytania:
1.Uznanie administracyjne
2.Zadania i kompetencje Rady Ministrów
3.Rodzaje paszportów i przyczyny odmowy ich wydania
4.Akt administracyjny
5.Prezydent RP
6. Obywatelstwo i sposoby jego nabycia

ADMINISTRACJA (służyć,kierować, administrować)-ogół władzy poza ustawodawczą i sądowniczą, to:

1) wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane do realizacji zadań publicznych

2) specjalna działalność podejmowana dla realizacji zadań publicznych

3) ludzie zatrudnieni w strukturach organizacyjnych na podst. powołania (np. wojewoda), wyboru (wójt, burmistrz, prezydent), mianowania, umowy o pracę

Administracja w znaczeniu:

• podmiotowym (organy administracji)

• materialnym ( zadania i kompetencje)

• formalnym (działalność podmiotów adm.)

Administracja:

• definicja przedmiotowo pozytywna - działalność celowa, praktyczna, rzeczywista, konkretna, trwała, oparta na prawie, realizująca zadania publiczne,

• definicja przedmiotowo negatywna - podejmowana w publicznym celu działalność państwowa i związków publicznoprawnych poza ustawodawstwem i sądownictwem.

Wg prof. Bocia (UWrocław): to przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społeczeństwie.

Wg prof. Leońskiego (UPoznań):

• administracja sprowadza się do celowego oddziaływania na ludzi i stosunki społeczne,

• organizuje czynności i wytwarza struktury organizacyjne, konieczną cechą jest autorytet, który powoduje podporządkowanie się tych, którzy uczestniczą w realizacji działań administracji,

• zarządzanie społeczeństwem odbywa się przez powołane podmioty (organy) z możliwości użycia przymusu państwowego.

Wg prof. Dawidowicza:

• to system podmiotów wyposażonych w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej i kierowniczej działalności na podst. ustaw w kierunku wewnętrznym i zewn. w stosunku do podporządkowanych podmiotów i społeczeństwa,

• to nierozłączny splot organizacyjnych i normatywnych elementów, wielka i złożona instytucja realizująca cele za pomocą działań o charakterze kierowniczym i organizującym.

Wg Worsthofa:

• działalność poprzez nakazy, zakazy, działalność reglamentacyjno-porządkowa,

• zaspokajanie potrzeb ludności w skali masowej (realizowanie i świadczenie usług)

• aktywizowanie ludności do współdziałania

• zarządzanie gospodarką.

Wg Łętowskiego:

• działa na podstawie prawa i w jego granicach

• celem nie jest osiągnięcie zysku

• ma charakter bezosobowy i władczy

• działa w sposób ciągły i stabilny

1. adm. rządowa - działa w imieniu państwa i na jego rachunek

2. adm. samorządowa - działa we własnym imieniu i na własny rachunek

a ) adm. władcza - wydawanie jedn. aktów prawnych, stosowanie przymusu państwowego

3. adm. świadcząca - niewładcza, zawiadowcza

PRAWO ADMINISTRACYJNE to gałąź prawa, której celem jest organizacja i zachowanie się administracji jako części aparatu państwowego oraz zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nieunormowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa. Składa się z 3 części:

1. ustrojowe - organizacja i zasady funkcjonowania aparatu adm. pub., procesy zachodzące w systemie adm. pub. i kontrola, nadzór, planowanie, podział terytorialny kraju,

2. materialne - wzajemne obowiązki i uprawnienia podmiotów występujących w stos. administrowania, każdemu uprawnieniu odpowiada określony obowiązek i odwrotnie

3. proceduralne - urzeczywistniają wykonanie prawa ustrojowego i materialnego np. Kpa

Władztwo administracyjne oznacza, że jednostka działająca jako organ państwa może przeprowadzić swoje zarządzenia w drodze przymusu i to bez ingerencji sądu. Państwo może udzielać władztwa innym podmiotom np. samorządowi terytorialnemu lub gospodarczemu, tylko w zakresie powierzonych lub zleconych funkcji administracji publicznej. Władztwo administracyjne to prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania swoich jednostronnych rozstrzygnięć.

Administracja władcza (zwierzchnia) - prawo wydawania jednostronnych aktów prawnych, którym służy domniemanie ważności oraz możliwość zapewnienia ich wykonania przez zastosowanie środków przymusu, bez ingerencji sądu. Administracja władcza wkracza w sferę prawną obywatela, może ograniczać jego wolność, własność, nakłada na niego obowiązki lub obciąża jego w inny sposób (nakazy, zakazy, pozwolenia, zezwolenia).

Administracja niewładcza (świadcząca) - częściej posługuje się środkami prawa cywilnego lub działaniami faktycznymi, ma zapewnić obywatelom określone świadczenia lub inne korzyści - np. pomoc społeczną, subwencje, dotacje.

STOSUNKI ADMINSTRACYJNO-PRAWNE - cechy:

1. nierównorzędność podmiotów: administracja publ. działa władczo, korzysta z przywileju egzekwowania swoich rozstrzygnięć przy użyciu przymusu bezpośrednio (tylko w zakresie funkcji zleconych lub powierzonych adm. przez państwo)

2. są to stosunki pomiędzy państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami, a obywatelami

3. oparte są na normach prawa adm.

4. administracja jednostronnie decyduje o treści stosunków adm-prawnych.

Stosunek administracyjno-prawny

1. treść stosunku wynika z prawa materialnego

2. obowiązki i uprawnienia wynikające ze stos. mają charakter osobisty (wyjątek: podatki i roszczenia odszkodowawcze)

3. nawiązywany i rozwiązywany w wyniku działań faktycznych, w drodze aktu administracyjnego lub z mocy ustawy.

Przedmiot stosunku - określony prawem, leży w zakresie zadań adm. publicznej

Podmiot stosunku - osoby fizyczne i prawne lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, do której skierowany jest nakaz lub zakaz, lub żadająca określonego zachowania się przez organ administracji publicznej.

Rodzaje stosunków adm.-prawnych

1. proceduralny - czasowy (czas prowadzenia postępowania adm. do wydania decyzji)

2. sporno-administracyjny - czasowy (od czasu zaskarżenia aktu do wydania przez sąd orzeczenia)

3. stosunki trwałe - związane z prawami osobistymi, majątkowymi, użyteczności publicznej (obowiązek szkolny, sł. wojskowej, podatkowy)

4. stosunki kontroli, nadzoru i inne

APARAT ADMINISTRACYJNY to wszystkie jednostki organiz. wykonujące funkcje adm. pub. (państwowe, niepaństwowe). Na budowę tego aparatu wpływają przesłanki:

1. funkcjonalne - kwalifikacje wymagane do wykonania określonych zadań

2. terytorialne - rodzaj zadań uzależniony od zróżnicowania terenu

3. organizacyjne - stopień powiązań z innymi organami

Pojęcia związane z aparatem administracyjnym:

1. kontrola - dokonywanie analizy (stan faktyczny - wzorzec)

2. nadzór - kontrola + użycie środków nadzorczych (uchylenie, wstrzymanie decyzji)

3. koordynacja - oddziaływanie w celu zharmonizowania działań jednostek (dot. jednostek niepodporządkowanych bezpośrednio)

4. kierownictwo - organ kierujący oddziałuje na jednostki podporządkowane ( w granicach prawa)

5. centralizacja - hierarchiczne podporządkowanie ( zależność służbowa, osobowa, organizacyjna)

6. decentralizacja - samodzielność organów niższego stopnia ,dot. wykonywania zadań, stosowania prawa (samodzielność faktyczna - samorządu)

7. autonomia - przyznanie org. kompetencji do stanowienia prawa rangi ustawowej, samodzielność w działaniu ( zakres) bez ingerencji państwa

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

istnieje niezależnie od obsady personalnej, jest tworem prawnym a nie osobą fizyczną. Cechy:

1. wyodrębniona część aparatu państwowego

2. tworzony na podstawie prawa

3. działa w ramach przyznanych prawem kompetencji

4. działa w imieniu państwa i na jego rachunek lub w przypadku samorządu - we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność,

5. posługuje się środkami władczymi

6. wykonuje zadania publiczne z zakresu adm.

Rodzaje organów:

1. organy administracji rządowej i samorządowej

2. naczelne (RM, prezes RM) i centralne (ZUS, szef służby cywilnej)

3. terenowe (lokalne)

Podział organów:

• ze względu na skład osobowy: jednoosobowe (wojewoda, prezes RM) i kolegialne (rada gminy)

• ze względu na organy: wybieralne (powoływane), decydujące (stanowiące) i pomocnicze (opiniodawczo-doradcze, opiniodawcze, doradcze), organy o kompetencji ogólnej i specjalnej

• ze względu na zdolności do rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnej: pierwszej i drugiej instancji

• podział na organy administracji zespolonej (wojewoda, kier. służb, inspekcji i straży, PIP, policja, PSP) i niezespolonej (podlega bezpośrednio poszczególnym ministrom, np. izba skarbowa, WKU, urzędy skarbowe, dyrektorzy urzędów morskich, celnych)

ORGAN ADMINISTRUJĄCY (pojęcie szersze niż organ) - to każdy podmiot posiadający funkcje administracyjne nadane aktem prawnym. Są to:

1. wszystkie organy adm. publicznej

2. kierownicy państwowych osób prawnych

3. kierownicy jednostek organ. Powiatu upoważnieni do wydawania decyzji adm.

4. organy wykonawcze jednostek pomocniczych jedn. samorządu terytorialnego

5. organy pozarządowe, społeczne

6. inne organy państwowe

POJĘCIE URZĘDU

1. aparat pomocniczy dla organu (np. ministerstwo)

2. wyodrębniony zespół kompetencji utożsamiany z pojęciem stanowiska (np. dyrektor)

3. jest podporządkowany organowi - jako nazwa organu administracyjnego (np. urząd celny)

ZAKRES DZIAŁANIA A WŁAŚCIWOŚCI ORGANÓW (kognicja) zawarty jest w przepisach ustrojowych. Właściwości organów określają przepisy kompetencyjne prawa materialnego.

Rodzaje właściwości (kompetencji):

• miejscowa (terytorialna) - podział kompetencji z punktu widzenia zasięgu terytorialnego

• rzeczowa - podział kompetencji ze względu na rodzaj spraw

• funkcjonalna (instancyjna) - określa instancję właściwą do rozstrzygnięcia sprawy

Generalną zasadą w prawie administracyjnym jest niedopuszczalność przenoszenia kompetencji. Wyjątki:

• delegacja - organ wyższego stopnia przekazuje zadanie na organ niższego stopnia

• dewolucja - przejęcie kompetencji organu niższego przez organ wyższego rzędu.

Każde przeniesienie wymaga podstawy ustawowej.

Upoważnienie do wykonywania kompetencji organu - pełnomocnictwo administracyjne - powierzenie sprawy innemu podmiotowi nie jest równoznaczne przekazaniu kompetencji lecz związane jest z wykonywaniem kompetencji w imieniu i na rachunek organu.

NACZELNE ORGANY ADM. PAŃSTWOWEJ

PREZYDENT - najwyższy przedstawiciel władzy państwowej, gwarant ciągłości władzy, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa. Organy doradcze, pomocnicze: Kancelaria Prezydenta, Biuro bezpieczeństwa Narodowego.

Funkcje zewnętrzne:

a) sfera stosunków zagranicznych:

1. ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych

2. dobór pełnomocnych przedstawicieli w innych państwach

3. przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących dyplomatów innych państw

4. współpraca z premierem w zakresie polityki zagranicznej

b) sfera obrony zewnętrznego bezpieczeństwa państwa:

1. zwierzchnik sił zbrojnych - pełni tę funkcję za pomocą MON

Funkcje wewnętrzne:

a) kompetencje do wprowadzania stanu wyjątkowego:

1. wprowadza stan wyjątkowy w granicach określonych w Konstytucji do 90 dni, max jeszcze 60 dni za zgodą Sejmu),

2. wprowadza stan wojenny

b) funkcja prawodawcza:

1. prawo inicjatywy ustawodawczej

2. wydaje rozporządzenia i zarządzenia ( w granicach ustawy)

3. stosuje prawo łaski

4. nadaje obywatelstwo, ordery, odznaczenia

c) kompetencje w zakresie powoływania rządu:

5. powołuje rząd , przyjmuje RM i powierza rządowi obowiązki

RADA MINISTRÓW - prezes, wiceprezesi, ministrowie, przew. KIE i KBN

1. kieruje i kontroluje administracją rządową

2. wydawanie rozporządzeń i uchwał

3. wykonywanie ustaw

4. inicjatywa w zakresie budżetu i wykonanie ustawy budżetowej

5. kontrola umów międzynarodowych i ochrona interesów Skarbu Państwa

6. zapewnienie bezpieczeństwa wewn. i zewn. państwa,

Organy pomocnicze: komitety ( w składzie są członkowie RM), komisje, rady, zespoły, organy opiniodawcze.

Stałe komitety Rady Ministrów (rozp. RM z 25 XI 1997 - Dz.U.143, poz.953)

• komitet ekonomiczny ( gospodarka, rynek finansowy, budżet państwa, ochrona środowiska)

• komitet ds. polityki regionalnej i zrównoważonego rozwoju (rozwój regionalny, współpraca regionalna i transgraniczna, rozwój obszarów wiejskich)

• komitet społeczny ( prawa i wolności obywateli, bezrobocie, polityka socjalna, sprawy mniejszości narodowych, kościoła i zw. wyznaniowych)

• komitet spraw obronnych (bezpieczeństwo państwa i sytuacje kryzysowe).

PREZES RM (ust. z 8 X 1996 - t.j. Dz.U.82 poz.929 o organizacji i trybie pracy RM oraz zakresie działania ministrów)

• reprezentuje RM na zewnątrz

• wydaje rozporządzenia i zarządzenia

• zapewnia wykonanie polityki RM, kontroluje i koordynuje pracę ministrów

• organizuje pracę stałych komitetów

• jest zwierzchnikiem służb wszystkich pracowników adm. rządowej

• nadzór nad organami samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo)

Kancelaria Premiera - organ pomocniczy premiera i RM

• kontroluje realizację zadań wskazanych przez RM i premiera

• wydaje Dz.U. i MP

• koordynuje realizację polityki kadrowej

• obsługa prasowa i informacyjna rządu prezesa RM i RM;

• koordynuje współpracę RM i premiera z Sejmem, Senatem, Prezydentem

Składa się z szefa i ok. 15 sekretarzy, podsekretarzy stanu. Szefa powołuje i odwołuje prezes RM, nadaje statut Kancelarii w drodze rozporządzenia.

Kancelaria:

1. obligatoryjnie obsługuje: RM, prezesa i wiceprezesów RM, stałe komitety RM, kolegium ds. służb specjalnych, rzecznika prasowego rządu, komitet społeczny, komitet ds. obrony, komitet regionalnego rozwoju.

2. fakultatywnie kancelaria może obsługiwać: pełnomocników rządu oraz organy pomocnicze i opiniodawczo-doradcze (komisje, rady)

MINISTROWIE kierują działami administracji rządowej (art. 149 Konstytucji RP oraz ustawa z 4 IX 1997 o działach administracji rządowej, Dz.U. 141 poz. 943 - weszła w życie 1.04.1999). Minister:

1. Edukacji Narodowej i Sportu 3 działy: kultura fiz. i sport, oświata i wychowanie, szkolnictwo wyższe

2. Finansów 3 działy: budżet, finanse publiczne, instytucje finansowe

3. Gospodarki ma 2 działy: gospodarka, turystyka

4. Kultury - kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

5. Obrony Narodowej - obrona narodowa

6. Nauki - przewodniczący KBN (Komitetu Badań Naukowych) - nauka

7. Pracy i Polityki Społecznej - praca, zabezpieczenie społeczne

8. Rolnictwa i Rozwoju Wsi: rolnictwo, rozwój wsi, rynki rolne

9. Skarbu Państwa - skarb państwa

10. Sprawiedliwości - sprawiedliwość

11. Spraw Wewnętrznych i Administracji: administracja publ., sprawy wewn., wyznania religijne

12. Spraw Zagranicznych - sprawy zagraniczne

13. Środowiska: gospodarka wodna, środowisko

14. Infrastruktury: transport (drogowy, kolejowy, morski, lotniczy), gosp. morska, budownictwo, łączność

15. Zdrowia - zdrowie

16. Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej: integracja europejska

KOMITETY, CENTRA, RADY

1. KOMITET INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ (ust. z 8 VIII 1996 Dz.U.106) -funkcjonuje od 1 X 1996

• naczelny organ adm. rządowej ds. dostosowania standardów polskich do europejskich oraz koordynowania działań administracji państwowej w zakresie otrzymywanej pomocy zagranicznej.

• skład (10-13 członków): przewodniczący (powoływany jak członek rządu) - wydaje dziennik urzędowy KIE, sekretarz, członkowie ( ministrowie 8 działów: MSZ, MSWiA, Min.Gosp., Min. Fin., Min.Środ., MPiPS, MRiRW, Min. Sprawiedl.)

• współpracuje z Komisją Europejską w zakresie realizacji programów integracyjnych,

• koordynuje przedsięwzięcia związane z pozyskiwaniem i wykorzystaniem środków pomocowych,

• przedstawia projekty aktów prawnych dot. integracji.

2. KOMITET BADAŃ NAUKOWYCH (ust. z 12 I 1991 - Dz.U.8 poz.28) - naczelny organ administracji, organ kolegialny

Skład: przewodniczący (powoływany jak czł. rządu) - organ monokratyczny - wydaje rozporz. i zarządzenia na podstawie ustaw, oraz 2 zastępców, sekretarz, członkowie (od stopnia dr hab.) powoływanych przez prezesa RM.

• dzieli środki finansowe ujęte w budżecie na naukę na poszczególne jednostki badawcze

• opracowuje i przedstawia RM projekty założeń polityki naukowej państwa, badań naukowych, finansowania projektów badawczych.

3. RZĄDOWE CENTRUM STUDIÓW STRATEGICZNYCH - funkcjonuje od 1 I 1997 (ust. z VIII 1996 - Dz.U.106,poz.495) - państwowa jednostka organizacyjna działająca na rzecz RM

• prezes nie jest w składzie RM

• RCSS przygotowuje programy rozwoju gospodarczego i społecznego, oceny międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju, ocenę funkcjonowania struktur państwowych, długofalowe koncepcje polityki zagranicznej, informuje RM o stwierdzonych zagrożeniach.

4. KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI - art. 213 i 214 Konstytucji RP ( kadencja 6 lat, co 2 lata zmiana 1/3 członków).Skład - 9 członków: 4 posłów, 2 senatorów, 3 przedst. prezydenta. Przewodniczący i wiceprzew. wybierani przez KRRiT.

• stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji i interesu publicznego w radiofonii i telewizji

• zapewnia otwarty charakter telewizji publicznej

• wydaje koncesję na rozpowszechnianie programów

• określa warunki prowadzenia działalności przez nadawców

ADMINISTRACJA RZĄDOWA - ust. z 5 VI 1998 o administracji rządowej w województwie (Dz.U. 91,poz.577). Administrację rządową w województwie wykonują:

1. wojewoda,

2. działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach - w imieniu wojewody lub w imieniu własnym,

3. organy administracji niezespolonej,

4. organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy luz z zawartego porozumienia,

5. powiatowa administracja zespolona,

6. działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawie,

7. organy innych samorządów jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.

WOJEWODA - powoływany i odwoływany przez prezesa RM na wniosek min. SWiA. Nadzór i oceny wojewody dokonuje prezes RM zgodnie z kryteriami: legalności, zgodności z polityką rządu, rzetelności, gospodarności. Wicewojewodę (1 lub 2) powołuje prezes RM na wniosek wojewody.

1. przedstawiciel RM w województwie, odpowiada za wykonanie polityki rządu

2. zwierzchnik zespolonej adm. rządowej

3. organ nadzoru nad jedn. samorządu terytorialnego

4. reprezentant Skarbu Państwa

5. organ wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postęp. admin.

Organem doradczym wojewody jest kolegium doradcze. Skład: wicewojewodowie, dyr. generalny UW, komendant woj. policji i PSP.

Funkcje wojewody:

• odpowiada za wykonanie polityki rządu,

• kontroluje wykonanie zadań przez organy adm. rządowej i ich współdziałanie z adm. samorządową,

• koordynuje pracę adm. zespolonej (wojsko, urzędy skarbowe),

• dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu,

• reprezentuje rząd w oficjalnych spotkaniach, uroczystościach państwowych w województwie, przyjmuje oficjalne delegacje,

• współdziała z organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez MSZ,

• przedstawia RM projekty dokumentów rządowych dot. województwa,

• może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych te polecenia obowiązują również administrację samorządową.

Działania wojewody wobec organów administracji niezespolonej:

1. powoływanie i odwoływanie szefów organów administracji niezespolonej,

2. uzgadnianie projektów swoich aktów prawa miejscowego i muszą uzyskać zgodę wojewody,

3. muszą zapewnić zgodność swoich działań z poleceniami wojewody,

4. mają obowiązek składania wojewodzie corocznie informacji o swej działalności.

Wojewoda a wojewódzka administracja zespolona:

• jest zwierzchnikiem tej administracji, kieruje nią i koordynuje jej działania, zapewnia warunki do skutecznego jej działania i za to ponosi odpowiedzialność,

• organizację pracy adm. zespolonej określa statut urzędu wojewódzkiego (UW), nadawany przez wojewodę (zatwierdza prezes RM), ogłaszany w Woj. Dzienniku Urzędowym.

Szczegółową organizację urzędu określa regulamin (a w nim regulaminy komend, inspektoratów) ustalony przez wojewodę w drodze zarządzenia. Poza regulaminem UW są regulaminy policji i straży ze względu na ich specyfikę.

Upoważnienie i powierzenie zadań przez wojewodę

Upoważnienie ma konstrukcję jednostronną, wojewoda może upoważnić pracownika swojego urzędu do podejmowania działań w zakresie zadań mu powierzonych w imieniu wojewody oraz do podejmowania decyzji.

Powierzenie wychodzi na zewnątrz - poza urząd wojewódzki. Wojewoda może powierzyć wykonywanie zadań i wydawanie decyzji jednostkom samorządu teryt., kier. państwowych osób prawnych i kier. jednostek organiz. nie posiad. osobowości prawnej. Powierzenie następuje w drodze porozumienia - musi być ono opublikowane w woj. dzienniku urzędowym.

PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - odpowiednik czynności prawnej na gruncie prawa cywilnego. Organ wybiera formę działalności ze wzgl. na rachunek ekonomiczny, konieczność i celowość danej dziedziny. Do prawnych form zaliczamy:

1. wydawanie aktów normatywnych, aktów administracyjnych, zawieranie ugody administracyjnej oraz porozumień,

2. działania faktyczne: czynności społeczno-organizatorskie oraz czynności materialno-techniczne.

Formy działalności:

Akt normatywny: (przep. prawa powszechnie obowiązującego)-rozporządzenia, zarządzenia, uchwały

• władcze rozstrzygnięcie organu (ogólnie określony adresat, abstrakcyjnie określona sytuacja)

• adresatem aktu staje się osoba spełniająca cechy określone w akcie, adresat nie jest określony imiennie,

• akt nigdy nie ulega skonsumowaniu w wyniku jednorazowego działania, wydawany jest zawsze na podstawie ustawy

• może przyjmować formę pisemną, ustną lub formę prawnie uznanego znaku.

Akt administracyjny ( decyzja, koncesja, zgoda, pozwolenie, licencja, nakaz)

• władcze jednostronne oświadczenie woli organu administracji, o treści aktu decyduje organ,

• skierowane do oznaczonego adresata w konkretnej sprawie

• wydawany z upoważnienia ustawy i w oparciu o właściwą podstawę prawną

• wydawany w imieniu państwa i na jego rachunek

• zagwarantowany przymusem państwowym

• wywołuje skutki prawne nie tylko w sferze prawa administracyjnego (cywilne i inne)

Klasyfikacja aktów administracyjnych:

1. akty admin. zewnętrzne - wydawane na zewnątrz w stosunku do podmiotów nie podporządkowanych bezpośrednio organom administracji - największa grupa akt administracyjnych,

• akty admin. wewnętrzne - w ramach struktury organizacyjnej np. polecenie służbowe.

2. akty admin. konstytutywne - tworzą nową sytuację prawną - tworzą, znoszą, zmieniają stosunki administracyjno-prawne. Wywołują skutki prawne od chwili ich wydania (np. decyzja o zmianie nazwiska, nakaz rozbiórki),

• akty admin. deklaratoryjne - nie tworzą nowej sytuacji prawnej lecz stwierdzają jej powstanie z mocy samego prawa. Nie tworzą nowych stosunków, potwierdzają zaistnienie pewnego stanu faktycznego i temu stanowi nadają skutki prawne wstecz (ex lunc), dla potwierdzenia tego stanu faktycznego.

3. akty admin. ze względu na adresata:

• zależne od woli adresata - to takie, o które sam adresat,

• niezależne - to takie, o które nie wnioskuje adresat np. powołanie do wojska.

4. akty admin. wywołujące:

• skutki cywilno-prawne: np. decyzja wywłaszczeniowa,

• nie wywołujące skutków cywilno-prawnych.

5. akty admin. wadliwe - rozróżnia się je z wadliwością:

• istotną - taki akt musi być uchylony lub zniesiony

• nieistotną - błędy pisarskie, nie ma konieczności uchylania lub zmiany.

- akty admin. niewadliwe

6. akty admin. regulujące sytuację prawną osób -osób fizycznych i osób prawnych,

• akty admin. regulują sytuację prawną rzeczy - np. pozwolenie wodno-prawne, jest udzielane na rzecz zakładu i taki zakład może być przedmiotem własności innego podmiotu.

7. akty normatywne związane - większość akt, to te które mają wyraźnie określona podstawę prawną, skutki prawne, maja wyczerpującą regulację prawną.

• akty normatywne swobodne - ich regulacja i tryb wydawania nie jest wyraźnie określony. Organ działa w ramach uznania i sam dokonuje swobodnej oceny stanu faktycznego

8. jednostronne - niezależnie od woli adresata

dwustronne - zależne od woli adresata

Decyzja administracyjna (art. 104 Kpa)

• decyzja załatwia sprawę administracyjną co do istoty w całości lub w części lub w inny sposób kończy sprawę danej instancji,

• jest aktem, który jest wyczerpująco unormowany przepisami prawa (tryb wydawania, kryteria prawidłowości i wadliwości oraz ich skutki prawne)

Koncesje - uregulowane prawem (19.11.99 r. Prawo działalności gospodarczej).

• istota koncesji związana jest z własnością lub wyłącznością państwa

• obecnie dotyczy 8 dziedzin: (kopaliny i złoża, składowanie odpadów, ochrona osób i mienia, zarządzanie portami lotniczymi, liniami kolejowymi, rozpowszech. programów RTV, budowa i eksploatacja autostrad płatnych i dróg ekspresowych, dystrybucje paliw i energii, wytwarzanie broni, amunicji, technologie o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym)

• wydaje się na czas określony - min. 2 lata - max 50 lat

• organ koncesyjny to minister właściwy ze względu na przedmiot działalności koncesjonowanej.

Zezwolenia - akty administracyjne ustalające uprawnienie w sferze prawa administracyjnego lub wyrażające zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie określonej czynności

• zezwoleniami objęte są te dziedziny (ok. 50), które nie obejmują 8 dziedzin koncesjonowanych,

• wydawane są na czas nieoznaczony.

Licencje - ustalają uprawnienia do dokonywania określonej działalności (niekoniecznie o charakterze gospodarczym) lub pracy zawodowej gdy wykonywanie takiej działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji. Licencje: lotnicze, przewodnickie, dla sędziów sportowych.

Uznanie administracyjne

• organ może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym

• wynika ze sformułowania przepisów

• daje organowi możliwość wyboru sposobu:

Przepisy ustanawiające uznanie mogą być sformułowane w różny sposób:

1. mogą dokładnie określać stan faktyczny, lecz nie wiązać z nim obowiązku podjęcia określonego działania - przepis prawny posługuje się sformułowaniem „organ może”,

2. mogą określać działania administracji bez wskazania stanu faktycznego, kiedy to działanie może być dokonane. Organ może podjąć działanie w każdej chwili kiedy uzna to za stosowne.

3. organ administracji posługuje się tzw. zwrotami niedookreślonymi przy opisie stanu faktycznego uzasadniającego działanie organu, wykorzystuje zwroty: „interes państwowy, słuszny interes strony”

Uznanie administracji nie oznacza dowolności organów admin. w decydowaniu. Organ jest związany wieloma czynnikami ograniczającymi jego swobodę (przepis uznaniowy, organ nie może naruszać praw podmiotowych wynikających z innych przepisów). Uznania administracji są poddawane kontroli sądowej na równi z tzw. aktami związanymi.

Ugoda administracyjna

• unormowana w Kpa, kończy ona postępowanie admin. i zastępuje akt administracyjny,

• pisemne porozumienie stron postępowania adm. zatwierdzone przez organ prowadzący postępowanie,

• zawierana w sprawach gdzie strony mają sprzeczne interesy (spór),

• ma charakter dobrowolny,

• organ wyznacza termin zawarcia ugody i zatwierdza ugodę w formie postanowienia.

Porozumienie administracyjne

• czynność dwu- lub wielostronna, dochodzi do skutku w wyniku zgodnych oświadczeń woli stron,

• doprowadzają do współdziałania jedn. org. nie powiązanych ze sobą,

• dotyczy jednostek samorządowych i organów administracyjnych,

• opiera się na zasadzie równości stron, jest administracyjną formą umowy cywilno-prawnej,

• jest działaniem administracyjnym niewładczym.

Działania faktyczne

• społeczno-organizatorskie - wynikają z miejscowych potrzeb i zwyczajów, mają formę niewładczych działań adm., wynikają z potrzeb społecznych, zachęcają do współdziałania z administracją,

• materialno-techniczne:

1) związane z postęp. admin. i uczestnikami postępowania (strony, biegli) - wyznaczanie terminów, wizja lokalna, dostarczanie wezwań. Mogą tworzyć nowe stosunki admin-prawne, może być zastosowany przymus społeczny

2) związane z kontaktami organu admin. z otoczeniem, dotyczą procesu informacyjno-decyzyjnego: zbieranie, przetwarzanie i przekazywanie informacji, prowadzenie ewidencji, dokonywanie bilansu.

Moc obowiązująca aktu administracyjnego - prawomocność aktu administracyjnego:

1. formalna - to niezaskarżalność aktu admin. - strona nie może spowodować uchylenia lub zmiany aktu przez wniesienie np. odwołania. Jest wiążący dla strony i tworzy dla niej prawo.To instytucja ściśle procesowa polegająca na niemożności wniesienia zwyczajnych środków prawnych.

2. materialna - akt admin. nie może być zmieniony ani zniesiony aktem równorzędnym na wniosek strony ani z urzędu. Akt prawomocny materialnie wiąże strony i organy - oznacza niewzruszalność administracyjną (to pojęcie szersze od prawomocności formalnej).

Prawomocność dot. aktów administracyjnych adresowanych do strony, a więc nie obejmuje aktów wewnętrznych, ani poświadczeń. Jedynie obejmuje akty zewnętrzne kształtujące konkretną sytuację prawną adresatów. Na podstawie Kpa każda decyzja ostateczna może być uchylona lub zmieniona przez naczelny organ administracji jeżeli w inny sposób nie dało się usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu, albo zapobiec poważnym szkodom dla gosp. narodowej lub ważnych interesów państwa.

OBYWATELSTWO - ust. z 15.02.1962 o obywatelstwie polskim (t.j.2000 Dz.U.28, poz.353)

1. zasada ciągłości obywatelstwa polskiego -obywatelami polskimi są osoby, które posiadają to obywatelstwo w dniu wejścia w życie ustawy, na podstawie dotychczasowych przepisów.

2. zasada wyłączności obywatelstwa polskiego - obywatel Polski nie może być równocześnie obywatelem innego państwa.

3. zasada niezależności obywatelstwa polskiego od zawarcia związku małżeńskiego - zawarcie związku małżeńskiego z cudzoziemcem nie powoduje zmian w obywatelstwie małżonków.

4. zasada niezależności od zmiany obywatelstwa przez jednego z małżonków - zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie pociąga za sobą zmiany obywatelstwa drugiego małżonka.

Formy nabycia obywatelstwa:

a) bezwzględna ochrona obywatelstwa polskiego:

• prawo krwi: dziecko przez urodzenie nabywa obywatelstwo polskie gdy: oboje rodziców są Polakami lub jedno z nich jest Polakiem a drugie nie ma obywatelstwa,

• prawo ziemi: dziecko zostało znalezione lub urodzone na terenie PR a rodzice są nieznani lub nie mają obywatelstwa

b) względna ochrona obywatelstwa polskiego:

rodzice: Polak i obcokrajowiec ( dziecko urodzone w RP) oświadczają, jakie obywatelstwo dla dziecka wybierają, zaś po ukończeniu 16 lat dziecko może ubiegać się o obywatelstwo polskie - prawo powrotu do obywatelstwa polskiego.

Obcokrajowcy:

• obywatelstwo nadawane na wniosek zainteresowanego przez prezydenta RP

• warunek: 5 lat zamieszkania na podstawie zezwolenia, rezygnacja z obywatelstwa obcego

• obcokrajowiec, który pozostaje w związku małżeńskim min. 3 lata z obywatelem RP może być uznany za obywatela RP jeśli złoży oświadczenie do starosty w ciągu 6 mies.

• nadanie obywatelstwa rodzicom rozciąga się na ich małoletnie dzieci

• uznany za obywatela RP może być cudzoziemiec, który mieszka w Polsce min. 5 lat na podst. zezwolenia, organem właściwym jest wojewoda.

Repatrianci:

• nabywają obywatelstwo z mocy prawa w chwili przekroczenia granicy (tylko 1 raz), niezbędna jest wiza repatriacyjna,

• w razie zrzeknięcia lub utraty obowiązują ich przepisy jak przy cudzoziemcach

Utrata obywatelstwa:

• na wniosek obywatela utratę stwierdza prezydent RP

• utrata rozciąga się na małoletnie dzieci

ZMIANA IMION I NAZWISK - prawo o zmianie imion i nazwisk - ust. z 1956 (Dz.U. z 1963 Nr 59, poz. 328). To zadanie zlecone starostom - z zakresu administracji rządowej. Nadzór sprawuje wojewoda i jest organem odwoławczym od decyzji starosty.

Zmiana imienia i nazwiska następuje:

• na wniosek obywatela - starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania - w drodze decyzji admin. dokonuje zmiany i powiadamia o tym: USC, urząd skarbowy, policję, WKU, organy ewidencji ludności i Centralny Rejestr Skazanych,

• w razie braku miejsca zamieszkania właściwy organ to prezydent m. stołecznego Warszawy,

• nazwisko lub imię wskazuje wnioskodawca,

• warunkiem zmiany imienia lub nazwiska jest jego ośmieszające, niepolskie brzmienie, posiada formę imienia lub osoba od dawna używa innego nazwiska,

• nazwisko może być co najwyżej dwuczłonowe,

• kobieta może wrócić do nazwiska rodowego,

Imienia i nazwiska nie można zmienić gdy:

• nazwiska obojga małżonków rozciąga się na dzieci ( do 14 lat bez zgody dziecka),

• istnieje prawdopodobieństwo zmiany imienia lub nazwiska w celach przestępczych,

• wnioskodawca ubiega się o nadanie nazwiska historycznego.

PASZPORTY - prawo o paszportach z 29 XI 1990 (Dz.U.1991, Nr2, poz.5)

• dokument urzędowy uprawniający do przekroczenia granicy i pobytu za granicą,

• poświadcza obywatelstwo polskie i tożsamość

• przysługuje każdemu obywatelowi, paszport jest ważny 10 lat,

• odmowa wydania paszportu:

a) przesłanki obligatoryjne - na wniosek: sądu lub innego organu, gdy trwa postęp. karne, cywilne lub karne skarbowe, prokuratora gen., w związku z przestępstwem za granicą,

b) przesłanki fakultatywne: w razie skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo za granicą, w razie obawy, że osoba w związku z wyjazdem nie wykona ważnego obowiązku ustawowego,

• paszporty wydaje wojewoda właściwy ze względu na zamieszkanie wnioskodawcy, za granicą konsul, odwołania rozpatruje MSW

• dyplomatyczny i służbowy MSZ - wydaje MSW

• blankietowy - po zgubieniu za granicą paszportu - wydaje konsul

• zwierzchni nadzór nad sprawami paszportowymi sprawuje MSW

DOWODY OSOBISTE - - ust. o ewidencji ludności i dowodach osobistych z 10.04.1974 (obwieszcz. Marszałka Sejmu z 13 VII 2001 - t.j. Dz.U.87,poz.960)

• dokument urzędowy potwierdzający tożsamość i obywatelstwo polskie

• obowiązek posiadania - po 18 roku życia lub 15 roku życia (jeśli nie posiada opiekunów lub pracuje), lub 13 roku życia na okres 5 lat,

• dowodu nikomu nie wolno zatrzymać

• wydawanie dowodów to zadanie zlecone gminom przez administrację rządową

• okres ważności dowodu - 10 lat,

• obowiązek wymiany w razie upływu terminu ważności, uszkodzenia, zmiany danych

• utratę dowodu należy zgłosić w najbliższym organie gminy (zaświadczenie o utracie)

• obowiązek zwrotu : utrata obywatelstwa, zgon

Karze 1 mies. ograniczenia wolności lub karze grzywny podlega ten, kto:

1) uchyla się od obowiązku posiadania lub wymiany dowodu,

2) zatrzymuje cudzy dowód,

3) nie zwraca dowodu w razie utraty obywatelstwa polskiego lub znalezienia dowodu,

4) nie zawiadamia o znalezieniu dowodu i go nie zwraca.

EWIDENCJA LUDNOŚCI to rejestracja danych o miejscu pobytu (stałego i czasowego), o urodzeniach, dot. obowiązku wojskowego, zmianach stanu cywilnego, nazwiska i imienia, obywatelstwa.

Obowiązki osób przebywających na terenie RP:

• zameldowanie się na pobyt stały lub czasowy (4 doby do 2 mies.) oraz wymeldowanie

• zgłoszenie urodzenia dziecka, zmiany stanu cywilnego, zgonu

Meldowanie się:

• na pobyt stały (zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania) - obowiązek przedstawienia organowi gminy potwierdzonych uprawnień do przebywania w lokalu oraz zaświadczenia o wymeldowaniu z poprzedniego miejsca pobytu,

• meldunek czasowy (bez zamiaru stałego przebywania) powyżej 2 mies. możliwy jest, gdy zachodzą udokumentowane przesłanki, że ma on charakter czasowy (praca, nauka, wczasy)

• wymeldowanie z urzędu (decyzja adm.) dot. osoby, która utraciła uprawnienia do przebywania w lokalu, nie przebywa w nim od co najmniej 6 mies. i nie można ustalić miejsca jej pobytu.

STOWARZYSZENIA - ust. z 7 IV 1989 Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. 2001 Nr 79 poz. 855), Konstytucja RP oraz przepisy międzynarodowe (np. Powszechna deklaracja praw człowieka)

• rejestrowane w KRS ( osobowość prawna)

• działalność musi być zgodna z konstytucją i ustawami

• obywatele mają prawo do wypowiadania się w sprawach publicznych i równego prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym oraz wyrażania zróżnicowanych poglądów,

• dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych

• stowarzyszenie tworzy min.15 osób, uchwalają statut i wybierają komitet założycielski

• majątek - składki członkowskie, darowizny, spadki, zapisy, dochody z własnej działalności,

• organy nadzorujące: sądy i starostowie oraz wojewoda w zakresie stowarzyszeń jedn. samorządu teryt.

Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych. Cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania w RP mogą zrzeszać się w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami obowiązującymi obywateli polskich.

Prawo o zgromadzeniach:

• każdy może korzystać z wolności pokojowego zgromadzania się,

• prawo do zrzeszania się gwarantuje Konstytucja oraz umowy międzynarodowe,

• zgromadzeniem jest zgrupowanie min. 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska,

• prawo organizowania zgromadzeń przysługuje osobom mającym pełną zdolność do czynności prawnych, osobom prawnym, innym organizacjom, a także grupom osób.

• wolność zgromadzania się podlega ograniczeniom w przypadku ochrony bezpieczeństwa państwowego lub porządku publ., ochrony zdrowia, moralności publicznej, praw i wolności innych osób oraz ochrony Pomników Zagłady,

• prawo o zgromadzeniach nie dotyczy zgromadzeń:

1) organizowanych przez organy państwa lub organy samorządu terytorialnego,

2) odbywanych w ramach działalności kościołów oraz związków wyznaniowych.

- decyzje w sprawie zgromadzeń należy do zadań gminy, organ odwoławczy - wojewoda.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA - ust. z 19.11.1999 - Prawo działalności gosp. Dz.U. 101, poz.1178 - obowiązuje od 1.01.2001, zaś część art. obowiązuje już od 2000 r. - dot. małych i średnich przedsiębiorców i przedsiębiorstw zagranicznych oraz ust. z 20.08.1997 o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 1998 Nr 121, poz.769)

W 1988 r. wprowadzono wolność gospodarczą oraz równość wszystkich podmiotów gosp. oraz w 1999 zasady: dobrych obyczajów w obrocie gosp., uczciwej konkurencji i ochrony słusznych praw konsumentów.

• działalność zorganizowana i ciągła, zarobkowa działalność wytwórcza, usługowa, budowlana oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych

• obowiązek wpisu do KRS lub zarejestrowanie w gminie,

• KRS jest jawny, składa się z 20 działów - obszary województw lub ich części, podzielony jest na 3 części - przedsiębiorcy, stowarzyszenia, niewypłacalni dłużnicy

Przedsiębiorca - osoby fizyczne, osoby prawne oraz nie mające osobowości prawnej, spółki prawa handlowego, które zawodowo we własnym imieniu wykonują działalność gosp. Są to również wspólnicy SC w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Wyłączenia ustawowe: uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, ogrodnictwo i warzywnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe, agroturystyka, wolne zawody prawnicze.

Podział spółek:

Sp. prawa cywilnego - funkcjonują w oparciu o KC,

Sp. Kodeksu Handlowego - działają w oparciu o Kodeks Spółek Handlowych:

1. kapitałowe: z o.o., SA,

2. osobowe: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna.

Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gosp. w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji - „promesę” na okres min. 6 mies. Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesję, może wystąpić z wnioskiem o ponowne jej udzielenie w takim samym zakresie po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu.

Zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej

Organ wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że spełnione zostały wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Wydawanie, odmowa wydania i cofnięcie zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony lub na czas oznaczony: na wniosek przedsiębiorcy, jeżeli przepisy odrębne tak stanowią.

Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych

Przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie wzajemności, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium RP.

Mogą prowadzić działalność wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego, mają obowiązek ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego. Oddział musi uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców oraz zgłaszać ministrowi gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia. W oddziałach prowadzona jest działalność gospodarcza, natomiast w przedstawicielstwach - reklama i promocja przedsiębiorstwa.

Do likwidacji oddziału stosuje się przepisy Kodeksu handlowego dot. likwidacji sp. z o.o.

Mali i średni przedsiębiorcy

Za małego przedsiębiorcę uważa się takiego, który w poprzednim roku obrotowym:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników,

2) osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług i operacji finansowych poniżej 7 mln EURO lub suma aktywów jego bilansu na koniec poprzedniego roku wyniosła poniżej 5 mln EURO.

Jednak za małego, nie uważa się przedsiębiorcę, który posiada:

1) więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,

2) prawa do ponad 25% udziału w zysku,

3) więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).

Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku obrotowym:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników,

2) osiągnął przychód netto poniżej 40 mln EURO lub suma aktywów jego bilansu na koniec poprzedniego roku nie przekroczyła 27 mln EURO.

Nie uważa się jednak za średniego, przedsiębiorcę, który posiada:

1) więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,

2) prawa do ponad 25% udziału w zysku,

3) więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).

Samorząd gospodarczy

• reprezentuje środowiska przedsiębiorców i wspiera rozwój gospodarczy kraju,

• nie posiada uprawnień władczych w stosunku do przedsiębiorców,

• nie może podejmować działań ograniczających przedsiębiorców lub godzących w zasadę konkurencji,

• działa poprzez organizacje zwane organizacjami samorządu gosp.,

• nie może odmówić członkostwa przedsiębiorcy, który spełnia warunki statutowe organizacji,

• ustrój samorządu gosp., zadania i sposób tworzenia, tryb powoływania władz określa odrębna ustawa.

Zadania organów admin. rządowej i jedn. samorządu teryt. w zakresie działalności gosp.:

• wspieranie działalności gosp. przez promowanie przedsiębiorczości na terenie gminy, powiatu i województwa,

• prowadzenie działalności informacyjnej i oświatowej, organizowanie szkoleń dot. przedsiębiorczości,

• współdziałanie z samorządem gosp., organizacjami pracodawców i innymi organizacjami przedsiębiorców.

Zadania organów gminy:

1. wydawanie, odmowa wydania i cofanie zezwoleń i koncesji,

2. kontrola przestrzegania przepisów prawa przez przedsiębiorców,

Zadania organów powiatu i województwa:

1. wydawanie, odmowa wydania i cofanie zezwoleń i koncesji,

2. zadania te wykonywane jako zadania z zakresu administracji rządowej.

FUNDACJE - Dz. U. z 1991 r. Nr 46 poz. 203

• tworzone dla szczytnych celów społecznie lub gospodarczo użytecznych: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i zabytków,

• mogą je ustanawiać osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania bądź osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą. Siedziba fundacji powinna znajdować się w RP,

• oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji - w formie aktu notarialnego (nie jest to konieczne w przypadku testamentu),

• składnikami majątkowymi mogą być: pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchomości,

• działa na podst. ustaw i statutu, który ustala fundator lub osoba upoważniona, fundacją kieruje zarząd,

• może prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych przeznaczonych na tę działalność nie może być mniejsza niż 1.000 zł,

• uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS.

DOSTĘP DO INFORMACJI PUBLICZNEJ (bezpłatny) - ust. z 6.09.2001 o dostępie do inform. publ.

Każdy ma prawo do informacji jawnej ( inf. publiczna jest jawna). Obejmuje:

• wgląd do dokumentów urzędowych

• dostęp do posiedzeń organów kolegialnych władzy publ. (pochodzących z powszechnych wyborów)

• dostęp do informacji o sprawach publicznych

Prawo to podlega ograniczeniom ze wzgl. na prywatność os. fizycznej lub tajemnicy przedsiębiorstwa.

Udostępnianie inf. pub. następuje poprzez:

• ogłaszanie w Biuletynie Informacji Publicznej

• wyłożenie w miejscach ogólnodostępnych, udostępniania

• wstęp na posiedzenia organów kolegialnych.

• udostępnienie na wniosek zainteresowanego - w ciągu 14 dni, odmowa udostępnienia w formie decyzji, służy odwołanie i zaskarżenie do sądu.

Obowiązek udostępniania mają:

• organy władzy publ., samorząd: gospodarczy i zawodowy, związki zawodowe,

• podmioty reprezent. skarb państwa, państwowe osoby prawne i samorząd terytorialny,

• podmioty wykonujące zadania publiczne lub dysponujące majątkiem publicznym.

Informacja publiczna dotyczy:

• polityki wewnętrznej i zagranicznej,

• danych publicznych (akty administracyjne, dokumenty urzędowe),

• majątku publicznego.

Prawo o aktach stanu cywilnego - ust. z 29.09.1986

• rejestracja faktów dot. osób fizycznych: urodzeń, małżeństw, zgonów,

• to sfera regulacji administracyjno-prawnej związanej z prawem cywilnym - rodzinnym, pochodzi z prawa kościelnego (w kościele katolickim jest przedmiotem pr. kanonicznego, Wielka Rewolucja we Francji (1792) doprowadziła do regulacji świeckiej).

• rejestracji dokonuje się w księgach stanu cywilnego (prowadz. w USC - w gminach) w formie aktów urodzenia, małżeństwa i zgonu,

• rodzaje systemów rejestracyjnych: system rejestracji świeckiej, system prowadzony przez organy kościelne i mieszany system rejestracji (korporacje wyznaniowe i świeckie).

• akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych; ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym.

• czynności z zakresu rejestracji dokonuje kierownik USC lub zastępca (jest nim wójt, burmistrz, prezydent lub osoba powołana przez Radę Gminy). Kierownik USC współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.

• formy czynności z zakresu rejestracji st. cyw.: aktu stanu cywilnego, decyzji, postanowień,

• nadzór nad rejestracją - minister SWiA i konsulowie lub osoby wyznaczone do wykonywania tej funkcji,

• nadzór nad działalnością USC - wojewoda, to organ odwoławczy od wydanych orzeczeń admin.

• właściwość miejscowa: urodzenie oraz zgon osoby rejestruje się w USC miejsca takiego zdarzenia. (polski statek morski lub powietrzny - rejestracja w USC właściwym dla dzielnicy Śródmieście m. stołecz. Warszawy). Tak samo jest w przypadku braku miejsca zamieszkania w kraju.

• akt stanu cywilnego sporządza się w dniu, w którym dokonano zgłoszenia,

• zgłoszenia urodzenia i zgonu dokonuje się ustnie, organy państwowe i szpitale - na piśmie,

• Kierownik USC jest obowiązany żądać dowodów potwierdzających prawdziwość danych zgłoszonych do wpisu do ksiąg stanu cywilnego,

• w akcie stanu cywilnego nie można dokonywać żadnych zmian, można jedynie sprostować oczywisty błąd pisarski, jeżeli dwa akty stanu cywilnego stwierdzają to samo zdarzenie, unieważnia się jeden z nich - dokonuje tego organ admin. państwowej wyższego stopnia wobec kier. USC,

• unieważnienie aktu stanu cywilnego(orzeka sąd w postęp. nieprocesowym), gdy 1) stwierdza zdarzenie niezgodne z prawdą, 2) uchybienia powstałe przy sporządzeniu aktu zmniejszają jego moc dowodową.

Akt urodzenia

• zgłoszenie urodzenia dziecka - 14 dni, jeżeli urodziło się martwe - 3 dni (aktu zgonu nie sporządza się), zgłasza: ojciec, lekarz lub położna, matka,

• akt sporządza się na podst. zaświadczenia lekarza lub ZOZ,

• do aktu wpisuje się: nazwisko, imię, płeć, miejsce i datę urodz., dane dot. rodziców, miejsce zamieszkania oraz akt małżeństwa, dane dot. szpitala - jeżeli zgłasza szpital

• w razie niedokonania wyboru imienia, kier. USC wpisuje do aktu urodzenia jedno z imion zwykle w kraju używanych, czyniąc o tym stosowną wzmiankę dodatkową, rodzice mogą w ciągu 6 mies. od daty sporządzenia aktu złożyć pisemne oświadczenie o zmianie imienia dziecka,

• akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców sporządza się na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego.

Zawieranie małżeństw i akt małżeństwa

- następuje zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

- osoba zamierzająca zawrzeć małżeństwo jest obowiązana:

1. przedstawić dokument tożsamości i złożyć odpis skrócony aktu urodzenia, a także dowód ustania lub unieważnienia małżeństwa,

2. złożyć pisemne zapewnienie, że nie wie o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa,

3. złożyć zezwolenie na zawarcie małż., jeżeli tego wymagają przepisy Kodeksu rodzin. i opiekuńczego.

- dowody ustania małżeństwa:

1. odpis skrócony aktu zgonu lub odpis prawomocnego orzeczenia sądu dot. małżonka,

2. odpis skróc. aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie lub odpis orzeczenia sądu,

• cudzoziemiec zamierzający zawrzeć małżeństwo jest obowiązany złożyć kier. USC dokument stwierdzający, że zgodnie z właściwym prawem może zawrzeć małżeństwo,

• protokół podpisany przez małżonków, świadków i kier. USC lub konsula stanowi podstawę do sporządzenia aktu małżeństwa w polskich księgach stanu cywilnego, gdy ślubu udziela konsul - przesyła protokół niezwłocznie do USC właściwego dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.

Akt zgonu

• zgłoszenie w ciągu 3 dni, jeżeli zgon nastąpił wskutek choroby zakaźnej - w ciągu 24 godz. od zgonu,

• do zgłoszenia są obowiązani: małżonek lub dzieci zmarłego, najbliżsi krewni lub powinowaci, osoby zamieszkałe w lokalu, w którym nastąpił zgon, osoby obecne przy zgonie, administrator domu, w którym nastąpił zgon lub szpital albo zakład, w którym zgon nastąpił.

• akt zgonu sporządza się na podst. karty zgonu, a w odniesieniu do żywego noworodka żyjącego krócej niż 24 godz. - na podst. zaświadczenia lekarza lub ZOZ-u.

• do aktu wpisuje się: nazwisko, imię, nazwisko rodowe, stan cywilny, miejsce i datę urodzenia, miejsce zamieszkania zmarłego, datę, godzinę oraz miejsce zgonu lub znalezienia zwłok, nazwisko, imię małżonka osoby zmarłej, nazwiska rodowe i imiona rodziców zmarłego, nazwisko, imię, miejsce zamieszkania osoby zgłaszającej zgon lub dane dotyczące szpitala albo zakładu.

Szczególne wypadki rejestracji stanu cywilnego

• urodzenie, zawarcie małżeństwa lub zgon, które nastąpiły za granicą i nie zostały zarejestrowane w zagranicznych księgach stanu cywilnego, można zarejestrować w polskich księgach,

• obywatel polski lub zamieszkały w Polsce cudzoziemiec nie mający obywatelstwa żadnego państwa zamierzający zawrzeć małżeństwo za granicą może otrzymać zaświadczenie stwierdzające, że zgodnie z prawem polskim może je zawrzeć. Zaświadczenie wydaje kierownik USC z miejsca zamieszkania tej osoby, lub konsul - jeżeli obywatel polski zamieszkały za granicą nie miał miejsca zamieszk. w Polsce,

• protokół dot. urodzenia lub zgonu na statku przesyła kapitan do USC pierwszego portu polskiego, a jeżeli statek lub samolot znajduje się za granicą - do najbliższego konsula. Protokół jest potem przesyłany do USC dzielnicy Śródmieście m. stołecz. Warszawy w celu sporządz. aktu stanu cywilnego.

Odpisy aktów stanu cywilnego i zaświadczenia

1) odpisy zupełne i skrócone aktów stanu cywilnego,

2) zaświadczenia o dokonanych w księgach stanu cywilnego wpisach lub o ich braku,

3) zaświadczenia o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego.

Odpisy oraz zaświadczenia wydaje się na wniosek sądu lub innego organu państwowego, osoby, której stan cywilny został w akcie stwierdzony, jej wstępnego, zstępnego, rodzeństwa, małżonka lub przedstawiciela ustawowego.

Samorząd terytorialny - Modele samorządów UE:

AUSTRIA - samorząd tylko na szczeblu gminnym

• gminy - podst. jedn. administracji - samorządowe korporacje lokalne, jedn. podziału terytorialnego,

• reforma w l. 70-tych - komasacja małych gmin do wielkości min. 1 tys. mieszkańców,

• podstawy prawne funkcjonowania gmin - Konstytucja Federalna i ustawodawstwo landów - 8 ordynacji gminnych dla gmin krajowych i o prawach miejskich dla miast z własnym statutem,

• każde miasto pow. 20 tys. mieszk. może posiadać własny statut - wymagana zgoda rządu federalnego, gdyż wykonują one też funkcje adm. rządowej. Odrębny status posiada Wiedeń, który jest miastem, landem i stolicą.

- każda gmina posiada 3 organy: rada, zarząd, burmistrz.

Rada gminy - „lokalny parlament”, organ przedstawicielski, członkowie wybierani w równych, bezpośrednich, tajnych, powszechnych wyborach na okres 5 lub 6 lat. Liczba członków uzależniona od liczby mieszk. gminy od 7 do 39 osób. Bierne prawo wyborcze służy osobom, które ukończyły 24 lata. Rada: kompetencje uchwałodawcze i wykonawcze o charakt. władczym i kontrolnym. Rada wydaje statuty, rozporządzenia, decyzje i decyzje dot. nabywania i zbywania własności komunalnej, zaciągania kredytów. Może powoływać komisje - funkcje opiniodawcze i pomocnicze.

Zarząd gminy - burmistrza, zastępcy i członkowie. Zadania: przygot. obrad rady, wykonywanie uchwał i decyzji RG, administrowanie i ustalanie zasad gosp. majątkiem gm.

Burmistrz: reprezentuje gminę na zewnątrz (przew. organu wykonawczego), zwołuje i kieruje obradami RG i Zarządu, wykonuje uchwały i zadania własne gminy oraz z zakresu adm. rządowej, kieruje administracją gospodarczą i finansową gminy, realizuje budżet. Nie może samodzielnie zbywać nieruchomości gminnych. Aparatem pomocniczym jest urząd gminy. W gminach podzielonych na sołectwa i miastach podziel. na dzielnice działają naczelnicy - to organ pomocniczy i doradczy, może podejmować funkcje decyzyjne wyłącznie na podst. upoważnienia burmistrza.

FINLANDIA

• samorząd ukształtowany w okresie międzywojennym - tylko na szczeblu gminnym,

• ustawa z 1976 r. o gminach zakłada istnienie tylko 1 typu gminy, a nazwa miasto posiada jedynie charakter prestiżowy, nadawany przez prezydenta Finlandii w formie dekretu,

• organy: rada gminy, zarząd, dyrektor urzędu gminy.

Rada gminy - najwyższy organ, wybory bezpośrednie, tajne, kadencja 4 lata, liczba radnych uzależniona od liczby mieszkańców - od 13 do 85 osób. Kandydatów do rad wysuwają partie polityczne oraz niezależne związki wyborcze. Te partie i związki mogą tworzyć koalicje oraz wspólne listy. Nowa rada rozpoczyna działalność zawsze z początkiem roku kalendarzowego.

Zarząd - Zadania: realizacja uchwał rady, prowadzenie bieżącej administracji gminnej, reprezentowanie gminy przed sądami i organami admin., zawieranie umów w imieniu gminy, przedkładanie projektów uchwał i innych rozstrzygnięć, dokonywanie kontroli legalności wydawanych przez radę uchwał. Administrację gminną stanowią też komisje. Członkowie Rady, Zarządu, Komisji pełnią funkcje honorowo, otrzymują zwrot utraconych zarobków, kosztów podróży i diety.

Dyrektor urzędu - powoływany przez radę, udział w posiedzeniach zarządu - głos doradczy, powoływany na czas nieokreślony, jest urzędnikiem gminnym.

Pracownicy samorządowi zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę. Większość kompetencji przechodzi na stałą administrację samorządowa. Brak jednostek terytorialnych jest zastąpiony rozwiniętą współpracą gmin szczebla podstaw. na wszystkich poziomach podziału terytorialnego kraju poprzez działanie związków celowych prowadzących np.: szpitale specjalistyczne, szkolnictwo ponadpodstawowe.

ZMIANY W USTAWACH SAMORZĄDOWYCH

• ustawa o samorządzie gminnym Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591, województwa -poz. 1590, powiatowym - poz. 1592,

• ustawa z 20.06.2002 o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. 113, poz. 984) - prezydent, burmistrz, wójt - wybory powszechne, równe, bezpośrednie, tajne. Czynne prawo wyborcze - prawo wybierania ma każdy, kto ukończył 18 lat, bierne prawo wyborcze (prawo wybieralności) - ma każdy, kto ukończył 25 lat. Kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje, nie może jednocześnie kandydować na to samo stanowisko w innej gminie. Wybrany jest ten, który otrzyma ponad 50% ważnych głosów, a jeśli nie - to po 14 dniach druga tura (2 kandadatów). Jeśli 2 lub więcej kandydatów otrzyma tę samą liczbę głosów rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, a następnie losowanie przeprow. przez gminną komisję wyborczą.

Wygaśnięcie mandatu prezydenta, burmistrza, wójta::

- odmowa złożenia ślubowania, pisemne zrzeczenie się mandatu,

- utrata prawa wybieralności lub brak tego prawa w dniu wyborów,

- naruszenie zakazu łączenia funkcji wójta z wykonyw. innych funkcji lub prowadzenia działalności gosp.,

- prawomocny skazujący wyrok sądu orzeczony za przestępstwo umyślne,

- orzeczenie trwałej niezdolności do pracy,

- śmierć lub odwołanie w drodze referendum,

- odwołanie w trybie przepisów art. 96 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym lub wskutek zmian w podziale terytorialnym.

EUROPEJSKI KODEKS DOBREJ ADMINISTRACJI - uchwalony 6.09.2001 r. przez parlament europejski (skrót KDA opracowany przez Rzecznika Praw Europejskich Finlandii Södermhna). Od września KDA obowiązuje w UE jako zbiór standardów przydatnych w europejskiej administracji. Instytucje i ich urzędnicy muszą przestrzegać zasad KDA.

Zakres przedmiotowy KDA obowiązuje wszystkich urzędników (i in. pracowników) w zakresie kontaktów z jednostkami. Instytucje i administracje podejmują działania w celu zapewnienia stosowania przepisów KDA przez osoby działające na ich rzecz, np. osób delegowanych przez krajowe służby publiczne, praktykantów.

Pojęcie jednostka obejmuje wszystkie osoby fiz. i prawne, pojęcie instytucji obejmuje instytucje lub organy wspólnot.

Rzeczowy zakres obowiązywania KDA - zawiera ogólne zasady dobrej praktyki administracyjnej - relacje między instytucją a zatrudnionymi w niej urzędnikami.

Zasada praworządności (art. 7 Konstytucji RP) - urzędnik stosuje uregulowania i procedury zapisane w prawnych przepisach wspólnot, decyzje dot. praw lub interesów pojedynczych osób muszą posiadać podstawę prawną, a treść musi być zgodna z przepisami.

Zasada niedyskryminowania - przy rozpatrywaniu wniosków jednostek i podejmowaniu decyzji urzędnik zapewnia przestrzeganie zasady równego traktowania (Kpa art. 7). W przypadku różnic w traktowaniu, musi to być usprawiedliwione obiektywnymi, istotnymi właściwościami danej sprawy. Zasada dot. równego traktowania osób ze względu na: narodowość, płeć, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub wyznanie, przekonania polityczne.

Zasada współmierności - w toku podejmowania decyzji urzędnik musi zapewnić, że przyjęte działania pozostaną współmierne do obranego celu. Musi unikać ograniczania praw obywateli lub nakładania na nich obciążeń, jeżeli ograniczenia te lub obciążenia będą niewspółmierne do celu prowadzonych działań (stosowne wyważenie spraw osób prywatnych i ogólnego interesu społecznego).

Zakaz nadużywania uprawnień - ze swoich uprawnień, urzędnik może korzystać wyłącznie dla osiągnięcia celów, dla których uprawnienia te zostały mu powierzone mocą określonych przepisów.

Zasada bezstronności i niezależności - urzędnik działa bezstronnie i niezależnie, powstrzyma się od wszelkich arbitralnych działań, które mogą mieć negatywny wpływ na sytuacje pojedynczych osób. Nie może kierować się interesem osobistym, rodzinnym lub narodowym ani podejmować decyzji, w której on lub bliski członek rodziny miałby interes finansowy (art. 8 Kpa).

Zasada obiektywności - w toku podejmowania decyzji urzędnik uwzględni wszystkie istotne czynniki i przypisze każdemu z nich należne mu znaczenie.

Zgodne z prawem oczekiwania oraz konsekwentne działanie i doradztwo - urzędnik przestrzega obowiązujących instytucję praktyk administracyjnych i uwzględnia uzasadnione i słuszne oczekiwania jednostki, które wynikają z działań podejmowanych przez daną instytucję w przeszłości. Służy jednostce poradą dot. możliwego sposobu postępowania w sprawie wchodzącej w zakres jego działania oraz pożądanego sposobu rozstrzygnięcia sprawy (Kpa - art. 9 i 11).

Zasada uczciwości - urzędnik powinien działać bezstronnie, uczciwie i rozsądnie.

Zasada uprzejmości - w kontaktach z jednostką urzędnik jest usługodawcą, zachowuje się właściwi i uprzejmie. Stara się być pomocny i udziela możliwie najbardziej dokładnych informacji. Urzędnik ma obowiązek samokrytycznej oceny błędów.

Zasada odpowiadania na pisma w języku obywatela - każdy obywatel UE, który zwróci się na piśmie do instytucji w jednym z języków traktatu, otrzyma odpowiedź w tym samym języku. Dotyczy to też osób prawnych, stowarzyszeń, organizacji pozarządowych, podmiotów gospodarczych.

Potwierdzenie odbioru i podanie nazwiska właściwego urzędnika - w terminie 2 tygodni wydaje się potwierdzenie odbioru każdego pisma chyba, że w tym terminie można przekazać merytorycznie uzasadnioną odpowiedź. Nie trzeba odpowiadać na pisma o znamionach nadużycia (nadmierna liczba, bezsensowny charakter).

Zobowiązanie do przekazania sprawy właściwej jednostki organizacyjne j instytucji - obowiązek przekazywania błędnie skierowanego pisma do właściwej instytucji, z powiadomieniem osoby zainteresowanej i podaniem nazwiska urzędnika rozpatrującego sprawę. W trakcie prowadzenia sprawy istnieje możliwość skorygowania dokumentów przez zainteresowanego.

Prawo wysłuchania i złożenia oświadczeń - urzędnik zapewni respektowanie praw do obrony na każdym etapie postępowania w sprawie. Osoba, której sprawa dotyczy może przed podjęciem decyzji przedstawić swoje uwagi na piśmie lub ustnie. Urzędnik ma obowiązek wydać decyzję w ciągu 2 mies. z podaniem uzasadnienia i podstawy prawnej. Urzędnik może odstąpić od podjęcia decyzji, gdy są niewystarczające lub niepełne podstawy.

Informacja o możliwościach odwołania - wydana przez instytucję decyzja, która może mieć negatywny wpływ na prawa lub interesy pojedynczej osoby musi informować o możliwościach odwołania od decyzji. Może informować o możliwości wszczęcia postępowania sądowego oraz skierowania zażalenia do Rzecznika Praw Obywatelskich zgodnie z artykułami Traktatu Wspólnoty Europejskiej.

Przekazanie podjętej decyzji - obowiązek przekazania podjętej decyzji niezwłocznie zainteresowanej osobie na piśmie.

Ochrona danych - urzędnik wykorzystujący dane osobowe obywatela, uwzględnia sferę prywatności i nietykalności osobistej zgodnie z rozporządzeniem o ochronie osób fizycznych przy przetwarzaniu danych osobowych przez organy i instytucje wspólnoty oraz o swobodnym obrocie danych.

Prośba o udzielenie informacji - obowiązek udostępnienia pojedynczej osobie żądanej przez nią informacji w sposób jasny i zrozumiały, chyba że informacja ta ma poufny charakter. Jeśli sprawa nie leży w kompetencji urzędnika, kieruje osobę do odpowiedniego urzędnika lub instytucji odpowiedzialnej do informowania obywateli.

Prowadzenie rejestrów

Wydziały instytucji są zobowiązane do prowadzenia rejestru poczty wchodzącej i wychodzącej, przekazywanych im dokumentów i podjętych przez nie działań.

Informacje o kodeksie

Instytucja podejmuje skuteczne działania na rzecz poinformowania jednostki o prawach, jakie przysługują jej w ramach kodeksu. Instytucja może udostępnić treść kodeksu np. w formie elektronicznej na głównej stronie swojego portalu internetowego.

Prawo złożenia skargi do europejskiego rzecznika praw obywatelskich

Od wszelkich zasad przedstawionych w kodeksie, których dopuści się urzędnik lub instytucja można złożyć zgodnie z art. 195 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską i zgodnie ze Statutem Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Kontrola stosowania

Po dwóch latach stosowania każda instytucja skontroluje sposób wykonania przez siebie postanowień kodeksu, a o wynikach kontroli powiadomi Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

STATUS PRAWNY PRACOWNIKÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Podstawa prawna:

1. Ustawa z 1998 r. Nr 49, poz. 483 z późniejszymi zmianami - dot. Korpusu służby cywilnej (KSC) - pracownicy służby cywilnej zatrudnieni na podstawie umowy o pracę oraz urzędnicy służby cywilnej - zatrudnieni na podstawie mianowania.

2. Ustawa z 16.IX.1982 r. Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 z późn. zm. o pracownikach urzędów państwowych. Ustawa wyróżnia 3 grupy pracowników:

1. pracownicy, których nie dot. przepisy o służbie cywilnej, zatrudnione w urzędach, które zatrudniają pracowników KSC, głównie zatrudnionych na stanowiskach nieurzędniczych i politycznych.

2. urzędnicy państwowi zatrudnieni w urzędach państwowych w których nie ma KSC.

3. pracownicy nie będący urzędnikami w urzędach państwowych, w których nie ma KSC.

3. Ustawa o pracownikach samorządowych z 22.III.1990 r., Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 - ustawa wyróżnia:

• osoby piastujące funkcje organów samorządu z wyboru,

• mianowanych pracowników urzędów,

• powoływanych sekretarzy i skarbników gminy i powiatu oraz skarbników województw,

• pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umów o pracę,

4. Korpus Służby Zagranicznej - lipiec 2001 - ustawa o służbie zagranicznej, Dz. U. Nr 128, poz. 1403, weszła w życie w maju 2002 r. Wyróżnia:

• personel dyplomatyczno-konsularny,

• personel pomocniczy i obsługi.

Modele obsadzania urzędów:

Model kariery: - opiera się na stawianiu wysokich wymagań wobec pracowników i zapewnienia im stabilizacji i stopniowego awansowania (administracja francuska, niemiecka, austriacka, hiszpańska, portugalska, grecka).

Model stanowisk: (pozycyjny) zatrudnianie kandydatów na określone stanowiska w urzędzie, bez gwarancji zatrudnienia stałego aż do emerytury (Dania, Holandia, Szwecja, Finlandia, Włochy, Wlk. Brytania).

System łupów - kto wygrywa, ten obsadza stanowiska główne.

Ewolucja prawa urzędniczego w Polsce

1) ustawa z 1922 r. o państwowej służbie cywilnej, już przed II wojna światową kilka razy nowelizowana. Przestała obowiązywać w 1974 r.

2) W 1974 r. wydano rozporządzenie RM o prawach i obowiązkach pracowników urzędów państwowych. Zniesiono mianowanie jako formę zatrudnienia i inne odrębności statusu prawnego urzędników.

3) W 1982 r. uchwalono ustawę o pracownikach urzędów państwowych - powrót do wzorów ust. z 1922 r.

Obecny stan prawny

Obowiązki członka korpusu służby cywilnej:

• przestrzegać Konstytucji i innych przepisów prawa (art. 83 Konstytucji RP),

• chronić interesy państwa oraz prawa człowieka i obywatela,

• racjonalnie gospodarować środkami publicznymi,

• rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania,

• dochowywać tajemnicy ustawowo chronionej,

• rozwijać wiedzę zawodową,

• godnie zachowywać się w służbie oraz poza nią.

• wykonywać polecenia służbowe przełożonych.

• jeżeli jest przekonany, że polecenie jest niezgodne z prawem albo zawiera znamiona pomyłki, jest on obowiązany na piśmie poinformować o tym przełożonego. W razie pisemnego potwierdzenia polecenia jest obowiązany je wykonać,

• nie wykonuje polecenia, jeżeli prowadziłoby to do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, o czym niezwłocznie informuje dyrektora generalnego urzędu,

• przy wykonywaniu obowiązków służbowych nie może kierować się interesem jednostkowym lub grupowym,

• nie może publicznie manifestować poglądów politycznych,

• nie może uczestniczyć w strajku lub akcji protestacyjnej zakłócającej normalne funkcjonowanie urzędu,

• nie ma prawa tworzenia ani uczestniczenia w partiach politycznych,

• nie może łączyć pracy w służbie cywilnej z mandatem radnego,

• nie może powstać stosunek podległości służbowej między małżonkami lub krewnymi do 2 stopnia włącznie, powinowactwa 1 stopnia, przysposobienia, opieki lub kurateli,

• nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej.

Prawa:

• wynagrodzenie: na podstawie zasad określonych w ustawie budżetowe, składa się z wynagrodzenia zasadniczego, dodatku za staż pracy w służbie cywilnej oraz dodatku z tyt. posiadania stopnia służbowego,

• przysługuje 13 pensja, nagroda jubileuszowa, nagrody za szczególne osiągnięcia, z tyt. przejścia na rentę lub emeryturę - jednorazowa odprawa,

• w przypadku przeniesienia urzędnika, przysługuje mu zwrot kosztów przeniesienia, zwrot opłat za udostępnione czasowo mieszkanie oraz jednorazowe świadczenie w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Do kosztów przeniesienia zalicza się koszty przejazdu urzędnika i członków jego rodziny oraz przewozu mienia.

• urzędnikowi zatrudnionemu w służbie cywilnej przez okres powyżej 10 lat przysługuje corocznie dodatkowy urlop wypoczynkowy - 6 dni roboczych, a po 20 latach pracy - 12 dni,

• urzędnikowi służby cywilnej zatrudnionemu w służbie cywilnej min. 10 lat można udzielić płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze max 6 mies. jednorazowo,

• urzędnicy służby cywilnej korzystają z ochrony.

Czas pracy:

• max 8 godz./dobę i średnio 40 godz. tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 8 tygodni,

• w przypadkach uzasadnionych mogą być stosowane rozkłady czasu pracy - przedłużenie do 12 godz./dobę, jednak nie może przekraczać średnio 40 godz. na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 12 tygodni,

• rozkład czasu pracy w tygodniu oraz jego wymiar ustala dyrektor generalny urzędu,

• jeżeli wymagają tego potrzeby urzędu, na polecenie przełożonego wykonuje pracę poza godzinami pracy, także w nocy, niedziele i święta - przysługuje ma czas wolny w tym samym wymiarze,

• urzędnikowi służby cywilnej za pracę poza normalnymi godzinami pracy wykonywaną w porze nocnej przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze.

• w razie rozwiązania z pracownikiem służby cywilnej stosunku pracy z powodu likwidacji urzędu, przysługuje mu emerytura - mężczyzna ukończone 60 lat, kobieta - 55 lat + wymagany okres zatrudnienia.

Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna urzędnika państwowego

- postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie miesiąca od dnia uzyskania wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego odpowiedzialność dyscyplinarną, ani po upływie roku od dnia popełnienia czynu,

- karę dyscyplinarną, z wyjątkiem kary wydalenia z pracy w urzędzie i wykreśla się z akt komisji dyscyplinarnej i urzędu po upływie dwóch lat od uprawomocnienia się orzeczenia.

- urzędnicy państwowi mianowani ponoszą odpowiedzialność porządkową lub dyscyplinarną za naruszenie obowiązków pracownika.

Kary dyscyplinarne wobec urzędników:

1. upomnienie (za przewinienie mniejszej wagi - kara porządkowa)

2. nagana,

3. pozbawienie możliwości awansowania przez okres do dwóch lat na wyższy stopień,

4. obniżenie stopnia służbowego,

5. zakaz przystępowania do konkursu na wyższe stanowisko przez okres od 2 do 5 lat,,

6. wydalenie z służby cywilnej..

Karami dyscyplinarnymi wobec pracowników są: upomnienie, nagana, nagana z ostrzeżeniem, nagana z pozbawieniem możliwości awansowania przez okres do dwóch lat do wyższej grupy wynagrodzenia lub na wyższe stanowisko, przeniesienie na niższe stanowisko, wydalenie z pracy w urzędzie.

- upomnienia udziela kierownik urzędu. Urzędnik państwowy może, w ciągu 3 dni od zawiadomienia go o ukaraniu, odwołać się do kier. jednostki nadrzędnej. Odwołanie nie przysługuje, jeżeli karę wymierzył minister.

- w sprawach dyscyplinarnych orzekają komisje dyscyplinarne I instancji (Kom. dyscyplinarna Urzędu) i II inst. (Wyższa Kom. Dyscyplinarna Służby Cywilnej) powoływane przez kier. urzędów, przy których działają.

- po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia komisji dyscyplinarnej, ukarany może wystąpić o uznanie za niebyłą kary wydalenia z pracy w urzędzie.

Tematy dodatkowe, poza wykładami

SYSTEM KONTROLI ADMINISTRACYJNEJ

Na system ten składają się:

• niezawisłe organy państwowe

• instytucje kontrolne usytuowane w ramach administracji

• inne instytucje i społeczeństwo ( kontrola społeczna)

Są to: Sejm, Senat, prezydent, TK, TS, NIK, RPO, PIP, Gen. Insp. Danych Osobowych, sądy, kolegia.

Sejm i Senat: kontrola nad działalnością organów, komisje do zbadania określonej sprawy, każdy poseł może złożyć interpelację, kontrola nieograniczona

Prezydent: czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszaloności granic, obsadza niektóre stanowiska cywilne i wojskowe

NIK: podlega sejmowi i przed nim składa sprawozdania, kontroluje działalność adm. państw. NBP, państwowych osób prawnych i innych jednostek państwowych, samorządów terytorialnych i innych jedn. dysponujących finansami publ. w zakresie ich wykorzystania, wykonania zadań zleconych na rzecz państwa, gospodarności. Dokonuje kontroli na wniosek Sejmu, prezydenta lub z własnej inicjatywy. Skład: prezes (6lat) i do pomocy kolegium, bezpartyjny, wydaje imienne nakazy kontroli dla kontrolerów, w terenie działa przez delegatury.

OGŁASZANIE AKTÓW PRAWNYCH

1. DZIENNIKI URZĘDOWE - dla aktów normatywnych jest obowiązkowe Dz. U. (niezwłocznie), obowiązuje po 14 dniach z dniem ogłoszenia (interes państwa), po 3 dniach (przepisy porządkowe)

2. DZIENNIK USTAW -wszystkie akty normatywne, orzeczenia TK dot. tych aktów, uchwały RM uchylające rozp. ministrów,

3. MONITOR POLSKI - zarządzenia prezydenta i premiera, uchwały RM i ZN, Sejmu, Senatu, akty urzędowe prezydenta,

1. MONITOR POLSKI B - sprawozdania finansowe, ogłoszenia przedsiębiorców, komunikaty i informacje instytucji,

2. DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRÓW KIERUJĄCYCH DZIAŁAMI ADM. PUB. - wszystkie akty ministrów poza ogłaszanymi w Dz. U.

3. DZIENNIK URZĘDOWY URZĘDÓW CENTRALNYCH - akty normatywne urzędów centr. nie wydawane w Dz. U.

4. WOJEWÓDZKI DZIENNIK URZĘDOWY - akty prawne wojewody, dyr. urzędów morskich, miar, izb skarbowych, sejmiku, organów powiatu, gminy, ich statuty, obwieszczenia, porozumienia, wyroki NSA dot. ww. aktów

ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY (nie jest organem ani urzędem) - placówki kulturalno-oświatowe, szkoły, przedszkola, uczelnie, więzienia, biblioteki, szpitale, muzea

• działa jako jednostka lub zakład budżetowy

• zapewnia świadczenia socjalno-bytowe

• nie posiada osobowości prawnej (wyjątek szkoły wyższe)

• tworzone na podst. aktów prawnych różnych organów (sejm, minister, rada gminy)

KLASYFIKACJA

• ze względu na źródło (dział adm.) finansowania z budżetu (oświata, zdrowie, kultura i sztuka)

• zarządzane centralnie i terenowo

• zakłady państwowe i niepaństwowe

• ogólnodostępne i o ograniczonym dostępie

• obowiązkowe i nieobowiązkowe

• niesamoistne i samoistne ( z osob. prawną)

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

1. powszechnie obowiązujące (normatywne)

• konstytucja ( szczególna nazwa, treść, moc prawna, sposób uchwalenia i zmiany)

• umowy międzynarodowe (wymagana zgoda Sejmu w formie ustawy, ratyfikacja: prezydent i RM)

• ustawy ( inicjatywa ust,: Sejm, Senat, 100 tys. obywateli - wyborców)

• rozporządzenia (wydają: prezydent, premier, RM, ministrowie, KRRiT, przew. KIE - brak tu instytucji subdelegacji)

• rozporządzenia z mocy ustawy (prezydent)

• akty prawa miejscowego (wojewoda, rada gminy, sejmik woj. - publikowane w woj. dzienniku urzęd.)

2. o charakterze wewnętrznym ( nienormatywne)

• uchwały - wydają organy kolegialne

• zarządzenia - prezydent, premier, ministrowie

LEGISLACJA

5. przygotowanie projektów ustaw

6. Komitet Integracji Europejskiej - sprawdza zgodność ustaw z normami UE

7. Rada Legislacyjna - organ opiniodawczy, działa przy premierze

WOLNOŚĆ SŁOWA I WYZNANIA

- podstawowe prawo zagwarantowane w Konstytucji i ustawie,

- swoboda wyznania np. własnego wyboru,

- prawo tworzenia wspólnot i uczestnictwa w obrzędach, obchodzenie świąt,

- zakaz dyskryminacji,

- prawo wnioskowania o wpis do rejestru kościołów, które podlegają ochronie prawnej,

- kościoły mogą gromadzić majątek, zakładać szkoły, przedszkola, cmentarze

PARTIE POLITYCZNE

• prawo swobodnego zrzeszania się, wolność tworzenia i działania (gwarantuje Konstytucja)

• zrzeszają się na zasadach dobrowolności i równości obywateli

• cel: kształtowanie polityki lub sprawowanie władzy publicznej w demokratyczny sposób

• cechy: nazwa, statut, jawność struktur i finansowania

• rejestrowane w ewidencji partii politycznych ( Sąd Okręgowy w Warszawie)

• zakaz tworzenia partii komunistycznych i faszystowskich

ORDERY I ODZNACZENIA

ORDERY - nadaje prezydent z własnej inicjatywy i na wniosek premiera RP

ODZNACZENIA:

• nadaje prezydent na wniosek ministrów, wojewodów, naczelnego dowódcy SZRP (wojenne)

• nadaje się 1 raz

• mogą być nadawane pośmiertnie

• publikowane w MP

• nadawane na wybitne zasługi, osiągnięcia, działalność w służbie państwu i społeczeństwu

• na straży honoru orderu stoi Kapituła Orderu

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY (PIP)

• podlega Sejmowi, organ nadrzędny Rada Ochrony Pracy ( 4 lata)

• struktura: Główny Inspektor Pracy , Okręgowe Inspektoraty Pracy, inspektorzy terenowi

• cel: nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy i zasad bhp

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH

• kadencja 4 lata

• podlega sejmowi i przed nim składa sprawozdania

• kontroluje działalność instytucji dysponujących danymi osobowymi w zakresie ustawy

TRYBUNAŁ K ONSTYTUCYJNY

• kadencja 9 lat, 15 sędziów TK powołuje Sejm,

• organ władzy sądowniczej z siedzibą w Warszawie

• bada zgodność aktów normatywnych i umów międzynarodowych z Konstytucją, rozporządzeń z ustawą, bada działania partii politycznych z Konstytucją

• rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,

• organy: Zgromadzenie Ogólne i prezes Trybunału

TRYBUNAŁ STANU

• kadencja 4 lata (na okres kadencji Sejmu)

• orzeka o naruszeniu Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem przez: Prezydenta, Premiera, RM, Prezesa NIK, członków KRRiT, Nacz. Dow. Sił Zbrojnych, posłów, senatorów (dział. gosp. lub korzyści z majątku SP)

• orzeka w dwóch instancjach, wymierza kary

• skład: przewodniczący, 2 wiceprzew., 16 członków (łącznie 19)

• przewodniczącym jest 1 Prezes Sądu Najwyższego

• prawo postawienia Prezydenta RP w stan oskarżenia przysługuje wyłącznie Zgromadzeniu Narodowemu

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

• kadencja 5 lat, podlega Sejmowi, bezpartyjny

• stoi na straży wolności i praw człowieka zagwarantowanych prawem

• składa sprawozdania przed Sejmem

1

2

---